Milieubeleid - Oapen

gevallen wordt op de bestemmingsheffing en slechts lippendienst wordt bewe-Zen aan het adagium 'de vervuiler betaalt'. Zoals a1 aangegeven in paragraaf3.4, kan de doelgroep die op de bekostiging van een milieuprogramma wordtaangesproken varieren van de bevolking als geheel (algemene middelen) tot deindividuele vervuiler, waarbij de verantwoordelijkheid van die vervuiler a1naar gelang de in dat traject gekozen modaliteit meer en meer tot geldingkomt. Het is aanstonds duidelijk dat zowel bij algemene bestemmingsheffingen(de vervuiling betaalt) als bij specifieke bestemmingsheffingen (de vervuilersbetalen) nog een belangrijk aspect van lastenoverheveling aanwezig kan zijn,wanneer de heffing niet aangrijpt bij de vervuilende activiteit zelf en devervuilers binnen een sector de noodzakelijk geachte milieu-investeringenvan anderen binnen of zelfs buiten diezelfde sector meefinancieren. Dergelijkecompenserende of kostenegaliserende heffingen stuiten als regel op verzet bijbetrokkenen, die in de basis een inconsequente toepassing van draagkracht- ofsolidariteitsbeginselen zien, en in de toepassing een vervalsing van de concurrentievoorwaarden". Ook een strikt gei'ndividualiseerde hefling - zonderlastenoverheveling binnen de groep als zodanig - draagt nog niet de volledigevervuilingskosten, zolang die heffing niet op de marginale maatschappelijkevervuilingskosten is gebaseerd. Een individuele heffing op een lager niveaulegt nog steeds een last op de gemeenschap en voldoet nog niet volledig aan hetadagium 'de vervuiler betaalt'.Wanneer het milieuprobleem gezien wordt als een vraagstuk van optimaleallocatie dringt zich de analogie op van de regulerende milieuheffing met deideale prijs onder het profijtbeginsel, waarbij de gebruiker betaalt voor wat hijaan het publieke domein onttrekt. In paragraaf 3.4 werd betoogd dat een goedgestructureerde regulerende heffing milieukarakteristieken marktanaloog inde afweging van nut en offer betrekt. Wanneer eigendomsrechten op milieukarakteristiekentot het publieke domein worden gerekend, valt ook de ruilrechtvaardigheidvan het adagium 'de vervuiler is verantwoordelijk jegenslbetaalt aan de overheid' op zijn plaats. De ideale operationalisatie van dat laatsteadagium is daarmee gevonden in de grondregel 'de vervuiler betaalt de- maatschappelijke marginale kosten van de vervuiling aan de overheid'.Binnen het domein van de ruilrechtvaardigheid zijn er slechts twee kanttekeningente maken bij deze operationalisatie. In de eerste plaats is het nietaltijd raadzaam de eigendomsrechten op milieukarakteristieken aan de overheidtoe te kennen. Soms is het, uit hoofde van het in paragraaf 3.4 aangestipteCoase-theorema, mogelijk en wenselijk eigendoms- en aansprakelijkheidsvoorwaardenprivaatrechtelijk nader te specificeren, en particuliere partijenin aldus ingestelde of bijgestelde markten onderling milieuwaarden uit telaten ruilen. In de tweede plaats kan er een optimalisatieprobleem ontstaanwanneer de overheid, vanuit een voorlopige inschatting van het maatschappelijkeoptimum, een bepaald (en beperkt) aantal milieuwaarden aanbiedt envraag en aanbod op de 'markt' voor die milieuwaarden tegen het initiele tariefniet onmiddellijk aan elkaar gelijk zijn. In dat geval kan de koper de gevraagdehoeveelheid niet aanpassen, en dan vereist optimaliteit dat de prijs wordt aangepastaan de gegeven hoeveelheid l16. Deze welvaartstheoretische overwegingvormt de kern van de argumentatie, in hoofdstuk 4, voor verhandelbare (emissie)vergunningenals operationalisatie van de regulerende milieuheffing.Of het milieubeleid zich inderdaad geheel en a1 kan en moet afspelen binnenhet domein van de ruilrechtvaardigheid en het profijtbeginsel als rechts- enbelastingbeginselen is een vraag die met de bovenstaande analyse nog nietbeantwoord is.Il5] Zie bijvoorbeeld het commentaar van de Sociaal-Economische Raad op de rol van de Wabm-herringen bij de kostenverdeling inhet NMR in het Advies Nationaol Milieubeleidsplan, op.cit.. blz. 31 -33.'I6] Zie L. Weber, L'analyse economique des depenses publiqoes: Parijs. Presses universitaires de France. 1979, blz. 1 14.WETENSCHAPPELIJKE RAAD VOOR HET REGERINGSBELEID