Vlaamse Schrijnwerker_augustus_2009.pdf - Magazines Construction

De Vlaam sechrijnwerKer79Augustus 2009 Driemaandelijks vakblad van de Confederatie Bouw - Vlaamse Schrijnwerkers vzw. Lombardstraat 34 - 42 1000 Brussel afgiftekantoor GENT XDe 7 grootste fabeltjes rond FSCGeslaagde 9 de editie van de West-Vlaamse houtproefOntwerp en uitvoering van bijzondere glasconstructiesDossier: na-isolatie van gevelsPlaatsingsvoorschriften voor brandveilige doorvoeringenVrijdag 2 oktober: "Dag van het dak" en "Dag van de afwerking"slaan handen in elkaarNieuwe opleidingen voor gecertificeerd plaatser brandwerende deurenwww.bouwmagazines.be

AGC Mirodan Bouwglas NV:: Handel :: Productie :: Bewerken en plaatsen van beglazing voor bouw- en interieurtoepassingen:: Isolerend glas:: Gehard glas:: Gelaagd glas:: Vitrines:: Inbraakwerend glas:: Kogelwerend glas:: Profilit:: Reglit:: Pyrobel:: Glazen deuren:: Interieurbeglazing:: VloerbeglazingSTRUCTURA :: Zebrastraat (Gent)Mercedes (Aalst)DUBBELE BEGLAZING :: Omega Pharma (Nazareth)Hippodroom (Kuurne):: Monovolume (Gent) :: Picanol (Ieper) :: Jan Yperman Ziekenhuis (Ieper) :: Stadhuis (Menen) :: MoveBrugge (Brugge):: Deleye (Kuurne) :: Modular (Roeselare) :: Axxes Business park (Merelbeke)www.visual.beIzegemsestraat 375 :: PB20 B-8501 Heule-Kortrijk :: Tel. 056/36.58.80 :: Fax 056/37.16.76 :: mirodanbouwglas@eu.agc-flatglass.comwww.mirodanbouwglas.be

Voorwoord van Rudi CarmelietElite van de ArbeidRudi Carmeliethet beroepvan schrijnwerkeris sterk geëvolueerddoor de eeuwen heenWij hebben het er al dikwijls over gehad: het beroep van schrijnwerker is sterk geëvolueerd door de eeuwenheen. Zijn oorspronkelijke “hoofdrol” in de bouw heeft het al lang moeten prijsgeven, maar vooral delaatste decennia is het gaan verwateren en is er een duidelijke vermenging gekomen met andere beroepen.Verschillende activiteiten zijn niet meer exclusief voor bepaalde vaklui. Industrialisering heeft geleid totspecialisatie enerzijds (trappen, keukens, wanden), maar omgekeerd komen de verschillende bouwdisciplinesmeer en meer op elkanders terrein (gipsplaten, glas, oppervlaktebehandeling, timmerwerk). De allroundstielman is bijna van het toneel verdwenen. Vroeger leerde men een beroep waarmee men zijn brood konverdienen. Nu zoekt men een niche waarin men een economische activiteit kan ontplooien.Het beroep stond vroeger hoog in aanzien, en de beoefenaars verzamelden zich fier achter de gildenvlag oftooiden zich met de voorschoot, de beschermingskledij avant la lettre. Van die fierheid is niet veel overgebleven,tenzij de titels van Laureaat, Cadet of Eredeken van de Arbeid. Ieder van ons kreeg onlangs een uitnodiging omkandidaten voor te dragen. Dat geldt uiteraard ook voor andere beroepen, maar als schrijnwerkersfederatiemoeten wij ons de vraag durven stellen of kandideren voor deze titels nog wel zinvol is en meer dan een uitingvan onze drang naar folklore.Een paar overwegingen kunnen ons daar wellicht bij helpen.- Willen wij meer respect voor ons beroep? Het antwoord hierop is meermaals gegeven in onze vergaderingenen publicaties. Het publiek heeft geen hoge dunk (meer) van de vakman, met alle gevolgen op vlak vanaanwerving en aanmoediging.- Willen wij dat respect verdienen door kwaliteit te leveren? Dat lijkt mij evident, want het geeft nietenkel voldoening je brood te verdienen. Elke geslaagde realisatie is een stukje beloning voor de geleverdeinspanning, complementair aan de ontvangen betaling.- Kunnen wij dit respect ook doorgeven aan onze personeelsleden? Naast loon en incentives, kan elke blijkvan waardering bijdragen tot kwaliteit en goede sfeer. Elke werknemer, op elk niveau, is gevoelig voor uwappreciatie.Het Koninklijk Instituut der Eliten van de Arbeid biedt ons de mogelijkheid om de waardering voor hetberoep in al zijn facetten te verhogen. Hun methode is traditioneel, maar toch aangepast aan de huidigeomstandigheden.FSC Certificating en chain of custodyKoken kost geld, maar als het geld kost, dan koken dikwijls de gemoederen. In onze algemene vergaderingis dat niet anders. Er komen zoveel reglementen en voorwaarden op ons af bij het uitoefenen van ons beroepen deze kosten allemaal geld. Het FSC-label wordt door ieder weldenkend mens toegejuicht – houtvoorraaden zuurstofproductie moeten nog een tijdje mee – maar het “chain of custody” (het doorgeven van deverantwoordelijkheid en de controle daarop) kreeg weinig begrip bij sommige leden op onze laatste algemenevergadering. De uiteenzetting was nochtans duidelijk, en het principe eenvoudig. De emmer met zorgen iswellicht zo vol dat dit druppeltje er niet meer bij kon.Was iedereen even eerlijk, dan zou een controle bij de invoer van gelabeld hout volstaan. Het valt echter tevrezen dat, zonder controle, elke kubieke meter FSC-hout zou “aangelengd” worden tot een volle vrachtwagen.Dat zou de waarde van het systeem ondermijnen. Om correct te werken moet elk bedrijf zichzelf controleren, énzich laten controleren. Dat kost weer geld en inspanning, maar het doel is waardevol: houtverwerking die deaarde toelaat haar houtvoorraad weer aan te vullen. In een perfecte wereld zou elke levering van hout hieraanmoeten voldoen. Ondertussen is er de imperfectie, en daar zullen wij onder lijden, op de ene of andere manier.COLOFONRudi CarmelietConfederatie Bouw -Vlaamse Schrijnwerkers vzwLombardstraat 34-42, 1000 BrusselTel.: 02/545 57 05Fax: 02/545 58 59www.vlaamseschrijnwerkers.bebtw be 438.617.271Verantwoordelijke uitgeverSylveer De DobbelaereKnokseweg 2 - 9910 KnesselareCommissie van het VakbladVOORZITTER : Sylveer De DobbelaereONDERVOORZITTER : Yves De KeyserDIRECTEUR : Filip CoveliersLEDEN : Rudi Carmeliet, Willy Simoensen Wouter VanderjeugdAdministratie en redactieEindredactie : Filip CoveliersRedactie : Koen De Gelder, Wouter RogiersTel.: 02/545 57 05Fax: 02/545 58 59filip.coveliers@confederatiebouw.beAdvertentieverantwoordelijkeInge De RidderTel.: 053/80 87 47 Fax: 053/80 87 48inge.deridder@confederatiebouw.beRealisatieLittle BIG BandHenri Farmanstraat 40 - 9000 GentTel.: 09/269 90 00 Fax: 09/269 90 08pierre@littlebigband.beDrukwerkDrukkerij Geers, OostakkerCoverbeeldWilly SimoensLID VAN DE UNIEVAN UITGEVERS VANDE PERIODIEKE PERSAUGUSTUS 2009 ■ De Vlaamse Schrijnwerker3

NISSAN. HET BEDRIJFSVOERTUIG DAT BEGRIJPT HOE U WERKT.Als vakman weet u hoe moeilijk het is om een partner te vinden die uw manier van werkenbegrijpt. Daarom hebben we goed nieuws. Nissan stelt een reeks bedrijfsvoertuigen voorwaarmee u aan de slag gaat zoals u het wilt. Ze schikken zich naar elke activiteit en elke wens.Met liefst 5 voertuigen is het de meest complete reeks op de markt. Bovendien zijn deze hardewerkers efficiënt op het terrein én aangenaam op de baan. Kortom: Nissan, het bedrijfsvoertuigdat begrijpt hoe u werkt.www.nissan-lcv.beSHIFT_the way you move

Inhoud3 Voorwoord door Rudi Carmeliet6Houtsoort van de maand6 FSC, last of lust?7 De 7 grootste fabeltjes rond FSCSchool en industrie9 Geslaagde 9 de editie van de West-Vlaamse Houtproef13 Proclamatie West-Vlaamse Houtproef 2009922Veiligheid16 Het gebruik van ladders en steigers tijdens de afwerkingDeel 2: steigersWetenschap20 Ontwerp en uitvoering van bijzondere glasconstructies22 Informatieavond “Glas als brandwerend element”Focus op het beroep25 De schrijnwerker: een ambachtsman met een groot vakmanschapVakmanerkenning28 Bouwsector zoekt Laureaten en Cadetten van de Arbeid31Buitengevelisolatie31 Mogelijkheden tot na-isolatie van gevels36 Kazerne omgetoverd tot woonerf en studentenkamersPassieve brandbeveiliging38 Brandveilige doorvoeringen: plaatsingsvoorschriftenVerenigingsnieuws Dé Parketplaatsers42 Eerste opleidingen “Plaatsen van parket” voor Oost-Vlaamse leerlingen454258Werking44 Federatie viert haar 20-jarig bestaan in Brussel45 Rudi Carmeliet betuigt hulde aan stichtersVereniging BEWAP47 ‘Dag van het dak’ en ‘Dag van de afwerking’ slaan handen in elkaar48 Nieuws van de standhouders op de 2 de Dag van de AfwerkingBeursnieuws52 Innovak en Concept & BuildMachines55 Wij plaatsen 2 machines in de kijkerAgenda58 Brandwerend afdichten van doorvoeringenNieuwe cursus rf-deurenSplinterinfo59 Leuke weetjes uit de sector62 DiversenNieuwe leden van onze federatieAdverteerdersregisterAUGUSTUS 2009 ■ De Vlaamse Schrijnwerker5

Houtsoort van de maandFSC, last of lust?FSC is gewoon doen bij Schrijnwerkerij Servaege nvServaege nv is reeds meer dan 6 jaar houder van eenFSC COC certificaat, en is sindsdien uitgegroeid tot eenvooraanstaand bedrijf op FSC gebied . Vandaag draait devolledige productie (1,65 miljoen euro in 2008) op FSC materialen,waarbij met een 10 tal houtsoorten kwaliteitsvolbuitenschrijnwerk op maat vervaardigd wordt.FSC niet te vinden?Bij Servaege is FSC gelabeld hout ondertussen de standaarden daar haalt de klant slechts voordeel uit. Alain Servaege(zaakvoerder Servaege nv) getuigt: “De westernverhalen dat een FSCproduct per definitie duurder moet zijn, wordt hier volledig tegengesproken.Het aanbod in FSC gelabeld hout is de laatste jaren heel sterkgestegen. Waar het een kleine 10 jaar geleden een speld in een hooibergzoeken was , is er op vandaag een ruim aanbod in zowel ruwe grondstofals (half)afgewerkt materiaal met FSC label. Dark red meranti , eucalyptusgrandis, jatoba , padoek , afzelia , sipo , oukoumé , movingui, lariks,… zijn maar een greep uit het aanbod dat vandaag beschikbaar is methet FSC label voor het vervaardigen van houten buitenschrijnwerk. Hiernaastis ook een groeiend aanbod aan FSC gelabelde plaatmaterialen,gaande van OSB tot okoumé WBP garant platen vlot beschikbaar.”Belang van FSC Chain of CustodycertificeringEen gesloten FSC Chain of Custody certificering – een controletussen het bos en de schakel net voorde eindklant – is van cruciaal belang. Enkelbedrijven in het bezit van een bedrijfseigen FSCCOC certificaat kunnen immers aan de klantde zekerheid bieden dat het om FSC gelabeldhout gaat. Gecertificeerde bedrijven wordenop regelmatige basis gecontroleerd door eenonafhankelijke instantie die nagaat of de regelsvan FSC worden gerespecteerd. De vraag naarFSC producten is de laatste tijd sterk gestegen (zie verder), endit biedt uiteraard kansen aan de FSC gecertificeerde bedrijvendie op deze vraag kunnen ingaan. Ook commercieel gezien iseen FSC COC certificaat dus reeds interessant, en dit zal in detoekomst alleen nog maar belangrijker worden.Aanpassing in de bedrijfsvoering?Het leren omgaan met zo’n FSC certificaat als producent,zorgt er vaak voor dat binnen de productie meer ‘structuur enorganisatie’ komt, en dat met andere woorden de productienog nauwer in de gaten wordt gehouden. Niet zelden resulteertdit ook in een beter eindproduct. Daarenboven is hetde consument niet ontgaan dat we zorg moeten dragen vooronze planeet en alles wat onze aardbol ons biedt. “Het is juistdat we in onze beginperiode, nu zo’n kleine 10 jaar geleden, veel waterbij de wijn hebben moeten doen om onze klanten over de drempel tehalen voor FSC” getuigt Alain Servaege. “Dit kon enkel door onzeverkoopprijzen in de lijn te houden van non-FSC hout. Toen was hetFSC gelabelde houtaanbod ook minimaal. Op vandaag wordt zowel inZuid-Amerika, Afrika als Azië FSC gelabeld hout geproduceerd. Wijervaren tevens dat het FSC materiaal dat wij kopen veel kwalitatieveris dan het niet-FSC hout, wat de kostprijs van het eindproduct ookdrukt. Houtafval is tenslotte verlies.” Werken met FSC hout is bijServaege nv de ‘way of living’ en dit duidelijk niet zondersucces. Enige tijd geleden ontving de firma een Fair TimberAward voor hun inzet op dit vlak.6 De Vlaamse Schrijnwerker ■ AUGUSTUS 2009

Powermatiseer uwSCHAAFWERKTronco: FSC hout op maat van uw vraagRecent bracht Alain Servaege zijn laatste telg “Tronco.be” op dewereld. Met Tronco wil hij inspelen op de vraag van schrijnwerkersdie eerder beperkte hoeveelheden FSC hout nodig hebbenvoor kleinere projecten, en dit niet in de ‘gewone’ handel kunnenvinden. Bij Tronco kan men dus terecht voor hout op maatén verzaagd volgens de houtlijst. Een ideale oplossing voor deschrijnwerker: geen stocks en geen kubieke meter overschot ,en geen geld dat maanden in het magazijn blijft liggen. Troncobeschikt continue over zo’n 250 m³ FSC hout voor buitenschrijnwerken kan snel uitleveren.Exclusief agentOost-Vlaanderenen AntwerpenMeer informatieR O E K E N STel. (02) 466 38 39www.smi.beDe 7 grootste fabeltjes rond FSCBijna 400 Belgische bedrijven beschikken vandaag over eenFSC Chain of Custody certificaat. Toch blijven er een aantalhardnekkige fabeltjes over FSC certificering de ronde doen.Hier zetten we alvast de 7 meest voorkomende op een rijtje. FSC certificering is alleen haalbaar voor grote bedrijvenFSC certificering is zowel voor grote als kleinere bedrijven eenhaalbare kaart. Kleinere bedrijven tot 15 werknemers kunnenzich bovendien laten begeleiden via groepscertificering. FSC certificering kost meer dan 10.000 Euro …Gratis is een FSC CoC certificaat niet, en dit wegens de kostenverbonden aan de audit en de instandhouding van het systeem.De kosten variëren volgens de grootte van de firma. Voor bedrijventot 15 werknemers kan certificering reeds vanaf 750 Euro,waarbij in Vlaanderen via subsidies de kost nog tot de helftherleid kan worden (375 Euro op jaarbasis). FSC eist een apart magazijn voor mijn FSC stock …Herkenbaarheid van FSC producten ten opzichte van niet-FSCproducten is een belangrijke vereiste, maar dit kan op 101 manierenen vergt zeker geen apart magazijn. Zolang men op eenduidelijke manier (waar nodig) FSC producten kan onderscheidenvan niet-FSC producten is het in orde. Om een FSC product te maken mag je enkel FSC houtgebruiken …Reeds lang bestaan er mechanismen binnen het FSC systeem, diebedrijven moeten toelaten om FSC producten te commercialiserenwanneer niet alle inputs FSC gelabeld zijn. Hierbij zijn zowelmogelijkheden wanneer vooral FSC hout gebruikt wordt, alsookwanneer dit beperkt is. FSC is enkel voor tropische bossen en niet voor EuropaHet FSC systeem streeft naar duurzaam bosbeheer wereldwijd,dus zowel in de tropen als elders. Vandaag is er meer dan 114miljoen ha FSC bos, verspreid over alle continenten. Ook inEuropa is er reeds meer dan 50 miljoen ha FSC bos, waaronderook in België. Er is geen of nauwelijks FSC hout te vinden in België …Marktonderzoek toonde aan dat in 2007 reeds 13% van de houtinvoerin België afkomstig was uit FSC gecertificeerde bossen.Dit omvat zowel naaldhout, gematigd loofhout en tropisch hout,aangevuld met grote volumes plaatmaterialen. Opmerkelijk iszeker de sterkte stijging van tropisch Afrikaans hout met hetFSC label. Via www.ikzoekFSC.be kan u eenvoudig op zoek gaannaar FSC producten in België. FSC certificering is toch niet echt nodig …Steeds meer opdrachtgevers nemen de FSC-vereiste op in hunbestek, en dit wordt steeds beter opgevolgd. Wordt er geen FSChout gebruikt, en/of is er geen FSC CoC certificaat, dan kan menhiertegen optreden. Niet zelden worden partijen geweigerd, ensoms wordt zelfs de afbraak opgelegd. Ook in het kader van dediverse subsidiereglementen voor particulieren (in Vlaanderenen Brussel) is een FSC CoC certificaat een absolute vereiste.ëAUGUSTUS 2009 ■ De Vlaamse Schrijnwerker7

www.prowood-fair.beopeningsuren :Dinsdag 10 november: van 12 tot 20 uurWoensdag 11 november: van 10 tot 18 uurDonderdag 12 november: van 12 tot 20 uurVrijdag 13 november: van 12 tot 20 uurZaterdag 14 november: van 10 tot 18 uurORGANISATIEWeertstraat 66B-2880 Bornem (Mariekerke)BelgiëT +32 3 296 59 17F +32 3 296 59 18www.claever.beinfo@claever.be

HoutproefGeslaagde 9 de editievan de West-Vlaamse HoutproefAl voor de negende keer organiseerde de afdeling Schrijnwerkvan de Confederatie Bouw West-Vlaanderen de West-Vlaamse Houtproef, een wedstrijd voor de leerlingen diede richting hout/schrijnwerkerij volgen in het secundaironderwijs.De houtproef is een wedstrijd waarbij techniek en vakkenniscentraal staat. Elke leerling moet een werkstuk maken in massiefhout. Dit jaar was dit een tafeltje met een bijzondere constructievan zowel bovenblad als poten. Een vakjury beoordeeltnauwkeurig het werk van de leerlingen, waarbij gelet wordt opde fijnste details.Meer dan 200 deelnemersDit schooljaar hebben in totaal 247 leerlingendeelgenomen, verspreid over 16West-Vlaamse scholen.De leerlingen van het vierde jaar vanhet secundair onderwijs bij de afdelingenBSO (beroepssecundair onderwijs)en TSO (technisch secundair onderwijs)konden deelnemen aan de wedstrijd. Bij de afdeling BUSO(buitengewoon secundair onderwijs) waren dit de leerlingenvan het vijfde middelbaar.Steun vanuit de sector voor het technischonderwijsHet is een mooi voorbeeld van samenwerking tussen de bouwsectoren het onderwijs, met als doel het beroep van timmerenschrijnwerker te promoten.Deze wedstrijd wordt georganiseerd door de lokale afdelingSchrijnwerk van de Confederatie Bouw West-Vlaanderen, déberoepsorganisatie voor de aannemers. Onder de impuls van dewerkgroep werd opnieuw een mooi werkstuk bedacht voor deleerlingen.In totaal hebben 54leerlingen minstens 75 %behaald. Zij werdenallemaal gehuldigd enkregen een getuigschrift.De scholen kregen dit jaar al het nodige hout gratis geleverd.Houtimport Vandecasteele uit Aalbeke heeft het hout terbeschikking gesteld, dat vervolgens door het inrichtend comitéverzaagd en geleverd werd.De federatie Vlaamse Schrijnwerkers, het West-VlaamseLeon Lootensfonds, Adhesia, Groep S, Stad Ieper en De CoeneProducts hebben gezorgd voor de nodige financiële steun. Demooie prijzen (machines en gereedschapsets) werden geschonkendoor de firma’s Metabo, De Sleutel Bouw, Lecot, De NieuweGouden Spade, Deceuninck-Deforche en Foma Service.Verloop van de wedstrijdHet inrichtend comité had dit jaar gezorgd voor iets nieuws. Dewedstrijd werd opgesplitst in twee delen. Een eerste deel mochtreeds na de Kerstvakantie uitgevoerd worden, volgens eigentempo. De leerlingen kregen een plan van de diverse onderdelenvan het werkstuk. Op die manier had men tijd om de stukken– zoals bij een zelf bouwpakket – klaar te maken.Op 23 april ’09 vond dan het tweede gedeeltevan de proef plaats. De leerlingenkregen toen het plan van het volledigewerkstuk. De diverse onderdelen moestenverder bewerkt worden conformde tekening en alles moest netjes inelkaar gepast worden. Zo maakten deschrijnwerkers-in-spé een bijzettafeltjedat gezien mag worden. Het was zekergeen gemakkelijke opdracht, maar hetinrichtend comité was zeer tevreden over de resultaten – zewaren zelfs beter dan verwacht.Tijdens het eerste deel kon voornamelijk machinaal gewerktworden, maar in het tweede gedeelte kwam meer handwerkaan te pas. De leerlingen van de afdelingen BSO en TSO kregensnijwerk opgelegd in het bovenblad.PrijsuitreikingDe werkstukken werden grondig nagekeken en beoordeelddoor een vakjury, waarbij gelet werd op details en waarbij alleopgelegde maten nauwkeurig nagemeten werden.Op vrijdag 5 juni ’09 vond de officiële hulde plaats in deStadsschouwburg te Ieper. Alle leerlingen die minstens75 % behaald hebben, werden er gehuldigd. In de inleidendetoespraak door voorzitter Gilbert Waelkens werd gewezen opde eigenlijke doelstelling van de Houtproef. Met de proef willenwe de werkelijkheid – later in de praktijk – benaderen.Het samen bestuderen, met de leerkrachten, van de plannenen het bespreken van de manier van uitvoering, zoals later inhet bedrijfsleven. Het instellen van de machines, het eventueelmaken van hulpstukken hetgeen nodig is voor een veiligeAUGUSTUS 2009 ■ De Vlaamse Schrijnwerker9

