Projecten 2011_2012 - Waterwegen en Zeekanaal

Afdeling ZeekanaalVoorstelling realisaties 2011 en projecten 2012door ir. Johan Laurent, afdelingshoofdDames en heren,Als afdelingshoofd van de afdeling Zeekanaal heet ik u op mijn beurtvan harte welkom en wil ik u om te beginnen enkele winterbeeldentonen van het kanaal Leuven-Dijle. Hoewel de normale bediening vande scheepvaart de voorbije dagen kon behouden blijven binnen onzeafdeling, zorgden de barre temperaturen uiteraard wel voor veel ijs.Op het Netekanaal en op het kanaal Leuven-Dijle werd daarom hetvoorbije weekend met een ijsbreker uitgevaren en de komende dagenzal dit waar nodig nog gebeuren. U ziet dus dat wij ook in de huidigeweersomstandigheden alle moeite doen om onze waterwegen vlottoegankelijk te houden voor de scheepvaart en afhankelijk van deweersevolutie hopen wij dit de komende dagen uiteraard te kunnenblijven doen.In aansluiting op de inleiding door onze gedelegeerd bestuurder, wil ikvervolgens ons jaaroverzicht aanvangen met een kort overzicht van detrafiekcijfers op de waterwegen beheerd door de afdeling Zeekanaal.Na een moeilijk economische periode, kon ook onze afdelingvaststellen dat de trafiekcijfers zich weer herstellen.Op het zeekanaal Brussel-Schelde konden wij een stijging noteren van11,35%, van 10.660.839 naar 11.870.907 ton (eff.groei 1.210.068ton).Op het kanaal naar Charleroi steeg het vervoer met iets minder dan 23(22,78)%, van 2.157.210 naar 2.648.592 ton (eff.groei 491.382 ton).Ook op het kanaal Leuven-Dijle was een stijging te noteren, zij het ietsminder spectaculair, namelijk 4,16%. Bovenop de in 2010 genoteerdegoederenstroom van 315.000 ton, kwamen een extra 14.529 ton, wathet totaal brengt op 329.529 ton.Het Netekanaal tenslotte, valt als enige waterweg binnen onswerkgebied uit de toon met een weliswaar zeer beperkte, ik zou durven1

zeggen verwaarloosbare, trafiekdaling van 0,22%. De trafieken van2010 (422.448 ton) daalden er met 950 ton tot 421.498 ton.Uit deze cijfers blijkt zoals gezegd een duidelijk herstel na enkele jarenvan achteruitgang en stagnatie, waarbij we voor alle waterwegenbeheerd door Waterwegen en Zeekanaal NV nog kunnen opmerken datdit herstel (in respectievelijk absolute (aantal ton) en relatieve(percentage) cijfers) het sterkt is op het zeekanaal Brussel en op hetkanaal naar Charleroi. Uiteraard stemt ons dit hoopvol en is dit voorons een aanmoediging om te blijven investeren in de waterwegen.Bekijken wij dan nu even per kanaal de belangrijkste realisaties van hetvoorbije jaar, gevolgd door de plannen voor 2012. Uiteraard is ditzoals ieder jaar slechts een selectie uit een ruimer investeringsprogramma.Realisaties 2011 afdeling ZeekanaalGedane investeringen:Investeringswerken: +/- 19 miljoen euroOnderhoudswerken (incl.baggerwerken): +/- 11 miljoen euroZeekanaal Brussel-Schelde: afgewerkt en opgestart in 2011Net zoals in 2010 richtte de afdeling Zeekanaal zich in 2011 vooral opde verdere uitwerking en waar mogelijk afwerking van enkele lopendeprojecten. Veel aandacht ging daarbij opnieuw naar de renovatie enaanpassing van bestaande infrastructuur.Zo kreeg het telematicaproject, dat al geruimte tijd loopt binnen onzeafdeling, verder vorm door de uitbouw van de afstandsbediening vande Verbrande brug in Grimbergen, de Vredesbrug in Willebroek, en debuiten onze afdeling gelegen Rupelbrug. Voor de Vredesbrug kan ik inaansluiting hierop nog melden, dat deze sinds vorige week effectiefvanuit de centrale bedieningspost aan de Oostdijk te Willebroek wordtbediend.De brug van Kapelle-op-den-Bos werd na de nodige voorbereidingen in2010, in de loop van 2011 uitgebreid gerenoveerd, waarbij insamenwerking met de gemeente Kapelle-op-den-Bos ook detoegangswegen naar de brug en de voet-en fietspaden werdenvernieuwd.2

