Supporter 28 (2007 – 4e kwartaal) - Sport Development

ISSN 1572-7726Supp rterN R 2 8 | J A A R G A N G 7 | d e c e m b e r 2 0 0 7 | E E N U I T G AV E VA N N C D ONEEM EEN GRATISABONNEMENTOP SUPPORTERZIE ACHTERZIJDEKWARTAALBLAD OVER SPORT & ONTWIKKELINGSSAMENWERKINGJudoka Guillaume Elmont: ‘Via judo ontdek je je grenzen’Bovennatuurlijke krachten helpen Afrikaans voetbal vooruitHardloopster Lornah Kiplagat wint Millenniumschoen AwardWielrenlegende Peter Winnen maakt zich sterk voor Ethiopië

inhoudsopgavecolumnInterviewsColumnsWinnenColofonSupporter is het kwartaalblad van het programmaSport & Ontwikkelingssamenwerking. Doel van hetblad is activiteiten op het kruispunt van sport &ontwikkelingssamenwerking onder de aandacht tebrengen. Meningen die in artikelen worden weergegevenzijn niet per definitie de meningen van hetprogramma Sport & Ontwikkelingssamenwerking.Hoofdredactie: NCDO, Helga van Kampen.Eindredactie en coördinatie: Schrijf-Schrijf teksten meer, www.schrijf-schrijf.nlRedactieraad: Jan Boessenkool, Judith Kilsdonken Willem Vissers.Medewerkers: ANP, Eveline Domevscek, Arne Doornebal,Frank van Eekeren, Eric de Frel, Petra van derHeij, Edu Jansing, Ton Koene, Ed Lonnee, Jens Middel,Mari Carmen Oudendijk, Arnold Pannenborg, OlivierRijcken, Joost Scholten, Margaux Tjoeng, Raf Willems.Redactieadres:Helga van KampenMauritskade 631092 AD AmsterdamTelefoon: (020) 568 87 88E-mail: h.van.kampen@ncdo.nlISSN 1572-7726Ontwerp: Frank Langedijk BNO, Almere.Lithografie: Q40, Almere.Druk: Drukkerij Bevrijding, Amsterdam.Opgave van gratis abonnementen:Telefoon: (020) 568 87 88E-mail: sportdevelopment@ncdo.nl© NCDO 2007. Niets uit deze uitgave mag wordenverveelvoudigd en / of openbaar gemaakt door middelvan druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijzedan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemmingvan de uitgever.Coverfoto: De 26-jarige Guillaume Elmont tijdenseen training in Nederland. Twee jaar geleden werdElmont wereldkampioen judo in de klasse tot81 kilogram (zie pagina 8). Foto: Ton Koene.GUILLAUME ELMONT > Vechtertjes8 De Nederlandse Judo Bond nodigde hem uit om naar Suriname te gaan. Omzijn liefde voor de sport over te brengen aan kinderen. Hij ging. Maar of deoud-wereldkampioen het nog eens zou doen, weet hij niet zeker.PETER WINNEN > Groot wielerhart in Ethiopië18 Hij werd genomineerd voor de Millenniumschoen Award 2007: een jaarlijkseprijs voor sporters die betrokken zijn bij ontwikkelingssamenwerking. Hij wonniet, maar was blij met de aandacht voor zijn stichting: Bike 4 All.PortretTANIA MAJOR > ‘Sommige mensen zien mij helemaal niet zitten’28 Ze is nog tot eind 2007 ‘Australische Jongere van het Jaar’. Mede omdat ze zich,zonder angst voor controverse, inzet voor haar gemeenschap: de aboriginals.Via sport brengt ze aboriginal-kinderen zelfrespect en assertiviteit bij.ReportagesKAMEROEN > Iedereen doet het12 Steeds meer Europese voetbalfans ontdekken de charme van de Afrika Cup.Die wordt volgend jaar in Ghana gehouden. Maar weten de fans ook datAfrikaanse voetbalteams – ondanks alle verboden – hekserij gebruiken?NEDERLAND > De kantine uit, de regen in21 Hoe maak je 10-jarigen betrokken bij ontwikkelingssamenwerking? Via clinics,meenden de organisaties achter het voorlichtingsproject ‘Sporten met een hogerdoel’. Supporter bezocht zo’n clinic. In de stromende regen.AchtergrondverhalenTIBET > Sporten op het dak van de wereld4 China is gastland van de Olympische Zomerspelen in 2008. Met name dehoofdstad Beijing staat in het teken van sport. Maar hoe zit het met de sport inTibet: het hooggelegen gebied dat door China als eigendom geclaimd wordt?OEGANDA > Eigen league eerst25 Engels voetbal is populair in Afrika. Veel populairder dan de eigen competitie,ook al zit die vol talent. In Oeganda wordt hard gewerkt aan een herwaarderingvan het lokale voetbal – mede dankzij miljoenen dollars televisiegeld.MARI CARMEN OUDENDIJK > Winnen3 Alle genomineerden wilden de Millenniumschoen Award meenaar huis nemen. En de jury had er een harde kluif aan. Maarslechts één persoon kon de prijs voor sporters met bijzonderebetrokkenheid bij ontwikkelingssamenwerking winnen.EDU JANSING > Voetbalvrouwen16 Vrouwenvoetbal ontwikkelt zich razendsnel. Binnen, maarook buiten de Europese grenzen. Zelfs in Afghanistan,waar vrouwen een paar jaren geleden zelfs niet de straat opmochten. Veel steun voor het Afghaanse vrouwenvoetbalkomt uit Duitsland.FRANK VAN EEKEREN > Zieltjes31 Nederland werd dit najaar opnieuw wereldkampioen korfbal.Maar haar dominantie loopt gevaar. De InternationalKorfball Federation, tot voor kort een veredelde hangplekvoor Nederlandse en Belgische korfbalbestuurders, wil desport ‘mondialiseren’.En verder03 STELLING10 MILLENNIUMSCHOEN AWARD UITGEREIKT16 NIEUWS30 POSTStellingHet inhuren van tovenaars en heksen (‘witchdoctors’) omvoetbalwedstrijden te winnen, is in veel Afrikaanse landeneen heikel onderwerp. Wie zich schuldig maakt aan het gebruikvan magie, loopt het risico op arrestatie door de politie of strafvan een sportbond. (Zie pagina 12.)De stelling van deze Supporter luidt: ‘Hekserij en magie dienengeen plek te hebben in voetbal en moeten dan ook verbodenworden.’Bent u het eens of oneens met deze stelling? Geef aan waarom enmaak kans op het spectaculaire sport-fotoboek ‘One Love’,waarvoor topfotograaf Levon Biss de hele wereld rondreisde.De deadline is 1 januari. Reacties bij voorkeur per e-mail(sportdevelopment@ncdo.nl) onder vermelding van ‘STELLINGSUPPORTER 28’.Mari Carmen Oudendijkis presentatrice van ondermeer sportprogramma’s,zoals ‘Studio Europa: Live’op betaalzender Sport 1. In2006 en 2007 was ze jurylidvoor de MillenniumschoenAward (zie pagina 10).foto: taco smitHet thema ‘sport &ontwikkelingssamenwerking’koppelen aaneen bekende (ex-)sporter.Om dat thema bekenderte maken bij het grotepubliek. Het werkt.Sterker nog: het werktbehoorlijk goed. NCDOliet dat op 24 oktoberzien. Toen werd inAmsterdam de MillenniumschoenAward voorde tweede keer uitgereikt– tijdens de Nacht vande VN. Vorig jaar kreegvoetballer Aron Winterde prijs. Dit jaar warenachttien (oud-)sportersdoor allerlei organisatiesvoorgedragen. De juryleden, waaronder ikzelf, haddener een pittige kluif aan. Oud-wielrenner Peter Winnenwas bijvoorbeeld voorgedragen door stichting Bike 4All, waarvan hij actief bestuurslid is. Maar Winnen zetzich onder meer ook vrijwillig in als trainer in Afrika enAzië. [Zie pagina 10!] En neem Lydia la Rivière-Zijdel.Wellicht is ze niet zo bekend bij het grote publiek, maardeze bijzondere vrouw heeft bergen werk verzet sindszij door een auto-ongeluk in een rolstoel terecht kwam.Zo geeft ze wereldwijd zelfverdedigingcursussen aangehandicapte vrouwen. Ook voormalig PSV-speler enoud-bondscoach van Zambia Kalusha Bwalya was speciaalovergevlogen naar Nederland. Hij heeft zijn eigenKalusha Foundation, een stichting die onder anderede Zambiaanse jeugd op speelse manier leert omgaanmet de gevaren van hiv/aids, drugs- en alcoholgebruiken criminaliteit. Alle genomineerde sporters houdenvan winnen en wilden de Millenniumschoen Award2007 mee naar huis nemen. Maar de prijs ging naarde tot Nederlandse genaturaliseerde Lornah Kiplagat.De hardloopster kocht met het geld van gewonnenwedstrijden een stuk grond in haar vaderland Kenia.Daar bouwde ze een trainingskamp, waar meisjes envrouwen goede hardlooptraining en onderwijs krijgen.De Lornah Kiplagat Foundation helpt, zodra een recentaangekochte lap extra grond in gebruik is, driehonderdvrouwen. Hulde voor deze krachtige mensen. En alsKiplagat volgend jaar ook nog piekt op de OlympischeSpelen van Beijing, kan ze helemaal niet meer stuk.Zeker voor het thema ‘sport & ontwikkelingssamenwerking’,dat met Kiplagat in de schijnwerpers alleenmaar aan bekendheid wint.Mari Carmen OudendijkSUPPORTER | Nummer 28 | december 2007 |