HoutproefAlle leerlingen die minstens 75% behaalden samen met de jurywerkwijze. Hij feliciteerde de leerlingen voor hun prestatie,want de resultaten waren verbluffend, aldus de voorzitter.Vervolgens kregen de aanwezigen een kijkje achter de schermenvan de Houtproef. Aan de hand van een fotoreportagewerd een beeld getoond van de voorbereidingen door het inrichtendcomité, van het werk door de leerlingen in de scholenen van de beoordeling door de vakjury.In totaal hebben 54 leerlingen minstens 75 % behaald. Zij werdenallemaal gehuldigd en kregen een getuigschrift.Daarenboven kregen in totaal 42 leerlingen een mooie prijsoverhandigd, gaande van gereedschapsets, boormachines,schuurmachines, materiaalkoffers tot een heuse afkortzaag. Delaureaten zullen de theorie dus zeker en vast kunnen verderzettenin de praktijk met hun eigen gereedschap.De eindwinnaars van deze editie werden : Devay Huyghebaert uit Wingene (hijkreeg een Metabo afkortzaag 210 en Worx-materiaalkoffer) Benjaming Vande Woestyne uit Wervik(hij kreeg een Metabo afkortzaag 210 en Worx-materiaalkoffer) Kenny Van Bavel uit Wevelgem (hijkreeg een Metabo afkortzaag 300), tevens eindlaureaat vandeze 9 de editieDevay Huyghebaert, laureaat BUSO Benjamin Vande Woestyne, laureaat TSO Kenny Van Bavel, laureaat BSO en eindlaureaat9e West-Vlaamse Houtproef10 De Vlaamse Schrijnwerker ■ AUGUSTUS 2009

mijn extensia bouween verzekeringspackageeven veelzijdig als ikUw eigen zaakrunnen vraagt denodige veelzijdigheid.Maar die papierwinkel,die is er soms te veelaan.AXA bekijkt dat anders.Met extensia bouw van AXAkrijgt u één contract, één premieen één kwijting, terwijl u toch dekeuze hebt uit diverse dekkingenvoor een steeds optimale beschermingvan uw activiteit.Het principe is eenvoudig : hoe meerdekkingen in de package, hoe meervoordelen voor de klant. Uw AXA bankagentof verzekeringsmakelaar vertelt u er alles over.AXA Belgium, NV van verzekeringen toegelaten onder het nr. 0039 (KB 04-07-1979,BS 14-07-1979) - Maatschappelijke zetel : Vorstlaan 25 - B-1170 BrusselTel. : 02 678 61 11 - Fax : 02 678 93 40 - Internet : www.axa.beKBO nr.: BTW BE 0404.483.367 RPR Brussel

HoutproefProclamatieWest-Vlaamse Houtproef 2009De negende editie van de Houtproef, een organisatie van deConfederatie Bouw West-Vlaanderen, afdeling schrijnwerk, ziter op. De houtproef is een fraai staaltje van samenwerking tussende houtnijverheid en het onderwijs. Jaarlijks worden alleWest-Vlaamse scholen van het nijverheidonderwijs (tso, bso enbuso) uitgenodigd tot deelname. Leerlingen houtbewerking vanhet vierde jaar tso, bso en het buso technisch onderwijs kijkenreikhalzend uit naar deze uitdaging. Voor de organisatoren ishet elk jaar een hele opdracht om een haalbare proef te bedenken.Dit jaar was dat de constructie van een massief tafeltje,met vier poten en een bovenblad voorzien van ingewerktediamantelementen.met hun eerste prijs. Benjamin Vandewoestyne uit Wervikveroverde met 85 % de eerste plaats in categorie technischeonderwijs. Kenny Van Bavel uit Wevelgem scoorde met 88 % enwerd ook de algemene eindlaureaat van de negende editie vande West-Vlaamse Houtproef.Benjamin Vandewoestyne is een late roeping in de houtafdelingvan zijn school: “Ik ben begonnen in de moderne, maar dat wasniets voor mij. Ik werk liever met mijn handen dan veel te studeren.Deze prijs is misschien wel een goeie reclame voor mij als ik werk zoekals jobstudent in de houtsector en later op mijn cv. Het was een heelmoeilijke proef, dat durf ik wel zeggen. Vooral die diamantjes preciesuitsnijden was een werk waar je heel geconcentreerd moet zijn. Dit jaarmaakte ik op school onder andere voor thuis een design salontafel enVolgens Leo Pype, zaakvoerder van het Iepers bedrijf Pype Interieurs& Exterieurs en lid van het organiserend comité, geldteen uurwerkkader met fineer. Ik wil later een sterk vakman zijn met eengoed betaalde job.”de West-Vlaamse Houtproef als een uitgelezen kans voor dedeelnemende scholen om zich met elkaar te meten op het vlakvan kwaliteit en niveau. Zestien scholen, samen goed voor 247deelnemers, waagden hun kans.Zijn schoolmakker Kenny Van Bavel koos na het lager onderwijsmeteen voor beroepsonderwijs: “Ik ben altijd een knutselaargeweest en wist al lang dat ik houtbewerker wil worden. Je kan er heelcreatief in zijn. Op school krijgen we les van leraars die hun vak kennenInterscolaire proefen ons iets bijbrengen. We maken dingen die we mee naar huis kunnennemen, zoals dit jaar een tv-meubel en eenDevay Huyghebaert van De Ster uit Tieltspiegelkader. Als ik acht uur praktijk nawerd laureaat in de categorie bijzonderelkaar heb, ben ik de gelukkigste mens op“Als ik gedreven blijftonderwijs. Hij werd beloond met nuttigeaarde!”voor het vak, gerakenprijzen zoals een gereedschapskoffer enook mijn leerlingeneen afkortzaag van Metabo.Lieven Coussée is praktijkleraar aanDevay moest na afloop wel bekennen gebeten van de microbe” het VTI waar Benjamin en Kenny hundat hij meer voelt voor het zware werkop een dakgebinte dan voor fijn schrijnwerk.LIEVEN COUSSÉE, PRAKTIJKLERAAR VTI MENEN opleiding volgen. Hoe slaagt hij er inom zijn vakkennis aan jongeren over tedragen? Lieven Coussée: “De uitdaging isom als leraar je gedrevenheid voor het vak te blijven voeden. Dat doe ikDe hoofdprijzen voor de categorieën technisch en beroepsonderwijsgingen allebei naar leerlingen van dezelfde school, hetVTI Sint-Lucas te Menen. “Dat is toevallig en tegelijk niet toevallig,”aldus Leo Pype, “Enerzijds gebeurt de beoordeling van de afgeleverdestukken volledig anoniem. We werken met codes zodat de juryleden nietweten welke jongere het werkstuk construeerde en ze hebben er evenmineen idee van aan welke school die leerling studeert. De resultaten van dedoor opleidingen te volgen, vaktijdschriften te lezen en via het internet.Ik onderhoud ook nauwe contacten met aannemers en schrijnwerkers.Je moet als leraar blijven openstaan om te werken met nieuwe techniekenen nieuwe materialen. Als je dat allemaal kan, slaat het over op jeleerlingen en geraken ze ook gebeten van de houtmicrobe. Als ze al eenjaartje hoger zitten en ze komen nog eens terug met een vraag, ga ik erop in en dat waarderen ze enorm. Ik ook.”houtproef geven vaak wel indicaties over de kwaliteit van het gegevenvakonderricht. Scholen kunnen zich via de houtproef met elkaar meten Samenwerking school-nijverheiden zien waar ze staan. Er zijn ook een aantal scholen die we niet bereiken.De vraag is waarom ze die kans tot samenwerking met bedrijvenniet aangaan.”Het blijft een merkwaardig gegeven dat enkel de ConfederatieBouw van de provincie West-Vlaanderen de organisatievan dergelijke interscholenwedstrijd op zich neemt. DeDe leerlingen van het Menens VTI zijn alvast in hun nopjes West-Vlaamse Houtproef is historisch een uitvloeisel van deAUGUSTUS 2009 ■ De Vlaamse Schrijnwerker13

HoutproefNaVAST-proef. Leo Pype: “Het voormalig Nationaal Verbond derAannemers Schrijnwerkers en Timmerlieden (NaVAST) organiseerde eenvergelijkbare nationale proef. Na de regionalisering van de werkgeversorganisatiesvoor de bouw staken twee West-Vlamingen, Alfons Claeysen Daniel Develter, hun schouders onder de organisatie van de West-Vlaamse Houtproef. Dat doen we volgend jaar voor de tiende keer. Het iseen organisatie die veel tijd en energie vraagt.”netwerking. De leerkrachten zien hun collega’s van andere scholen enonderwijs en nijverheid ontmoeten elkaar opnieuw. We zijn met onscomité al druk bezig met het uitdokteren van een nieuwe uitdaging vooronze lustrumeditie!”De afdeling Schrijnwerk van de West-Vlaamse Confederatie teltacht leden. Die doen op de dag van de scholenproef een beroepop 40 à 50 leden en oud-leden om naar de scholen te trekkenals toeziend jurylid. De proef vergt een maandenlange voorbereidingen kost zowat 7.500 euro, een som die grotendeelsgevonden wordt via sympathiserende bedrijven.Leo Pype: “De houtproef is om vele redenen een kans om de contactentussen school en bedrijf te versterken. Wij komen binnen in de ateliersen zien hoe wordt gewerkt. De leerkrachten hebben de kans om vanons te horen hoe wij dingen aanpakken. Als na de proclamatie van dehoutproef een receptie wordt aangeboden is dat een gelegenheid totSponsors van de West-Vlaamse Houtproef 9 de editie:Adhesia − Assa Abloy − Confederatie Bouw W.-Vl. −Leon Lootensfonds − De Coene Products −Federale Verzekeringen − Groep S − Stad Ieper −Vlaamse Schrijnwerkers − De Nieuwe Gouden Spade −De Sleutel Bouw − Deceuninck Deforce − Forma Service −Lecot − Metabo − Vandecasteele HoutimportKwaliteitsonderwijs geënt op de nodenvan de nijverheidOns Vlaams onderwijs scoort in zijn totaliteit uitstekend ininternationale benchmark studies. Studies over de band tussennijverheidsonderwijs en de privésector zijn op één handte tellen. Wat maakt van het tso en bso kwaliteitsonderwijsdat compatibel is met de noden van de nijverheid, zonderdaarbij aan pedagogische kracht in te boeten?De redactie ging hiervoor te rade bij de directie van de dubbelgelauwerde school, het Menens VTI Sint-Lucas. Algemeendirecteur Diederik Bevernage legt volgende accenten:1. Aantrekken van gemotiveerde en bekwame leerkrachten,die hun ervaring vanuit de privésector combineren meteen degelijke pedagogische opleiding.2. Up-to-date houden van een uitgebreid, modern machinepark.3. Gebruik van kwaliteitsmateriaal: samenwerken metsterke en betrouwbare leveranciers4. Blijvende vorming van vakleerkrachten, in samenwerkingmet de privésector.5. Doorgedreven aandacht voor veiligheid en preventie.6. Aandacht voor attitudevorming bij leerlingen (o.a. stiptheid,respect voor materialen en gereedschappen, socialeattitudes, zelfstandigheid en teamwerk).7. Nauwe banden met de privésector (o.a. het aantrekkenvan professionals uit de bedrijven in de regio voor de evaluatievan laatstejaars, stages van leerlingen, beslissingenbij het kiezen van machines)8. Alle betrokken actoren verantwoordelijkheid geven bijhun inbreng in het onderwijsproces. Dus ook leerlingen,ouders, bedrijven, lokale overheden.14 De Vlaamse Schrijnwerker ■ AUGUSTUS 2009

MeesterlijkVakmanschapMetaalschrijnwerk, constructie & bewerking van koper, aluminium & roestvrij staalN.V. Demeester J&H Vagevuurstraat 49, 8510 Kortrijk-MarkeT 056 22 55 69 F 056 22 10 69 email info@demeester-jenh.be www.demeester-jenh.be

VeiligheidHet gebruik van ladders en steigerstijdens de afwerkingHet is een open deur intrappen: vallen van hoogte is inde bouwsector (en trouwens ook in andere sectoren) debelangrijkste oorzaak van ongevallen. Bijna 45% van allezware ongevallen zijn te wijten aan valpartijen. Van alletekortkomingen die de adviseurs van het NAVB vaststellentijdens hun werfbezoeken, hebben er meer dan 40% betrekkingop de slechte staat of het onoordeelkundige gebruikvan ladders of steigers. In ons vorige nummer gingen we aldieper in op het gebruik van steigers. Vandaag lichten we uhet gebruik van steigers verder toe.Deel 2: SteigersWetgevingSinds de invoering van het Koninklijke besluit (KB) van31.08.2005, over het gebruik van arbeidsmiddelen voor tijdelijkewerkzaamheden op hoogte, is de werkgever afgestapt vande zeer strikte technische bepalingen die we onder andere terugvindenin het Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescherming(ARAB). Deze regelgeving brengt heel wat veranderingenmet zich mee t.o.v. de bepalingen die opgenomen waren in hetARAB en die nu grotendeels zijn opgeheven.Het ARAB-artikel 434 blijft echter onverkort van toepassing. Ditbetekent dat elk werkplatform, hoger dan 2 m, voorzien moetzijn van een leuningsysteem dat bestaat uit 3 elementen: Indien het niet mogelijk is om een dergelijk leuningsysteemte plaatsen, moet persoonlijke valbeveiliging worden gebruikt(bijvoorbeeld bij het monteren van steigers).Let wel: in de reglementering wordt gesteld dat er vanaf eenhoogte van 2 m steeds een dergelijk leuningsysteem moetworden aangebracht. Er wordt echter niet gesteld dat er onderde 2 m geen leuning moet worden geplaatst. Indien een werkplatformzich op minder dan 2 m hoogte bevindt, dient aande hand van een risicoanalyse te worden uitgemaakt of er eenleuning moet worden geplaatst of niet.Samengevat kan men stellen dat er twee grote voorwaardenzijn met betrekking tot het gebruik van steigers.Ten eerste moet voor elke steiger een steigerdocument aanwezigte zijn. Dit steigerdocument bestaat uit2 delen. Het eerste deel omvat de montage- en de gebruiksinstructiesvan de gebruikte steiger, het tweede deel is de berekeningsnotadie voor elke steiger moet worden opgesteld. Indiende steiger in overeenstemming is met de norm EN 12810 voordienststeigers opgebouwd uit prefabelementen of met de normEN 1004 voor rolsteigers opgebouwd uit prefabelementen,dan kan in de berekeningsnota worden verwezen naar hetcertificaat van conformiteit met de norm in kwestie. Dit laatstegeldt echter alleen als de steiger is opgebouwd volgens de configuratiedie door de constructeur in de montageinstructies isweergegeven.Een tweede belangrijke nieuwigheid in de reglementering is deverplichting voor de werkgever om bevoegde personen aan testellen. Enerzijds dient de werkgever die een steiger monteert,demonteert of ombouwt een bevoegde persoon montage aante stellen. Het bovenvermelde KB stelt bovendien uitdrukkelijkdat deze bevoegde persoon zijn kennis moet verwerven viaeen opleiding. Anderzijds dient de werkgever die een steigergebruikt een bevoegde persoon gebruik aan te stellen. Net zoalsvoor de bevoegde persoon montage dient ook de bevoegdepersoon gebruik zijn kennis te verwerven via een opleiding.Het spreekt voor zich dat in een aantal gevallen de bevoegdepersoon montage en de bevoegde persoon gebruik één endezelfde persoon kunnen zijn.Wanneer een afwerkingbedrijf (bijvoorbeeld een schilder) gebruikmaakt van de steiger die geplaatst werd door een steigerbouwerof door de algemene aannemer, dan dient de bevoegdepersoon montage, aangesteld door de aannemer die de steigerheeft opgebouwd, het steigerdocument te overhandigen aan debevoegde persoon gebruik die aangesteld is door de werkgevervan het schildersbedrijf. De beide werkgevers moeten in dit gevalkunnen aantonen dat de bevoegde personen een opleidinghebben gevolgd die volstaat. Deze opleidingsverplichting gaatbijgevolg veel verder dan vroeger, ook al worden in de regelgevinggeen eindtermen voor de opleidingen vermeld. Evenminheeft de wetgever de bedoeling om opleidingsinstituten ofandere instanties voor het verzorgen van deze opleidingen te16 De Vlaamse Schrijnwerker ■ AUGUSTUS 2009

Veiligheiderkennen. Een en ander heeft tot gevolg dat deze, opleidingenin verband met steigers ook intern in het bedrijf gegevenmogen worden. De werkgever moet echter steeds kunnen aantonenwelke aspecten in de opleiding aan bod zijn gekomen endat de opleiding in overeenstemming is met de omschrijving inhet KB.RolsteigersZoals de vaste steigers moeten ook de rolsteigers voorzien zijnvan o.a. leuningen en kantlijsten.De toegang tot de steiger gebeurt bij voorkeur langs de binnenzijde.Aankoop van een rolsteigerHoewel dit geen wettelijke verplichting is, is het aangewezen omte kiezen voor een rolsteiger die conform de norm EN 1004 is.Steigers op wielen worden meestal veel gebruikt tijdens de afwerkingfasevan een bouwwerk. Het KB van 31.08.2005 maaktgeen onderscheid tussen dienststeigers, rolsteigers, steigers opschragen of steigers op ladderklampen. Dat betekent dat allebepalingen die van toepassing zijn op dienststeigers eveneensvan toepassing zijn op rolsteigers.Samengevat kan worden gesteld dat ook voor rolsteigers geldtdat: een berekeningsnota en de montage- en de gebruiksinstructies); gebruik moeten worden aangesteld (voor rolsteigers is ditmeestal één en dezelfde persoon). Deze bevoegde personendienen een aangepaste opleiding gevolgd te hebben.Gebruik van een rolsteigerIn het ARAB stond vroeger dat de hoogte van een rolsteigerbeperkt diende te blijven tot 3 maal de kleinste basis. Deze bepalingwerd opgeheven door het KB van 31.08.2005. Volgensdit KB moet je aangeven vanaf welke hoogte er stabilisatorenmoeten geplaatst worden.De betekenis van elementen op het etiketvan een rolsteiger die voldoet aan denorm EN 1004De elementen op het etiket van een rolsteigerDe klasse van de steiger en de codeletters m.b.t. de toegangverdienen een extra woordje uitleg.Klasse 2 betekent dat de belasting van de steiger beperkt moetworden tot 1,5 kN/m². Er bestaan ook rolsteigers van klasse 3;in dat geval is de maximale belasting 2 kN/m². De codelettersm.b.t. de toegang geven aan welke middelen toegelaten zijnom de steiger in kwestie te betreden:A: trapB: trap met verkorte tredenC: schuine ladderD: verticale ladderDe letter X geeft aan dat een bepaald toegangsmiddel niet magworden gebruikt om de rolsteiger te betreden. De toegangtot de steiger uit het voorbeeld mag dus enkel gebeuren viaeen trap (A) of een trap met verkorte treden (B), niet via eenschuine of een verticale ladder.Specifieke eisen bij het gebruik vanrolsteigersEen voldoende basis voor de rolsteiger persoon montage.AUGUSTUS 2009 ■ De Vlaamse Schrijnwerker17

Veiligheid met de gebruiksaanwijzing van de fabrikant. opgesteld. Indien men gebruik maakt van een rolsteiger dieconform de norm EN 1004 is, mag in de berekeningsnotanaar het certificaat van conformiteit worden verwezen. keerdtijdens het werk. beveiliging(bestaande uit een leuning, een tussenleuning eneen plint). steiger langs de binnenkant kan worden beklommen. als opvangvloer. rolsteigers niet kunnen bewegen t.o.v. elkaar en de loopplankvoorzien is van leuningen. scheleidingen zonder deze te laten isoleren. kendis op een hogere windbelasting. aangepaste signalisatie en af bakening. kunnen vallen wanneer deze verplaatst wordt. diagonale richting, maar nooit in de breedterichting.Steigers op schragenSteigers op schragen worden veel gebruikt voor werkzaamhedenop kleine hoogten, zoals het optrekken van muren langsde binnenzijde van een gebouw. De ARAB-bepalingen betreffendehet gebruik van steigers op schragen werden opgehevendoor het KB van 31.08.2005. Deze bepalingen hielden in datsteigers op schragen maximaal 3 m hoog mogen zijn en dater maximaal 2 rijen op elkaar mogen worden geplaatst. Dezeopheffing betekent zeker niet dat er geen beperkingen meergelden voor steigers op schragen. Net zoals bij rolsteigers geldenook hier de algemene bepalingen betreffende steigers uithet KB van 31.08.2005.Samengevat kan worden gesteld dat ook voor steigers op schragengeldt dat: (d.w.z. een berekeningsnota en de montage- en gebruiksinstructies) moeten worden aangesteld (voor steigers op schragenis dit meestal één en dezelfde persoon). Deze bevoegde personendienen een aangepaste opleiding te hebben gevolgd (ziehoger).Steiger op schragen–18 De Vlaamse Schrijnwerker ■ AUGUSTUS 2009

Profi-PersenR O E K E N STel. (02) 466 38 39www.smi.beUw leverancier als ukwaliteits-stijldeuren nodig heeft.Vraag gratisonze brochure aan.BREEN BELGIUM BVBAVlimmersebaan 136 / 12B-2275 WechelderzandeTel. 03 312 90 80Fax 03 385 97 06e-mail: info@breen-belgium.comwww.breen-belgium.comfabrikant houten buitenschrijnwerkramen & deurenluiken & poortenalle maatwerklevering aan schrijnwerkers en aannemersaflakken van houten buitenschrijnwerkFSC-gelabeld houten buitenschrijnwerkBiezeweg 7Industriepark Kwatrecht - 9230 Wetterentel 09 252 30 21 - fax 09 252 33 16email: wanzeele.ramen@busmail.net