Ook de uitwerking van het Watersite-project in Vilvoorde kreeg verdervorm met de aanleg van een kadeboulevard en het zogenaamdeKanaalpark.Aan de Verbrande Brug, werd begin 2011 een nieuwe ontsluitingsweggeopend, die het doorgaand verkeer van en naar de lokalebedrijvenzone weghoudt uit de woonbuurt langs de VerbrandeBrugsesteenweg en zo de leefbaarheid aldaar gevoelig verbetert.Bij de opening van deze weg werd tevens het startschot gegeven voorde verdere vernieuwing van de kanaaloevers, waarop we later nogzullen terugkomen.Verder vernieuwde onze afdeling het vooral door de schoolgaandejeugd veelgebruikte jaagpad op de linkeroever van het zeekanaalBrussel-Schelde tussen Humbeek en Kapelle-op-den-Bos. Door teinvesteren in het onderhoud en waar nodig de vernieuwing vanjaagpaden, willen wij deze comfortabel en veilig houden voor degebruikers ervan, dit niettegenstaande jaagpaden in de eerste plaatsdienstwegen zijn, die dan ook prioritair bedoeld zijn voor hetonderhoud van en dringende interventies langs de waterwegen.Vlakbij voormeld jaagpad, werd de grootscheepse renovatie van desluis van Zemst verder gezet met het vernieuwen van de opwaartsezinkdeur en het bijhorende geleidingssysteem, en met het voorzien vaneen nieuwe reservedeur. De plaatsing van de nieuwe zinkdeur en denieuwe steunblokken en steunrails duurde 7 dagen, waarbij 24 uur perdag werd gewerkt. Voor deze werken moest het bovenhoofd van desluis voor het eerst sinds 1983 volledig worden droog gezet. Terinformatie, de bruikbare afmetingen van de sluis van Zemst zijn alsvolgt: diepgang 5,80 meter, breedte van 24,90 meter, lengte 205meter. De vernieuwde sluisdeur meet 9,4 op 30 meter en weegt maarliefst 117 ton.In Tisselt dan, werd de kade van de firma Promat aanzienlijk verlengd,zodat het bedrijf zijn transporten via het water gevoelig kan uitbreiden.Wat het Masterplan Boulevardbrug tenslotte betreft, werd na deingebruikname van het rondpunt tussen Rupel en zeekanaal in 2010,de wegenis er rond verder afgewerkt en opengesteld voor het verkeer.De verlegging van de Gansbroekstraat – onder de Boulevardbrug door –kreeg reeds gedeeltelijk vorm, maar moest door technischeomstandigheden i.v.m. de landhoofden van de oude Boulevardbrugtijdelijk worden stilgelegd.Voor het rondpunt langs de A12 aan de kant van Puurs – hetzogenaamde Ooievaarsnest – werd een onteigeningsprocedureopgestart, die echter nog niet kon worden afgerond, waardoor dezewerken dan ook niet van start konden gaan.3

Kanaal Leuven-Dijle: afgewerkt en opgestart in 2011Langs het kanaal Leuven-Dijle verleende onze afdeling haarmedewerking aan het stadsbestuur voor de heraanleg van tweepleinen: het plein aan de Colomabrug, achter het station, en het pleinaan de Plaisancebruggen, nabij de Brusselpoort. Beide pleinen werdenondertussen weer opengesteld, waarbij aan het Plaisanceplein recentals spreekwoordelijke ‘finishing touch’ door de stad Mechelen nog eenkunstwerk werd geplaatst van de Tisseltse beeldhouwster MariëtteTeugels.Nog in Mechelen werd door onze collega’s van de afdeling Zeescheldede geplande fiets- en voetgangersbrug over de Zenne gerealiseerd (ingebruik genomen in december 2011) terwijl de afdeling Zeekanaalverdere voorbereidingen trof voor de afwerking van een nieuwebeweegbare brug nabij de sluis van het Zennegat. De plaatsing van hetbeweegbare brugdek is voorzien dit voorjaar.Verder werd langs het kanaal op verschillende plaatsen dewatergebonden infrastructuur vernieuwd. Zo werd het wegdek op debruggen van Tildonk en Wijgmaal vernieuwd en kreeg op verschillendeplaatsen langs het kanaal het jaagpad een nieuwe asfaltlaag. Terhoogte van de sluizen van Boortmeerbeek en Tildonk, werd het jaagpadbovendien plaatselijk verlegd, om het comfort en de veiligheid voor degebruikers te verbeteren.Tenslotte werd de eerste fase voor het verbeteren van de ontsluitingvan de industriezone Hambos in Tildonk ingezet. Eind 2011 werd in ditkader de aanleg van een nieuw verkeersknooppunt aan deKruineikebrug aanbesteed en werd de eerste fase van de werken aan deVaartdijk opgestart.Kanaal naar CharleroiDe infrastructuur en de kunstwerken van het kanaal naar Charleroi zijn,in het bijzonder op het grondgebied van de stad Halle, verouderd enaan vervanging toe – het kanaal zelf is reeds 180 jaar oud. Bovendienzijn de dimensies van het kanaal momenteel niet meer aangepast aande moderne scheepvaart. De beperkte afmetingen van het kanaal,ontworpen voor schepen van 600 ton, verhinderen dan ook de vlottedoorvaart voor moderne schepen van 1.350 ton en voor containervaartin drie lagen.4