achtergrondverhaalachtergrondverhaalDe Olympische Zomerspelen naderen. Dus krijgt gastland China steedsmeer aandacht van de mondiale media. Bang voor imagoschadeprobeert de regering berichtgeving over mensenrechtenschendingente beknotten. Ook over Tibet, dat door Beijing wordt geclaimd alsChinees grondgebied. Supporter gaat na welke rol sport speelt voorde Tibetanen. En hoe in die rol hun relatie met China doorklinkt.Tekst: Eveline DomevscekSporten op hetdak van de wereldFoto: Zhang Ke (CHINAFOTOPRESS / ANP)Een kleine Tibetaanse monnik probeert met zijn hoofd eenvoetbal in de lucht te houden. Niet in sportkleding, maarin een geel en donkerrood gekleurd, traditioneel gewaad.Dat is het bekende beeld van de voetbalminnende Tibetaan –een beeld dat in 1999 via het arthouse-filmsucces ‘The Cup’ dehele wereld over ging.Indiase sportenHouden Tibetanen inderdaad zo veel van voetbal? NaywangPhuljung kijkt verbaasd op als hij die vraag hoort. ‘Nee’, zegt het33-jarige bestuurslid van de stichting Tibetaanse GemeenschapNederland. Hij vertrok zeventien jaar geleden uit Tibet. ‘Toenik daar nog woonde, waren basketbal en tafeltennis geliefderonder jongeren.’ Maar ook die halen het volgens Phuljung nietbij de populariteit van traditionele sporten, zoals boogschieten,paarden- en jakraces en gewichtheffen.Tibetoloog Peter Verhagen van de Universiteit Leiden denktechter dat voetbal wel degelijk populair is onder Tibetanen.Maar dan vooral onder degenen die ooit massaal naar Indiavluchtten en daar te maken kregen met invloeden uit hetWesten. Hetzelfde is volgens Verhagen gebeurd met anderesporten. ‘De Britse invloeden in India verklaren bijvoorbeeldwaarom naast voetbal ook cricket een populaire sport is onderTibetanen. Maar dan wel onder Tibetanen die in India wonenof gewoond hebben.’De populaire paardrijfestivals in Tibet kennen vaak eenartistieke openingsceremonie.Gedeelde sportenHu Shuguo van de Chinese ambassade in Nederland bevestigtdat traditionele sporten populair zijn onder de lokale bevolking.Shuguo: ‘Mede door de natuurlijke omgeving van de Tibetanenzijn sporten als paardenraces, polo, boogschieten, worstelenen jakraces goed vertegenwoordigd.’ Verhagen beaamt dat degeografie van Tibet – dat met gemiddeld 5000 meter bovenzeeniveau ook wel ‘het dak van de wereld’ wordt genoemd – eenbelangrijke rol speelt. ‘Heel praktisch bekeken: die geografie laatniet veel platte stukken zien in het landschap. Probeer dan maareens een groot voetbalveld aan te leggen.’Shuguo wijst erop dat er een sterk verband is tussen de gebruikenvan Tibetanen en hun sportactiviteiten. Ook Verhagen zegt datTibetanen niet zozeer sporten om het sporten zelf, maar er degelegenheid in zien om uiting te geven aan hun cultuur. Hetbeoefenen van sport is voor hen vrijwel onlosmakelijk verbondenaan festivals. Daar komen Tibetanen van heinde en verre samenom te genieten van dans, zang en sport. Gedurende het jaarwordt bijna wekelijks getraind om mee te kunnen doen aanwedstrijden tijdens festivals als ‘Losar’ (rond het TibetaanseNieuwjaar) en ‘Ongkar’ (in de achtste maand van de Tibetaansekalender).Boeddhistische sporten‘Als je 7 of 8 jaar bent, begin je als jongen te trainen op paardenof jakken’, zegt Phuljung van de Tibetaanse Gemeenschap Nederland.‘Per regio in Tibet zijn er maandelijks kleine wedstrijdenwaarvan de winnaars door mogen naar grotere wedstrijden.Het doel is om uiteindelijk mee te doen aan de wedstrijden | SUPPORTER | Nummer 28 | december 2007SUPPORTER | Nummer 28 | december 2007 |

achtergrondverhaalachtergrondverhaalTibetanen leven toe naar hun grote paardrijfestivals,zoals het vijfdaagse Sanjiangyuan Paardrij Festivalin Tibet (Noordwest-China) op deze foto. •Team Tibet: sport &activismeDe Olympische Spelen in China starten op 8 augustus 2008en zullen twee-en-een-halve week duren: tot 24 augustus.Volgens velen is het evenement voor China dé gelegenheidom te laten zien dat het de bescherming van de mensenrechtenin Tibet serieus neemt. Is dat immers niet de geestvan de Olympische principes: bouwen aan een vreedzameen betere wereld via sport en cultuur? Onder de naam‘Team Tibet’ willen Tibet-organisaties overal ter wereldmet sportieve acties China op zijn verantwoordelijkhedenwijzen. Zo organiseert de Nederlandse Tibet Support Groepeen paardrijtocht op het Scheveningse strand, op 20 aprilhet Ticket for Tibet-festival in Amsterdam en heeft zeplannen om onder een Tibetaanse vlag de NijmeegseVierdaagse te lopen.Meer weten over de actie ‘Team Tibet’? Kijk opwww.supportteamtibet.orgtijdens de festivals.’ De jongens racen op kleine paarden ofjakken – afhankelijk van waar de familie over beschikt – totdatze ongeveer 15 jaar zijn. Dan zijn ze vaak te zwaar gewordenom hard te kunnen racen.Volwassen mannen mogen tijdens de festivals laten zien watze kunnen vanaf de rug van het paard. Naast het spelen vanpolo en boogschieten, zijn er ook wedstrijden waarbij de mannenmoeten proberen vanaf het paard zoveel mogelijk hada’s(traditionele satijnen shawls) van de grond te rapen. In al dezesporten is het de kunst sterk gefocust te blijven op één punt:de hada, de polobal, de roos. Die concentratie-op-één-puntdoet denken aan de meditatietechnieken van het Boeddhisme,dé levensovertuiging in Tibet. ‘Op de festivals zijn ook veelTibetaanse monniken aanwezig’, zegt Lydia Stilma van de TibetSupport Groep Nederland.Moderne sportenVeel festivalsporten worden door mannen beoefend, zoalsworstelen of ‘gewichtheffen’ (het optillen van met zand gevuldezakken). ‘Maar aan touwtrekken, hardlopen, ver- en hoogspringendoen ook vrouwen mee’, aldus Phuljung. ‘Zij strijdentegen elkaar, niet tegen mannen.’ Voor de vrouwen is overigensnog een andere rol weggelegd, stelt Stilma. Namelijk ‘mooi wezenen thee drinken.’ De festivals vormen de ideale ontmoetingsplekvoor vrijgezelle Tibetaanse mannen en vrouwen. Lachend zegtPhuljung: ‘Dat is nog een reden om goed je best te doen tijdensFoto: Zhang Ke (CHINAFOTOPRESS / ANP)het sporten. De winnaars zijn natuurlijk heel populair!’Dat in zijn geboorteland nu ook ‘moderne’ sporten als basketbalworden beoefend komt volgens de Tibetaanse Phuljung doorChinese invloeden. ‘Met de komst van veel Chinezen naar Tibet,zijn ook hun gebruiken en sporten meegekomen.’ Shuguo vande Chinese ambassade: ‘Moderne sporten als bergbeklimmen,basketbal, volleybal, tafeltennis, badminton en wushu martialarts (een Chinese vechtsport) worden door lokale sportorganisatiesgeïntroduceerd om de traditionele sportprogramma’svan Tibet te verbeteren. Hierdoor kunnen moderne sporten entraditionele sporten elkaar beïnvloeden en promoten.’Aangetaste sportenPhuljung schat dat de Tibetaanse festivals toch nog voor zo’ntachtig procent uitingen van de Tibetaanse cultuur zijn. Volgensde Oostenrijkse onderzoeker en co-auteur van het boek ‘Tibet’,Wolfram Müller, is dat te positief gedacht. ‘Door de jaren heenzijn de traditionele sporten onder Chinese druk veranderd. Zohebben de Chinezen bijvoorbeeld de regels van het Tibetaanseworstelen veranderd. De Tibetaanse gebruiken worden zolangzaamaan uitgeveegd.’ Shuguo ziet het anders: de traditionelesporten zijn ‘gestandaardiseerd’, zodat ze in moderne competitieskunnen worden opgenomen. Daarnaast organiseert Tibet zijneigen sportfestivals, waar het volgens Shuguo heel goed toe instaat is.Geheel vrij van Chinese inmenging zijn de festivals echter niet,zeggen Phuljung en Tibet Support Groep-woordvoerster Stilma.Zo bepalen Chinese scheidsrechters wie de winnaars van dewedstrijden zijn. Ook dient de registratie voor de festivals tegebeuren bij de Chinese overheid, en moet de organisatie hierbijeen verklaring afgeven dat er geen politieke uitingen zullenworden gedaan. De Tibet Support Groep voert op dit momentactie voor de vrijlating van de Tibetaan Runggye Adak en zijnneef, de monnik Adak Lopoe. Zij werden tijdens een paardenracefestivalin augustus opgepakt, nadat Adak had opgeroepentot terugkomst van de Dalai Lama, Tibets wereldberoemdegeestelijk leider. •Meer weten over de stichting Tibetaanse GemeenschapNederland? Kijk op www.tibetancommunity.nl. Meer wetenover de Tibet Support Groep Nederland? Zie www.tibet.nu.Meer weten over de Olympische Spelen in China? Bezoekwww.olympic.org / uk / games / beijing | SUPPORTER | Nummer 28 | december 2007SUPPORTER | Nummer 28 | december 2007 |

interviewinterviewHij was zes toen hij zich voor het eerst in een witvechtpak hees. ‘Ik was meteen verkocht. Na een paarjaar ging ik toernooien spelen. En omdat ik bleefwinnen, reisde ik steeds verder van huis. Eerst binnende stad, later regionaal, nationaal en uiteindelijk zelfsinternationaal.’ In 2005 werd Guillaume Elmont inEgypte wereldkampioen in de klasse tot 81 kilo. Eenjaar later stond hij in Suriname, voor een sport &ontwikkelingsproject. Tekst: Eric de Frel / Foto’s: Ton KoeneVechtertjesWat doet de Judo BondNederland (JBN) inSuriname?Sinds een paar jaar ondersteunt de JBN de ontwikkeling vanhet judo in Suriname. Niet alleen de Surinaamse judobond enclubs krijgen hulp, ook aan de ontwikkeling van individuelejudoleraren wordt gedacht. Voor elke Surinaamse docent iseen persoonlijk ontwikkelingsplan met leerdoelen gemaakt.Daarnaast probeert de JBN de vaste patronen voor examinerenen lesgeven in Suriname te doorbreken en meer te latenaansluiten bij de nieuwste ontwikkelingen. Dit soort projectendoet de JBN ook in Zuid-Afrika. Evenals dit jaar, gaan in 2008opnieuw judoka’s van sportopleidingen naar Zuid-Afrika enSuriname om daar te werken aan JBN-ontwikkelingsprogramma’s.Deze reizen zijn mogelijk dankzij financiële steun vanXplore, een subsidieprogramma van het ministerie van BuitenlandseZaken. Xplore wil jongeren als de judoka-studentende kans bieden actief bij te dragen aan een betere wereld.Zo creëert het onder die jongeren meer draagvlak voorontwikkelingssamenwerking.Guillaume Elmont heeft een aardje naar zijn vaartje. Zijn vaderRicardo stond in 1976 namens Suriname op de olympischejudomat. In juni 2006 vertrok Guillaume met zijn vader en zijnbroer Dex – eveneens judoka – naar Suriname voor een sport &ontwikkelingsproject van de Judo Bond Nederland. De Elmontsgaven er clinics en droegen zo hun judo-liefde over aan jongeren.Guillaume: ‘De kinderen vonden het geweldig. Het zijn ook echtevechtertjes. Het was goed om te merken hoe judo de jeugd daardichter bij elkaar brengt.’ Volgens Guillaume heeft judo veelopvoedkundige voordelen. ‘Je ontdekt je eigen grenzen en dievan anderen. En je leert om te gaan met agressie.’ Gaat dewereld nog veel ontwikkelingswerk zien van Guillaume Elmont?‘Ik heb er nu eerlijk gezegd weinig tijd voor. Maar na mijncarrière, misschien. Als zich mooie kansen voordoen.’Meer weten over de Judo Bond Nederland? Kijk op www.judobondnederland.nl.Meer weten over Xplore? Kijk op www.xplore.nl. Meer weten over hoe sportbondensport & ontwikkelingsprojecten kunnen steunen of ontplooien? Mail NCDO:sportdevelopment@ncdo.nl | SUPPORTER | Nummer 28 | december 2007SUPPORTER | Nummer 28 | december 2007 |