WetenschapOntwerp en uitvoering van bijzondereglasconstructiesGlas wordt vandaag de dag steeds vaker gebruikt voorstructurele toepassingen zoals trappen, vloeren, patrijspoorten,balken of kolommen. Tot op heden bestaat ernog geen leidraad voor de goede uitvoering van dergelijkebijzondere bouwwerken. Daarom heeft het TechnischComité ‘Glaswerken’ van het WTCB het plan opgevat omeen Technische Voorlichting uit te werken over dit onderwerp.Deze toekomstige TV zou, samen met de TV’s 214 en221, moeten uitgroeien tot een referentiedocument. Wegeven u hierbij alvast een voorsmaakje.Het hoofddoel bestaat erin om ontwerp- en uitvoeringsregelsvoor te stellen voor verschillende bijzondere bouwwerken uitglas. Het eerste luik is gewijd aan structurele toepassingen enzal dieper ingaan op glazen vloertegels, traptreden, aquariumsen patrijspoorten. Ook diverse andere structurele applicaties(balken, kolommen, …) waarvoor een afzonderlijk onderzoekvereist is, komen aan bod. Het tweede deel zal handelen overniet-structurele bouwwerken. Hier kan men denken aan vitrines,wanden uit geprofileerd glas, glazen tegels en bouwstenen,deuren en andere gehelen uit gehard glas, wanden uit gebogenglas, borstweringen en glazen scheidingswanden.Vloertegels en traptreden in de schijnwerpersDe toekomstige TV behandelt vloertegels, geplaatst op vierononderbroken randopleggingen, en traptreden, geplaatstop twee, drie of vier ononderbroken randopleggingen. Voorrealisaties op puntopleggingen of met verankerd glas moetende berekeningen geval per geval uitgevoerd worden en zijnspecifieke proeven vereist die buiten het kader van de TV vallen.Verder worden enkel vloeren beschouwd die bestemd zijnvoor personenverkeer en waarop geen permanente puntlast ofverdeelde belasting aangrijpt (met uitzondering van het eigengewichtvan het glas).PrestatiesGlazen vloertegels en traptreden vervullen tegelijkertijd defunctie van draagelement en afwerkingsmateriaal. De prestatieeisendie eraan gesteld worden zijn bijgevolg velerlei. Zo moetenhun mechanische prestaties zodanig zijn dat ze de statischebelastingen tengevolge van hun eigengewicht en het personenverkeerkunnen opnemen. Tevens moeten ze in staat zijnde veiligheid van de gebruikers te waarborgen (slipweerstand,schokbestendigheid, …). Tegels in contact met de buitenomgevingmoeten op hun beurt weerstand kunnen bieden aan deweersinvloeden.Voorbeeld van een glazen trap.Bij glazen vloeren tussen een buitenzone en een binnenzonekan het thermische isolatieniveau verzekerd worden door eendubbele gelaagde beglazing. Wat de geluidsisolatie betreft,zijn de prestaties van glazen vloertegels, gelet op hun dikte,doorgaans redelijk goed. Om een beter resultaat te bekomen,kan het gebruik van een akoestische beglazing nodig zijn.Naargelang van de toepassing kan soms ook een zeker niveauvan brandweerstand opgelegd worden.Keuze van het glasHet spreekt voor zich dat glazen vloertegels en traptreden uitveiligheidsoverwegingen uitgevoerd worden in gelaagd glas. Hetgaat hier doorgaans om tweelagig of drielagig (uitgegloeid) glas,waarvan de verschillende glasbladen even dik zijn en gewoonlijkvan elkaar gescheiden worden door minstens twee PVB-filmsvan 0,38 mm dik. Naargelang van het geval kunnen ook anderetypes tussenlagen toegepast worden. Men dient echter steedsde nodige maatregelen te treffen om de vroegtijdige verweringvan de tussenlaag tegen te gaan. Invloedsfactoren hierbij zijnbijvoorbeeld contact met een vochtig milieu, met bepaalde dichtingskittenof met andere onverenigbare materialen.DimensioneringDe glazen elementen worden steeds op een draagstructuur geplaatstdie in staat is de belastingen op te nemen. Toch moetenze gedimensioneerd worden als structuurelementen en niet alsvulelementen. De dimensionering van vloertegels en traptredengebeurt volgens de volgende twee normen:ter bepaling van de glassterkte20 De Vlaamse Schrijnwerker ■ AUGUSTUS 2009

Wetenschap1), die voor elk vloertype de te beschouwen blijvende belastingen(eigengewicht), veranderlijke belastingen (gebruiksbelastingenen weersinvloeden) en belastingscombinatiesdefinieert.De Eurocodes maken een onderscheid tussen de uiterste grenstoestanden(UGT) en de gebruiksgrenstoestanden (GGT). Deuiterste grenstoestanden (UGT) hebben te maken met de veiligheidvan personen en/of de veiligheid van de structuur (instorting,…). De gebruiksgrenstoestanden (GGT) houden verbandmet de werking van de structuur of de structuurelementen,het comfort van de gebruikers en het uitzicht van de constructie(scheuren, overmatige vervormingen, trillingen, …).De grenstoestanden zijn geassocieerd met ontwerpsituatiesdie bepalend zijn voor de te gebruiken belastingscombinaties.Onder invloed van deze belastingen zullen de glazen bouwwerkenenerzijds een toereikende weerstand moeten bieden inalle situaties (UGT-criterium), en anderzijds geen overmatigevervormingen mogen vertonen in de meest courante situaties(GGT-criterium).Aan de hand van de twee voornoemde normen werden ertabellen opgesteld waarin de in de praktijk te gebruiken glasdiktenvoor gelaagd glas (met een PVB) opgenomen zijn voorvloertegels en traptreden op vier opleggingen. Dit gebeurde zowelvoor tweelagig als voor drielagig glas en voor elke gebouwcategorievoor normaal binnengebruik.UitvoeringOm hun duurzaamheid te waarborgen, dient men bij de uitvoeringvan glazen vloertegels en traptreden een aantal regelsin acht te nemen. Zo moeten ze eerst en vooral op een weinigvervormbare draagconstructie geplaatst worden, die gewoonlijkuit metaal, hout, beton of metselwerk bestaat. Dit gebeurtvolgens de algemene principes, voorgesteld in onderstaandeaf beelding. Bij het ontwerp moeten de toleranties op de draagconstructiezodanig beperkt worden dat de correcte plaatsingVoorbeeld van een dimensioneringstabel. Categorie A(huishoudelijk en residentieel gebruik). Tweelagig glas.van de tegels niet in het gedrang komt. De vervormingen vande draagconstructie moeten beperkt blijven tot 1/500 e van delengte van de beschouwde zijde van de belaste glastegel.De randen van de verschillende volumes moeten geslepenworden teneinde elke breukaanzet te voorkomen en de sterktevan het glas te verbeteren. Elk rechtstreeks contact tussen deglastegel en de draagconstructie (glas/metaal, …) of een aangrenzendetegel moet vermeden worden.Hiertoe moeten de vloertegels rusten om een soepele omtrekvoegmet een dikte van 4 tot 6 mm, die niet verhardt in de tijden een hardheid van ongeveer 60 DIDC (Shore A) vertoont. Deeffectieve oplegbreedte van de glastegel moet minstens 30 mmbedragen. Verder moeten de tegels op een minimale afstandvan 5 mm van de draagconstructie of de aangrenzende tegelsgeplaatst worden om de correcte uitvoering van de elastischekitvoeg toe te laten.De voegbodem tussen de glastegel en de draagconstructie oftussen twee aangrenzende tegels moet opgevuld worden meteen polyethyleenschuim met gesloten cellen. Dit moet gebeurenover de volledige dikte van de tegel, met uitzondering vaneen zone van ongeveer 6 mm aan de bovenzijde van de tegel,die opgevuld wordt met een chemisch neutrale elastische kitmet een lage modulus.De verschillende materialen die nodig zijn voor de plaatsingmoeten niet alleen onderling verenigbaar zijn, maar ook compatibelmet de beglazing.’‘’‘’ ‘AUGUSTUS 2009 ■ De Vlaamse Schrijnwerker21

LedennieuwsInformatieavond rond brandweerstand“Glas als brandwerend element”De vereniging van de Antwerpse Schrijnwerkers organiseerdesamen met de Nationale Aannemers van Glaswerkenop maandag 25 mei een informatieavond met als titel “Glasals brandwerend element”. Gastspreker van dienst wasingenieur Stefaan Teirlinck van Warringtonfiregent. Een45-tal aanwezigen woonden deze interessante avond bij.Teirlinck had het in de eerste plaats over de wetgeving rondbrandweerstand. Het Koninklijke besluit tot vaststelling vande basisnormen voor de preventie van brand en ontploffingwaaraan nieuwe gebouwen moeten voldoen, werd vastgelegdin 1994. In 2007 werden er in deze wet belangrijke wijzigingenvastgelegd. Deze wijziging omvatte o.a. de toevoeging van enkeleeisen. Zo moet brandweerstand geattesteerd worden doorCE-markering. Wanneer er een gebrek is aan de CE-markering,moet er een classificatierapport opgemaakt worden door eengeaccrediteerd labo die proeven doet volgens de Europesenormen, volgens de Belgische norm NBN 173-020. Een anderemogelijkheid is een goedgekeurde berekeningsnota door hetMinisterie van Binnenlandse zaken. Een laatste mogelijkheid iseen BENOR- en/ATG- of gelijkwaardige goedkeuring.De specifieke beoordeling van brandwerende deuren gebeurtaan de hand van volgende criteria:1) Brandweerstand volgens NBN EN 1634-1 en NBN EN 13501-2.2) Bovendien worden brandwerende deuren getest en geklasseerdvoor afmetingen klasse (D) 2, vlakheid klasse (V) 2,mechanische prestaties en mechanische duurzaamheid.3) Daarnaast is er nog een conformiteitcertificatie door eenerkende certificatie-instelling.Daarnaast had Teirlinck het ook over welke specifieke criteriaer van kracht zijn voor glas als brandwerend element en welkede mogelijke klasseringen zijn. De classificatiecriteria volgensNBN EN 13501-2 zijn draagcapaciteit, vlamdichtheid en dethermische isolatie. Daarnaast zijn ook de bijkomende karakteristiekenzoals stralingsintensiteit (15kW/m²), de mechanischeimpact, de zelfsluitendheid, de rookdichtheid, de weerstandtegen schouwbrand en de bescherming tegen ontsteking.Het toekennen van de uiteindelijke classificaties gebeurt aande hand van brandweerstandsproeven.Voorzitter Henri Ceyssens verwelkomdeeen 45-tal aanwezigenGastspreker Stefaan Teirlinck vanWarringtonfiregent wist te overtuigenWanneer aan alle specifieke criteria en normen voldaan is,kan een kwaliteitslabel toegekend worden, dit volgens hetBENOR ATG-systeem. Dit systeem heeft als voordelen voor devoorschrijver, gebruiker en brandweer dat er een eenvoudigeverificatie of voorgestelde combinatie beschikbaar is, dat deplaatsingsvoorschriften worden nageleefd en dat er een kwaliteitsgarantieis voor het product. Er is ook mogelijkheid tot eenbeperkte uitbreiding.Voor de fabrikant betekent BENOR ATG een beperking van hetaantal proeven, een uniforme productie voor het volledigegamma en een constante kwaliteit die gewaarborgd wordt doorde interne productiecontrole en de externe periodieke controle.Er is ook mogelijkheid tot een beperkte uitbreiding. BENORATG bevat reeds belangrijke elementen voor de CE-markering.Voor de CE-markering werden een aantal basisnormen in functievan brandweerstand vastgelegd voor deuren en glas. Deze zijnvan toepassing voor deuren voor voetgangers, zowel buiten- alsbinnendeuren en industriële, commerciële en garagedeuren enpoortenNa deze technische, maar zeer boeiende aanwezigheid, bedankteHenri Ceyssens, nationaal voorzitter van de glazenmakers, de gastsprekeren nodige hij iedereen uit op de gezellige receptie waarrustig nagepraat werd.Achteraf op de receptie werd nog rustig nagepraat22 De Vlaamse Schrijnwerker ■ AUGUSTUS 2009

PYROBEL VISION LINEPyrobel Vision Line, de oplossing voor een veilige, transparante omgevingin de technologie van brandwerend glasPyrobel Vision Line biedt extra creatieve opties en architecturale oplossingen.AGC Flat Glass Europe - Seneffe plant - Tel. : +32(0)64 51 05 36 - Fax : +32(0)64 55 80 80 - pyrobel@eu.agc-flatglass.comAGC is overal ter wereld vertegenwoordigd. Voor andere adressen raadpleeg www.yourglass.comHISD Admin. Building, Houston.

FrankDe Bleeckeretrekt de D’HondtkortingskaartDE MAXIMALEKORTINGSKAART!VOOR ELKESCHRIJNWERKER.Ben je schrijnwerker en wil je scoren?Vraag ons dan om je maximale kortingskaart.Die geef je met je klanten mee alsze onze toonzaal bezoeken.Voordeel?1. altijd maximale korting voor uw klanten2. garantie op uw commissie na uitvoering3. eigen plaatsing of D’Hondt plaatsingVan een doeltreffende kaart gesproken!www.mijndeur.beFrank De BleeckerePR verantwoordelijke D’HondtFIFA scheidsrechterwww.frankdebleeckere.beEr zijn gewonebouwverzekeringen,...en er zijndie vanFederaleVerzekeringFederale Verzekeringwerd meer dan90 jaar geleden opgerichtdoor bouwondernemers.De sector is nog steedsvertegenwoordigd in hetbestuur van demaatschappij. We werkenreeds lang nauw samenmet de beroepsorganisatiesvan debouwsector. Zodoendezijn we perfect op dehoogte van de risico s dieu als schrijnwerker loopt,om u zo de bestebescherming te bieden.Bovendien delen wij elkjaar onze winst met u.De verzekeraar die alles met u deelt, zelfs zijn winst

Focus op het beroepDe schrijnwerker: een ambachtsmanmet groot vakmanschapHoewel een schrijnwerker historisch gezien niet meer ofminder was dan een houtbewerker, heeft zijn takenpakketdoor de progressieve opkomst van nieuwe materialen zoalsaluminium, PVC, composieten, ... een sterke uitbreidinggekend. Doordat er steeds meer strengere eisen opgelegd wordenaan het schrijnwerk, moet deze ambachtsman tegenwoordigeen zeer groot vakmanschap aan de dag leggen. Het WTCBen uw Confederatie Bouw staan uw vakman zowel technischals adviserend bij.Van timmerman tot schrijnwerkerDe activiteiten van de schrijnwerker waren in het verledenvoornamelijk toegespitst op de fabricage en uitvoering vanmassieve elementen. Alle houtbewerkers aanvankelijk aangeduidals timmerlui. De termen 'schrijnwerk' en 'schrijnwerker'staken voor het eerst de kop op in 1392 met de oprichting vande kistenmakers-schrijnwerkersgilde. De vermindering van hethoutaanbod in de middeleeuwen had als gevolg dat de toenmaligebouwers kun kennis over dit materiaal moesten perfectionerenen nieuwe assemblagetechnieken moesten aanleren omde nuttige sectie te verkleinen. De benaming van schrijnwerkerverscheen pas aan het einde van de 15 e eeuw, waarbij mentevens een onderscheid begon te maken tussen schrijnwerkersvoor de bouw (lijstwerk, deuren, parket, ...) en meubelmakers.BuitenschrijnwerkHoewel de oorsprong van de eerste deuren en vensters terugte voeren is tot de periode waarin de mens zijn woning zochtte beschermen tegen weer en wind, werd het vensterconceptpas echt ontwikkeld in de loop van de middeleeuwen. Dezeramen waren aanvankelijk vast en voorzien van opengewerktebuitenblinden. Andere belangrijke evoluties waren de ontwikkelingvan de eerste kitten, de toename van de glasafmetingen,de vervanging van de stenen kruiskozijnen door vaste houtenvensterkruisen, … gevolgd door de verschijning van de onderdorpelen de druiplijst.Als gevolg van de mechanisering van de ateliers, de ontwikkelingvan preciezere machines en de strengere thermische eisen,hebben de fabricagetechnieken voor vensterramen in de 19e ende 20 e eeuw een aantal grondige wijzigingen ondergaan.Het is in deze context van technologische aardverschuivingendat het Technisch Comité 'Schrijnwerken' in 1960 het levenslichtzag. Met bijna 25 Technische Voorlichtingen op zijn actief,waarvan meer dan 10 over de uitvoering en plaatsing vanvensters, stelt dit Comité ook vandaag de dag nog alles in hetwerk om de ambachtsman de nodige informatie aan te reikenom dit constante innovatieproces het hoofd te kunnen bieden.Schrijnwerk moet steeds vaker ingewerkt worden in wandendie blootstaan aan zeer ongunstige weersomstandigheden (bv.hoge gebouwen) en rekening houdend met de grote diversiteitaan vormen, afmetingen, samenstellingen (hout, PVC, aluminium,...), openingssystemen (draaideuren, schuifdeuren, ...) entoepassingen (industriële poorten), is het vandaag de dag dikwijlsnodig de prestaties ervan te controleren in het laboratorium.Daarom werd een proefpost ter bepaling van de lucht- enwaterdichtheidprestaties van schrijnwerkelementen opgericht,om zo de schrijnwerkers een aantal mogelijke maatregelen terverbetering van hun realisaties aan de hand te kunnen doen.Deze proefpost kwam goed van pas bij de ontwikkeling vanhet principe van de dubbele afdichting (tegen water en lucht)en wordt nog altijd geregeld gebruikt, onder meer in het kadervan de aflevering van Technische Goedkeuringen door deBUtgb.Om de KMO's met zo min mogelijk zware investeringen opte zadelen voor de uitvoering van de noodzakelijke proevenom hun ramen en deuren van een CE-markering te kunnenvoorzien (verplicht vanaf 1 februari 2010), heeft het WTCB metde steun van de FOD Economie een nieuw onderzoek opgestartter bepaling van de belangrijkste prestaties van houten vensters(windweerstand, thermische prestaties, ...), in functie vanverschillende parameters (hang- en sluitwerk, profielen, ...). Hetcollectieve gebruik van deze proefresultaten zou de schrijnwerkersin staat moeten stellen te komen tot een betere beheersingvan hun productprestaties en zou vooral de voorschrijvers dieverwijzen naar de STS 52.0 ten goede moeten komen.Hoewel men niet kan ontkennen dat de lucht- en waterdichtheidvan schrijnwerk belangrijke eigenschappen zijn, moetmen zich rekenschap geven van het feit dat bouwproductenook nog aan een aantal andere essentiële voorschriften moetenvoldoen. Zo is het noodzakelijk het bouwgebeuren in een ruimerecontext van duurzame ontwikkeling te plaatsen. Om debouwsector hierbij de nodige ondersteuning te kunnen geven,zet het WTCB alles in het werk om zijn bestaande infrastructurente diversifiëren naargelang van de behoeften (bv. proefpostter bepaling van de karakteristieken van zonneweringen doorspectrofotometrie).Dat het WTCB ook aandacht besteedt aan de minder aangenamekanten van onze samenleving, mag blijken uit hetAUGUSTUS 2009 ■ De Vlaamse Schrijnwerker25

Focus op het beroepHoewel de uitvoering van binnendeuren, trappen, kasten enkeukens sinds mensenheugenis tot het takenpakket van deschrijnwerker behoort, hebben deze activiteiten de jongstejaren, mede door de ontwikkeling van de droge afwerkingssystemen,een aantal grondige wijzigingen ondergaan. Ondankshet feit dat de 'droge' gipsplaat in de Verenigde Staten reeds in1894 gepatenteerd werd, brak het gebruik ervan in ons landpas echt door in de tweede helft van de 20 e eeuw. Het succesvan deze platen (zowel bij de voorschrijvers als de plaatsers)is voornamelijk toe te schrijven aan hun uitvoeringssnelheid,plaatsingsgemak en waterloze karakter.Deze evolutie heeft het WTCB ertoe aangezet drie TechnischeVoorlichtingen op te stellen over dit thema. Deze naslagwerkenzullen binnenkort aangevuld worden met een aantal publicaties,toegespitst op de akoestische isolatie en de brandweerstandvan dergelijke elementen.WTCB-proefpost ter bepaling vande lucht- en waterdichtheidprestatiesvan schrijnwerkelementen.prenormatieve onderzoek 'Beoordeling van de prestaties vaninbraakvertragend schrijnwerk, al dan niet uitgerust met eenventilatiesysteem',De intrinsieke duurzaamheid van materialen en van hout inhet bijzonder vormt eveneens een belangrijk onderzoeksthema.Terwijl men vroeger de ontwikkeling van betere verduurzamingbehandelingenen de invoering van nature duurzamereexotische houtsoorten privilegieerde, geeft men tegenwoordigde voorkeur aan het gebruik van inheemse houtsoorten omde ecologische voetafdruk van het schrijnwerk te beperken,om zo hun duurzaamheid te optimaliseren. Ook voor houtenbebordingen, die tegenwoordig erg in trek zijn, is een zekerevorming en informering van de sector vereist. Het WTCB is danook bezig met de opstelling van een TV met duidelijke aanbevelingenover dit onderwerp.De economische competitiviteit van een schrijnwerkerij magniet alleen bepaald worden door haar vakbekwaamheid. Eencorrecte kostprijsberekening is in deze context minstens evenbelangrijk. Daarom stelde het WTCB hieromtrent al in 1982(TV 142) en 1984 (TV 152) twee Technische Voorlichtingen op.Ook aan de inplanting en de organisatie van het schrijnwerkeratelierwerd destijds een grondige studie gewijd.BinnenschrijnwerkHet thema houten bebordingen zal uitgebreidaan bod komen in een nieuwe TV.De brandveiligheid van gebouwen behoort al sinds 1967(het jaar van de grote brand in de 'Innovation' te Brussel) totbelangrijke onderzoeksthema's. Door dit drama werden velenzich bewust van de noodzaak om normen en reglementeringenop te stellen met betrekking tot het brandgedrag van gebouwenen van het feit dat het binnenschrijnwerk in deze context eenbepalende rol kan spelen. Uw Confederatie Bouw organiseertdan ook regelmatig opleidingen voor het plaatsen van brandwerendedeuren.Houten vloerbedekkingenHoewel parketvloeren sinds de 18 e eeuw met succes toegepastworden in talloze historische gebouwen, hebben ze de laatstejaren een heleboel grondige evoluties gekend, die tot doelhadden hun kostprijs te drukken en hun uitvoering te vergemakkelijken.Denken we maar aan de ontwikkeling van hetmeerlagig parket en de diversifiëring van de plaatsingstechnieken(zwevende plaatsing, ...) en verlijmingsproducten. (dispersielijmen,polyurethaanlijmen).Gelet op hun ecologische en natuurlijke waarde, zijn parketvloerentegenwoordig terug heel populair en krijgen deingenieurs van de afdeling 'Technisch advies' regelmatig vragenvoorgeschoteld die verband houden met de beschadigingervan. De verkorting van de uitvoeringstermijnen, de toenamevan de breedte van de parketstroken en het veronachtzamenvan de plaatsingsvoorwaarden zijn in deze context de grootsteboosdoeners. Het is nochtans hier dat de vakman zijn competentieen bekwaamheid ten toon kan spreiden.Wat zal de toekomst brengen?Hoewel de thermische isolatieprestaties van beglazingen delaatste decennia een fenomenale verbetering hebben doorgemaakt,moet men vaststellen dat de warmtedoorgangscoëfficiënt(of U-waarde) van bepaalde schrijnwerkprofielen nietin dezelfde mate geëvolueerd is. Toch is het mogelijk met derecentste composietprofielen om hogere isolatieniveaus tebehalen. Er dringt zich echter hierbij nog een verandering vande gewoonten op (bevestiging, assemblage, plaatsing van debeglazing, design van het schrijnwerk, ...).De huidige kennis op het vlak van zonbeheersingstechnieken,lichttransmissie, fotovoltaïsche energie, motorisering, ... opentnieuwe perspectieven en effent de weg voor de toepassing vanzogenoemde intelligente gevels en schrijnwerkelementen. Dematerialen worden bovendien steeds gediversifieerd met hetoog op een beperkter energieverbruik tijdens hun aanwending,fabricage en uitvoering, zodanig dat het beroep van schrijnwerkeralsmaar technischer wordt.26 De Vlaamse Schrijnwerker ■ AUGUSTUS 2009