Waterwegen en Zeekanaal NV wenst daarom werk te maken van eenvolwaardige uitbreiding van het kanaal voor schepen tot 1.350 ton, meteen doorgedreven vernieuwing van de verouderdewaterweginfrastructuur en bijzondere aandacht voor mobiliteit, deinpassing van het kanaal in het landschap en in het stedelijke weefselen het bevorderen van de biodiversiteit langs de oevers.Om dit ambitieuze plan te realiseren wordt al enige tijd, in overleg metde stad Halle en een aantal andere partners, gewerkt aan eenontwikkelingsplan voor de kanaaldoortocht in Halle, wat eind 2011resulteerde in twee ontwerpstreefbeelden, waarin de verschillendeopties die met het project samenhangen tegen elkaar wordenafgewogen.Over de uitbouw van een jachthaven in Lot, werden met de gemeenteBeersel de nodige afspraken gemaakt, die resulteerden in eentechnisch ontwerp en in een inmiddels door de gemeente en door onzeraad van bestuur goedgekeurde modelovereenkomst. Aan de handdaarvan kunnen onze collega’s van de afdeling Commercieel Beheer opzoek gaan naar kandidaat-concessiehouders.In navolging van gelijkaardige investeringen op het kanaal Leuven-Dijle,werden ook op het kanaal naar Charleroi de aanmeervoorzieningen opde sluizen van Halle, Lot en Ruisbroek verbeterd. Op de sluis vanLembeek zal dit dit jaar nog gebeuren.Tenslotte werd verder werk gemaakt van een globale evaluatie van dewateroverlast langs het kanaal naar Charleroi in 2010, wat in 2011resulteerde in een werkplan voor de verdere opvolging van dezeproblematiek en in enkele concrete maatregelen. Zo werd eenaanbesteding uitgeschreven voor het optimaliseren van debedieningssystemen van de schuiven van de afvoerriolen op de sluizenop het kanaal en werd i.s.m. het Waterbouwkundig Laboratorium eenstudie opgestart over de afvoer van het water in het Zennebekken. Devroegere afspraken met de collega’s van andere overheden engewesten werden verfijnd, met bijzondere aandacht voor dealarmprocedure bij kritieke waterstanden. Tenslotte werd beslist om,wanneer de voorspellingen grote neerslaghoeveelheden weergeven, hetkanaalpeil op zowel het kanaal naar Charleroi als op het zeekanaalBrussel-Schelde preventief laag te houden, om alzo debergingscapaciteit te vergroten.NetekanaalOp het Netekanaal tenslotte werd over een drietal kilometer langs delinkeroever (tussen Nijlenbrug en Emblembrug) het jaagpad vernieuwd.5