nieuwsnieuwsKiplagat wint Millenniumschoen AwardGrote teleurstelling, gevolgd door euforie. Zo valt het jaar vanLornah Kiplagat samen te vatten. De Nederlandse topatlete vanKeniaanse afkomst moest door een hardnekkige kuitblessurebelangrijke hardloopwedstrijden missen. Maar in oktober wasze terug. Ze werd wereldkampioen op de halve marathon.En op 24 oktober kreeg ze de Millenniumschoen Award voorhaar persoonlijke betrokkenheid bij sport & ontwikkelingssamenwerking.Tekst: Petra van der Heij / Foto: Ed LonneeDe uitreiking van de MillenniumschoenAward maakte deel uit vande ‘Nacht van de Verenigde Naties’: eenevenement in de Melkweg te Amsterdam.Hier debatteerden jongeren met politici,academici, artiesten, journalisten enprofessionals uit de ontwikkelingssectorover internationale samenwerking en detoekomst van de VN.Eigen achtergrondLornah Kiplagat werd voor de Awardgenomineerd vanwege haar ‘LornahKiplagat Foundation’. Deze stichting, diezij samen met haar man opzette, biedtkansarme meisjes in Kenia via het volgenvan hardlooptraining en onderwijs eenkansrijk bestaan. Volgens de jury – MariCarmen Oudendijk (tv-presentatrice), Tomvan ’t Hek (sportverslaggever) en Frankvan den Wall Bake (adviseur sportsponsoring)– ‘valt Lornah op, omdat zij uit eigeninitiatief iets heeft opgezet. De activiteitenstaan, in eerste instantie, door haarinzet, door haar financiële bijdrage endoor haar kundigheid. Zij is erg betrokkenbij haar projecten en zij is kundig doorhaar eigen achtergrond.’Adviserende rolMet de uitreiking van de MillenniumschoenAward hield het goede nieuwsLornah Kiplagat FoundationLornah Kiplagat richtte in 1999 het High Altitude Training Centre (HATC) op. Dittrainingscentrum in haar geboorteland Kenia heeft als doel jonge, getalenteerdeatletes de mogelijkheid te bieden een topsportbestaan in het hardlopen op tebouwen. Naast hardlopen hebben de Keniaanse meisjes er ook de mogelijkheidom te studeren en krijgen ze seksuele voorlichting. Doel is bovendien om talentvolleKeniaanse atletes of studentes mogelijkheden te geven om te studeren inde Verenigde Staten of Europa (waaronder Nederland). Zij kunnen dan later hunopgedane kennis in Kenia uitdragen en gebruiken.Meer weten over de Lornah Kiplagat Foundation?Kijk op: www.lornahkiplagatfoundation.nlniet op voor Kiplagat. Zo kreeg zetijdens de Nacht van de VN te horendat haar Lornah Kiplagat Foundation€ 10.000,– subsidie zou krijgenvan NCDO. Bovendien kwam ministerBert Koenders voor Ontwikkelingssamenwerkingeveneens met eenleuke mededeling: het ministerie vanVolksgezondheid, Welzijn en Sport(VWS) had Lornah Kiplagat benoemdtot ambassadeur ‘Sport & Ontwikkelingssamenwerking’.Over de precieze invullingvan het ambassadeurschap wordtnog gesproken. In elk geval zal Kiplagateen adviserende rol gaan vervullen. •Meer weten over de Nacht van de VN?Kijk op: www.dewereldvandevn.nl /nacht_van_de_vnHardloopster Lornah Kiplagat toont tijdens de Nacht van de VN trots haar Millenniumschoen Award.Naast haar staat één van de ambassadeurs van deze schoen: vechtsporter Ernesto Hoost.Millenniumschoen AwardSport draagt op een constructieve manier bij aan armoedebestrijding.Daarom startte NCDO in 2006 de MillenniumschoenOntwerpwedstrijd. In deze landelijke uitdagingriep ze mensen op om een sportschoen te ontwerpen.Die schoen moest verwijzen naar één of meerdereVN-millenniumdoelen: afspraken tussen 191 landen omde grootste ontwikkelingsproblemen ter wereld in 2015opgelost te hebben. Doel van de wedstrijd was de sportieveNederlander te informeren over de relatie tussensport en ontwikkelingssamenwerking.Het winnende schoenontwerp was de basis voor devormgeving van de Millenniumschoen Award. Deze prijswordt jaarlijks uitgereikt aan een Nederlandse topsporter,trainer of coach die zich op bijzondere wijze heeft ingezetvoor sport en ontwikkelingssamenwerking. NCDO wil deNederlandse sportsector en topsporters hiermee latennadenken over de bijdrage van sport aan de millenniumdoelen.In 2006 won oud-profvoetballer Aron Winterde allereerste Millenniumschoen Award. In 2007 waren– naast winnares Lornah Kiplagat – de volgende mensengenomineerd: Siegfried Aikman, Roger van Gent, ReinoutWolff, Eric Verboom, Rob Haantjes, Jesse Mahieu, KalushaBwalya, Clarence Seedorf, Barbara de Loor, Johann OlavKoss, Hans van Breukelen, Bart Veldkamp, Dirk Kuijt, LydiaLa Rivière-Zijdel, Leontien van Moorsel, Mohamed Allachen Peter Winnen.Zie voor een interview met de genomineerde oudwielrennerPeter Winnen: pagina 1810 | SUPPORTER | Nummer 28 | december 2007SUPPORTER | Nummer 28 | december 2007 | 11

eportagereportageHekserij en magie in het Afrikaanse voetbalIedereendoet hetSteeds meer Europese voetballiefhebbers ontdekken de charme van de Afrika Cup.Sommigen zullen volgend jaar zelfs het vliegtuig pakken naar Ghana. Om in januarien februari met eigen ogen de passionele strijd te zien tussen de beste voetballandenvan Afrika. Maar snappen ze wel welke wereld zij daar betreden? Weten zebijvoorbeeld dat Afrikaanse voetbalteams hun wedstrijden mede winnen dankzijbovennatuurlijke krachten? Tekst: Arnold PannenborgHij leunt nonchalant tegen een muurtje naast de bar bijhet stadion. De man is nog relatief jong – zo rond deveertig jaar – en hij draagt een sportief trainingspak,met daaronder een paar blinkend witte sportschoenen. Samenbetreden we het Centenary Stadion in het stadje Limbe voor eenwedstrijd in de Kameroense bekercompetitie tussen het lokaletweede divisieteam Elec Sport en een eerste divisieteam uit dehavenstad Douala.Enkele minuten later maakt het bezoekende team een spectaculaireentree door met een hevig rokende en lawaaierigespelersbus het stadion binnen te rijden. De spelers, coaches enteammanager van de ploeg uit Douala negeren het grindpaden springen over de afrastering direct het veld op.Mijn sportieve metgezel lacht, alsof hij het allemaal had zienaankomen. ‘Da’s op advies van hun traditionele dokter,’ zegthij. ‘Ik ken die man. Hij wist dat Elec Sport een preparaat metzwarte magie bij de ingang had begraven en beval zijn team omer niet overheen te lopen. De magie zou de spelers verzwakken,misschien zelfs ziek maken.’Spirituele grondenDe man in het trainingspak heet Zé. Hij is officieel een mentalcoach, een motivator – maar in Limbe en ver daarbuiten staathij bekend als witchdoctor. De witchdoctors zijn mannen – eneen enkele vrouw – die de geheime kennis over Afrikaansekruiden en geesten van hun vader of soms van een mentorhebben geleerd. En dat vervolgens onder andere toepassen omvoetbalwedstrijden mee te winnen.Volgens teammanager Kalla van eerste divisieteam Olympiquede Buea (spreek uit: ‘Boyya’) huren alle teams in Kameroenzulke witchdoctors in. De magie is vooral bedoeld om de tegenstanderte verzwakken, niet om de eigen spelers beter te maken.Daarom ook zullen teams niet zo snel afzien van het gebruikvan magie: je moet er altijd vanuit gaan dat het andere teamiemand heeft ingehuurd. ‘Als beide teams een goede witchdoctorin dienst hebben die de magie van de ander kan neutraliseren,dan kunnen de spelers op het veld ongestoord voetballen’, legtKalla uit.Eén ding wil Zé nadrukkelijk kwijt. ‘Hou alsjeblieft op mijeen witchdoctor te noemen. Dat klinkt zo negatief. Ik ben eenspiritueel adviseur en roep onschuldige krachten op. Ik adviseerde coach op spirituele gronden welke spelers wel en welke nietmoeten spelen. En ik bepaal welke magie goed is voor het team.’Afrikaanse teams vinden magie vaak acceptabel om wedstrijdenmee te winnen. Datzelfde geldt voor Afrikaanse supporters,zoals deze trommelaar tijdens de meest recente Afrika Cup.Foto: Karim Jaafar (ANP / AFP PHOTO)12 | SUPPORTER | Nummer 28 | december 2007SUPPORTER | Nummer 28 | december 2007 | 13