One forLIGHTOne forENERGYOne forTHE PLANETTHERMOBEL TRIPASSIVE GLASSFOR ACTIVE LIVINGGLASS UNLIMITEDONE FOR THE FUTUREThermobel TRI, de laatste driedubbele beglazing ontwikkeld door AGC, combineert versterkte warmteisolatiemet een hoge lichttransmissie en een zontoetredingsfactor die de natuurlijke energiebesparingenoptimaliseert (zie de studies hieromtrent op de productsite). Dankzij zijn uitzonderlijke prestaties zetThermobel Tri ons op een nieuw spoor, dat van duurzame ontwikkeling.AGC Flat Glass Europe - Brussel - Tel: 02 674 33 11 - sales.belux@eu.agc-flatglass.com - www.agc-tri.com

VakmanerkenningBuitengewone vaklui beloondBouwsector zoekt Laureatenen Cadetten van de ArbeidWerkt uw bedrijf met buitengewone werknemers? Bent uzelfstandige en zijn uw vaardigheden uw kwaliteitslabel?Bent u als bedrijfsleider trots op uw knowhow? Barst uwonderneming van het talent? Bekroon het, door het dekans te geven Laureaat of Cadet van de Arbeid te worden.Talent moet beloond worden. Deze beloning is niet noodzakelijkalleen financieel: minstens even belangrijk is de erkenningdoor de beroepsgroep zelf. Door vakbroeders erkend wordenals een voorbeeld voor het hele beroep, is de mooiste beloningdie iemand kan krijgen.Daarom organiseert het Koninklijk Instituut der Eliten van deArbeid (KIEA) op gezette tijdstippen een procedure die talentende kans geeft om Laureaat of Cadet van de Arbeid te worden.Een kwaliteitslabelHet verkrijgen van deze titels is een grote eer. Het is een kwaliteitslabel,zowel binnen de bouwsector als voor de consumenten.Werkgevers, kaderleden, zelfstandigen, bedienden enarbeiders kunnen meedingen. Voorwaarde is dat zij blijk gevenvan grote verdienste, vakbekwaamheid en persoonlijke inzetop professioneel gebied.LaureaatEen Laureaat van de Arbeid kan een hoge beroepskwalificatieaantonen in de dagelijkse uitoefening van zijn taak, functie ofberoep. In eerste instantie krijgt een Laureaat een bronzen ereteken.Na een periode van minstens vijf jaar kan hem een zilverenereteken verleend worden, als hij zijn beroepsbekwaamhedenheeft verruimd en zich heeft aangepast aan de evolutie vande techniek en/of van de managements- en beheersmethodes.Tenslotte kan een Laureaat ook een gouden ereteken verdienen.Daarvoor moet hij sociale activiteiten ontwikkelen die eenvoorbeeld kunnen zijn voor zijn sector.Het KIEA neemt zelf contact op met mensen die al Laureaat ofCadet zijn, met het oog op een eventuele bevordering.EredekenEnkel de beroepsfederaties kunnen mensen voordragen omEredeken van de Arbeid te worden. De Eredekens zijn ambassadeursen dragen de waarden en het morele en sociale prestigevan hun sector of beroep uit.Traditioneel én up to dateIn de flitsende mediasamenleving van vandaag kunnen eretitelsvoor de arbeid oubollig lijken. Maar KIEA is een toekomstgerichteorganisatie, die zich inzet voor het brede maatschappelijkebelang. Vorig jaar nog schaarde zij zich achter eenduurzamere samenleving.De wil om de vinger aan de pols van de tijd te houden, blijktook de modernisering van de procedure om Laureaat of Cadetvan de Arbeid te worden. De deelname is vereenvoudigd, enhet internet krijgt een grotere rol. De procedure is afgestemdop de moderne realiteit in de bouwsector.Het Koninklijk Instituut der Eliten van de Arbeid (KIEA)bestaat al meer dan een halve eeuw. Zijn doel is de officieleen openbare erkenning van professionele talenten enverdiensten. Bovendien moedigt het Instituut beroepsopleidingen na- en bijscholing aan, net als sociaal engagement,en dat op alle sporten van de bedrijfsorganisatie.Zie ook www.iret-kiea.be.ïCadetDe bouw kan alleen bloeien als hij talentvolle jongeren kanblijven aantrekken. Mensen onder de dertig jaar die minstensdrie jaar een bouwberoep uitoefenen en die een veelbelovendetoekomst hebben in de bouwsector, kunnen daarom Cadet vande Arbeid worden. Het ereteken dat zij krijgen is een ster.28 De Vlaamse Schrijnwerker ■ AUGUSTUS 2009

Professioneelbestek on-lineSchrijf u in en maak zelf eenbestek voor uw klanten.Profiteer van de beste kwaliteiten de beste prijzen. Binnen de 5minuten.Het zou zonde zijnniet te vergelijken.www.ramen-online.beFABa ma RC meBasic ProfilEAD6 max.62

Op zoek naar een warme energiezuinige woning metrespect voor het milieu én voor je portemonnee?Dan hebben we elkaar gevonden!Ik stel me voor: Isover Multi-Comfort House,passiefhuis isolatie-oplossingen voor élke bouwstijlen voor élk budget.www.isover.beA brand of Saint-Gobain

BuitengevelisolatieTechnieken om hoop energie te besparenMogelijkheden tot na-isolatie van gevelsZoals elders in deze uitgave te lezen is, telt Vlaanderen alleen al ongeveer een miljoen woningen met volle gevels zonderspouw en nog eens ongeveer een miljoen woningen met gevels met een spouwmuur maar zonder isolatie. Door deze gevelsna te isoleren zou er op korte termijn een enorme vooruitgang geboekt kunnen worden op het vlak van energiebesparingen bij de vermindering van de CO 2-uitstoot. Maar welke technieken bestaan er om deze gevels bijkomend te isoleren en hoeefficiënt en betaalbaar zijn ze?IsoprocPluimersStrikolithCantillanaWoningen die gebouwd zijn vóór de energiecrisis van de beginzeventiger jaren zijn over het algemeen slecht geïsoleerd. In eenvolledig ongeïsoleerde woning verdwijnt meer dan de helft van deaangevoerde energie door de ‘schil’ van de woning naar buiten.Ongeïsoleerde woningen uit die periode hebben dus wat energiebesparingbetreft een enorme achterstand. Dit is niet alleen slechtvoor het milieu en de portemonnee, maar ook het wooncomfort isbeduidend minder dan dat van de huidige nieuwbouwwoningen.Na-isolatie van spouwmurenVanaf de jaren ’50 en ’60 werden steeds meer spouwmuren opgetrokken,niet om de woning beter te isoleren maar wel om hetvocht beter uit de woning te weren. Deze spouwmuren werdentoen nog niet met isolatie opgevuld. In totaal gaat het hier dus inVlaanderen om een miljoen woningen, waarvan een groot aantalvolledig vrijstaande woningen met vier gevels, iets wat in die tijdde belangrijkste woontrend was. Dit soort gevels kan wordennageïsoleerd door er een isolatieproduct in te spuiten. Het gaatom een relatief goedkope ingreep – zij kost 25 à 35 euro per m²– maar doorgaans om grotere oppervlakten omdat vier gevelsmoeten worden behandeld. Het is pas vanaf de jaren ’80 dat geïsoleerdespouwmuren ingeburgerd geraakten.Het vullen van bestaande spouwmuren had aanvankelijk nogalwat weerstanden te overwinnen. 'De spouwmuur is niet voorniets ontwikkeld' was een veel gehoord argument om hem maarleeg en dus slecht isolerend te laten. Vochtproblemen die optradenna het isoleren van een spouwmuur werden dan ook nietzelden geweten aan het vullen van de spouw, terwijl er in werkelijkheidheel andere oorzaken voor de klachten waren. Gelukkigweten we inmiddels dat de meeste van die verhalen op fabeltjesberusten, wat niet wegneemt dat men toch een paar zaken moetweten vooraleer men overgaat tot het vullen van de spouw.AUGUSTUS 2009 ■ De Vlaamse Schrijnwerker31

BuitengevelisolatieInvloed van na-isolatie op de spouwmuurGevelsteen, luchtspouw, dragend metselwerk en binnenbepleisteringvervullen elk hun eigen functie binnen het geheel van despouwmuur. Een gevolg van het toepassen van spouwvulling isdat de ventilatie van de spouw vervalt. Algemeen wordt aangenomendat spouwventilatie het droogproces van een muur tengevolge van blootstelling aan regenwater versnelt. Een geventileerdespouw blijkt echter nauwelijks bij te dragen aan eensnellere droging van de wand, behalve wanneer de muur voorzienis van een dampremmende afwerking aan buitenzijde (betegeling,geschilderd met dampdichte verf, geglazuurde stenen). Eendergelijke afwerking verhindert niet dat regen langs scheurtjesbinnendringt, maar wel dat het vocht terug naar buiten kanverdampen. In deze gevallen is een geventileerde spouw noodzakelijkomdat er wel degelijk regenwater binnendringt en drogingenkel kan plaatsvinden langs de spouw. Spouwisolatie is hier danook af te raden. Bij wanden met een dampopen buitenafwerkingis het elimineren van de ventilatie dan ook geen doorslaggevendargument om spouwvulling niet toe te passen.MateriaalkeuzeNiet alle isolatiematerialen zijn geschikt voor het navullenvan bestaande spouwen en ze moeten dan ook aan een aantalvoorwaarden voldoen. Zo mag het isolatiemateriaal het regenwaterniet overbrengen naar het binnenspouwblad. Het moetdus gaan om een isolatiemateriaal dat niet-capillair, dichtgepakten homogeen is en geen scheuren of holtes vertoont. Schuimvormigematerialen mogen dan ook geen scheuren vertonen naverloop van tijd, korrels op hun beurt moeten een voldoendekleine diameter hebben en ingeblazen worden in een voldoendedicht vulpatroon. Materialen in bulkvorm moeten voldoendedichtgepakt in de spouw worden aangebracht. Belangrijk is ookdat de isolatie een lage -waarde blijft behouden, ook bij opnamevan een geringe hoeveelheid vocht. De dampdoorlaatbaarheidblijkt dan weer geen invloed te hebben: er mag dus zowel gebruikgemaakt worden van dampdichte als dampopen isolatiematerialen.We onderscheiden schuimvormige, vlokvormige en korrelvormigeisolatiematerialen. Dat gaat dan van kunststofschuimenals UF-schuim, polystyreenschuimparels en polyurethaanschuimtot minerale materialen als steenwolvlokken, glaswolvlokken ofsilicaat- perlietkorrels.schimmelvorming. Spouwisolatie zorgt voor een groter temperatuurverschiltussen de koudebrug en de rest van de wand, maarindien de relatieve vochtigheid in de woning niet toeneemt – watvaak wél het geval is wanneer de isolatie en de luchtdichtheid vande woning verbeterd worden, zonder tegelijk voldoende ventilatiete verzekeren – zal er geen oppervlaktecondensatie optreden.Isoleren én ventileren blijft dus de boodschap.Vooral bij niet-vorstbestendige gevelsteen vergroot spouwvullinghet risico op vorstschade. Dit kan deels worden opgelost door hetaanbrengen van een waterwerende, maar dampdoorlatende laag.Na-isoleren van wanden die al regendoorslag vertonen is af teraden. Regendoorslag ontstaat o.a. ter hoogte van mortelresten inde spouw, slecht geplaatste spouwankers, slecht geplaatst of ontbrekendvoetlood, maar ook wanneer het binnenspouwblad sterkluchtdoorlatend is. In principe vormen slecht geplaatste spouwankersen wateroverslag bij sterke luchtdoorlatendheid na eengeschikte vulling geen probleem meer. Open stootvoegen mogenworden dichtgemaakt op voorwaarde van een goede opvulling(bijv. bij PUR-schuim) of voldoende dicht gepakt pakket (bv. bijminerale wolvlokken). Wanneer echter gebruik gemaakt wordtvan isolatiemateriaal dat loskomt van het buitenspouwblad (bv.uf-schuim) of bij korrelvormige opvulmaterialen blijven afvoeropeningennoodzakelijk.Een te grote water- en luchtdoorlatendheid van de wand vergrootde kans op vochtdoorslag. Het is daarom van belang dat de metselvoegenvan het buitenspouwblad in goede staat zijn. Spouw-Niet alle spouwmuren zijn geschikt voornavulling met isolatiemateriaalWanneer er een verbinding is tussen binnen- en buitenspouwblad,spreekt men van een koudebrug. Koudebruggen in spouwmurenkomen vaak voor ter hoogte van lateien, dakranden ofvloerplaten en wanneer er veel koudebruggen voorkomen in despouwmuren, zou men kunnen stellen dat het navullen van despouw af te raden is, en dit onder meer omdat deze koudebruggenaanleiding kunnen geven tot oppervlaktecondensatie of zelfsIsoproc32 De Vlaamse Schrijnwerker ■ AUGUSTUS 2009

BuitengevelisolatieDe overgrote meerderheid van de Vlaamse woningen van voor1960 heeft geen spouwmuur maar een volle muur als gevel enook hier gaat het in totaal om circa een miljoen woningen. Indergelijke gevels kan men natuurlijk geen isolatieproduct inspuitenen het enige wat hier kan gebeuren is na-isoleren door hetaanbrengen van een buitenmuurisolatie, afgewerkt met bepleistering,baksteen of een ander materiaal. Deze ingreep kost 100 à130 euro per m² en is dus relatief duur maar omdat het vaak omrijwoningen gaat, is de te isoleren oppervlakte relatief beperkt.Toch is de investering zeer hoog in vergelijking met het injecterenvan spouwmuren maar aangezien de invloed van deze ingreepdermate positief is op portemonnee en milieu, hebben politiekevoor de na-isolatie van gevels. De VCB en de Confederatie BouwAfwerking sluiten zich daarbij aan. Er werd de overheid gesuggereerdom alvast te beginnen met de toekenning van een hogerepremie voor de na-isolatie van de circa 400.000 oudere rijwoningenmet volle gevelmuren. Maar ook andere toepassingen vanna-isolatie kunnen natuurlijk extra overheidssteun gebruiken.Rooilijnoverschrijdingmuren die vanbinnen niet bepleisterd zijn, zijn allesbehalveluchtdicht en dus hier is spouwisolatie af te raden. Ook wandenwaarvan het buitenspouwblad is opgetrokken uit betonstenenmet een open structuur vormen een risico, in dit geval is enkelisolatie met pur-schuim een optie. Onvolledige spouwvulling vergroothet risico op regendoorslag en door het vochtig worden vanhet isolatiemateriaal neemt de efficiëntie af. Hoge en lange ononderbrokengevels vertonen een verhoogd risico op vochtdoorslagten gevolge van de grotere impact van regen en wind. Ze wordendan ook het best gevuld met een isolatiemateriaal dat geen wateropneemt onder hoge druk (bijv. pur-schuim).Woningen met volle buitenmuren kunnen geïsoleerd worden meteen gepleisterd buitengevelisolatiesysteem of met een geventileerdevoorzetgevel afgewerkt met hout, metaal, vezelcementplatenof andere producten. Indien men dat wenst kunnen natuurlijkook woningen met een spouwmuur of met gevels die aan eendrastische opknapbeurt toe zijn van dit soort buitenisolatiesysteemworden voorzien. Hoewel het een duurdere oplossing is, ishet uit bouwfysisch oogpunt bekeken toch wel de meest aantrekkelijkevorm van woningisolatie. Het isoleren gebeurt hier infeite zoals het moet, namelijk door de constructie 'in te pakken'.Daardoor ontstaat niet alleen een optimale energiebesparing maarook een heel aangenaam woonklimaat. De grote massa die warmBuitengevelisolatie(na-isolatie van volle muren)gehouden wordt zorgt er namelijk voor dat de woning gelijkmatigvan temperatuur blijft. Een bijkomend aspect van buitengevelisolatieis dat het de woning een geheel ander aanzien geeft. Hetbiedt de mogelijkheid de woning van een compleet nieuw enfris uiterlijk te voorzien en er is keuze uit meerdere isolatie- enafwerkmogelijkheden.Op dit vlak heeft de Vlaamse regering intussen al een belangrijkehinderpaal op het vlak van ruimtelijke ordening weggenomen,want met het aanbrengen van buitenisolatie werd meestal ookde rooilijn (de scheidingslijn tussen de openbare weg en deaanliggende eigendommen) overschreden zodat er een nieuwebouwvergunning moest worden aangevraagd. Maar wie voortaangevelisolatie wil aanbrengen, mag hiervoor binnenkort derooi- of bouwlijn tot 14 centimeter overschrijden. De commissieleefmilieu van het Vlaams parlement heeft daarover onlangs eendecreetvoorstel goedgekeurd. De bestaande regelgeving op hetvlak van ruimtelijke ordening maakte het plaatsen van gevelisolatieop of buiten de rooilijn moeilijk, maar met de goedkeuring vanhet rooilijndecreet worden die regels nu een stuk soepeler.AUGUSTUS 2009 ■ De Vlaamse Schrijnwerker33

BuitengevelisolatieVoor de gebruiksduur van de ETICS wordt een termijn van 25 jaarverondersteld op voorwaarde dat het systeem correct gebruikt enonderhouden wordt. Dit betekent dat de werkelijke gebruiksduur,onder normale gebruiksomstandigheden, aanzienlijk groter is enhet systeem zonder problemen blijft voldoen aan fundamentelevoorschriften.In ons land hebben de fabrikanten en invoerders van systemenvoor Thermische Buitengevelisolatie binnen het IVP - de beroepsverenigingvoor de Industrie van Verven, Vernissen, Drukinktenen Verven voor de Schone Kunst - de Werkgroep ETICS opgerichtmet als doel het imago van hun producten op te waarderen enhun acties naar de bevoegde overheden en instanties te optimaliseren.De werkgroep bestaat uit de leden Caparol, Knauf, Sto enStrikotherm.Geventileerde voorzetgevelsVakmanschap blijft meesterschapHoe eenvoudig het ook mag lijken, men kan niet zomaar watisolatieplaten op een muur plakken en daar een sierpleister overheensmeren. De isolatiesystemen die daarvoor gebruikt wordenheten niet voor niets systemen. Ze bestaan uit nauwkeurig opelkaar afgestemde materialen die geleverd worden door de zogehetensysteemhouders. De detaillering en het aanbrengen van deverschillende lagen vereisen eveneens grote kennis van zaken.ETICS (External Thermal InsulationComposite Systems with rendering)Het ETICS-buitengevelisolatiesysteem met pleisterwerk wordttoegepast op verticale buitengevels van nieuwe of bestaandegebouwen. Het is opgebouwd uit met pleisterwerk beklede isolatieplaten(minerale wol, geëxpandeerd polystyreen, geëxtrudeerdpolystyreen, ...) die door middel van een hechtmortel en eventueelbijkomende mechanische verankeringspluggen bevestigd wordenop de ondergrond. De verschillende systemen worden ingedeeldvolgens wijze van bevestiging aan de muur:- met kleefmortel verlijmd- met een kleefmortel verlijmd en bijkomend mechanischbevestigd (de mechanische bevestiging dient als tijdelijkebevestiging tot dat de lijm uitgehard is en voor stabiliteit ingeval van brand)- mechanisch bevestigd met bijkomende verlijming. De belastingwordt opgenomen door de mechanische bevestiging. Delijm dient voornamelijk om de vlakheid van het systeem teverzekeren- mechanisch bevestiging met ankers of met profielen.Een andere manier om een bestaande (of nieuwe) gevel van isolatiete voorzien is het aanbrengen van een geventileerde voorzetgevel.Deze worden gerealiseerd door verticale latten of regelbarewinkelhaken te voorzien op het metselwerk. Na het aanbrengenvan gevelisolatieplaten worden er dan draaglatten op de winkelhakenbevestigd, die als basis dienen voor de gevelbekleding inhout, zink, vezelcement of andere materialen.Het principe van de geventileerde voorzetgevel kan zowel bijnieuwbouw als bij renovatie worden toegepast en heeft een aantalinteressante aspecten in huis. Deze techniek staat in voor eenbetere energieprestatie via een goede thermische isolatie en eenoptimale bescherming tegen vocht. Door de ventilatie tussen dedraagstructuur en de bekleding wordt condensatie voorkomen.Dankzij een juiste keuze en combinatie van isolatie en ventilatiehoudt men de warmte binnen in de winter en voorkomt menoververhitting in de zomer. Door deze techniek kan men een continueisolatielaag realiseren zonder koudebruggen en creëert meneen lichtgewicht voorzetgevel met een hoge slagregenvastheid.Een andere techniek bestaat erin ook hier te werken met hetinblazen van isolatie, zoals de firma Isofloc dat doet. Deze onderneminghanteert 2 technieken waarbij in beide gevallen houtenstijlen tegen de bestaande massieve muur geplaatst. In het enegeval wordt er vervolgens een Celit houtvezelplaat geplaatst tegende houten stijlen. In het andere geval wordt er een bepleisterbarehoutvezelplaat aangebracht. Vervolgens worden de zo ontstanecompartimenten langs buiten ingeblazen met Isofloc celluloseisolatie. Eén van de voordelen hiervan is dat de isolatie steedsgoed aansluit op de bestaande (ruwe) muur. De rol van luchtdichtingwordt opgenomen door het bestaande pleisterwerk aan debinnenzijde van de bestaande muur, dat dus in goede staat moetzijn en geen scheuren of doorboringen mag bevatten.Literatuur: Ingenieurswetenschappen, Universiteit Gent, 2005-2006 Arnold Janssens (UGent) en Eric Winnepenninckx (WTCB)34 De Vlaamse Schrijnwerker ■ AUGUSTUS 2009

