Milieubeleid - Oapen

milieudiplomatieke dialoog met andere overheden die een voorkeur voor eendergelijke 'bottom-up trial-and-error' methode aan de dag leggen.Milieubeleid is namelijk van nature een dynamisch beleid, waarin altijd leergeldmoet worden betaald; ook de weg die de raad heeft gewezen, heeft eenexperimenteel karakter. Hoewel er goede gronden zijn voor de verwachtingvan een grotere effectiviteit en efficiency in vergelijkingmet het huidige beleidblijft onzeker in hoeverre de gestelde doeleinden langs deze weg wB1 gehaaldzullen worden in de gestelde termijn. Het is niet uit te sluiten dat de maatschappelijkedynamiek de verwachtingen zal overtreffen. Het kan blijken datde maatschappelijke effecten van het milieubeleid minder negatief blijken danvelen verwachten, dat er veel milieuwinst is te behalen met relatief beperktwelvaartsverlies elders. Gedragsverandering van instituties en personen, doorwelk mechanisme ook gei'nduceerd, kan tot een cultuurverandering leidenwaarbij het milieuvriendelijker gedrag 'normaal' is geworden. Gedragsveranderingbetekent in dit verband niet alleen het achterwege laten van bepaaldehandelingen of activiteiten, zoals verminderde mobiliteit of vermindering vanverspillende inzet van meststoffen, doch ook het doorvoeren van consumptieenproduktieprocessen die milieutechnisch beter voldoen. Hierdoor komt eendynamiek op gang waardoor verdere milieutechnologische ontwikkelingenworden gestimuleerd die op hun beurt de efficientie van bijvoorbeeld energiegebruiken grondstoffengebruik weer vergroten en de uitstoot van milieubelastendestoffen verkleinen. Aldus wordt met behoud van welvaart de afwentelingvan milieulasten naar toekomstige generaties verminderd en milieuvriendelijkergedrag de norm.Het omgekeerde is echter ook denkbaar. De inzet van bepaalde instrumentenkan op een zodanige weerstand stuiten dat de op basis van samenhangen in hetverleden verwachte gedragseffecten niet optreden of weer teniet wordengedaan. Regulerende heffingen bijvoorbeeld kunnen zich in een krappearbeidsmarkt ook vertalen in een opwaartse druk op de lonen, waardoor zij deconcurrentiepositie aantasten. Deze mogelijkheden geven aan dater alle redenis om de relatie tussen de doeleinden, tijdpaden en het ingezette instrumentariumgeregeld opnieuw te bezien, waarbij geen van deze categorieen a prioriheilig moet worden verklaard.WETENSCHAPPELIJKE RAAD VOOR HET REGERINGSBELEID