eportagereportage‘Sommige spiritueeladviseurs rijdenrond in de nieuwstesportwagens’Politieke machtOlympique de Buea is een club uit de Zuidwest Provincie vanKameroen. Deze provincie hoort samen met de NoordwestProvincie tot het Engelstalige – ofwel Anglofone – gedeelte vanhet land. De eerste-divisieteams uit deze regio zijn elkaars allergrootsterivalen.Toen Victoria United uit Limbe, ongeveer een half uurtje rijdenvan Buea, op bezoek kwam bij Olympique de Buea, had declubvoorzitter van de thuisploeg er alles aan gedaan om de derbyte winnen. Volgens Zé had de voorzitter, een rijke Afrikaansezakenman, iemand helemaal naar Benin gestuurd om magie tehalen. Daar betaalde hij het lieve sommetje van twee miljoenCFA franc voor, zo’n € 3.000,–. Met succes. Olympique de Bueaversloeg Victoria United met 1-0.Voor clubvoorzitters is het winnen met ‘hun’ clubs van hetgrootste belang, vooral omdat ze vaak politieke macht willenkrijgen dankzij de steun van de lokale supporters in het stadje.Bij voetbalwedstrijden staat bovendien de eer en prestige vanIn 2002 won Salomon Olembe (links) met Kameroen de finalevan de Afrika Cup tegen Senegal. Een kwestie van beter voetbalof betere witchdoctors?Foto: Franck Fife (ANP / AFP PHOTO)‘Hoe win je voetbalwedstrijdenin Kameroen?’Dat is de centrale vraag in het nieuwste boek van tekstschrijveren cultureel antropoloog Arnold Pannenborg.De auteur vertelt hoe het er achter de schermen vanvoetbalwedstrijden in Kameroen aan toe gaat. Wedstrijdenwin je namelijk niet alleen met talentvolle spelers en eenervaren coach. Je hebt ook machtige Afrikaanse big men,een budget voor ‘motivatie’ en een potje geld voor‘spiritueel adviseurs’ nodig. Het boek How to win footballmatches in Cameroon is (in het Engels) voor € 15,– te koopvia het Afrika Studie Centrum.Meer weten over het boek? Kijk op:www.ascleiden.nl / publications /Meer weten over Arnold Pannenborg? Kijk op:www.voetbalinafrika.web-log.nlde regio en van het lokale volk op het spel. En dus worden velespiritueel adviseurs ingeschakeld om de winst veilig te stellenen de andere volkeren af te troeven.Bovennatuurlijke krachtenClubvoorzitters, coaches, teammanagers, spelers en supporters:bij belangrijke wedstrijden is iedereen actief op zoek naar dejuiste spiritueel adviseur. Niet alle adviseurs zijn echter evengoed; sommige beunhazen doen ‘alsof’ om geld te verdienen.Maar, zo wordt mij steevast verzekerd, magie werkt! Hekserij,tovenarij en magie worden immers aangewend in alle aspectenvan het dagelijkse leven; ook in de Afrikaanse zakenwereld, depolitieke arena, en zelfs in de liefde. En dus heeft het ook zijnfunctie in de voetballerij.Een spiritueel adviseur werkt over het algemeen nauw samenmet de coach. Sterker nog: vaak wordt de magie van de spiritueeladviseur als belangrijker ervaren dan de tactieken van de coach.Ze verdienen er dan ook goed geld mee. ‘Een gemiddelde voetbalwedstrijdlevert zo’n 200.000 CFA franc (ongeveer € 300,–) op,’zegt Zé. ‘Da’s meer dan wat de spelers en de coach ontvangen.Ik zie sommige collega’s zelfs rondrijden in de nieuwste sportwagens.’Het publiek krijgt er wel wat voor terug. Voor veel mensen inBuea en Limbe is voetbal zo ongeveer het enige vertier. Dewedstrijden winnen is essentieel en daar, zo zeggen zij, is magiebij nodig. Ook de voetballers zelf hebben baat bij magie. Zijhopen om mede dankzij zulke bovennatuurlijke krachten ophogere voetbalniveaus te kunnen spelen.Ivoriaanse OlifantenDe magie die tijdens voetbalwedstrijden wordt gebruikt, ismeestal van een relatief onschuldige aard. Soms echter wendt despiritueel adviseur zwaardere, en duistere, vormen van magieaan, die je beter kunt omschrijven als hekserij en tovenarij.‘Als de witchdoctorselkaars magie neutraliseren,kunnen despelers op het veldongestoord voetballen’Zo werd een bekende club uit Kameroen, Tonnerre de Yaoundé,een tijdje terug behekst door de weduwe van de overleden clubeigenaar.Omdat de nieuwe eigenaar de club niet aan haar wildegeven, liet ze uit jaloezie en woede het team ‘op slot’ zetten. Eenpaar seizoenen later degradeerde het roemruchte Tonnerre naarde tweede divisie.Ook op nationaal niveau zijn zulke gevallen bekend. Ivoorkust,bijvoorbeeld, won in 1992 de Afrika Cup, naar verluidt dankzijeen aantal spiritueel adviseurs uit de hoofdstad Abidjan. Maartoen zij van de voetbalbond geen financiële vergoeding kregenvoor hun werk, gooiden de adviseurs het nationale team op slot.Jarenlang wisten de Ivoriaanse Olifanten geen belangrijkewedstrijden te winnen.Een paar jaar terug sloot de regering vrede met de adviseursdoor hen een zak geld te overhandigen. Ze beloofden het teammet rust te laten. In 2006 stond Ivoorkust opnieuw in de finalevan de Afrika Cup.Positieve uitwerkingHet inhuren van spiritueel adviseurs voor wedstrijdpreparatieis in veel Afrikaanse landen een heikel onderwerp. In Kameroenlevert het springen over de afrastering het team in kwestiemeestal een boete op van de voetbalbond. In Tanzania kregende twee grootste clubs, Yanga en Simba, onlangs ieder een boetevanwege het vermeende gebruik van magie tijdens een onderlingederby.Ook internationaal is het inhuren van spiritueel adviseurs en hetgebruiken van magie niet openlijk toegestaan. Tijdens de AfrikaCup in Mali in 2002 werd de keeperstrainer van de KameroenseIndomitable Lions gearresteerd door de politie omdat hij volgenshen een preparaat op het veld had gegooid. De Malinese regeringen de Afrikaanse voetbalbond CAF vonden het gebruik vanmagie slecht voor het imago van het Afrikaanse voetbal.Veel betrokkenen bij het voetbal in Kameroen zeggen echter datmagie juist een positieve psychologische uitwerking heeft opde spelers. ‘In tegenstelling tot Europa werken in Afrika geenpsychologen bij de voetbalclubs,’ zegt Zé. ‘Hier vervullen despiritueel adviseurs de rol van psychologen.’Groot toernooiWaar in de lokale Kameroense league vaak één of soms twee totdrie spiritueel adviseurs in dienst zijn van een club, worden denationale elftallen bijgestaan door niet minder dan zes of zevenMagie: niet typischAfrikaansHet begraven van ‘preparaten’ is één van de meest voorkomendevormen van Afrikaanse magie. Voetballer Essombavan eerste-divisieteam Olympique de Buea vertelt datzijn team vroeger altijd een preparaat bij de cornervlagbegroef. ‘Dat bestond uit de kop van een kat, een naalden propjes papier met de namen van de tegenstanderserop. Niemand kon ons toen verslaan! De tegenstandersliepen als slappe vaatdoeken over het veld.’ Westerlingendie dit soort verhalen horen, reageren vaak met scepsis.Hekserij en magie: wie gelooft daar nou nog in? Maar inhet westen zelf bestaan óók tal van rituelen om geluk afte dwingen en ongeluk te bezweren. Supporters bezettenhun favoriete stoel, voetballers kussen ’s ochtends voor dewedstrijd steevast hun dochter op het voorhoofd, en zelfsDiego Maradona had naar verluidt tientallen paren ‘magische’voetbalschoenen – elk met een eigen geschiedenis enspecifieke kracht.Het gebruik van hekserij en magie in het Afrikaanse voetbalis grootschaliger dan het Europese ‘bijgeloof’ in de sport.Maar overal ter wereld bestaan individuele of collectieverituelen voor sporters. Het doel is altijd: het vergroten vanvertrouwen en het afdwingen van winst. Soms zijn de overeenkomstentussen rituelen in Afrika en Europa direct zichtbaar.In Kameroen strooien spelers soms zout over het veldom magie te ‘neutraliseren’. Vroeger strooide de voorzittervan de Italiaanse voetbalclub Pisa zout tussen de doelpalenom het geluk aan zijn zijde te krijgen. In Kameroen mogenvrouwen voor de wedstrijd niet in de buurt komen van despelers en de magie. In Roemenië verbood de bondscoacheen vrouwelijke fotograaf om met het nationale elftal meete reizen, omdat dit ongeluk over het team zou kunnenafroepen. In Kameroen ‘prepareren’ spiritueel adviseurssoms de wedstrijdbal zodat de tegenstander er geen greepop kan krijgen. En tijdens het EK 2004 wilde het Italiaanseteam de wedstrijdbal met heilig water uit het Vaticaanbesprenkelen.adviseurs. Het zijn vaak leden van de voetbalbonden en hetministerie van sport die spiritueel adviseurs inhuren voor denationale elftallen.Te zien krijg je de spiritueel adviseurs echter niet tijdens deAfrika Cup. In de Kameroense eerste divisie is het al bijzonderlastig om met eigen ogen een adviseur of magie gedurende dewedstrijd te bespeuren, laat staan tijdens een groot toernooi.Het gooien van een preparaat op het veld – of de reactie erop – iswellicht het enige dat je ooit zult zien. Desalniettemin kun je ergerust van uitgaan dat de meeste nationale elftallen tijdens deaankomende Afrika Cup aan wedstrijdpreparatie doen. En datzal niet zo snel verdwijnen ook – vooral niet in het voetbal, waarheel veel op het spel staat. •14 | SUPPORTER | Nummer 28 | december 2007SUPPORTER | Nummer 28 | december 2007 | 15