Aankoop & verkoopTweedehandsmachineswww.detagroup.beDETA GROUP Menenstraat 315 B8560 WEVELGEMTel. +32(0)56 42 75 55 — Fax +32(0)56 40 37 37info@detagroup.be Een echtepartnervoor echteondersteuning?Contacteer onsvandaag nog!www.wib.eu

BuitengevelisolatieWoningen in RijkswachtgebouwKazerne omgetoverd tot woonerfen studentenkamersDe oude Rijkswachtkazerne aan de Dagobertstraat teLeuven krijgt een nieuwe bestemming en wordt omgebouwdtot een studentencomplex met 36 kamers en ooknog eens een aantal appartementen, studio’s en lofts. Naasthet renovatiegedeelte werd er ook een stuk nieuwbouwopgetrokken en het geheel moet tegen deze zomer af zijn.De gevelbekleding van het fraaie complex bestaat uitbaksteen in combinatie met ruim 1800 m 2 gevelbekledingin ETER-COLOR vezelcementplaten, aangebracht als eengeventileerde voorzetgevel waardoor ook nog eens heel watenergie wordt bespaard.ondergaan. Het architectenbureau integreerde veertien woningenin het oude gebouw met onder meer een aantal ruime duplex- appartementen.De gevels werden duchtig onder handen genomenen kregen een doorgedreven opknapbeurt. Ook de gevels aan debinnenzijde van het gebouw werden gerenoveerd en aan de zijdevan het binnenplein werd als het ware een tweede voorgevelgecreëerd. De binnenkoer wordt ingericht als een verkeersvrije,publieke ruimte en wordt een aantrekkelijk groen plein van meerdan tien are. Rond het centrale plein wordt het complex ook nogeens uitgebreid met een nieuwbouwproject met acht eengezinswoningen,veertien appartementen en een studentencomplex metmaar liefst 36 kamers. Onder het gebouw werd een ondergrondseparkeergarage voorzien met voldoende plaatsen voor de bewonersen wellicht zelfs nog een aantal extra plaatsen die verhuurdkunnen worden aan de omwonenden. Het project kreeg de naam“Mathildehof'' mee als verwijzing naar de aanpalende Mathildegang.Eerste groot gevelprojectHet Rijkswachtcomplex aan de Dagobertstraat in hartje Leuvenstond leeg sinds de verhuizing van de politiediensten naar dePhilips-site. Het pand – aanpalend aan de Mathildegang - werdgekocht door studiebureau Soetewey dat beroep deed op het Leuvensearchitectenteam A33 om het complex een volledig nieuwebestemming te geven. Uiteindelijk werd het plan opgevat om hetgebouw om te toveren tot modern ogende locatie met studentenkamers,appartementen, studio’s en lofts. Het oude Rijkswachtgebouwwerd niet afgebroken maar zou een grondige renovatieVoor schrijnwerkerij Willy Simoens was dit project het eerstegrote gevelproject dat ze kregen toegewezen en dhr. Simoensis best enthousiast: “We spreken hier toch over een totale te bekledengeveloppervlakte van 1800 m 2 en ik voer de werken alleen uit samenmet mijn zoon maar we hebben alles netjes onder controle. Deze grote oppervlakteis verdeeld over heel wat kleinere partijen en zelfs ook een stukbuitenplafonds die we allen bekleed hebben met Eter-Color vezelcementplatenvan Eternit. Wij krijgen de platen binnen in groot formaat van2,50 m op 1,23 m en verwerken ze in hun geheel in de plafonds, maarverzagen ze thuis ook met onze paneelzaag tot stroken die we dan als eenschubvormige gevelbekleding gebruiken in de geventileerde gevels. Wehebben tijdens de bouwperiode heel wat regendagen gekend waarop we36 De Vlaamse Schrijnwerker ■ AUGUSTUS 2009

Buitengevelisolatieop de werf niet konden doorwerken en die hebben we dan slim en nuttiggebruikt om in het atelier nieuwe voorraden klaar te zagen.”GevelopbouwDe geventileerde voorzetgevels werden hier gerealiseerd doorregelbare winkelhaken te voorzien op het metselwerk. Na hetvoor een betere energieprestatie via een goede thermischeisolatie en een optimale bescherming tegen vocht. Door de ventilatietussen de draagstructuur en de bekleding wordt condensatievoorkomen. Dankzij een juiste keuze en combinatie vanisolatie en ventilatie houdt men de warmte binnen in de winteren voorkomt men oververhitting in de zomer. Door dezetechniek kan men een continue isolatielaag realiseren zonderkoudebruggen en creëert men een lichtgewicht voorzetgevelmet een hoge slagregenvastheid. Bijkomend voordeel van hetgebruik van een vezelcement gevelbekleding is dan weer datze heel goed bestand zijn tegen alle weersinvloeden en weinigof geen onderhoud vergen. Ze zijn onbrandbaar, onrotbaar eninert voor bacteriën en ongedierte.Eter-ColorZoon en vader Simoens.aanbrengen van de 7,5 cm dikke Rockwool gevelisolatieplatenwerden de draaglatten op de winkelhaken bevestigd. Hieropwerden vervolgens de beige, voorgezaagde Eter-Color strokenvastgeschroefd. De stroken zijn 1,10 m lang en 18 cm hoog. Zewerden met een overlap van 6 cm aangebracht zodat er telkens12 cm zichtbaar blijft.“We zijn uiterst nauwlettend tewerk gegaan bij het verzagen en monterenvan de platen, wat geresulteerd heeft in een zeer strak en precies verticaallijnenspel van de voegen tussen de stroken. De architect was zelfsduidelijk onder de indruk van deze haarfijne en kaarsrechte afwerkingen dat deed ons natuurlijk heel veel plezier.”Het principe van de geventileerde voorzetgevel kan zowel bijnieuwbouw als bij renovatie worden toegepast en heeft eenaantal interessante aspecten in huis. Deze techniek staat inDe Eter-Color panelen van Eternit zijn samengesteld uitPortland cement, minerale vulstoffen voor een extra gladdeoppervlakte afwerking, organische versterkingsvezels, mineralepigmenten en nog enkele functionele toeslagstoffen. Ze wordengeproduceerd op een Hatschek-machine, geautoclaveerd endubbel geperst. De Eter-Color platen zijn door-en-door gekleurden worden gekenmerkt door natuurlijke kleurschakeringen,die versterkt kunnen worden door de oriëntatie van de plaat eninwerking van licht en vocht. De plaat wordt iets lichter bij veroudering.Kenmerkend voor de oppervlakte van de plaat zijnde fijne schuurlijnen en witte stippen. Eter-Color is een sterkeen stijve plaat met een zeer esthetisch en glad oppervlak.“Het is een zeer veelzijdig en makkelijk te bewerken materiaal en wehebben de mogelijkheden hier vrijwel tot het uiterste kunnen benutten.”,besluit Willy Simoens. “Volle platen voor de plafondafwerking aande inkom, tot stroken verzaagde panelen voor het gros van de gevelbekleding,maar ook grotere plaatformaten voor de afwerking van enkelebalkons volgens de keuze en de beslissing van de architect. We zijn metde werken gestart in juni vorig jaar, maar alles verloopt perfect volgensplan. We moeten nog een aantal bergingen en wanden bekleden maardan zijn we rond. Het is in elk geval de bedoeling dat het project tegendeze zomer helemaal klaar is.”AUGUSTUS 2009 ■ De Vlaamse Schrijnwerker37

Passieve brandbeveiligingBrandveilige doorvoeringen:plaatsingsvoorschriftenDe werkgroep “brandveilige doorvoeringen: plaatsingsvoorschriften”,heeft tijdens zijn laatste vergadering de inleidendefiche goedgekeurd voor publicatie. De ministeriëleomzendbrief “Aanbevelingen betreffende de weerstandtegen brand van de doorvoeringen van bouwelementen”heeft als leidraad gediend voor het tot stand komen van ditdocument.Enkelvoudige doorvoering (traversée simple):Doorvoering van een leiding of kabel die op een voldoendeafstand van andere doorvoeringen gelegen is zodat er geenwederzijdse beïnvloeding is; deze minimale afstand tussentwee willekeurige leidingen of kabels is tenminste gelijk aande grootste diameter van de beide leidingen (met inbegrip vaneventuele brandbare isolatie) of kabels [2]De werkgroep heeft ervoor geopteerd om specifieke fichesuit te werken, afhankelijk van het type bescherming van dedoorvoering en het materiaal van de leiding(en) waarvoor eendoorvoering dient te worden gemaakt. De verschillende technischefiches zullen de plaatsingsvoorschriften en de aandachtspuntenvoor een brandveilige uitvoering van doorvoeringenbeschrijven.Volgende fiches zullen in de komende maanden nog verderworden afgewerkt en snel gepubliceerd:Voor kunststof of composietbuizen: werendeinrichting) De inleidende fiche start met een overzicht te geven van de verschillendedefinities welke in de volgende fiches zullen wordengebruikt. Verder worden de vereiste prestaties weergegeven entenslotte een bibliografie van de geraadpleegde documenten.DefinitiesDoorvoering (traversée):Een opening in een wand, voor de doorgang van een leidingvoor fluïda, vaste stoffen, elektriciteit of elektromagnetischegolven, zoals licht [2]Leidingen (canalisation):Algemene term die de elektrische geleiders, de kanalen en depijpen aanduidt [1]: Kanaal (conduit):Leiding waarin lucht of verbrandingsproducten stromen [1] Pijp of buis (tuyau):Buisvormige leiding waarin een ander fluïdum dan luchtof verbrandingsproducten stroomt [1]Brandwerende klep:Beweegbare afsluiting in een kanaal ontworpen om debranduitbreiding te verhinderen [1]Figuur – illustratie van enkelvoudige doorvoeringBrandwerende afdichting (dispositif d’obturation résistantau feu):Inrichting die ter plaatse van een doorvoering wordt gebruiktom de branduitbreiding doorheen de wand te beperken;Diameter of D:De nominale buitendiameter van de leiding of kabel of deomtrek van de leiding of kabel gedeeld door;Mortel:Mengsel op basis van gips, kalk en/of cement met anorganischevulstof al dan niet met toevoeging van composietversterking enchemische toeslagstoffen [7];Onbrandbare leidingen:Leidingen vervaardigd uit metaal of andere onbrandbarematerialen met een smeltpunt groter dan 1000 K (727°C), metuitzondering van leidingen in glas [7];Brandbare leidingen:Leidingen die geen onbrandbare leidingen zijn [7];Speling tussen de leiding en de mantelbuis:Verschil tussen de binnendiameter van de mantelbuis en debuiten diameter van de leiding [7].Brandweerstand (of brandwerendheid):De brandweerstand van een bouwelement is de tijdspannewaarin dit element in staat is zijn draagvermogen, zijn vlamdichtheiden/of zijn thermische isolatie in geval van standaardbrand te blijven vervullen [3]: om tijdens een proef weerstand te bieden aan een proef-belasting, zonder specifieke criteria met betrekking tot de38 De Vlaamse Schrijnwerker ■ A UGUST US 2009

Passieve brandbeveiligingamplitude van de verplaatsing en de vervormingsnelheid teoverschrijden [4]; ment,dat tijdens een proef aan één zijde blootgesteld is aanbrand, om geen vlammen en hete gassen door te laten en tevermijden dat er vlammen zouden ontstaan aan de nietblootgesteldezijde [4]; ment,dat tijdens een proef aan één zijde blootgesteld is aanbrand, om de temperatuursstijging aan de niet-blootgesteldezijde te beperken tot een waarde die lager is dan een voorgeschrevenniveau [4].Verticale wand:Al dan niet dragend bouwelement dat een scheiding vormt tussende binnenruimten. Verticale wanden kunnen samengesteldzijn uit massieve (metselwerk, beton, ...) of lichte materialen(gipsplaten, systeemwanden, ...). Afhankelijk van het gevalkunnen deze verticale wanden bijzondere prestaties vertonen(mechanische sterkte, akoestische en thermische isolatie,brandweerstand, enz.). [3].Lichte binnenwanden (scheidingswand en voorzetwand):Niet-dragende verticale wanden die volumes af bakenen binneneen gebouw (scheidingswanden) of bevestigd werden tegen debinnenzijde van een muur of een andere wand (voorzetwand).Ze zijn samengesteld uit panelen of platen die doorgaans vastgemaaktworden op stijlen of andere hulpstukken [3].Standaardconstructie voor lichte scheidingswand(standard flexible wall construction):Lichte scheidingswand met volgende karakteristieken (zie tabel)en met isolatie (met brandreactie A1 of A2 en met densiteit45 ± 15 kg/m³) [5].Gipsplaten (type F)Dikte (mm) Dikte (mm) Aantal lagen perzijdeIndicatievebrandweerstand(min-69-75 12,5 1 3094-100 12,5 2 60122-130 15 2 120“Gelijkaardige” lichte scheidingswand [5]: Bij lichte scheidingswandkan er van worden uitgegaan dat indien de proefgeslaagd is in de standaardconstructie, deze ook in een gelijkaardigelichte scheidingswand zal voldoen. De gelijkaardigelichte scheidingswand dient aan de volgende karakteristiekente beantwoorden; 13501-2); daardconstructie– zie tabel boven.Vereiste prestaties – doorvoering van buizenen elektrische geleidersEnkel de scheidende functie, dat wil zeggen het vermogen omte voldoen aan de criteria vlamdichtheid E en de thermischeisolatie I, wordt in aanmerking genomen (doorvoeringen hebbeninderdaad geen dragende functie).Volgens het Koninklijk Besluit tot vaststelling van de basisnormenvoor de preventie van brand en ontploffing, waaraan denieuwe gebouwen moeten voldoen [1] mogen de doorvoeringendoorheen wanden van leidingen voor fluïda of voor elektriciteit[…] de vereiste weerstand tegen brand van de bouwelementenniet nadelig beïnvloeden.De omzendbrief “Aanbevelingen betreffende de weerstandtegen brand van de doorvoeringen van bouwelementen” [7]geeft bijkomende verduidelijkingen met betrekking tot dezeeis: vereiste criteria en vereiste tijdsduur.De aanbevelingen zijn gebaseerd op een reeks proeven [9]. Deleidingen waren niet verlucht tijdens de proef . Deze testmethodebeantwoordt aan de meest courante toepassingen in depraktijk.1 Vereiste criteriaEr wordt, volgens de omzendbrief, rekening gehouden met deinvloed van enkelvoudige doorvoeringen (cfr. §2) van leidingenmet een diameter ≤ 160 mm zonder isolatie of met onbrandbareisolatie, op de thermische isolatie, I wordt niet toegepast.2 Vereiste tijdsduurDe afdichting moet voldoen aan de vereiste criteria gedurendetenminste dezelfde tijdsduur als vereist voor de lichte binnenwand.Een uitzondering is voorzien, volgens de omzendbrief,als de lichte binnenwand een wand van een leidingkoker is. Indit geval moet aan de vereiste criteria worden voldaan gedurendeeen tijdsduur tenminste gelijk aan de helft van de tijdsduurals vereist voor de wand, en tenminste gelijk aan een minimaletijdsduur van 30 minuten.AUGUSTUS 2009 ■ De Vlaamse Schrijnwerker39

Inleidende fiche3 SamenvattingLeidingLichte binnenwandVereisteIsolatie van deleidingDiameter Type Brandweerstand criteria voordedoorvoeringEI 30 E 30Scheidingswand EI 60 E 60 160EI 120 E 120mmEI 30 E 30Kokerwand EI 60 E 30Geen ofEI 120 E 60onbrandbaarisolatiemateriaalEI 30 EI 30Scheidingswand EI 60 EI 60> 160EI 120 EI 120mmEI 30 EI 30Kokerwand EI 60 EI 30EI 120 EI 60EI 30 EI 30Scheidingswand EI 60 EI 60BrandbaarEI 120 EI 120AlleisolatiemateriaalEI 30 EI 30Kokerwand EI 60 EI 30EI 120 EI 60EnkelvoudigeAl dan niet enkelvoudige doorvoeringdoorvoeringIllustratie van de vereiste tijdsduur et criteria voor verschillende situatiesBibliografie1. FOD Binnenlandse Zaken – Koninklijk besluit van 19/12/1997 tot wijziging van dekoninklijk besluit van 7 juli 1994 tot vaststelling van de basisnormen voor de preventievan brand en ontploffing waaraan de nieuwe gebouwen moeten voldoen.Brussel, Belgisch Staatsblad van 30 december 1997.2. FOD Binnenlandse Zaken – Koninklijk besluit van xx/2009 tot wijziging van dekoninklijk besluit van 7 juli 1994 tot vaststelling van de basisnormen voor de preventievan brand en ontploffing waaraan de nieuwe gebouwen moeten voldoen.Brussel, Belgisch Staatsblad van xx 2009.3. WTCB, Lichte binnenwanden. Brussel,WTCB, Technische Voorlichting 233, 2007.Pyrobel Vision LineDe oplossing vooreen brandwerende,veilige en transparanteomgeving.4. NBN EN 1363-1 Essais de résistance au feu – partie 1 : exigences générales5. prEN 1366-3 (2008)6. NBN EN 13501-27. Federale Overheidsdienst Binnenlandse zaken, Ministeriële omzendbrief van 15april 2004 tot vaststelling van de aanbevelingen betreffende de weerstand tegenbrand van de doorvoerin¬gen van bouwelementen. Brussel, FOD Bin¬nenlandseZaken, 15 april 2004.8. NBN EN 5209. Universiteit Gent – Laboratorium voor Aanwending der Brandstoffen en Warmteoverdracht,Beproevingsverslag nr. 9263, Gent, April 199910. Université de Liège – Institut de Génie Civil, Procès-verbal de l’essai n°855,Liège, Septembre 199911. Brandveilige doorvoeringen – Brand- en rookwerende oplossingen voor installatietechnischedoorvoeringen, SBR/ISSO, 12-2008.Dankzij de nieuwe ontwikkelingen van AGC Flat Glass Europein de technologie van brandwerend glas, worden groterebeglazingen mogelijk gemaakt zonder af breuk te doen aande brandbeveiliging. Het Pyrobel Vision Line systeem maaktgebruik van verschillende Pyrobel brandwerende glaspanelen,die op 4 mm afstand met elkaar verbonden worden door eenneutrale maar vuurbestendige silicone. Het resultaat is eenhelder en onbelemmerd zicht gecombineerd met de ultiemebrandbescherming. In geval van brand, wordt de PyrobelVision Line ondoorzichtig en beschermt de omgeving aan deniet-brandzijde om zo een vluchtweg te garanderen. PyrobelVision Line heeft geen lijsten tussen de glaspanelen. Zo krijgje een transparente, ononderbroken glazen wand. De PyrobelVision Line is getest voor intern gebruik in 30 en 60 minuten(EI – Isolatie volgens EN13501-2) in stalen en houten kaders.40 De Vlaamse Schrijnwerker ■ AUGUSTUS 2009

Gyproc SoundBlockDe Gyproc-plaat met deallerhoogste geluidsisolatie.Stilte aub !www.gyproc.be

Dé ParketplaatsersEerste opleidingen “Plaatsen vanparket” voor Oost-Vlaamse leerlingenBegin mei vonden in het KA van Zelzate de eerste opleidingengericht naar de scholen plaats. De opleidingen wordengeorganiseerd in een samenwerking van het FVB, Edutec,RTC Oost-Vlaanderen en onze vereniging Dé Parketplaatsers.Doelgroep zijn de leerlingen van de 3 e graad TSO/BSO en leerkrachten.Praktisch wordt de opleiding voorzien voor leerlingenen leerkrachten uit Oost-Vlaanderen in een gemoduleerdaanbod (twee modules) van 2,5 opleidingsdagen. De lesgeverszijn Lucas De Smedt voor Module 1 ‘Parket: van het productnaar de plaatsing’ en Xavier Van Nieuwenhuyse voor Module2 ’Afwerkingstechnieken’. Beide lesgevers zijn ook bestuurslidvan Dé Parketplaatsers.Inhoud opleidingspakket “Plaatsen van parket”Module 1> Parket: van het product naar de plaatsing➞ Technische eigenschappen van parketvloereno Kenmerken en eigenschappen van deze producteno Vormgeving parket, vochtmeting, …➞ Basis van kwaliteitsparketo Ondergronden van draag- en dekvloeren, constructietechnieken(lijmen en nieten)o Praktijk van eenvoudig parket: plaatsen van o.a.mozaïekparket, visgraat, …➞ Speciale plaatsingstechnieken voor parketvloereno Uittekenen van speciale figureno Verwerken van verschillende houtsoortenModule 2> Afwerkingstechnieken:➞ Praktijk van het parketschureno Machines en schuurpapiero Toepassingen van schuurtechnieken metschuurapparaten➞ Afwerkingstechniekeno Afwerken van parket met vulmiddeleno Lakken, vernissen, boenwas, …o Technieken i.v.m. kleuren van parketo Afwerking met plintené42 De Vlaamse Schrijnwerker ■ AUGUSTUS 2009

Afkort- en ZaagcentrumK300Edgebanding technologiesK500K1000DETA GROUP Menenstraat 315 B8560 WEVELGEMTel. +32(0)56 42 75 55 — Fax +32(0)56 40 37 37info@detagroup.beR O E K E N STel. (02) 466 38 39www.smi.be

