Milieubeleid - Oapen

van een tuin of bos of van de landschapswaarde daarvan, is op zichzelf denkbaarmaar minder zinvol zolang de eigenaar anderen niet het vrije genot daarvankan ontzeggen. Aangezien juist exclusiviteit een goed economische waardeverleent in het maatschappelijk verkeer, zullen de aspecten van het milieuwaarvoor deze handhaafbaar is grotere waarde hebben bij het gebruik enbeheer van het milieu en zal de milieuproblematiek te dien aanzien geringerzijn. Zo zal bij landbouwgrond het producerend vermogen prevaleren boven dewaarde van de natuur en bij de exploitatie van een bos de grond- en houtwaardeboven de waarde van recreatie en landschapsschoon.De bepaalbaarheid en beheersbaarheid van een goed zijn niet alleen een feitelijkgegeven. De beheersbaarheid van de menselijke omgeving wordt medebepaald door rechten en aanspraken welke in rechtspraak en wetgeving, inwisselwerking met technologische en maatschappelijke ontwikkelingen,worden erkend. Het auteursrecht, het geldverkeer (van munten met intrinsiekewaarde via munt- en bankbiljetten naar elektronisch betalingsverkeer),het recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer zijn evenzovele voorbeeldendaarvan.Waar feitelijk en juridisch de mogelijkheid van individuele beheersing ontbreekt,ontstaan collectieve goederen waarvan het beheer in beginsel bij deoverheid ligt (bijv. zeevis). Collectieve goederen kunnen echter ook het resultaatzijn van een beperking van het eigendomsrecht, waar beheersing op zichzelf mogelijk is. Zo heeft de eigenaar van de grond geen aanspraak op de bodemschattenin de grond, noch op de luchtkolom boven de grond vanaf een bepaaldehoogte. Kortom, in tal van opzichten stelt de wet beperkingen aan eigendom ofbelangen, door feitelijk mogelijke aanspraken niet als rechtsaanspraak teerkennen. Daarmee bakent de wetgever de particuliere sfeer af ten opzichtevan collectieve goederen; beperking van de aanspraken op bodemschattenmaakt daarvan een collectief goed dat door de overheid via concessie of anderszinskan worden geexploiteerd. Hetzelfde geldt met betrekking tot de luchtkolomboven de grond of de aanwijzing van stranden en natuurparken tot collectiefgoed, welke niet voor exclusief gebruik door particulieren vatbaar zijn.De afbakening van goederen als collectieve goederen is vaak, indirect, medeoorzaak van het ontstaan van milieuproblemen. De betrokken goederenworden doorgaans vrij toegankelijk en gebruik daarvan vindt zonder vergoedingvan kosten plaats, tenzij de overheid daaraan publiekrechtelijke grenzenstelt. Het onttrekken van goederen aan de particuliere sfeer schept eenpublieke verantwoordelijkheid voor het beheer daarvan. Voor dat beheer heeftde overheid evenwel doorgaans niet dezelfde mogelijkheden als particulieren;overheidshandelen wordt beheerst door andere normen dan particulier handelen.De particulier kan binnen zekere grenzen selectief te werk gaan, zo niet deoverheid. Wat de eBn wordt toegestaan, moet ook anderen worden toegestaan,tenzij er in het oog springende gronden zijn voor onderscheid. Bij particuliereeigendom van bijvoorbeeld een strand regelt de kwaliteit van het strandgebruikzich via de prijs die daarvoor aan gebruikers gevraagd wordt. Is hetstrand daarentegen voor een ieder vrij toegankelijk dan zal de kwaliteit en hetgebruik geregeld moeten worden via schoonmakers van gemeentewege en vuilnisbakken(sociale regulering), verordeningen en voorschriften (honden verbodenof aan de lijn, verboden vormen van recreatie). Particuliere exploitatiekan dan uit een oogpunt van handhaafbaarheid en milieubescherming eendoeltreffender vorm van beheer zijn.AansprakelijkheidIn de gevallen dat aantasting van het milieu tevens een aantasting vanprivaatrechtelijk erkende belangen van anderen oplevert, kan de aantastingvan het milieu worden tegengegaan door particulieren die daartegen in rechteWETENSCHAPPELIJKE RAAD VOOR HET REGERINGSBELEID