columnnieuwsnieuwsEdu Jansing is directeurvan de Stichting Meer danVoetbal. Dit initiatief van deKNVB, Eredivisie en EersteVoetbalvrouwenEen nieuw tijdperk in het voetbal dient zich aan:dat van de vrouw. Sinds in 2002 de eerste Europesekampioenschappen voor vrouwenvoetbalin Frankfurt werden gehouden, is er sprake vaneen krachtige en sportieve ontwikkeling. Zekerin Duitsland. Niet alleen op eigen bodem, al magvrouwenclub FFC Frankfurt zich tweevoudigEuropees kampioen noemen. Ook internationaalbevordert Duitsland emancipatie, door meisjesen vrouwen aan te moedigen het voetbalveld opte gaan.Neem bijvoorbeeld Afghanistan. Na de invalvan de Sovjet-Unie in 1979 kreeg het nationalemannenvoetbalelftal van Afghanistan politiekasiel in de Duitse universiteitsstad Paderborn. Zijbleven zich voor hun land inzetten via humanitaire,medische en sportieve activiteiten. Metlede ogen moesten de voetballers toezien hoe inhun vaderland de radicaal-islamitische Taliban demacht greep. Vrouwensporten werden bestempeldals ‘onzedelijk’ en stadions kwamen alleennog in het wereldnieuws als executie-oorden.Zelfs vandaag de dag, na de val van de Taliban,beperken traditionele rolpatronen nog dikwijlsde toegang tot sport voor vrouwen.Ali Askar Lali, voormalig aanvoerder en huidigcoach van de nationale ploeg, startte daaromeen speciaal project. Sinds 2002 richt dit ‘Learn& Play’-project zich in de Afghaanse hoofdstad Kabul en omgeving op debouw van scholen, de heropvoeding van straatkinderen en de verspreidingvan de voetbalsport onder meisjes. De afgelopen vijf jaar rezen inDivisie steunt voetbalclubs,welzijnsorganisaties enoverheden om de kracht vanvoetbal in te zetten voor eenrechtvaardige en tolerantesamenleving. De stichtingwerkt in Nederland, maarondersteunt ook bijzonderebuitenlandse initiatieven.Allemaal onder het motto:‘Voetbal heeft meer dantwee doelen’.Voor meer informatie: ziewww.meerdantweedoelen.nlAfghanistan drie scholen uit de grond voor zeshonderd kinderen. Hetonderwijs wordt afgewisseld met sporttraining. De Duitse voetbalbonden het Olympisch Comité zorgen voor structurele ondersteuning. Bijvoorbeelddoor te investeren in de opleiding van vrouwelijke voetbalcoaches.In 2005 ontvingen de eerste 36 gediplomeerden hun oorkonde uit dehanden van Duits sterspeelster Birgit Prinz. Op de FIFA-website verklaardezij trots: ‘We hebben het meisjesvoetbal in Kabul op de kaart gezet enin de openbaarheid gebracht. Vandaag spelen meer dan duizend meisjesdagelijks voetbal, in het kader van hun opvoeding.’ Voetbal is in Afghanistannu één van de populairste sporten – nog vóór Kung Fu, bodybuildingen volleybal. Ook het Nederlandse vrouwenvoetbal zou veel kunnenbijdragen aan de verdere groei van de sport in dit land. Waarom werkenwe niet samen met Duitsland en Afghanistan? Wie neemt de handschoen– of in dit geval de voetbal – op?Edu JansingNike en Ashokazoeken sportprojectVind de beste sportprojecten die socialeverandering stimuleren. Dat was hetdoel van ‘Sport for a Better World’. Dezewedstrijd is een initiatief van sportgoederenfabrikantNike en Ashoka, eeninvloedrijke non-profit organisatie voorsociaal ondernemerschap. Organisatieskonden zich tussen 17 september en 5december inschrijven voor de competitie.De aangemelde projecten wordenbeoordeeld door een jury van grotenamen uit de sportwereld. De winnaarskrijgen behalve een financiële prijs ookmedia-aandacht. Dat laatste kan helpenom subsidies te ontvangen. Ashoka is bijde wedstrijd betrokken via haar initiatiefChangemakers.net. Deze website is eenplatform waar oplossingen voor socialeproblemen bediscussieerd en aangescherptworden. Op de site staan ook deaanmeldingen voor ‘Sport for a BetterWorld’. Bezoekers kunnen bovendienmeepraten over de deelnemendeprojecten.Meer weten? Kijk op:www.changemakers.netJongeren kritischtijdens NextStep2007De jeugd zet de volgende stap naareen betere toekomst. Tijdens de derdeNextStep-conferentie 2007 kregenjongeren dan ook alle ruimte om mee tepraten. Deze tweejaarlijkse bijeenkomstwas dit keer in Namibië, van 19 tot enmet 22 september. De organisatie wasin handen van de Britse sportontwikkelingsorganisatieUK Sport, in samenwerkingmet de Supreme Council for Sportin Africa (SCSA) Zone VI. De conferentierichtte zich op de bijdrage van sport aaneen betere en vreedzamere wereld. Ruim250 internationale gasten bezochten deconferentie, waaronder sleutelfigurenDe huidige website www.sportdevelopment.org. Deze wordt in januari vernieuwd.en experts op het terrein van sport &ontwikkelingssamenwerking.Dit jaar bracht de bijeenkomst een nogbredere groep mensen bijeen dan voorheen.Jongeren pleitten voor hun eigenbetrokkenheid bij jeugdsportprogramma’s.Dus niet alleen betrokkenheid ophet sportveld, maar ook bij het ontwerpen de uitvoering van die programma’s.Hun advies luidde: betrek de doelgroepvanaf het begin, want dat gebeurt teweinig. Ook vertegenwoordigers vannieuwe sectoren – zoals Nike – praattenkritisch mee over het onderwerp sport &ontwikkelingssamenwerking. Verder wasde Britse omroep BBC aanwezig om deconferentie breed onder de aandacht tebrengen. Zij zond een live radio-uitzendinguit vanaf de conferentie.Een wapenfeit van NextStep 2007 is desamenwerking van de sport & ontwikkelingssectormet het bedrijfsleven viahet IBLF (International Business LeadersForum). Het IBLF publiceert begin 2008een rapport waarin het thema ‘investeringenuit het bedrijfsleven in sport &ontwikkelingssamenwerking’ verkendwordt.Meer weten? Kijk op:www.nextstep2007.orgMeer sport voorgehandicaptenDe Dutch Coalition on Disability andDevelopment wil meer mensen met eenbeperking bereiken met sportprojecten.Nu laat dit bereik nog te wensen over.En dat terwijl sport juist voor dezemensen een goed middel is om zich teontwikkelen tot sterke individuen.Zo krijgen ze meer sociale contacten,worden ze zelfverzekerder en neemthun gezondheid toe. Bovendien issport een effectieve manier om acceptatiein de samenleving te vergroten.De Dutch Coalition on Disability andDevelopment organiseerde daaromde internationale conferentie ‘Sportand Disability in DevelopmentCooperation’, op vrijdag 14 decemberin Utrecht. De bijeenkomst brachtontwikkelings-, gehandicapten- ensportorganisaties bijeen om ervaringenen kennis uit te wisselen. Ookzochten de deelnemers naar mogelijkhedenom tot nieuwe actieplannente komen.Meer weten? Kijk op: www.dcdd.nlBekijk nieuwewebsite sport &ontwikkeling!Meer overzicht en inzicht. In januari2008 komt de vernieuwde NCDOwebsitewww.sportdevelopment.orgonline. Op deze site wordt informatienog overzichtelijker gepresenteerden krijgen bezoekers meer inzicht inde achtergrond van projecten. De siteblijft een bron van kennis voor iedereendie meer wil weten over sport &ontwikkelingssamenwerking.Meer weten? Kijk in januari op:www.sportdevelopment.orgWomen WingelanceerdHet eerste internationale fonds dat sportgebruikt om de positie van vrouwen teverbeteren. Dat is Women Win. In novembervond de officiële lancering plaats.Het fonds beschouwt sport nadrukkelijkals middel om sociale verandering teweegte brengen onder vrouwen en meisjes.Meer weten? Kijk op:www.womenwin.org16 | SUPPORTER | Nummer 28 | december 2007SUPPORTER | Nummer 28 | december 2007 | 17

interviewinterviewZijn telefoon ging. Of hij zelf al wist dathij twee weken later wielrenners zoutrainen in Ethiopië. Peter Winnen vondhet een grappige manier om gevraagdte worden voor een bijzonder trainerschap.Vanaf dat moment maakte hijzich sterk voor de Afrikaanse wielersport.Twee jaar later – anno 2007 –werd deze inzet van de legendarischeoud-renner erkend met een nominatievoor de Millenniumschoen Award.Tekst: Joost Scholten‘Het wielrennenlééft in Ethiopië’,zegt Peter Winnen(vooraan op defoto). ‘Dat wasmooi om teontdekken.’Peter WinnenGrootFoto: Sanne Nagelhout, Stichting DIRwielerhartin EthiopiëKnow-how uit NederlandHet telefoontje waarmee alles begon, kwam van Frans vanSlagmaat. En kwam voort uit het besluit van de VerenigdeNaties om 2005 tot Jaar van Sport en Lichamelijke Opvoedinguit te roepen. Of eigenlijk uit de oproep van diezelfde VNaan westerse sporters en trainers: konden zij hun collega’sin ontwikkelingslanden niet ondersteunen?Deze oproep schudde de Ethiopische wielerbond wakker.Zij benaderde Stichting Dir, een Nederlandse organisatie diezich inzet voor projecten voor Ethiopiërs in Nederland enEthiopië. Stichting Dir benaderde op haar beurt de NederlandseWielerbond. Die kende weer een wielerteam dat actiefwas op maatschappelijk gebied: de Marco Polo Cycling Club(MPCC). En MPCC-bestuurslid Frans van Slagmaat kendenog wel een man met een groot wielerhart en genoeg knowhowom wielrennend Ethiopië met raad en daad bij te kunnenstaan: Peter Winnen. Sterker nog, Van Slagmaat zou Winnenwel even bellen.Wielrennen in waaiers‘Ik had al vaker samengewerkt met van Slagmaat’, zegt Winnen.‘Nu hing hij opeens aan de lijn. Ik vond de uitdaging te mooi omaf te slaan. In 2005 en 2006 ben ik een week in Ethiopië geweestom trainingen te verzorgen. De Ethiopische Wielerbond brachtde 36 beste renners van het land en hun begeleiders samen om zeiets te leren over de techniek achter het fietsen. Bijvoorbeeld hoeje een bocht het beste kunt nemen, hoe je het beste op je fiets kuntzitten en hoe je het beste in een waaier kunt rijden. Daarbij kwammijn ervaring goed van pas.’ Tot zijn verbazing gebeurde er al hetéén en ander op wielrengebied in het Afrikaanse land. ‘Het wasmooi om te ontdekken hoe het wielrennen daar leeft. In verschillendesteden hadden mensen een aantal spotgoedkope mountainbikesuit China op de kop getikt waar ze op koersten.’Succes zonder scholingVan Slagmaat en Winnen richtten samen de stichting Bike 4 Allop. Volgens Winnen bieden sportprojecten een belangrijke meer-18 | SUPPORTER | Nummer 28 | december 2007SUPPORTER | Nummer 28 | december 2007 | 19

interviewreportageDe kantine uit,de regen inFoto’s: ANPPeter Winnen in jongere jaren, toen hij onder meer ritoverwinningen behaalde in de Ronde van Frankrijk.waarde voor een samenleving. ‘Ik ben ervan overtuigd dat hetenorm belangrijk voor een land is dat de sport zich ontwikkelt.Er zijn bijvoorbeeld een aantal grote namen in het hardlopen inEthiopië. Die mensen hebben daar de status van halfgoden. Zijgeven Ethiopiërs een gevoel van trots en eigenwaarde. Ze zijneen lichtend voorbeeld om te volgen. Die atleten hebben ietsneergezet in het Westen. Niet alleen sportief, maar ook zakelijkzijn hardlopers als Gebreselassie en Kiplagat heel succesvol.Sport biedt mensen om al die redenen hoop. Ook al heb je geendure westerse scholing afgerond, als je goed kunt fietsen kun jetoch succesvol worden. En ik heb er zeker een aantal talententussen zien zitten.’Fietsen voor verschilPeter Winnen is dan ook blij dat Van Slagmaat aan hem dachtvoor het project. ‘Ik wil graag mijn steentje bijdragen. Ik hader nooit bij stilgestaan dat ik met de kennis en ervaring uitmijn wielercarrière een belangrijke bijdrage aan de samenlevingkon leveren. Ik ben blij dat ik dat nu ontdekt heb. Demanier waarop past ook bij me. Het is mooi om me zowel voorminder bedeelden als voor de wielersport, mijn oude liefde, inte zetten. Fietsen was een belangrijk onderdeel van mijn leven.Het geeft me een bijzonder gevoel dat ik dat op deze manierkan overdragen aan – en kan delen met – mensen die hoop enplezier aan het koersen ontlenen. Ik heb ervan geleerd dat jealleen maar je mouwen hoeft op te stropen om een verschil temaken in het leven van mensen. Zoiets geeft extra zin aan mijnverleden en de ervaringen die ik in de loop van mijn carrièreheb opgebouwd.’ •Meer weten over de ontwikkeling van wielrennen inontwikkelingslanden? Kijk op: www.worldwidecycling.com.Meer weten over de Stichting Dir? Bezoek: www.dirnet.nlPeter Winnen (1957)...... is een voormalig profwielrenner. Hij reed zijn eerstebelangrijke wedstrijden in 1980. Dat jaar verscheen hijonder meer aan de start op de Olympische Spelen inMoskou. Tot zijn belangrijkste prestaties als profrennerbehoren ritoverwinningen en eindklasseringen in de Tourde France, waarbij vooral zijn twee overwinningen op deAlpe d’Huez tot de verbeelding spreken. In 1983 eindigdehij op de derde plaats in het totaalklassement van de Rondevan Frankrijk. In de Ronde van Zwitserland greep hij in 1987net naast de eindzege. Hij deed precies een seconde langerover deze wedstrijd dan de Amerikaanse winnaar AndrewHampsten. In latere jaren was Winnen vooral belangrijk alservaren knecht voor de jonge talenten in zijn ploeg. In 1988fietste hij in de ronde van Frankrijk mee als belangrijksteadjudant van zijn kopman Erik Breukink. Ondanks dat hijin dienst van zijn kopman reed, eindigde Winnen op denegende plaats in het eindklassement. Ook in de ronde vanItalië eindigde hij dat jaar op plaats negen. In 1990 werdWinnen Nederlands kampioen op de weg. Na een aanrijdingtijdens een training voor de Tour de France stopte hij in1991 met wielrennen. In 2005 was hij mede-oprichter vanBike 4 All, een project dat zich inzet voor het wielrennenin Ethiopië. Voor zijn inzet werd Peter Winnen onlangsgenomineerd voor de Millenniumschoen Award. Die prijsgaat elk jaar naar Nederlanders die zich op uitzonderlijkewijze sterk maken voor sport & ontwikkeling. Winnen wonniet; de award ging dit jaar naar atlete Lornah Kiplagat.Meer weten over de Millenniumschoen Award?Zie pagina 10.Wie niet tevreden is met de wereld, moet met kinderen praten. Het liefst met heelveel. Om hen te zeggen hoe zij die wereld kunnen verbeteren – nu en vooral later.Maar hoe breng je die boodschap over bij 10-jarigen? Via clinics van profvoetballers,meenden de organisaties achter ‘Sporten met een hoger doel’, een grootvoorlichtingsproject rond 17 oktober, Wereldarmoededag. Hadden ze gelijk?Supporter bezocht zo’n clinic. Tekst: Margaux Tjoeng / foto’s: ton koene20 | SUPPORTER | Nummer 28 | december 2007SUPPORTER | Nummer 28 | december 2007 | 21