WerkingConfederatie Bouw – Vlaamse Schrijnwerkersviert haar 20-jarig bestaan in BrusselOnze federatie vierde haar 20-jarig bestaan op gepaste wijzevan vrijdagavond 8 mei tot zondagnamiddag 10 mei 2009 inhartje Brussel . De groep verbleef gedurende deze tweedaagsein hotel NH du Grand Sablon ****, gelegen op de Grote Zavel.Het weekend ging van start met de breugelavond ‘Brussel, hetgezegende jaar 1549’ in een authentieke 16e-eeuwse woningvlak bij de Beenhouwersstraat. Het werd een zeer geanimeerdeavond. Naast de voortreffelijke breugelspijzen, werden wijgetrakteerd door een heel getalenteerde volkszanger op middeleeuwsedans en streek- en volksliedjes.Het programma op zaterdag startte met een bustour naar desite van EXPO 58. Ter plaatse maakten wij onder begeleidingvan gidsen een wandeling op de site en het aangrenzende Ossegempark.Na de wandeling was er een lunch in de hoogste bolvan het Atomium, met een prachtig panoramisch zicht overBrussel. In de namiddag brachten wij een geleid bezoek aande meest verrassende wijk van Brussel:de Marollen. De Marollen, gelegen tussende Hallepoort, het Justitiepaleis ende Kapellenkerk, is een volkswijk metsterke contrasten, van macht tot onmacht,van solidaire bewonersgeest tothet ondergaan van meedogenloze afbraak.Rond 18u werden de extra genodigden,onder wie Jacques De Meester, voorzittervan de Confederatie Bouw en ClaudeMacors, voorzitter van FWMB, ontvangenin het hotel voor een gastronomisch banket. Jacques DeMeester en Rudi Carmeliet brachten ieder een gelegenheidstoespraak.Na de toespraken werden de aanwezige oud-bestuurdersDe laatste jaren staatonze federatie er nietmeer alleen voor. Hetsecretariaat is uitgebreidmet de bedoeling eenhele cluster vanfederaties te bedienenGroepsfoto met de gehuldigden. In het midden ere-voorzitter Guy Wanzeele,geflankeerd door mevr. Gomaire Lippens en Rudi Carmelieten bestuurders van de federatie met hunpartner in de bloemetjes gezet.Op zondag bracht de groep een bezoekaan het befaamde Muziekinstrumentenmuseum(MIM). Met behulp van deinfrarood gestuurde hoofdtelefoons,kregen wij als bezoeker de mogelijkheidzo'n 200 muziekfragmenten tebeluisteren, die de hele periode omvattenvan de Oudheid tot de muziek vanVarèse. De geslaagde verjaardagsvieringwerd afgesloten met een maaltijd in het restaurant vanhet MIM op de 6de verdieping met een prachtig uitzicht overBrussel.Aan de voet van het Atonium In het restaurant van het MIM Midden in de Brusselse Marollenwijk44 De Vlaamse Schrijnwerker ■ AUGUSTUS 2009

Werking20 jaar Confederatie Bouw – Vlaamse SchrijnwerkersRudi Carmeliet betuigt hulde aan stichters“Twintig jaar klinkt misschien belangrijk,maar alles is relatief”, startte Rudi Carmelietzijn toespraak. En gelijk heefthij. Zo ging tweehonderd jaar geledende Gentse vereniging al van start, maardaarover horen wij over enkele maandenwellicht meer. Tweeduizend jaargeleden stond volgens het Nieuw Testamentde achtjarige Jezus al te helpen inhet werkhuisje van de heilige Jozef. Diekende wellicht al de pen- en gatverbindingdie zijn voorvaderen haddenmeegebracht uit Egypte. En twintigduizendjaar geleden werden de wandschilderingen gemaakt in degrot van Pech Merle, in Zuid-Frankrijk. Daar zullen wel houtensteigers voor gebruikt zijn, maar die zijn niet meer te vinden.Ze zijn waarschijnlijk tot brandhout gereduceerd want het kankoud zijn in die grotten. “Houtbewerking is zo oud als de mensheid”,aldus Carmeliet.De Confederatie Bouw – Vlaamse Schrijnwerkers is een jongefederatie, maar toch is er al heel wat gebeurd sinds het begin,zelfs al voor het begin. Toen de vergadering van het NaVAST op 21januari 1987 een nieuwe raad van bestuur moest kiezen, moest devoorzitter Nederlandstalig zijn, vertelt Carmeliet. De voorgesteldekandidaat (Louis Stuyts), had zich voorgenomen de nationaleschrijnwerkerfederatie in te delen in autonome ééntalige afdelingen.Daartoe waren heel wat hervormingen nodig binnen de Confederatieen zelfs binnen de werkgroepen van het WTCB. Dat wasonaanvaardbaar voor onze Waalse collega’s, en die stemden tegende nieuwe voorzitter, waardoor de Vlamingen zich dan weer verongelijktvoelden. Kortom, een Belgische situatie die uiteindelijk,als gevolg van een voorstel van de Waalse woordvoerder, werdopgelost met een volledige splitsing. Er werden omslagsleutels berekendvoor de verdeling van het vermogen en de regionaliseringvan de schrijnwerkerfederatie was een feit.De beginperiode verliep aan Vlaamse kant nog wel rumoeriggedurende de eerste jaren, want een paar afdelingen hadden afgehaakten ook Halle-Vilvoorde zorgde toen al voor problemen.Om alle schrijnwerkers op nationaal vlak te kunnen vertegenwoordigenwerd in 1991 een permanent overlegcomité, dezogenaamde “interregionale” opgericht, maar die heeft eigenlijknooit als zelfstandige entiteit gewerkt.Nu, twintig jaar en aan beide kanten een paar voorzitters later,is er opnieuw een voorzichtige samenwerking, gaat Carmelietverder. Vooral voor de wedstrijd “Gouden Schaaf/ Rabot d’Or”en voor het vakblad “Menuisier Plus”. Eentalig vergaderen isvoor onze collega’s uit beide landsdelen veel comfortabeler dande vroegere Babylonische situatie. Ondertussen zijn de beidefederaties al lang op kruissnelheid gekomen en staat de werkingvan de schrijnwerkers model voor de andere beroepen. Het moetnu ook de bedoeling zijn vrij te kunnensamenwerken waar het nuttig of nodigis, met respect voor elkanders eigenheid.Zo maakt eendracht weer een beetjemacht, stelt voorzitter Carmeliet. In deloop van die twintig jaar heeft onze federatiealtijd blijk gegeven van daadkrachten vooruitstrevendheid. Carmeliet gafdaarop een beknopte, en dus onvolledigeopsomming van de activiteiten van devoorbije jaren.De oprichting van Isib hebben wij gemist,maar wij hebben heel vroeg al het mogelijkegedaan om een goede samenwerking op te starten, steltde voorzitter. Die samenwerking is door de jaren heen enkelmaar verbeterd, in het belang van onze leden die brandwerendedeuren plaatsen. Die samenwerking heeft voor strijd in eigenrangen gezorgd, omdat bepaalde afgevaardigden zich niet kondenneerleggen bij een standpunt dat door een meerderheid wasingenomen. Dat heeft ons veel tijd en energie gekost, maar wijzijn gesterkt uit de strijd gekomen, dat wil zeggen: onze meningwordt nu gehoord. De opleidingen voor plaatsers worden trouwensdoor ons ingericht en opgevolgd.In november 1993 werd huidig directeur, Filip Coveliers, alsparttime secretaris aangeworven, enkele maanden na hetoverlijden van onze eerste parttimer secretaris Leo Drese.Op 25 november 1995 werd de eerste “dag van de VlaamseSchrijnwerker” georganiseerd. Specialisten brachten er informatieover techniek, milieu, wetgeving. Dit initiatief werd laternog herhaald maar is momenteel vervangen door afzonderlijkeinfosessies met elk één thema, en nu ook door de ‘Dag van deAfwerking’ en de ‘Dag van het Dak’. In datzelfde jaar ging ookeen eerste Presti-project voor de schrijnwerkers van start. Ditproject beoogt een vermindering van afval. Het resulteerdeondertussen in publicaties met richtlijnen, te vinden op onzewebsite en op cd-rom.In 1996 gaf voorzitter Wanzeele al blijk van zijn toekomstgerichtevisie, vertelt Carmeliet over één van zijn voorgangers. Hij brachttoen met een delegatie een bezoek aan Platowood in Nederland.Dit bedrijf verduurzaamt hout op een originele manier, waarbijde afmetingen van het zachte hout gereduceerd worden, zodathet de eigenschappen van hard hout aanneemt. De verwachtingenwaren toen hoog gespannen voor de productie van ramen endeuren, maar op vandaag worden er vooral gevelbekledingen meeuitgevoerd, waarvan een paar mooie voorbeelden in Mariakerkeen in Sint-Niklaas. Onze federatie heeft er ook voor gezorgd datschrijnwerkers gemakkelijker kunnen voldoen aan de milieunormen.Concreet betekent dit bijvoorbeeld dat de meeste van onzebedrijven geen milieucoördinator moeten aanstellen.Een heel belangrijke activiteit van de Vlaamse Schrijnwerkers washet verlagen van de ledenbijdrage, gaat Carmeliet verder. Dat gingAUGUSTUS 2009 ■ De Vlaamse Schrijnwerker45

Werkingal van start in 1997 en werd zodanigdoorgezet dat wij ondertussen, dankzijandere bronnen van inkomsten, voorelke euro bijdrage ongeveer drie eurodienstverlening mogen verwachten.De federatie heeft nauwelijks 10jaar lang haar oorspronkelijke naamgedragen. Het vierletterwoord FVSBmaakte plaats voor ConfederatieBouw-Vlaamse Schrijnwerkers. VoorzitterWanzeele blikte eventjes terugen keek dan weer vooruit, hoopvolvoor de toekomst.Op 4 januari 2000 kwam een tweedemedewerker, Koen De Gelder, ons secretariaatRudi Carmeliet overhandigt een geschenk aanSilveer De Dobbelaerenog altijd goed opgevolgd, alle gevarenen problemen voor de sector wordengecounterd door Filip Coveliers en zijnteam en door Koen De Gelder vooronze federatie in het bijzonder.Tot slot maakte Carmeliet tijd omenkele boegbeelden van de federatiete bedanken. De kleine attentie diewerd overhandigd is helemaal niet inverhouding tot de appreciatie, nochtot de verdiensten van deze heren.De eerste voorzitter Louis Stuyts konjammer genoeg niet aanwezig zijn.Zijn opvolger Guy Wanzeele, heeft defederatie haar huidig elan gegevenversterken. Sindsdien is de permanentie verzekerd enzijn wij altijd bereikbaar voor onze leden.Ondertussen liep ook het ‘project in hout’, vertelt een tevredenvoorzitter. Dit initiatief van ons bestuurslid André De Potter hadeen samenwerking tot stand gebracht tussen enkele scholen,zoals hij dat zelf zegt. Hij was medestichter, negen jaar langvoorzitter en nu al acht jaar erevoorzitter. De weduwe van GommaireLippens mocht dan weer de attenties in ontvangst nemen.Gommaire was de man die in de vergaderingen water en vuurkon verzoenen met zijn vriendelijkheid.de lokale overheden en onze federatie. Er was een wedstrijduitgeschreven voor het ontwerpen van een schuilhuisje en degemeenten die daar een bestemming aan wilden geven moestenenkel het benodigde hout leveren. Een school uit de streek kondan het schuilhuisje bouwen. Kruishoutem en Munkzwalmwaren er al snel bij, maar ook in Beveren en Kruibeke kan menschuilen dank zij onze federatie. Omdat wij overtuigd zijn datbeknibbelen op kwaliteit geen goed concurrentiemiddel is, hebbende Vlaamse Schrijnwerkers zich al vroeg achter de doelstellingenvan Qualibouw geschaard, eerst in Limburg, de bakermatvan dit systeem, later in het hele Vlaamse land.In 2004 klonk de dreiging van de CE-markering, blikt Carmelietterug. Specialisten kwamen toelichten wat de gestelde eisen zijn.Voor de poorten werd ze al snel in het vooruitzicht gesteld, maarvoor ramen en deuren ging er nog een paar jaar over. Ondertussenheeft onze federatie haar eigen systeem uitgewerkt waarieder lid kan instappen om met beperkte kosten toch te kunnenvoldoen aan de nieuwe normen. En terwijl de schrijnwerkerssamen met de schilders en de glazenmakers in 2005 zich amuseerdenmet paintball en minigolf op de eerste familiedag, kamer al een andere donderwolk aandrijven: de energieprestatieregelgeving.Andermaal werden specialisten opgetrommeld om inde verschillende afdelingen de nieuwe verplichtingen te komenuiteenzetten. Ondertussen kunt u gratis over een berekeningsprogrammabeschikken om de U-waarde van uw raam te vinden.De laatste jaren staat onze federatie er niet meer alleen voor. Hetsecretariaat is uitgebreid met de bedoeling een hele cluster vanfederaties te bedienen: de schilders, de glazenmakers, de bedrijvendie platte daken uitvoeren. Anderen kloppen binnenkort wellichtDe andere stichters waren ook aanwezig:- Silveer De Dobbelaere, de bezieler van het vakblad dat nogtwee nummertjes verwijderd is van zijn twintigjarig bestaan;- André De Potter, die steeds een belangrijke rol gespeeld heeftin alles wat met scholen en opleiding te maken heeft. Hijbijt zich vast in elke materie die hem na aan het hart ligt,hij spreekt politici aan en opent daarmee deuren, al dan nietbrandwerende;- Theo Lenaerts, toen en tot voor kort voorzitter van de schrijnwerkersvan Limburg, en al die jaren actief in onze algemenevergadering;- Maurice Pille, die kortelings afscheid nam van de commissie vakblad,en die ook afscheid neemt van de algemene vergadering;- Urbain Verhelst, medestichter als toenmalig voorzitter van deafdeling Brugge.Naast de stichters ging ook een dankwoord naar enkele mensendie zich bijzonder onderscheiden hebben door hun inzet, en ditin chronologische volgorde:- Leo Pype, voorzitter van de werkgroep buitenschrijnwerk;- Willy Simoens, voorzitter van de werkgroep binnenschrijnwerk;- Yves De Keyser voor zijn inzet, bemiddeling en vertaling voorde wedstrijd “De Gouden Schaaf”; Wij wensen hem hierbij ookveel succes met de viering van 200 jaar Gentse schrijnwerkers.- Jan de Wyngaert, de drijvende kracht achter verschillendeactiviteiten.Ook ging er speciale dank uit naar afscheidnemend ondervoorzitterLuc Nollet.nog bij ons aan. De vrees dat de werking van onze federatiehieronder zou kunnen lijden, wordt geregeld uitgesproken. Ikben ervan overtuigd dat de clustervorming voordelen biedt vooralle partijen, stelt Carmeliet deze angsthazen gerust. Familiedagen,demo- en infoavonden kunnen voor meerdere verenigingentegelijk ingericht worden. Bovendien worden alle beslissingenCarmeliet sloot af met enkele woorden voor iedereen:“Beste collega’s, wij zijn allemaal vrijwilligers, en dus werken wijallemaal gratis. Dan wordt het echt moeilijk om te vergelijkenwie wat doet. Daarom dank ik u allemaal voor de inzet in onzefederatie. Hou ze levendig en hou ze jong.”46 De Vlaamse Schrijnwerker ■ AUGUSTUS 2009

BEWAPSuccesformule wordt verder uitgebouwd‘Dag van het dak’ en ‘Dag van deafwerking’ slaan handen in elkaarNiemand van de organisatie kon vermoeden dat deeerste edities van de Dag van het Dak en de Dag vande Afwerking zo’n succes zouden worden. Het uniekeconcept van deze evenementen bleek zo aan te slaandat elke vrije hoek van de Kelders van Cureghem werdbenut en dan nog moesten enkele potentiële exposantengeweigerd worden. Het gaat nu weer die kant op,want op vrijdag 2 oktober 2009 slaan de beide beurzende handen in elkaar en ook nu weer zijn al alle plaatseningenomen door meer dan 95 standhouders die erabsoluut bij wilden zijn.Het begon allemaal met de organisatie van de allereersteDag van de Afwerking op 19 oktober 2007, georganiseerddoor BEWAP, de vereniging die de afwerkingssector binnende Confederatie Bouw vertegenwoordigt. De Kelders vanCureghem in Brussel bleken uitermate geschikt te zijn alscentrale en originele locatie voor wat hét bouwevenementmoest worden voor alle bedrijven die actief zijn in deafwerking van gebouwen. Op een oppervlakte van bijna2000 m 2 konden de bezoekers toen terecht op de standenvan 27 uiteenlopende fabrikanten uit de sector en op destanden van BEWAP en het WTCB konden de professionelebezoekers terecht voor vakgerichte of technische informatie.Deze eerste editie van de Dag van de Afwerking konop een grote belangstelling rekenen want er werden nietminder dan 750 toegangskaarten voor de beurs via voorinschrijvingaangevraagd.Met dit succes in het achterhoofd organiseerden de ConfederatieBouw en BEVAD op vrijdag 19 september 2008 ookde eerste editie van de Dag van het Dak op dezelfde locatieen volgens hetzelfde stramien. BEVAD is de verenigingvoor dakdichtingswerken binnen de Confederatie Bouwen de Dag van het dak moest op haar beurt hét uitgesprokenbouwevenement worden voor alle bedrijven dieactief zijn in de dakensector. Op een oppervlakte van meerdan 1600 m² konden de meer dan 1400 bezoekers op eenongedwongen manier kennis kunnen maken met een heelgevarieerd aanbod van 37 toeleveranciers uit de daksectormet hun producten, toepassingen en nieuwigheden. Ookeen onverhoopt succes dus dat om een vervolg riep. Datvervolg is gepland op vrijdag 2 oktober 2009 wanneer beidebeurzen simultaan georganiseerd zullen worden aangezienze de garantie bieden op een interessante kruisbestuivingtussen beide sectoren en bovendien geheel op dezelfde leestgeschoeid zijn.Meer dan zomaar een beursDe formule van beide beurzen sloeg aan en hoe kon datook anders: een all-in formule met gratis buffetten endrank, modulaire stands met een totaaloverzicht uit de sector,een indrukwekkende en gezellige locatie en nog veelmeer. De evenementen werden bovendien niet zomaar alseen doorsnee beurs opgevat, maar als een waar feest waarook de partners op zijn uitgenodigd. De bezoekers kunnenwederom gratis genieten van een gevarieerd buffet, bijpassendedranken en livemuziek en animatie. Voor de dameswordt er trouwens opnieuw een heel speciaal en apartprogramma voorzien met als thema “koken & Wellness” ener wordt dit jaar ook een interessant lezingenprogrammaop touw gezet. Ook het thema “veiligheid” zal op 2 oktoberuitgebreid aan bod komen op diverse stands en tijdens deuiteenzettingen.Momenteel zijn er al meer dan 95 stands gereserveerd endat vult de ganse capaciteit van de fraaie, centraal gelegenen originele locatie die opnieuw werd gekozen. De Keldersvan Cureghem – ook wel eens ‘het best bewaarde geheimvan Brussel’ genoemd – vormen met hun indrukwekkendesteunpilaren en tongewelven andermaal het unieke decorvoor deze Dag.Dag van het Dak enDag van de Afwerking praktischLOCATIE:Kelders van Cureghem, Ropsy Chaudronstraat 24,1070 BrusselDATUM:vrijdag 2 oktober 2009, aanvang vanaf 11u00 tot 19u00ORGANISATIE:Confederatie Bouw AfwerkingLombardstraat 34-42, 1000 BrusselTel.: 02-545.57.05 Fax: 02-545.58.59Deelname is gratis mits voorinschrijvingen op vertoon van de toegangskaart.Inschrijvingen via www.bouwmagazines.beU ontvangt een bevestiging met de nodige praktischeinlichtingen en uw toegangskaarten.AUGUSTUS 2009 ■ De Vlaamse Schrijnwerker47

BEWAPNieuws van de standhouders op de 2 e Dag van de AfwerkingHYDROPANEL, de afbouwplaat voorvloeren, wanden en plafondsEternit introduceert HYDROPANEL, deprofessionele all-in-one oplossing vooralle binnentoepassingen. Deze vezelcementplaatis ideaal voor de af bouw vanvloeren, wanden en plafonds. Kortom,meer zekerheid voor architect, verwerkeren bouwheer.HYDROPANEL onderscheidt zich zichtbaarvan alle andere oplossingen doordat heteen vezelcementgebonden plaat is. Ditresulteert in unieke voordelen op hetgebied van woon- en leefcomfort. Een zeerbelangrijke kwaliteit is dat HYDROPANELwaterbestendig, dampopen en ademend is.Verder is de plaat ook schokbestendig, geluidsisolerenden brandwerend. Door dezeeigenschappen is HYDROPANEL uitermategeschikt voor woningen, sanitaire ruimtes,kantoren, vergaderzalen, ziekenhuizen,scholen, zwembaden, enz.Jans-Wagener« De specialist voor specialisten »Al decennia lang is Jans-Wagener hetgrootste nationale netwerk in de distributievan afwerkmaterialen en isolatie.In een wereld waarin de technischedimensie van producten en systemencontinu evolueert en de aandacht voor hetmilieu centraal staat in alle keuzes, steltJans-Wagener een compleet producten- ensystemengamma voor.Zowel voor nieuwbouw als renovatie isJans-Wagener dé specialist in de afwerking-en isolatiesector ten dienste vande vakman. We leveren alle oplossingenen mogelijke innovaties om u het werkmakkelijker te maken. Jans-Wagener isde moderne, dynamische en innoverendepartner voor al uw werven in België.Vloerelementen met CLICK-verbindingen geluidsisolerende panelenAls exclusief invoerder presenteert ANRbvba/BELIMAT de NORIT TE-vloerelementenmet unieke CLICK-verbinding. Enkeldeze stand de voornaamste toepassingenvan de SOUNDAC geluidsisolerendepanelen met gipsvezelplaten en gipskartonplatenom aan de hoogste eisen inzakegeluidsisolatie te voldoen.Trespa TS2000 is oplossing voorwandbekleding in veeleisendegebouwenTrespa International heeft TS2000 geintroduceerd- een bevestigingssysteemontwikkeld door Trespa InternationalB.V., met een gepatenteerde clip voor hetbekleden van interieurwanden met zeerveel montage- en toepassingsvoordelen. Debelangrijkste voordelen zijn montagegemaken -snelheid. TS2000 is in combinatiemet Trespa Virtuon-platen enspecifieke voegoplossingen met succesgebruikt voor allerlei toepassingen waarmoet worden voldaan aan specifiekebrand- en geluidseisen en aan de hoogstenormen op het gebied van hygiëne en reiniging.Trespa Virtuon is een product voorwandbekleding bij interieurtoepassingenwaaraan hoge eisen worden gesteld, zoalsinstellingen in de gezondheidszorg. TrespaVirtuon-platen zijn door hun gladde, porienvrijeoppervlak slag-, stoot- en krasvast.Vooral in de gezondheidszorg of in cleanroomsis montage met zo weinig mogelijkvoegen een vereiste, aangezien bacteriënzich zouden kunnen afzetten in voegen.Promat, specialist in passievebrandbeschermingAls specialist in passieve brandbeschermingin de bouwsector ontwikkeldePromat een aantal hoogwaardige plaatmaterialenop basis van de Calcium SilicaatTechnologie. PROMATECT®-H en PROMA-TECT®-100 vormen de basis van de meestePromat-constructies, zowel voor nieuwbouwals voor renovatie. Daarnaast biedtPromat nog tal van oplossingen voor hetbrandwerend afdichten van doorvoeringenen voegen onder de noemer Fireline®.trapezium of parallellogram biedt eindelozecreatiemogelijkheden voor het plafond.Optima Canopies kan worden gebruikt omeen nieuwe ruimte een opvallende designte geven of een bestaande ruimte op teknappen of te vernieuwen. De panelenhebben het voordeel dat ze eruitzien alsop maat gemaakte oplossingen, terwijl zezeer snel en eenvoudig kunnen wordenaangebracht. De panelen bieden een hogeregeluidsabsorptie dan een doorlopendplafond met hetzelfde oppervlak, omdathet geluid door zowel de voorzijde als deachterzijde van de panelen wordt geabsorbeerd.Een Canopy kan hierdoor maximaal88% meer geluid absorberen dan hetzelfdezichtbaar oppervlak van een traditioneelOptima plafond van muur tot muur.Haal uw geschenkje af bijLindner-WELSYReeds meer dan 10 jaar maakt hetBelgische bedrijf Lindner-WELSY deeluit van de Lindner-groep. Samen metdeze Europese marktleider op het gebiedvan productie van vloeren, plafonds ensysteemwanden bieden we zeer uiteenlopendekwaliteitsvolle totaaloplossingen,doelgericht afgestemd op uw wensen,met de hoogste eisen naar akoestiek enbrandveiligheid. Met de zomer nog in hetachterhoofd laat Lindner-WELSY u onderandere kennis maken met haar breed spectrumaan klimaatplafonds en droge holtevloeren uit calciumsulfaat. U kan op Dagvan de Afwerking op de stand een gratisgeschenkje afhalen.Revolutionaire waterwerendegipsplaat van LAFARGEArmstrong introduceertOptima CanopyDe Optima Canopy is een minerale paneelmet een convexe of concave vorm. Devorm van een vierkant, cirkel, zeshoek,48 De Vlaamse Schrijnwerker ■ AUGUSTUS 2009

