Milieubeleid - Oapen

Een verdergaande stap is dat het terugdringen van onnodige vervuiling nietuiteindelijk aan de betrokken bedrijven zelf wordt overgelaten, maar wordtgebonden aan bepaalde algemene normen, zoals nu in enkele milieuwettenreeds het geval is 35. Uiteindelijk gaat het erom dat onnodige vervuiling geheelwordt teruggedrongen en een bedrijf alleen in die mate gebruik maakt van hetmilieu als strikt nodig is voor de produktie.Een extreme variant is de erkenning van een subjectief recht op eengezond leefmilieu.Iedere aantasting van het milieu zou dan een aantasting van derechten van 15 miljoen ingezetenen opleveren. Theoretisch zou dit de milieuproblematiekvrijwel geheel oplossen. Het milieubeleid wordt daarmee echterin handen van de rechterlijke macht gelegd die dit invult bij de uitleg van hetbegrip 'gezond leefmilieu'. Slechts weinig handelingen zijn echter onder alleomstandigheden per definitie een aantasting van een gezond leefmilieu; het isvooral het cumulatieve effect van vele activiteiten samen, dat de voorzieningvan toekomstige generaties of het beschikbaar geachte draagvermogen vanhet milieu aantast. De vaststelling waar in dat opzicht, gelet op alle daarmeegemoeide belangen, de grenzen liggen, de handhaving daarvan en de verdelingvan de binnen die grenzen beschikbare ruimte vormen de kernproblemen vanhet milieubeleid. Een gezond leefmilieu is in die zin een relatief begrip dat nietdoor absolute aanspraken gewaarborgd kan worden. De rechter zal bij overschrijdingvan de aanvaardbare niveaus van luchtverontreiniging in beginselalle luchtverontreiniging moeten verbieden, maar wanneer de luchtverontreinigingdaardoor afneemt, is vewolgens alle verontreiniging weer toegestaan.Dit werkt zelfregulering in de hand, doch tegen hoge maatschappelijke kosten.Een minder vergaande mogelijkheid biedt een privaatrechtelijke regelinglangs lijnen van de 'Environmental Protection Act' van de staat Michigan.Ingevolge deze wet kan iedere fysieke of rechtspersoon een gerechtelijk bevelof een declaratoir vonnis krijgen tegen elke vorm van verontreiniging van hetmilieu, tenzij de 'vervuiler' kan aantonen dat hij geen vervuiling veroorzaakt,dan we1 dat er geen redelijk alternatief is en dat zijn gedrag verenigbaar is metde bevordering van de openbare gezondheid, veiligheid en 'welfare' 36.De merite van een dergelijke regeling is dat vervuiling wordt teruggedrongentot die gevallen waar dit onvermijdelijk is, althans tot onaanvaardbare economischeconsequenties zou leiden, of tot die gevallen waar een maatschappelijkeaanvaarde grond voor het gebruik van het milieu aanwezig is. Depreventieve werking van een dergelijke wet zou groot kunnen zijn, zeker incombinatie met de eerder geopperde informatieplicht en een rechtstoegangvan belangenorganisaties die optreden in het algemeen belang. Van bedrijvenzou kunnen worden verlangd dat zij bij de registratie aangeven welke belastingvan het milieu nodig is en welke op korte of langere termijn vermijdbaaris. Met betrekking tot het maken van dat onderscheid zou zelfregulering doorbedrijfstakken bevorderd kunnen worden. De wet zou kunnen bepalen dat eenbedrijf voldoet aan de plicht om een verantwoord onderscheid te maken tussenbeide soorten van vewuiling, indien daarbij door de betrokken bedrijfstakvastgestelde en door de overheid goedgekeurde normen in acht worden genomen.Een bedrijf blijft vrij om zijn eigen weg te bepalen, doch zal dan zonodigmoeten bewijzen dat een verantwoord onderscheid is gemaakt. Voordeel vandeze wijze van zelfregulering is dat niet alleen controle zal worden uitgeoefenddoor belanghebbenden en gei'nteresseerden, maar dat ook concurrerendebedrijven er belang bij hebben dat alle bedrijven in een bepaalde bedrijfstakgeconfronteerd worden met dezelfde lasten. Een soortgelijke opzet komt voor inde Wet op de persoonsregistaties. Daarmee onstaat er een privaatrechtelijkedruk tot conformering aan de brancheregels, maar blijft het een bedrijf moge-"1 Zie bijvoorbeeld M.J. Dresden, 'De zorgplicht in de milieuwetgeving'; Milieu en recht. 1989, nr. 2.361 Zie H. Bocken, op.cit.WETENSCHAPPELIJKE RAADVOOR HET REGERINGSBELEID