eportagereportageDe jongens enmeisjes willenvooral wetenhoe het is omte leven alsvoetballerBepakt in dikke jassen en sjaals springen jongens en meisjeop en neer in de tribunebox van FC Den Bosch. Het iseen gure vrijdagavond in oktober, maar niets weerhoudtde kleine voetbalfans ervan om hier, in het vrijwel volle StadionDe Vliert, hun regionale sporthelden aan te moedigen. Metsjaaltjes van hun eigen voetbalclub OJC Rosmalen zwaaien deE-pupillen naar de spelers van FC Den Bosch. Nog geen weekgeleden stonden ze tegenover twee van de mannen die het veldop komen rennen.Sprintje en soepHet is een week eerder. De E-pupillen zitten op de vloer van dekleine OJC-kantine. Buiten regent het. ‘Gaan we daarom nietvoetballen?’, vraagt een jongetje teleurgesteld aan zijn trainer.Die stelt hem gerust. ‘We gaan zo naar buiten. Ga eerst maar evenbij de rest zitten.’ Tevreden trek het jongetje, met zijn voetbalschoenenal aan, een sprintje naar zijn teamgenoten. De trainermaant de luidruchtige groep tot stilte en geeft dan het woord aantwee gastsprekers: FC Den Bosch-spelers Mohamed el Makrinien Arjan Ebbinge.Zij zijn naar Rosmalen gekomen om te praten over wereldwijdeongelijkheid. En over de millenniumdoelen: afspraken tussen191 VN-landen om mondiale problemen als armoede en analfabetismevóór het einde van 2015 op te lossen. Dat zijn moeilijkethema’s voor kleine kinderen. Dus probeert El Makrini zeinvoelbaar te maken – zij het niet zonder te vervallen in hetcliché van Afrika als grote verzameling zielige mensen: ‘Straksna de training gaan jullie naar huis. Daar kunnen jullie lekkerin een warm bad stappen. Sommigen krijgen wellicht eenwarme kop soep en wat brood. Maar in Afrika krijgen kinderenvaak helemaal niets wanneer de voetbaltraining is afgelopen.’Profs en plezierDe topsporters doen hun best. Maar ze krijgen de kinderen nietecht mee. Aanvankelijk enthousiasme over de aanwezigheid vanéchte profs maakt langzaam plaats voor verveling. De pupillenschuiven van links naar rechts en kijken ongeconcentreerd omzich heen. Dat ze überhaupt blijven zitten, lijkt vooral te komenomdat het moet van hun trainer en ouders achterin de kantine.Af en toe stelt één van de kinderen een vraag, maar niet over hetthema van de middag. De jongens en meisjes willen vooral wetenhoe het is om te leven als voetballer. En ze willen spelen.Pas als er een documentaire van sportjournalist Edwin van Cuilenborggedraaid wordt, keert de aandacht even terug. Arjan Ebbingeluidt de film in met een opmerking over de rol van sport in hetbehalen van de millenniumdoelen. Zoals doel 2: basisonderwijsvoor alle kinderen. ‘Afrikaanse kinderen willen graag naar school,zéker als daar ook gevoetbald wordt. Door samen te sporten,kunnen ze samen plezier hebben, net als jullie hier op je eigenvoetbalclub. Bovendien krijgen ze niet alleen rekenen en taal, maarook uitleg over hoe ze zo gezond mogelijk kunnen leven.’Ouders en ongelijkheidDe film van Van Cuilenborg gaat over voetballen in Afrika. Dekinderen zien hoe leeftijdsgenoten op blote voeten een bal tussentwee steentjes schieten. De Afrikaanse jongetjes dragen langeT-shirts die tot hun knieën rijken. ‘Hebben ze nou jurken aan?’,roept een E-tje verbaasd. Ouders schieten in de lach, maar dekinderen kijken de film in volle ernst uit. En krijgen misschiennog wel méér zin om zelf tegen een bal aan te trappen. Want22 | SUPPORTER | Nummer 28 | december 2007SUPPORTER | Nummer 28 | december 2007 | 23

eportagereportagezodra de film stopt en de training wordt aangekondigd, stormenze de kantine uit – de stromende regen in. El Makrini en Ebbingezullen de kinderen in een speciale clinic voetbaltrucjes leren,samen met de trainers van OJC Rosmalen.Voordat ze daarmee beginnen, delen de topsporters witte bandjesuit van de Nederlandse EEN-campagne, die deel uitmaakt vande internationale ONE-campagne tegen armoede en ongelijkheidin de wereld. Door die bandjes om hun pols te dragen, tonen depupillen hun betrokkenheid bij dat doel. Eenmaal op de grasmatproberen de kinderen met allerlei trucjes indruk te maken opEl Makrini en Ebbinge. Laura Foolen (9), spits van E15, hijgt nade clinic nog minutenlang na. Ze zegt echt wat geleerd te hebben;over voetbal, maar ook over ontwikkelingssamenwerking. ‘Wededen allerlei oefeningen, van dribbelen tot passen. We mochtenzelfs voor het eerst op het grote doel schieten! Bij elk schotmoesten we één van de acht millenniumdoelen noemen.’Dordrecht en doelpuntNa afloop van de clinic worden de uitgeputte kinderen uitgenodigdvoor de wedstrijd FC Den Bosch – FC Dordrecht, een weeklater. Eenmaal daar, zien ze hoe FC Den Bosch in eigen stadionzijn uiterste best moet doen om door de verdediging van detegenstander heen te komen. De kinderen vouwen snel papierenvliegtuigjes van de achterzijde van het programmaboekje. Op dieachterkant wordt verteld over ‘Sporten met een hoger doel’. Zegooien hun vliegtuigjes richting Den Bosch-keeper Niki Mäenpää– als blijk van steun. En dat helpt. Spits Koen van der Biezen,de enige FC Den Bosch-speler met een EEN-bandje om, maakttien minuten voor tijd het beslissende doelpunt. •Meer weten over de EEN-campagne en de millenniumdoelen?Kijk op www.een.nl en www.millenniumdoelen.nlHet project: ‘Sportenmet een hoger doel’Wereldarmoededag viel dit jaar op woensdag 17 oktober.De eerste-elftalspelers van FC Den Bosch, Fortuna Sittarden NAC besloten rond deze dag hun steentje bij te dragenaan een betere wereld. En deden dat via het voorlichtingsproject‘Sporten met een hoger doel’: een initiatief van deNederlandse Sport Alliantie / Nederlandse KatholiekeSportfederatie (NSA/NKS), in samenwerking met deontwikkelingsorganisaties Oikos en ICCO, en de NederlandseBetaald Voetbal Organisaties. Kinderen op lokalebasisscholen en amateurvoetbalclubs (zoals OJC Rosmalen)kregen van hun lokale voetbalhelden informatie over demillenniumdoelen en voetbalclinics. Voor de deelnemendeprofclubs was het initiatief niet alleen interessant als goeddoel, maar ook om de band met de amateurverenigingenin hun regio te versterken; daar kan immers veel talentvandaan komen. Tijdens thuiswedstrijden op 26 en28 oktober onderstreepten de deelnemende clubs nogmaalshet belang van de millenniumdoelen. Zo werd viaspeciale tribune-acties geld opgehaald en waren erspeciale voorlichtingsactiviteiten tijdens de rust.Meer weten over de projectpartners? Bezoek de websitesvan NKS / NSA (www.nks.nl en www.sportalliantie.nl), ICCO(www.icco.nl), Oikos (www.stichtingoikos.nl) en BVO’s(www.fbo.nl, www.fcdebosch.nl, www.nac.nl en www.fortunasittard.nl).Tv-station investeert in Afrikaans voetbalEigenleagueeerstAls Arsenal voetbalt, kijkt heel Afrika. Engels voetbal op tv is zeer populair.Veel populairder dan een bezoek aan de eigen teams. En dat terwijl er zoveeltalent op de lokale velden loopt . In Oost-Afrika wordt nu hard gewerkt aaneen herwaardering van dat lokale voetbal – mede dankzij miljoenen dollarsaan televisiegeld. Tekst en foto’s: Arne Doornebal24 | SUPPORTER | Nummer 28 | december 2007SUPPORTER | Nummer 28 | december 2007 | 25