PRECISIE SCHUURMACHINES R O E K E N STel. (02) 466 38 39www.smi.beDe WAB-plaat van Lafarge is de eerstegipsplaat voor binnen en buiten. Dezewerd speciaal ontwikkeld voor alle natte enzeer vochtige ruimtes (douche, badkamer,keuken, sauna, zwembad,…). De kern vande plaat bestaat uit gips zonder toevoegingvan cement, hierdoor is de WAB licht eneenvoudig te plaatsen. De WAB is bovendienniet enkel vochtwerend, hij boekt ookuitzonderlijke resultaten op het vlak vanmechanische weerstand, akoestische enthermische isolatie en schok- en vuurbestendigheid.Dankzij zijn oranje kleur is deWAB uiterst herkenbaar. Voor dit systeemzijn uiteraard ook de WAB profielen,schroeven en voegmiddelen beschikbaar.In functie van de gestelde eisen kunnen deWAB-platen gecombineerd worden met deandere gipsplaten van Lafarge. Ze kunnendus op diverse manieren afgewerkt worden(betegelen, schilderen, …).Chicago Metallic brengt talrijkenieuwe ontwikkelingen voor plafondoplossingenChicago Metallic stelt haar nieuw assortimenttangen voor; geleverd in eenkunststof koffertje. Zo zijn er nieuwe tangenvoor rechte en universele sleuven, eennieuwe tang voor bandrastersleuven, eennieuwe tang voor ophanggaten en voorde Screenline® eilanden in alle maten. Inhet Screenline® gamma stelt Chicago haarverdekte eilanden voor. Zo is er deCrossflex® clip om snel en schroefloos eenprimaire ophanging te maken en de Crossflex®clip voor de primaire structuur vanverdekte eilanden.Maak kennis met de drie nieuweseries van KNAUFAlleskunner ‘Acoustic Range’ is een serietegels met eenzelfde egaal wit vlies aan dezichtzijde, aangebracht op kernplaten metverschillende akoestische parameters. Deniet luchtdoorlatende platen vertragen devervuiling en zijn brandstabiel.Thermatex ‘Symetra’ zet de trend naargeperforeerde oppervlakken. Je creëerteen eigentijdse plafonddesign door decombinatie van verschillende perforatiesen varieerbare kantenuitvoeringen. Symetrabevat optimale waarden op het gebiedvan brandwering en akoestiek. Tot slotzijn er nog de ‘Brandwerende lichtkasten’voor ondermeer in het plafond ingebouwdeverlichtingstoestellen.SoundBlock-wanden zorgen voorhoger geluidscomfortDe nieuwe generatie Gyproc SoundBlockproductendragen bij tot een zeer hooggeluidscomfort. De SoundBlock-systeemwandenworden samengesteld uit vernieuwendecomponenten die zorgen voor eenhoger geluidscomfort. Rapporten van deK.U. Leuven en TNO Industrie en Techniekte Delft tonen aan dat deze wandenvoldoen aan de hoogste akoestische isolatieklasse.De SoundBlock-wanden makenakoestische topprestaties mogelijk, terwijlde gekende eenvoudige Gyproc-constructiewijzebehouden blijft. Ze zijn bovendienplaatsbesparend. Het vernieuwendeconcept maakt een luid spelende radio aande andere zijde van de wand opgesteld, on-blijft tot slechts 12 cm.Gyproc Premium-plaat biedt velevoordelenGyproc heeft, naast zijn Gyproc Premiumvoegproducten,ook een Gyproc Premiumplaatin zijn assortiment opgenomen. Dezeplaat, die reeds op voorhand voorzienis van een witte grondlaag, biedt veleAUGUSTUS 2009 ■ De Vlaamse Schrijnwerker49

BEWAPvoordelen in verschillende fasen van hetbouwproces. Tijdens het afvoegen komende unieke voordelen van het witte kartonnaar voor door het veel vlotter afvoegenvan de plaat en wordt een homogenewitte afwerking verkregen van wanden enplafonds. Lichte vervuilingen van de plaatkunnen met een vochtige spons eenvoudigvan het oppervlak verwijderd worden.Tijdens de eindafwerkingsfase komen deunieke voordelen van deze plaat met zijnhoogwaardig karton opnieuw naar voor.Bij behangen is er geen behangprimermeer nodig. Achteraf verwijderen van hetbehangpapier kan zonder beschadigingvan het kartonoppervlak, zelfs bij afstomen.Wanneer er gekozen wordt om teschilderen is er geen of minder grondlaagnodig en zullen de verflagen beter dekken.Door het egaal witte oppervlak voor deschilderwerken, kan de bouwheer ookopteren om de schilderwerken even uit testellen tot bijvoorbeeld de woning vollediguitgedroogd is. Zo kan de woning al eenechte thuis zijn vooraleer de schilderwerkenuitgevoerd zijn.Marty Parket, een nieuw tijdperk voorunieke diensten1 juli 2009 was de startdatum van eennieuw tijdperk bij Marty Parket. Dankzijeen vernieuwde autonomie kunnen weopnieuw bedenken en creëren, snellerdan tevoren en beter aanleunend bij uwbehoeften. De nieuwe verkoopsstrategievoorziet een nauwere en meer betrokkenrelatie met de klant en, zeer binnenkort,nieuwe diensten op maat en voor vaklui.Deze unieke diensten in de wereld van hetparket zullen in de herfst klaar zijn en eennieuwe verkoopdynamiek creëren – uwnieuwe bron van inkomsten.heidvan hout en de aantrekkingskrachtvan metaal…. Met Lineal Gallery tovertMarty Parket uw interieur om in de sferenvan Duizend en één Nachten met zijnbronzen, koperen en zilveren gloed. Bekijkhet op ‘Dag van de Afwerking’.Decoratieve Heradesign productenvan Albintra: van functionaliteit enoneindige variaties op het gebied vanuitvoering en vormgevingSuccesvolle verhalen zoals die van magnesietgebondenhoutwolplaat zijn altijd eencombinatie van een duidelijke visie, innovatieen consequentie. In 1908 geïntroduceerdals een revolutionair bouwproductheeft de houtwolplaat een indrukwekkendeontwikkeling doorgemaakt. Zeerfunctioneel tijdloos en aantrekkelijk heeftde houtwolplaat zich steeds aangepast aande eisen van de zich wijzigende bouwstijlenen functie-eisen.Ecologische eisen en milieubeschermingmaken altijd al deel uit van de filosofievan Heradesign. Ze zien het als hunopdracht ecologisch eerlijke materialen teproduceren en aan te bieden. Uit de combinatievan natuurlijke grondstoffen zoalsmagnesiet, water en hout ontstaat een decorplaat,die vele positieve eigenschappenbezit: hij is geluidsabsorberend, moeilijkontvlambaar, vochtregulerend, emissievrij,dampopen, hygroscopisch en bestendig.Overal waar Heradesign van Albintraop staat, is er sprake van natuur. Aantoonbaargecertificeerd en door eenkwaliteitskeurmerk beschermd. Houtwol,water en magnesiet zijn nog steeds dehoofdbestanddelen van de Heradesigndecorplaten. Tot zelfs 1mm fijne houtwolwordt een mengsel van magnesiet ondertoevoeging van water vermengd en in eenbandvorm geperst.Ontdek de tesa-nieuwigheden enhaal je cadeautjeMet meer dan 6500 producten is tesa® éénvan ‘s werelds grootste fabrikanten vankleef banden voor industrieel, commercieelen privé-gebruik. Onze filosofie is dehoogste kwaliteitsstandaard te combinerenmet optimale efficiëntie voor de klant. Eenvoortdurende ontwikkeling van producten,toepassingen en ons merk vormen debasis voor tesa’s uitstekende marktpositie.tesa® staat wereldwijd synoniem voor kwaliteit,betrouwbaarheid en competentie.Op de dag van de afwerking stellen wegraag ons merk “tesa professional” vooraan de vakmannen. Met de “tesa professional”producten bieden we uiteenlopendeoplossingen voor schilders, schrijnwerkers,… onder andere: Leer op de dag van de afwerking ons volledigassortiment kennen en ontdek tal vannieuwigheden. Knip snel het bonnetjeuit en ruil het in voor een cadeautje*.Kom naar stand 17A en ontdek uw cadeautje** zolang de voorraad strektBuzon Pedestal International sa.nvZ.I. Hauts Sarts, Prolongement Abbaye 134B—4040 Herstal - Belgiumtel : +32 42483983 - Fax +32 42648238Email : info@buzon-world.com - http://www.buzon.euTegeldrager Buzon DPH ®regelbaar van 17 tot 620 mmhellingscorrector van 0 tot 5 %PH550 De Vlaamse Schrijnwerker ■ AUGUSTUS 2009

BeursnieuwsInnovakde grootste “live-catalogus” van België en NederlandInnovak is een innovatieve vakbeurs ophet gebied van raam- en deurtechniek, interieur,gereedschappen en machines enwordt georganiseerd door Raedschelders,Bouwbeslag Partners (onderdeel vanRaedschelders in Nederland) en Lecot. Integenstelling tot de vorige 5 succesvolleedities wordt de beurs voor het eerstuitgestreken over twee weekenden.Door het samengaan van Raedschelders(gelegen te Maaseik) met Lecot (gelegen teKortrijk) zien beide bedrijven hun kansom in twee weekends, alle klanten envakbroeders binnen de ijzerwarenhandelde mogelijkheid te bieden om binnen berijdbareafstand deze beurs te bezoeken.De beurs richt zich in het weekend van4, 5 en 6 september in de Ethias Arena inHasselt vooral op Oost- en Midden Belgiëen Nederland. Een week later verplaatsende 120 standhouders zich naar deFlanders Expo in Gent, om daar op 11, 12en 13 september, alle relaties uit WestenZuid België te ontvangen. De beurzenin Kortrijk en Hasselt zijn identiek, quainrichting en qua stands en zeker ook quainformatie. Op 9.000 m² presenteren zich125 fabrikanten met in totaal 150 merkenin hang- en sluitwerk, ijzerwaren, gereedschappenen machines. Een compleet assortimentdat men nergens anders in dezemate bij elkaar ziet.Persoonlijk contactMensen willen elkaar ontmoeten. Daarombiedt Innovak aan klanten nadrukkelijkde kans om hun persoonlijke wensenkenbaar te maken, om vragen te stellen,om met elkaar te zoeken naar de juisteoplossingen. Om die informatieverstrekkingen de mogelijkheid tot het elkaarontmoeten te optimaliseren, heeft debeurs een zeer open en transparantkarakter. Rondom een riant middenterraswaar men gezellig kan zitten en onderhet genot van een drankje en een hapjevertegenwoordigers kan ontmoeten, zijnde 120 stands opgesteld met allemaal eenheel open karakter.InnovatieEen bezoek aan de beurs zorgt ervoor datmen weer helemaal op de hoogte is vanalle actualiteiten binnen de branche vanschrijnwerkerij, interieurbouw, lastechnieken,ramenfabrikanten, bouwbedrijven,algemene industrie en metaalconstructie.Daarnaast kan men tijdens de beursprofiteren van een groot aantal actiesen koopjes, dat maakt het bezoek ookfinancieel interessant. Ook op het gebiedvan actuele onderwerpen als brandveiligheid,energiebesparing, C0 2-reductie eninbraakwerendheid en op het gebied vanalle normeringen kan men uitgebreideinformatie krijgen.Meer informatieCONCEPT & BUILDEen strakke vakbeurs voor vlotte contactenOp woensdag 25 en donderdag 26 novemberheet FISA –organisator van ondermeer BATIBOUW – alle voorschrijverswelkom in Paleis 2 van Brussels Expo opeen nieuwe editie van CONCEPT & BUILD.Deze B to B-beurs biedt een exclusiefontmoetingsplatform voor (ver-) bouwproducentenen alle professionelen die bijvoorschrijf- en/of aankoopgedrag betrokkenzijn. Daarnaast worden op donderdagvoormiddagook heel wat toekomstigevoorschrijvers verwacht: reeds 800 laatstejaarsstudentenarchitectuur en interieurarchitectuurhebben zich al aangemeld.De exposanten – producenten uit de(ver-)bouw en afwerkingsector – wordtgedurende de twee dagen van de beurs deunieke gelegenheid geboden om op eenzeer kostefficiënte manier hun meest bijzondereinnovaties aan een zeer kwalitatiefbezoekerspubliek voor te stellen.Het aanhoudend succes van vak- enpublieksbeurzen ondanks de economischecrisis, hoeft niet te verbazen. Het kiezenvoor de juiste marketinginstrumenten –deze met de hoogste return on investment– is vandaag van cruciaal belang voorde bedrijven. Potentiële en bestaandeklanten kunnen er producten van dichtbijbekijken en eventueel uittesten. Of zekrijgen er een mooie demonstratie waarnaeen vakman persoonlijk hun vragen beantwoordt.Exposanten kunnen zo directinspelen op de noden van hun klanten eneventuele bezwaren over hun product dewereld uithelpen.Daarnaast vormt CONCEPT & BUILD voorde vaklui uit de sector ook een idealenetwerkgelegenheid, om de relaties metzakenpartners en bestaande klanten verderte verdiepen. De professionele beurswordt immers gekaderd in een gezelligeloungesfeer met een trendy bar en gratisnon-alcoholische dranken.Praktische informatie:Waar: Heizel – Paleis 2Wanneer: woensdag 25 en donderdag26 november 2009Parking: GRATIS voor zowel de exposantenals de bezoekersOpeningsuren:52 De Vlaamse Schrijnwerker ■ AUGUSTUS 2009

ETHIAS ARENAHASSELT GENT VoornaamPrénomNaamNomE-Mail Tel. FaxE-Mail Tél. FaxNaam bedrijfNom de la sociétéAdres bedrijfAdresse de la sociétéPostcode Gemeente LandCode postal Ville PaysAantal personenNombre de personnesSector/Secteur activité: Ramenfabrikanten / Fabricant de châssis - Schrijnwerkerij / Menuisier - Interieurbouw / Aménagement Intérieur - Bouwbedrijven /Entrepreneur en construction - Industrie algemeen / Industrie - Metaalconstructie / Construction Métallique - Technische Scholen / Ecole technique - Andere / AutresKlant/Client Raedschelders Lecot Bouwbeslag Partners Je ne souhaite pas recevoir la newsletter par e-mail.RaedscheldersBouwbeslag Partners

DEELNEMER OPEN-BEDRIJVENDAGZONDAG 4 OKTOBER VAN 10u TOT 17u2 & 3 OKTOBER 2009:OPEN-DEUR-DAGENNIN ONZE TOONZAALALTE ARDOOIEwww.mink.be .be 9-103491034Haco Trading Showroom Hoge Schuurstraat 2 8850 Ardooie T 051 | 74 64 54F 051 | 74 69 87 info@hacotrading.be www.hacotrading.be

Technische infofiche machinesRaamproductie-eenheid Biesse Rover C WMSDEZE VRAGEN WERDEN SAMENGESTELD DOOR EEN COMMISSIE VAN SCHRIJNWERKERS VAN DE CONFEDERATIE BOUW - VLAAMSE SCHRIJNWERKERS.1. Wat is de maximale werkstukdikte? ....................................................................................................................................230 mm2. Wat is de maximale werkstukbreedte? .............................................................................................................................1535 mm3. Wat is de maximale werkstuklengte? ....................................................................................................................... 4200/6200 mm4. Is het werkstuk manueel of pneumatisch vast klembaar? ........................................................................... Pneumatisch klembaar.5. Is er een digitale uitlezing voor de positie van de aanslagnokken? ..............................Ja, machine voorzien van het EPS systeem(= automatische positionering).6. Wat is het type van machinebesturing? Manueel of automatisch? .........................................Windows XP sturing – automatisch.7. Hoeveel magazijnen heeft de machine? ...............................................................3 gereedschapsmagazijnen met elk 22 posities.Gereedschapshouders voorzien van een chip voor gereedschapsspecificatie.8. Hoeveel freesspindels heeft de machine? ..............................................................................................................Tot maximum 5.9. Wat is de maximale diameter van het gereedschap? ..........................................................................................................250 mm10. Is het gereedschap vlug verwisselbaar, of is er een van hoogte verstelbare as voor het plaatsen van meerdere gereedschappenop elkaar? ...................................................... Gereedschap is vlug verwisselbaar dankzij de automatische gereedschapswissel.11. Is het konter houtstuk makkelijk verwisselbaar? ......................................................................................................................... Ja12. Is er een schuinverstellings liniaal aanwezig op de aanvoertafel? ..........Niet van toepassing, daar het een CNC machine betreft.13. Wat is het type van bescherming van de beweegbare delen? .....Veiligheidsmatten / spaandeflector / kooi rondom de machine.14. Wat is de diameter van het afkortzaagblad? ........................................................................................................................270 mm15. Is de zaagbladmotor onder graden kantelbaar? ......................................................................... Ja, 360° positioneerbaar via C-as.16. Wat is het vermogen en het toerental van de assen? ........................................ Vermogen tot 24,5 Pk / toerental tot 24000 t/min.17. Is er een uittrekbare tafel met rol op de wagen? ..............................................................................................Niet van toepassing.18. Wat is het benodigde debiet voor de stofafzuiging? ...............................................................................Tussen 5000 à 7000 m3/h.19. Heeft de machine een automatische smering?............................................................................................................................. Ja20. Is er een degelijke Nederlandstalige gebruiksaanwijzing en onderhoudsschema aanwezig? ...................................................... Ja21. Is er een speciale boorkop voorzien? Machine voorzien van een multifunctionele horizontale boorkop met 3+3 spindels 360 ° draaibaar.22. Wat is het type laadsysteem? ................Automatisch gerobotiseerd systeem voor het automatisch laden van de componentenmet automatische positionering van de klemeenheden.23. Kan de machine ook nog deuren bewerken? ................................... Ja, machine voorzien voor het bewerken van binnendeuren.24. Zijn er specifieke opleidingsvoorzieningen nodig voor de bediening van deze machine? ......................Opleiding is inbegrepen.Meer info:Haco TradingHoge Schuurstraat 28850 ArdooieTel : 051-74.64.54Fax : 051-74.69.87E-mail : info@hacotrading.bewww.hacotrading.beAUGUSTUS 2009 ■ De Vlaamse Schrijnwerker55

Technische infofiche machinescnc-houtbewerkingsmachine Weinig Conturex1. Wat is de maximale werkstuklengte? .................................................................................................................................6000 mm2. Wat is de minimale en de maximale werkstukbreedte? ............................................................................................... 40 - 260 mm3. Wat is de minimale en de maximale werkstukdikte? ................................................................................................... 25 - 100 mm4. Welke opspanningsmogelijkheid? ..................................................Opspansysteem van de werkstukken : mechanische klemmen5. Heeft de machine in- en uitvoertafels? .................................................... Invoer van de stukken : manueeel (automatisch in optie)................................................................................................................................................. Afvoer van de stukken : automatisch6. Is er een automatische gereedschapswisselaar? .......................................................................................................................... Ja7. Wat is het max. aantal plaatsen in het intern werktuigmagazijn? ................................................................................1x30 of 4x248. Wat is het max. aantal plaatsen in het extern werktuigmagazijn? ..............................................................................................1359. Voor welke verbindingen is de machine geschikt? ..........Geschikt voor pen-en gatverbindingen alsook voor drevelverbindingen10. Wat is de maximale motorsterkte (in Kw)? ..............................................................................................................................30 kW11. Welk toerental kan de machine bereiken? ...............................................................................Toerental regelbaar 0 – 18.000 tpm12. Welk soort besturingssysteem is er aanwezig? ........................................................................................... Siemens sturing 840 D13. Wat is de maximale werktuigdiameter? ...............................................................................................................................330 mm14. Is er een degelijk afzuigsysteem aanwezig? ................................................................................................ Wegklapbare afzuiging15. Zijn er specifieke opleidingsvoorzieningen nodig voor de bediening van deze machine? ........................................................... JaDEZE VRAGEN WERDEN SAMENGESTELD DOOR EEN COMMISSIE VAN SCHRIJNWERKERS VAN DE CONFEDERATIE BOUW - VLAAMSE SCHRIJNWERKERS.16. Zo ja, waar worden deze gegeven? In het bedrijf zelf of bij de fabrikant? ...................... Uitvoerige opleiding in fabriek of bij klant17. Wat is de kostprijs van deze machine? ....................................................................................................Kostprijs vanaf 400.000 €✁Meer info:SMI nvDonkerstraat 23B-1750-GAASBEEKT : +32-(0)2/466.38.39F : +32-(0)2/466.04.04E-mail: info@smi.bewww.smi.be56 De Vlaamse Schrijnwerker ■ AUGUSTUS 2009