eportagereportageJohn Makumbi zit op de tribune van het Namboole stadionin de Oegandese hoofdstad Kampala. ‘Ik ben Arsenal-fan,’antwoordt hij op de vraag welke club hij steunt. ‘Oh, jebedoelt in Oeganda? Hier steun ik URA.’ Makumbi’s reactie lijktop die van bijna alle Oegandese voetbalsupporters. ‘Hun’ club isin eerste instantie één uit de Engelse Premier League (eredivisie).En dat is jammer, meent Godfrey Biryomumeisho. Voor hemneemt het Oegandese voetbal wél een belangrijkere plaats in dande competitie die zesduizend kilometer noordelijker gespeeldwordt. Hij is – volgens het handgeschreven naamplaatje op zijnshirt – ‘Chief fan’ van het lokale team Maroons FC. Dit speeltvandaag tegen URA. Makumbi en Biryomumeisho zitten beidenbij de wedstrijd, gespeeld voor een schamele paar honderdtoeschouwers, in een stadion waar 45.000 mensen in kunnen.URA wint met 5-1.BetaalkanaalWie het angstvallig lege Namboole stadion ziet, zou het nietzeggen. Maar dit seizoen heeft er een revolutie plaatsgevondenin het Oegandese voetbal. Mede ingegeven door de goede prestatiesvan het nationale elftal – dat op een haar na kwalificatievoor de Afrika Cup miste – lijkt er meer belangstelling voorde Oegandese eredivisie te komen. Of in ieder geval meer geld.Televisiestation GTV steekt vijf miljoen in de ‘Super League’en zal dit seizoen zes wedstrijden live op het betaalkanaaluitzenden. ‘Afrikaans voetbal werd lang genegeerd, terwijl diesport hier toch enorm populair is’, zegt Peter Mungoma vanGTV. ‘Daarom steunen we het voetbal nu. Dat zal uiteindelijkgoed voor de sport zijn – en dus ook voor ons.’Van het geld kunnen clubs de spelers betalen. Maar investeringenin topvoetbal alléén is niet genoeg, meent Trevor Dudley. DeDeen zette daarom tien jaar geleden de Kampala Kids League‘Waarom niet onze eigenjongens stimuleren?’De herwaardering van het lokale voetbal is niet alleen inOeganda te merken. Ook in Kenia timmert de – mede doorde Koninklijke Nederlandse Voetbal Bond gefinancierde –Mathare Youth Sports Association (MYSA) hard aan de weg.En in Rwanda, waar na de genocide van 1994 de sportinfrastructuurweer volledig opgebouwd moest worden,ontspringen eveneens initiatieven. In het zuidelijke stadjeButare rennen tientallen kinderen over het trainingsveld.‘Voetballen kunnen ze wel, er is alleen geen competitievoor ze,’ zegt Joseph Kamugisha. Hij traint in totaal 120kinderen, drie keer per week en in de vakantie dagelijks.‘Hadden we hier maar zoiets als de Kampala Kids League,’aldus Kamugisha, die nadrukkelijk de samenwerking methet buurland zoekt. ‘We moeten nodig af van die allesoverheersendheid van het Engelse voetbal. Waarom nietonze eigen jongens in Oeganda stimuleren?’Meer weten over MYSA? Kijk op www.mysakenya.orgOegandese kinderen sporten bij de Kampala Kids League.(KKL) op. Op dat moment was er nog niets voor de jeugd georganiseerd.‘De infrastructuur voor sportontwikkeling ontbraktotaal. En nu nog steeds, eigenlijk. Kinderen kunnen alleen bijons terecht om te sporten.’ De KKL – die in tien jaar tijd veertienduizendkinderen heeft laten sporten en inmiddels een nationaalinitiatief is – mag gerust vooruitstrevend worden genoemd.CorruptieDe Oegandese voetbalbond FUFA bekijkt het succes van KKLmet bewondering en wellicht een beetje jaloezie, maar heeft noggeen concrete stappen gezet voor samenwerking. ‘De KKL isgoed bezig. Wij als voetbalbond zullen binnenkort ook komenmet een jeugdbeleid, want dat is hard nodig’, belooft RogersMulindwa van de FUFA. ‘Het voetbal in Oeganda is bezig aanenorme comeback, nadat het in de jaren ‘90 werd verguisd vanwegede slechte resultaten en de slechte organisatie ervan. Watdat betreft is het eeuwig zonde dat Oeganda zich niet plaatstevoor de Afrika Cup. En we waren er zo dichtbij!’De reeks van thuiszeges van het nationale team (de ‘Kraanvogels’),gelardeerd door bomvolle stadions en de historische2-1 overwinning op Nigeria (de ‘Adelaren’) van afgelopen juni,zou een keerpunt kunnen blijken in het Oegandese voetbal.Maar ook de personele veranderingen binnen de tot voor kortcorrupte FUFA kunnen gunstig uitpakken. Trevor Dudley:‘Twee jaar geleden moest een Oegandese Super League-ploegop de laatste speeldag met achttien doelpunten verschil winnenom landskampioen te worden. Het werd 22-0. Dat geeft wel aanhoe corrupt het toen was. Maar in de nieuwe FUFA heb ik welvertrouwen.’MonopolieDudley laat elk jaar de beste spelers uit de KKL meedoen aantoernooien in Europa. Het prestigieuze wereldkampioenschapvoor jeugdteams in Göteborg werd al vijf keer gewonnen. In hetstichten van een eigen Super League club is Dudley echter nietgeïnteresseerd. ‘Ze hebben het hier steeds over Super Leagueclubs.Maar dat zijn helemaal geen clubs, ze bestaan maar uit éénDe stadions zijn bij Super League-wedstrijden vaak bijna leeg.team. Op die manier bouw je nooit iets op.’ Maar dat gaat snelveranderen, bezweert Mulindwa van de FUFA. ‘We willen alleclubs in de Super League-verplichten om jeugdteams te beginnen.Ze krijgen veel geld van televisiestation GTV, dus dat zounu moeten kunnen.’GTV is pas sinds de zomer actief in Oeganda. Het station doorbreekthet monopolie van het Zuid-Afrikaanse DSTV inhet ene na het andere Afrikaanse land. En ondertussen pompthet miljoenen in sport. Ook de FUFA is bloedserieus. ‘Angola2010’, dat wordt de eerste Afrika Cup waarvoor we ons gaanplaatsen’, zegt Rogers Mulindwa. ‘En daarna natuurlijk het WKin Zuid-Afrika in datzelfde jaar. Let maar op, over een paar jaardoet Oeganda niet meer onder voor Frankrijk. Frankrijk konimmers alleen maar zo goed worden dankzij haar spelers vanAfrikaanse afkomst.’Meer weten over de Kampala Kids League?Kijk op: www.kidsleaguefoundation.orgDe miljoenen van GTVGTV investeert vijf jaar lang een miljoen dollar per jaar inde Oegandese Super League. Alle achttien clubs krijgenjaarlijks twintigduizend dollar. De landskampioen zietnog eens zestienduizend dollar tegemoet en wie alsachttiende eindigt krijgt 640 dollar. Dit seizoen wordenzes wedstrijden live uitgezonden, komend jaar zijn dat ertwaalf en in 2009/2010 vierentwintig.Meer weten over GTV? Kijk op www.gtv.tv26 | SUPPORTER | Nummer 28 | december 2007SUPPORTER | Nummer 28 | december 2007 | 27

interviewinterviewAboriginal-activiste Tania Major‘Sommige mensenzien mij helemaalniet zitten’Nu het einde van 2007 nadert, is Tania Major bijna geen ‘Australische Jongerevan het Jaar’ meer. Die titel kreeg ze van haar regering. Omdat zij het persoonlijkver heeft geschopt als jonge aboriginal. Maar ook omdat ze zich inzet voor haargemeenschap. Daarbij gebruikt ze onder meer sport om aboriginal-kinderen zelfrespecten assertiviteit bij te brengen. Tekst: Ángeles Reyes / Illustratie: Olivier RijckenWerken met jongerenWie Tania Major is, valt nauwelijks noglos te koppelen van wat ze doet voor haarvolk. Ze is 26, groeide op als dochter vaneen blanke man en een aboriginal-vrouw,studeerde Criminologie en werkt nu bijhet Cape York Institute for Policy andLeadership. Daar is ze verantwoordelijkvoor een speciaal ontwikkelingsprogramma.Talentvolle inheemse jongerenkrijgen hier steun om uit te groeien tothoogopgeleide leidersfiguren. ‘Hectisch’,noemt ze haar huidige routine. ‘Ik praatmet iedereen: van scholieren tot parlementariërs.Ik spreek zelfs mensen in debus aan.’ Daarbij neemt Major geen bladvoor de mond, waardoor ze de nodigetegenstand ondervindt in het land waaraboriginals tot 1967 nog officieel als‘fauna’ te boek stonden.Praten met politiciMajor was de eerste vrouw in haargemeenschap – de Kokoberra-aboriginals– met een universitaire graad. Toen zevier jaar geleden afstudeerde aan deGriffith University, verhuisde ze vrijweldirect terug naar haar geboortegrondaan de westkust van de Cape York Peninsula.Ze wilde haar kennis dáár inzetten.In 2003 werd ze gekozen tot de jongsteregional councilor van de Aboriginal andTorres Strait Islander Commission (ATSIC).Deze overheidsinstantie ging in 2005 terziele, maar werd tot die tijd betrokkenbij het regeringsbeleid dat de inheemsebevolking betrof. ATSIC bestond enkeluit afstammelingen van de oorspronkelijkebevolking. Major kreeg als lid vandeze instantie nationale bekendheidtoen ze in een ontroerende speechde kernproblemen van de aboriginalgemeenschappenaanstipte – ten overstaandevan de premier.Sporten met kinderenEnkele maanden geleden vertelde ze ineen tv-interview dat ‘er maar één manieris waarop de huidige gemarginaliseerdesituatie van de inheemse bevolking kanveranderen: door met kinderen te werkenen hoop in hun hoofd te planten. Wemoeten hen zeggen: de kleur van je huidbetekent niet dat je in de gevangenisbelandt of dat je dood gaat omdat je alheel jong zelfmoord pleegt.’ Eén manierom deze kinderen te bereiken, is sport.Dat begreep Major al in 2003. Ze namtoen de leiding van een voetbalclub opzich en promootte vrouwensport doorzelf softball te spelen en de meisjes onder15 jaar te coachen. ‘Ik legde al vóór detraining de nadruk op respect’, zei ze hierachteraf over. ‘Ik gaf aan: jullie wetendat we hier allemaal gelijk zijn. Niemandis hier machtiger dan de ander. Iedereenbehandelt de ander met respect.Alleen op die manier beginnen we onzetraining.’Ruziën met leeftijdsgenotenIn een interview met televisiezender ABCverklaarde ze destijds dat ‘sport heelbelangrijk is in de gemeenschappen encultuur van aboriginals. Daarom heb ikook die voetbalclub overgenomen.Deze is nu volledig veranderd. Mijn volk,de club incluis, heeft te lang dingengekregen. Ze hoefden maar tegen deoverheid te zeggen wat ze wilden of zehadden het al. Ik probeer hun zelfstandigheiden eigen verantwoordelijkheidte stimuleren. Sommige mensen van mijnleeftijd zien dat helemaal niet zitten. Zedoen alle mogelijke moeite om me uit declub te zetten – proberen daarvoor zelfshandtekeningen te verzamelen.’ Dezehouding is typerend voor de omgangmet Tania Major. Niet iedereen in haargemeenschap ziet het zitten dat eenvrouw deze gemeenschap wil veranderen.Zeker niet zonder tot de wijze Ouderente behoren.Provoceren met problemenOf het nu via sport is of via andere middelen:Major is erop gebrand de problemenvan haar volk aan te kaarten. Ze sprakpubliekelijk over kindermishandeling,alcoholisme en geweld. En praatte metopiniemakers, burgers en de regeringover verkrachting, aanranding en huiselijkgeweld onder aboriginals. Ze is ervanovertuigd dat het Australische welzijnsbeleidvoor aboriginals de afgelopendecennia desastreus is geweest voorhaar volk. Het heeft geleid tot mindervertrouwen in eigen kunnen en een passievehouding. Van een gezonde hongernaar ontwikkeling – op persoonlijk niveauen als samenleving – is geen sprake. Deregering is in zekere zin te lief voor deinheemse bevolking. Tegelijkertijd vindtze dat die regering te weinig doet.Zo sprak Major zich verontwaardigd uittoen Australië afgelopen septembertegen een VN-Declaratie over de Rechtenvan Inheemse Volkeren stemde.Positieve verandering moet zowelvan blanken als van de inheemsebevolking komen, vindt ze.Daar blijft ze in Australiëbeide groepen toe aansporen.Ook als ze straksgeen Jongere van hetJaar meer is.Meer weten overhet Cape YorkInstitute forPolicy andLeadership?Kijk op:www.cyi.org.au28 | SUPPORTER | Nummer 28 | december 2007SUPPORTER | Nummer 28 | december 2007 | 29

postcolumnPOSTDe vorige Supporter maakte melding van de ontwikkelingvan een officiële beleidsnotitie over sport &ontwikkelingssamenwerking. Daarin uiten de ministervoor Ontwikkelingssamenwerking en de staatssecretarisvan Volksgezondheid, Welzijn en Sport hun zorg overeen versnipperd aanbod van kleinere projecten. Dit zouwellicht niet tot even duurzame resultaten leiden als eenmeer programmatische aanpak. Naar aanleiding van dit bericht luidde de stelling inde vorige Supporter: ‘Het zou beter zijn als de Nederlandse sport & ontwikkelingssamenwerkingin handen ligt van één of twee grote organisaties. Daarhebben ontwikkelingslanden meer aan dan aan veel kleine projecten vanmeerdere organisaties.’Hieronder drie reacties van lezers. Bob Meeuwis krijgt voor zijn reactie het sportfotoboek‘One Love’ thuis gestuurd.Bob Meeuwis: ‘Ik ben het oneens met de stelling. Kleine projecten– van het opvangen van zwerfkinderen tot het opzettenvan schooltjes – hebben zeker bestaansrecht. Mijn ervaringna een reis van twee weken door Oeganda is in elk geval datze zeer goed bijdragen aan betere leefomstandigheden inontwikkelingslanden. Ze spreken ook erg tot de verbeelding.Kort na de reis is mijn dochter op haar school bijvoorbeeld eeninzamelactie begonnen voor een schooltje dat we in Oegandahadden bezocht. Ze organiseerde hier een sponsorloop,verkocht spullen op een rommelmarkt, speelde viool in eenwinkelcentrum en haalde uiteindelijk 600 euro op. Kleine projectenworden vaak in stand gehouden door zelf gegeneerdebedragen, zelden door geld van kerken of overheden. Ze zijndaardoor nauwelijks van invloed op de geldstroom waar groteorganisaties uit putten. Grote en kleine projecten kunnen opdie manier goed naast elkaar bestaan, waardoor meer voor debevolking in ontwikkelingslanden kan worden gedaan. Bovendienkunnen kleine projecten uitgroeien tot grotere, zinvolleinitiatieven en daarmee nog meer betekenen voor de ontwikkelingvan kansarme landen.’Cees Bol: ‘Grote organisaties kunnen voorwaarden scheppenvoor verandering. Maar als ze praktische veranderingen willendoorvoeren, duurt dat vaak lang. Dat komt omdat er zoveelmensen en afdelingen bij betrokken zijn. Bij kleine projectenplukt de lokale bevolking sneller de vruchten van ontwikkelingswerk.De lijnen zijn korter, er werken minder mensen mee, er isminder overleg nodig. Belangrijk is wel dat de kleine projectenSMART blijven: specifiek, meetbaar, attainable (haalbaar), meteen duidelijk resultaat voor ogen en tijdsgebonden. Een succesvolproject kan op een hoger niveau getild worden. Dat houdtniet per se een groei in van projecten en organisaties, maareerder dat succesvolle formats geëxporteerd kunnen wordennaar andere organisaties. Zodra projecten te groot wordengaan overheden zich er namelijk mee bemoeien. Die werkenbureaucratisch, maken elke euro kleiner en vertragen of stoppende trein. Westerse overheden moeten zich beperken tot hetscheppen van voorwaarden voor verandering in ontwikkelingslanden.Via subsidie aan kleine projecten en organisatieskunnen ze vervolgens successen behalen.’Leo Lagendijk: ‘Naar mijn mening zouden grote en kleineorganisaties juist moeten samenwerken. Deze kleine organisatiesdringen dieper door tot de lokale culturen en wetenderhalve beter wat de lokale wensen zijn. Sportprogramma’skunnen daarop afgestemd worden. Een grote organisatie kanhet beste afgaan op de ervaringen van haar kleinere collega’sen deze collega’s steunen – bijvoorbeeld financieel of doorhen in contact met elkaar te brengen. Zo fungeert ze als overkoepelendeorganisatie.’Frank van Eekeren is senioradviseur en onderzoeker aan deUniversiteit Utrecht. Hij richt zichin zijn werk onder meer op sport &ontwikkelingssamenwerking.Daarnaast is hij bestuurslid van deFoundation for African SportDevelopment (FASD), een stichtingdie projecten opzet in Afrika.Van Eekerenfoto: ed lonneeZieltjesOnze identiteit en nationale trotsstaan onder zware druk. Tegenwoordigbeoefent iedereen,overal ter wereld, alle mogelijke sporten.Wat blijft er zo over van onze kansenom wereldkampioen te worden? Albaniëvoetbalt nu al bijna net zo goed als Oranje,Tsjechische schaatssters rijden fluitendmee op de lange afstanden en niemandzal verbaasd zijn wanneer de Chinezenvolgend jaar het hockeygoud voor onzeneus wegkapen.Eigenlijk hebben we nog maar één garantieop succes. Korfbal. Dit najaar verlengdede Nederlandse ploeg de wereldtitel maarweer eens voor vier jaar. Zalige zekerheidals balsem voor onze sportieve ziel.Maar er dreigt gevaar. Korfbal goes international.De International Korfball Federation(IKF), tot voor kort eigenlijk nietsanders dan een veredelde hangplek voorNederlandse en Belgische korfbalbestuurders,wil de sport ‘doorontwikkelen’ en‘mondialiseren’. De Federatie wil blijkbaaraf van de spruitjeslucht en is op zoek naareen exotischer imago. In alle uithoekenvan de wereld dienen jongens en meisjesballen te gaan mikken in mandjes op3,5 meter hoogte. De marketingstrategielijkt te werken. In het Chinese Taipei ende Spaanse regio Catalonië zijn al mensenmet kniekousen gesignaleerd in aanvalsenverdedigingsvakken. Als beloningmochten beide landen meedoen aan hetafgelopen WK.Het volgende target is Afrika. Vorig jaarzond de IKF, in samenwerking met deNederlandse ontwikkelingsorganisatieICCO, een aantal zendelingen naar hetcontinent om de zegeningen van hetkorfbal te verspreiden. Vanuit ontwikkelingsperspectiefbiedt de sport grotekansen, aldus de betrokken organisaties.‘Het kan de ongelijkheid tussen mannenen vrouwen op speelse wijze aan de ordestellen.’ Tevens dient het project zicht tegeven op ‘de ontwikkelingsrelevantie vandeze sport’.Over die relevantie maak ik me geenillusies. Ongetwijfeld zijn er Afrikanenaangetroffen die het leuk vonden het speleen keertje te proberen. Maar willen dieAfrikanen het ook blijven spelen? In hetwerelddeel werd tot voor kort niet gekorfbalden dat zou wel eens een reden kunnenhebben. Het is onwaarschijnlijk dateen oer-hollandse sport, in 1902 uitgevondendoor een Amsterdamse onderwijzer,de harten van grote aantallen Afrikanensneller zal laten kloppen.Niet de Afrikanen, maar beleidsmakershebben bedacht dat het goed is datmannen en vrouwen samen gaan sporten.Dat is, in marketingtaal, een top-downbenadering. Zo’n aanpak leidt zelden totduurzame gemeenschapsopbouw.Of richt de IKF zich op een ander soortcommunity building? Om lid te mogenblijven van het Internationaal OlympischComité moeten minimaal 50 landen terwereld korfballen. Het is pure noodzaakvoor de Federatie om zieltjes te winnen.In dat opzicht is het project geslaagd.Zimbabwe en Malawi hebben zich inmiddelsbij de internationale korfbalgemeenschapaangesloten.De bestuurders en beleidsmakers zullen,in hun jargon, ongetwijfeld spreken vaneen win-win situatie. Blind door hungeloof rekenen zij op ontwikkeling opmondiaal én lokaal niveau.Indien zij toch gelijk hebben, beloof ikhierbij plechtig hard te zullen juichen alsZimbabwe over vier jaar wereldkampioenkorfbal wordt. Ook al gaat het ten kostevan onze nationale trots.30 | SUPPORTER | Nummer 28 | december 2007SUPPORTER | Nummer 28 | december 2007 | 31

De millenniumdoelen: in 2015…1 … is het aantal mensen dat in extreme armoede leeft minstens tot de helft teruggebracht tenopzichte van 19902 … gaan alle kinderen ter wereld naar de basisschool3 … zijn gelijke kansen voor mannen en vrouwen bevorderd4 … is het aantal kinderen dat in ontwikkelingslanden overlijdt vóór de vijfde verjaardag mettweederde teruggebracht5 … is het aantal vrouwen dat in het kraambed overlijdt met driekwart verminderd6 … is de verspreiding van hiv /aids, malaria en andere grote ziektes stopgezet en teruggedrongen7 … krijgt milieubescherming meer aandacht, is het aantal mensen dat geen toegang heeft tot veiligdrinkwater gehalveerd en wonen er minder mensen in krottenwijken8 … moeten rijke landen onder andere meer hulp geven, meer schulden kwijtschelden en eerlijkeafspraken maken over handelVoor meer informatie: zie www.millenniumdoelen.nlEven een Supporter scoren!Neem nu een gratis abonnement op Supporter!Wilt u vaker nieuws lezen over Sport & Ontwikkelingssamenwerking en over derol van sport in niet-westerse landen? Vraag dan nu een gratis abonnement opdit kwartaalblad aan. Mail uw naam en adresgegevens door naar de redactie vanSupporter: sportdevelopment@ncdo.nl of bel NCDO (020) 568 87 88.Cadeautip! Geef een gratis abonnement weg!Bent u al abonnee en vindt u net als wij dat ook anderen kennismoeten nemen van het blad? Geef dan de gegevens vanmensen door waarvan u denkt dat zij een gratis abonnementop Supporter wel kunnen waarderen.Supporter on-line: www.sportdevelopment.org