Wij nemen niets luchtig opNous ne prenons rien à la légèreHotec - Genk Industriële StofafzuigingDépoussiérage Industriel Industriële VentilatieVentilation Industrielle PlaatbewerkingTôlerie Speciale constructies op maatConstructions spéciales sur mesureIndustrieweg Noord 1 141 - 3660 OpglabbeekTel. 089/85.55.21 Fax 089/85.42.2E-mail: afzuiginstallaties@limoco-industries.be www.limoco-industries.beAvenue Henri Zaman 16www.lismont.be

AgendaDonderdag 15 oktober 2009 vanaf 12u30 organiseert PFPA ism BEWAPeen symposium met als thema:Het brandwerend afdichten van doorvoeringen van technischeinstallaties doorheen compartimentswanden en –vloeren.Brandstabiele draagstructuren en brandwerende wandenen vloeren vormen de hoeksteen van de compartimenteringvan gebouwen. Alleen jammer dat mendeze compartimentering zo gemakkelijk gaat te nietdoen door deze brandwerende wanden en vloeren opallerlei plaatsen te doorboren.Daar willen we wat aan doen, door het verduidelijkenvan de volgende thema’s:uitgevoerde doorvoeringen?veiligheidsniveau?Locatie:DE MONTILMoortelstraat 8 - 1 790 AffligemDeelnemingsprijs: 99 €. Inschrijven via www.pfpa.beTe storten op rekeningnr. 552-2689400-26 van PFPAvóór 9 oktober 2009De teksten zullen kunnen worden gedownload van dePFPA website (www.pfpa.be).Confederatie Bouw - Vlaamse Schrijnwerkers organiseert cursuserkend plaatser brandwerende deuren.De Confederatie Bouw – Vlaamse Schrijnwerkers organiseertopnieuw een vormingscursus brandwerende deuren.Het volgen van deze cursus is één van de voorwaarden omerkend te kunnen worden als gecertificeerd plaatser vanbrandwerende deuren.tie Bouw Kempen (Parklaan 44, 2300 Turnhout)op 23 februari en 2 , 9 en 16 maart 2010De vormingsavonden gaan telkens van 19u00 tot 22u00 door. Uontvangt een toegangsplannetje bij inschrijving. Aanwezigheidop de vier avonden is verplicht.CursusinhoudHet opleidingsprogramma van de plaatsers omvat ten minstede volgende onderdelen:in gebouwen; reglementaire bepalingen, inzonderheid metbetrekking tot brandwerende deuren en de plaatsing ervan;weerstand;brandweerstand;Het programma wordt regelmatig aangepast rekening houdenmet de evolutie van de techniek.Tijdens de opleiding worden eveneens de procedures in verbandmet de certificatie door een ISIB instructeur toegelicht.Waar en wanneer?Wij organiseren twee opleidingssessies. U heeft de keuze uit:deratieBouw Waasland (Kleine Laan 29, 9100 Sint-Niklaas)op dinsdag 8, 15, 22 en 29 september 2009-Deelnameprijs:Voor leden van de Confederatie Bouw: 250 € per deelnemer,excl. BTW (400 €, excl. BTW voor niet-leden). Betaling dient tegebeuren vóór aanvang van de cursus.Praktische proefTijdens de eerste avond worden praktische afspraken gemaaktomtrent het afnemen van de praktische proef.De praktische proef bestaat uit twee gescheiden delen:deel 1. verifieert het correcte lezen en begrijpen van deBenor/Atg goedkeuring en de algemene basiskennis die hiervoornodig is en deel uitmaakt van de opleiding.deel 2. omvat de verificatie van een geplaatste brandwerendedeur aan de hand van een checklist.De proeven worden afgenomen door een ISIB examinator inhet WTCB te Limelette en door hem geëvalueerd. De kandidaatmoet voldoen aan de wet van 15/12/1970 op de uitoefening vanzelfstandige beroepsactiviteiten in kleine en middelgrote handelsondernemingenen zijn uitvoeringsbesluiten (art 5.1 vanhet MB van 05/05/1995), voor zover deze wet van toepassing is.U schrijft in via het formulier op onze website:www.vlaamseschrijnwerkers.be58 De Vlaamse Schrijnwerker ■ AUGUSTUS 2009

SplinterinfoNieuws van SMIGelamelleerde deurstijlen voorkomenkostelijke spanningsverschillen.Een probleem dat vele fabrikanten ondervindenbij het profileren van massievedeurstijlen is dat er vaak veel spanningenin het hout vrijkomen. Om dit tevoorkomen is het aan te raden om metgelamelleerd hout te werken. Gelamelleerdedeurstijlen zijn stabiel, vrij vanhoutspanningen en verkrijgbaar in allerleihoutsoorten. Lamelleren kan met eenlamelleerpers. Dit soort persen zijn ontwikkeldom snel en efficiënt deurstijlen inalle houtsoorten en diktes te produceren.De machines zijn in talrijke uitvoeringenbeschikbaar.10 jaar Weinig PowerLock: werktuigsysteemals wereldstandaardPowerLock maakt het mogelijk om in uwbedrijf just-in-time te produceren met eenongekende flexibiliteit bij aanvoersnelhedenvan 10 tot 200 m/min. Het systeemkan ingezet worden voor het schavenvan zacht en hard hout, maar ook voorMDF en kunststof. Dankzij een nauwesamenwerking met de klanten werd erconsequent verder aan de ontwikkelingvan het systeem gewerkt. Powerlock is danook een systeem dat de status van Weinigals het nummer één in massiefhoutbewerkingonderbouwd.Gross dé specialist in verkleiningsenbriketteertechnologieHet GROSS machinegamma, dat vanaf nuaangeboden wordt door SMI-Roekens, dekthet hele spectrum van verkleiners tot briketeerpersen.Het biedt een oplossing voorverschillende noden en toepassingen vanbedrijven om hun afval te verwerken. Deprijs-kwaliteitverhouding van de machinesis zeer aantrekkelijk. De Gross-productselectieomvat niet alleen singleschaft enhorizontale, maar ook four-shaft verkleinersin verschillende maten. Er zijn veelbeschikbare opties zoals verschillendemotors, rotor breedtes, rotor diameters,en trechters. Ook briketeerpersen zijn bijGross verkrijgbaar in verschillende matenafhankelijk van het materiaal type envolume dat moet worden verwerkt.Inhuldiging nieuw kantoor SMISMI-Roekens had de eer een topdelegatievan Weinig te mogen ontvangen tergelegenheid van de inhuldiging van hunnieuw kantoor. De heer Fahrenschon (CEOWeinig; midden op foto) knipte enthousiasthet lint van het SMI kantoor. Ditbiedt ruimte aan de technische dienst, deservice afdeling, de onderdelenstock, hetsecretariaat en het verkoopsteam.–Nieuwe Stanley TylonRolbandmatenStanley heeft een innovatieve rolbandmaaten een nieuw type meetlint op demarkt gebracht. De nieuwe behuizing, eencombinatie van rubber en PVC, beschermtde rolbandmaat tegen schokken en vallen.Het meetlint met de nieuwe beschermlaagbiedt 1,5 maal meer weerstand t.o.v.standaard Stanley rolbandmaten. Vooreen optimale leesbaarheid staan de cijferscentraal op het meetlint en worden dedecimeters in een rood vierkant gedrukt.–Stanley Bostitch stelt drie nieuweafwerkapparaten voorHet nagelapparaat werd voor deur- enraamsets, plinten en lambrisering, meubelbouwen houtbewerking ontworpen.Dit model kan spijkers schieten met eenlengte van 25 tot 64 mm. Het bradapparaatkan brads met een lengte van 15 tot55 mm schieten en is geschikt voor o.a.plinten en detailwerk. Het derde nieuwemodel, het nietapparaat, kan gebruiktworden voor hek- en traliewerk, kastrugassemblages, trappen en meubelbouw. Ditapparaat is geschikt voor nieten met eenbreedte van 5.6 mm en lengte van 15 tot38 mm.–Europese vakbeurs “Polyclose”in GentVan donderdag 14 tot en met zaterdag 16januari 2010 zet Flanders Expo in Gentvoor de 14 e keer haar deuren open voor deEuropese vakbeurs voor raam-, deur-, zonwering,toegangs- & geveltechniek. Vraag–AVENTOS HK-S brengt hoog comfort,ook bij kleinere frontenBlum brengt in oktober haar nieuweAVENTOS HK-S op de markt, een klapdeursysteemdat op vlak van formaat enprestatievermogen speciaal ontwikkeld isvoor kleinere fronten, zoals keukenkastjesof kleinere kastjes in de badkamer.Dit klapdeursysteem is gemakkelijk teinstalleren zonder gereedschap en biedteen meubelleven lang hoog comfort, netzoals de rest van het gamma AVENTOSklapdeursystemen.Compartimentering en beschermingvan de staalstructuur in industriëlegebouwenDe compartimentering van gebouwenvormt de basis van passieve brandbescherming.De doelstelling hiervan is ervoorte zorgen dat bij brand de gebruikershet gebouw veilig kunnen verlaten viade hiertoe ontworpen vluchtwegen, datde interventiediensten de brand op eenveilige manier kunnen bestrijden en datgoederen gevrijwaard kunnen worden. Demeeste systemen voor brandwerende compartimenteringvan Promat zijn op basisvan PROMATECT®-H en PROMATECT®-100platen welke gebaseerd zijn op de calciumsilicaat technologie. Deze plaatmaterialenzijn uiterst geschikt voor brandbescherming,erg stootvast en vochtbestendig.Demonstratiedagen voor moderneramenmakerSMI-Roekens organiseert op 26 en 27september de “Gentse Ramendagen”, eenuniek opendeur- en demonstratieweekendbij klant Van De Walle in Oostakker.Tijdens de “Gentse Ramendagen” staat SMIsamen met zes fabriekspecialisten klaarom al uw vragen te beantwoorden en uwindividuele wensen te bespreken. U krijgter demonstraties van machines van denieuwe generatie.Automatisch kantenverlijmcenter vanDB&S-machinesTijdens de Ligna-beurs stelde DB&S-machineseen automatische kantenverlijmcentervoor. Deze is modulair opgebouwd uittwee kantenverlijmers kops tegenoverAUGUSTUS 2009 ■ De Vlaamse Schrijnwerker59

Splinterinfoelkaar, met op beide uiteinden een dwarsgeplaatsteTRANS-SELECT manipulatormet draaikop. De twee vol-automatischeafzonderlijke machines, uitgevoerd metkantenmagazijn en PU-lijm behouden tenallen tijde de flexibiliteit en de gekendeéénvoudige, vlugge en precieze instellingvan OTT enkelvoudige machines, met daarbovenop grote productiesnelheid en hogeproductiviteit.–Nieuw in assortiment Festool:KAPEX KS 88Festool heeft zijn assortiment van afkorttrekzagenuitgebreid met de nieuwe KA-PEX KS 88. De KS 88 imponeert door zijncompacte, zeer lichte constructie en zijnuitmuntende precisie. De dubbele geleidekolommet tweevoudige kogellageringzorgt voor op de millimeter nauwkeurigezaagresultaten en staat een zaagdieptevan 88 mm toe. Zoals gewoonlijk, garanderende unieke detailoplossingen vande KAPEX KS 88 zowel flexibiliteit alshoogwaardige resultaten.–Sortimo TopSystem – Het nieuwesysteem van modulaire dakdragers“TopSystem” van Sortimo heeft een aluminiumframe en roestvrijstalen bevestigingsmaterialen,hierdoor wordt de levensduurverlengd en de capaciteit verhoogd.De lengte en de breedte van de dakdragerkan vrij gekozen worden. Bovendien kanje kiezen tussen losse vastzethaken eneen spanband met ratelsluiting en stevigaangenaaide vastzethaken.–Van Laere International bekijkt decrisis andersVan Laere International (VLI), pakt dit jaar,ondanks de crisis, uit met grote vernieuwingenin zijn werk- en outdoorcollectievan vrijetijds-, werk-, en promotiekledij.“Crisis is een relatief begrip. Denken oplange termijn is de enige oplossing. Eenvisie hebben voor ons bedrijf en voor onzemensen die ver in de toekomst reikt, dat iswat blijft motiveren”, zegt zaakvoerder enoprichter Phillippe Van Laere”.–Geld en tijd besparen met innovatiefophangsysteem prelude sixtyArmstrong presenteert een nieuwhoofdprofiel met dubbele Peakform enhoogte van 62 cm. De dubbele Peakformbulb vormt een stevigere sectie, wat hethanteren van de profielen en de montageaanzienlijk verbetert. De verbeterdeoverspanning komt van pas in gangentot 3 meter breed kan het gewicht van deplafondtegels dragen, zonder gebruik temaken van profielhangers.ëRockpanel introduceert nieuweWoods-panelenRockpanel introduceert nieuw plaatmateriaalmet de uitstraling van hout. Decollectie bestaat uit 9 op eiken en ebbenhoutengeïnspireerde structuren. HetRockpanel Woods assortiment combineertde warme uitstraling en bewerkbaarheidvan hout met de duurzaamheid van steen.Fermacell Voegengips metsinaasappelgeurHet voegengips van FERMACELL heeft eenfrisse sinaasappelgeur gekregen. Daarmeewordt het werken met deze voegenvullereen stuk prettiger. Voegengips ruikt vannature immers wat muffig. De nieuwesinaasappelgeur wordt pas geactiveerdwanneer de verwerker het voegengips aanmaaktmet water. Met het uitdrogen vanhet verwerkte product, verdwijnt de geurweer. Uiteraard zijn prijs en kwaliteit vanhet voegengips bij het oude gebleven. FER-MACELL Voegengips met sinaasappelgeuris uitsluitend verkrijgbaar in de zakkenvan vijf kilo. Fermacell Voegengips wordtgebruikt voor het voegen van FERMACELLgipsvezelplaten en voor het dichtzettenvan de bevestigingsmiddelengaatjes.––Xella Droogbouw Systemen wordtFERMACELLXella Droogbouw Systemen BV heet voortaanFERMACELL BV. Daarmee wordt debedrijfsnaam gelijk aan de merknaam.FERMACELL BV blijft een bedrijfsonderdeelvan de Xella Groep. FERMACELL isniet alleen een sterk merk, maar staathet ook synoniem voor het productgipsvezelplaten. De eenduidige bedrijfsenmerknaam helpt ook bij de verdereinternationalisering van de onderneming.Want ook in het buitenland is FERMACELLeen gevestigde naam.––Fiberplast BV introduceert uniekwaterdicht vloerdek in Envirodeckhoutcomposiet.Fiberplast BV een waterdichte dekoplossingin composiethout ontwikkeld voor derenovatie van een aantal na-oorlogse flatgalerijenen -balkons. Een waterdicht dekin Envirodeck houtcomposiet uitgevoerdheeft een gewicht van slechts 8 kg/m 2 .Door het ontbreken van onderhoudsgevoeligekitnaden wordt een lange levensduurgegarandeerd. Envirodeck is zeewaterbestendig,formaldehydevrij en geclassificeerdin de hoogste duurzaamheidklasse;Klasse 1.Nu ook tropisch hout met PEFC-labelJaarlijks verdwijnt wereldwijd ongeveer 13miljoen hectare bossen. Vooral het slechtebeheer van de bossen ligt aan de basis vandeze schokkende cijfers. Door bossen tecertificeren voor duurzaam bosbeheer,kunnen deze bewaard worden voor onsnageslacht. Momenteel is 90% van degecertificeerde bosoppervlakte gelegen inhet noordelijke halfrond, wat betekent dathet vooral om gematigde bossen gaat. “Degrote uitdaging is de certificatie van detropische bossen, gelegen in het zuidelijkehalfrond. Zij hebben een grote invloedop problemen als de ontbossing, klimaatveranderingen verlies van biodiversiteit”,vertelt Ben Gunneberg, Algemeensecretaris van PEFC. Naast boscertificatiein Amerika, Europa en Oceanië, kunnennu voor het eerst ook in Afrika en Aziëbossen gecertificeerd worden volgens hetPEFC-systeem.–Eerste brandhoutleverancier metFSC-CertificaatQualibouw (partner van BCCA vzw) heefteen FSC-certificaat uitgereikt aan het Haspengouwse“Houthakker De Bever”. Het isde eerste brandhoutleverancier die dit viade groepscertificatie behaalde.–60 De Vlaamse Schrijnwerker ■ AUGUSTUS 2009

Innovatie, om uw kosten te drukken.De Sprinter Euro 5 met Eco Gear versnellingsbak.ECO GearJong talent moet alle ruimte krijgen.CO2-emissie: van 208 g/km tot 311 g/km, Gemengd verbruik (l/100 km): van 7,9 l tot 11,8 l. Geef voorrang aan veiligheid,Milieu-informatie KB 19/03/2004: www.mercedes-benz.be, Mercedes-Benz - een merk van Daimler

DiversenWij heten de nieuwe ledenvan onze federatie welkomV.O.F. Brogem 1860 MEISEDe Hr Ickx Mario 3460 BekkevoortB.V.B.A. Ml Design 3380 GLABBEEKB.V.B.A. B & E Interieur 2250 OLENDe Hr Hechtermans Jeroen 2320 HOOGSTRATENDe Hr Schacht Andy 8972 ROESBRUGGE-HARINGEDe Hr Bontinck Bart 9950 WAARSCHOOTE.B.V.B.A. Pascal Segers Interieurconcepten 3650 DILSENB.V.B.A. Van Bogaert Gebroeders 9270 LaarneB.V.B.A. Etem International 2018 ANTWERPENDe Hr Wouters Wim 3128 BAALN.V. Romulus en Remus 3600 GENKDe Hr Buyse Wim 1560 HOEILAARTDe Hr D'haene Thomas 8530 HARELBEKEDe Hr Shrimpton-Smith Oliver 3010 LeuvenB.V.B.A. FQ Projects 2920 KalmthoutN.V. Meutabel 2000 8720 DENTERGEM OESELGEMB.V.B.A. Houttechniek Vanham 3111 WEZEMAALB.V.B.A. Algemene Schrijnwerkerij Davy Van Aerde 2960 SINT-LENAARTSDe Hr Devos Kurt 8570 ANZEGEMN.V. Algemene Schrijnwerkerij Vekeman 9620 ZOTTEGEMB.V.B.A De Klussenier Gert Geerts 2400 MOLB.V.B.A. Mevo Projects 2990 WuustwezelB.V.B.A. De Corte & Ko.Be 9620 ZOTTEGEMB.V.B.A. Akoegyp 2480 DesselB.V.B.A. Crf 9660 EVERBEEKDe Hr Siclitaru Valentin-Toma 9320 EREMBODEGEMB.V.B.A. Discordi 9940 EVERGEMB.V.B.A. Magado Design 9070 HEUSDEN (O.-VL.)De Hr Lens Rudi 3582 KOERSELDe Hr Joos Geert 2890 OPPUURSB.V.B.A. Mico-Group 2900 SCHOTENDe Hr Geerts Gert 2400 MolDe Hr De Koninck Dirk 3294 MOLENSTEDEDe Hr Geers Rik 9420 ERPE-MEREB.V.B.A. Keukeninrichting Cosyns 9500 GERAARDSBERGENB.V.B.A. Libeau 9470 DENDERLEEUWG.C.V. Kwizin 3360 BIERBEEKDe Hr Gevers Nico 2490 BalenB.V.B.A. Rova 2900 SCHOTENN.V. Flo Invest & Logistiek 9870 MACHELEN (VL.)B.V.B.A. Intervista Casa 8640 VLETERENDe Hr Jacobs Wim 9300 AALSTDe Hr Van Waeyenberghe Stijn 9500 NEDERBOELAREDe Hr Diet Chris 8450 BredeneB.V.B.A. Ostijn 1770 LIEDEKERKEB.V.B.A. Twin Design 9140 TemseB.V.B.A. Van Der Meulen Henk 9420 VLEKKEMDe Hr Cardon Steven 8930 LauweB.V.B.A. L-P Construct 2150 BORSBEEK (ANTW.)B.V.B.A. D.E.Parket en Interieur 3720 KORTESSEMDe Hr Lamaire Geert 8540 DEERLIJKB.V.B.A. Bernardon M 2200 HERENTALSAdverteerdersregisterAGC Flat Glass (Fire Resistant) ........23AGC Flat Glass (Glaverbel) ...........27AGC Mirodan Bouwglas ..............2Albintra ..........................29Axa..............................12Breen Belgium / Universal Media ......19Buzon Pedestal International .........50Daimler Chrysler / Mediaedge:cia ......61DB&S Machines & Foils ..............35Demeester / MT Design ..............15Deta Machines .....................29Detris ............................43D'Hondt Trappen en Deuren / M21. ....24Eeckhout Vereecke. .................63Federale Verzekering ................24Fenster - Linktech Services ...........29Haco Trading ......................54Häfele Belgium ....................29Halwema .........................64Knauf ............................51Lecot Metaalwaren - Innovak .........53Limoco Industries ..................57Lismont / Top X ....................57Nissan / OmniconMediaGroup .........4Promat ...........................41Prowood / Claever Associates. ..........8Reynaers Aluminium / Brand Connections 11Saint Gobain - Isover / GME. ..........30Saint Gobain Gyproc ................41SMI / Boere + Weinig ..........7-19-43-49Solidor ...........................24Stanley Works .................. insertTooltechnic Systems ................43Vancanneyt .......................49Wanzeele .........................19WIB - Wako .......................35Wenst u ook te adverteren?contacteer Inge De Ridderop 053/80 87 47Uw bedrijf stelt iets te koop?U zoekt iets?Stuur of fax uw gegevens terug.Wij zorgen voor de rest.Eén adres:Confederatie Bouw-Vlaamse Schrijnwerkers,Lombardstraat 34-421000 Brussel, fax 02/545 58 59,koen.degelder@confederatiebouw.be

Specialiteit:schuiframen en hefschuiframenramen en deuren in kunststof. stipte levering vlotte service levering op de werkplaats of werfEeckhout-Vereecke bvbaAbdijstraat 5 - 8792 DESSELGEMTel. 056/728 337 - Fax 056/700 309E-mail info@eeckhout-vereecke.be - www.eeckhout-vereecke.be

DOORDACHTEINVESTERINGEN,KWALITEIT ENVAKMANSCHAP.www.halwema.be