Tot daar een beknopt overzicht van enkele belangrijkeverwezenlijkingen in het voorbije jaren. Kijken we nu verder naarhet nieuwe jaar, waarin enkele belangrijke projecten vorm zullenkrijgen.Projecten afdeling Zeekanaal 2012Geplande investeringen (o.v. goedkeuring Fysisch Programma):Investeringswerken: +/- 26 miljoen euroOnderhoudswerken (incl.baggerwerken): +/- 9 miljoen euroZeekanaal Brussel-ScheldeOm te beginnen zal onze afdeling in 2012 de werken aanbesteden voorhet verdiepen van de vaargeul tussen de spoorbrug van Ruisbroek ende Kraagput in Willebroek. Deze belangrijke werken, waarmee eengrondverzet van meer dan 300.000m³ zal gepaard gaan, moeten ditgedeelte van het kanaal beter toegankelijk maken voor zeeschepen tot10.000 ton. Vorig jaar is ter voorbereiding van deze verdieping alvasteen grootschalige stabiliteitstudie uitgevoerd. Bedoeling is dus om ditjaar de aanbesteding rond te krijgen, zodat de werken zelf volgend jaareffectief van start kunnen gaan. Deze werken zullen meerdere jaren inbeslag nemen en de uitgebaggerde specie zal onder meer wordenafgevoerd naar de site Argex in Kruibeke.In Willebroek en Puurs worden dit jaar ook de werkzaamheden in hetkader van het Masterplan Boulevardbrug verder gezet. De heraanlegvan de Gansbroekstraat zal in principe binnenkort worden hervat en zaldan normaal gezien midden dit jaar worden afgerond. Verder zal onzeafdeling, van zodra de administratieve procedure en dan in hetbijzonder de benodigde onteigeningen rond zijn, zo snel mogelijkstarten met de aanleg van het rondpunt langs de A12 aan de kant vanPuurs – naar analogie met het rondpunt dat eerder in Willebroek-Noordwerd gerealiseerd.Nog een project dat een vervolg krijgt in 2012, is de renovatie van desluis van Zemst. In navolging van de eerdere werkzaamheden, zullende reservepuntdeuren die momenteel op het droge liggen, wordengereviseerd en herschilderd. De houten dukdalven opwaarts de sluisworden vervangen door stalen exemplaren.In Grimbergen wordt de momenteel lopende vernieuwing van eenaantal stroken kanaaloever verder gezet. Bij deze werken wordtbijzondere aandacht besteed aan de diverse functies langs het kanaal,zoals fauna en flora, aanmeerfaciliteiten voor jachten, zitplaatsen voorvissers en een gedeeltelijke heraanleg van het jaagpad ten behoeve vanfietsers en wandelaars.6

Aanvullend op deze werken zal de afdeling Zeekanaal technisch enfinancieel samenwerken met het gemeentebestuur van Grimbergenvoor de heraanleg van de Oostvaartdijk tussen de Kanaalstraat en deBergstraat. De oever werd daar reeds eerder vernieuwd, maar op vraagvan de plaatselijke bewoners zal nu dus ook de straat wordenheraangelegd.Tenslotte zal in Grimbergen op de rechteroever van het zeekanaal devernieuwing van de kade Inter-Beton worden opgestart.In het kader van de stedelijke ontwikkeling Vilvoorde Watersite –deelgebied De Molens, zal de afdeling Zeekanaal een openbareaanbesteding houden voor het aanleggen van een plein en een brugover de Zenne ter hoogte van de Broekstraat. Deze infrastructuurmaakt deel uit van het inrichtingsplan dat samen met de Stad Vilvoordeen de private investeerder PSR voor deze zone is opgesteld.Tussen het projectgebied De Molens en het park Drie Fonteinen zet deafdeling Zeekanaal samen met het agentschap Natuur en Bos en hetCargovilfonds de ontwikkeling verder van de plannen voor een fiets- envoetgangersbrug over het zeekanaal.Tenslotte zal in het kader van Watersite ter hoogte van hetprojectgebied Kanaalpark (tussen de Havenstraat en deVlaanderenstraat) een aanlegplaats voor de pleziervaart gerealiseerdworden.Kanaal Leuven-DijleOp het kanaal Leuven-Dijle gaat onze afdeling verder werk maken vande fiets- en voetgangersbrug aan de sluis van het Zennegat. Het stalenbrugdek wordt momenteel afgewerkt en zal nog dit voorjaar naarMechelen worden gebracht voor finale montage en afwerking. Na dekoppeling op het telematicanetwerk, zal de brug dan vermoedelijktegen de zomer in gebruik kunnen genomen worden, zodat recreantenen pendelaars te voet of met de fiets zowel de Zenne als het kanaal vloten veilig zullen kunnen oversteken, zonder de momenteel nognoodzakelijk omweg via Heffen en Battel.Ook de werken voor de nieuwe ontsluiting van de industriezoneHambos worden in 2012 verder gezet. Zo zal onze afdeling verdergaan met de uitvoering van de wegeniswerken aan de Vaartdijk en terhoogte van de bestaande Kruineikebrug voorzien we dit jaar de bouwvan een nieuwe beweegbare brug aan te besteden. Daarna kan werkworden gemaakt van de uitwerking van de ontsluitingsweg op de7

linkeroever van het kanaal, van de Kruineikebrug langs het kanaal ende Molenweg, tot aan de N26. Een en ander is hierover nog verder afte spreken met het gemeentebestuur van Haacht.In 2008 werd op het kanaal Leuven-Dijle gestart met baggerwerken: elkjaar werd op een klein stuk van het kanaal de vaargeul verdiept tot 4mwaterdiepte, wat iets dieper is dan noodzakelijk voor de scheepvaart.Daardoor wordt niet alleen de nodige diepgang voor klasse IIvrachtschepen (600 ton) meer dan gegarandeerd, maar kunnen ooktoekomstige baggerwerken in deze panden langer vermeden worden.Het laatste kanaalstuk van de lopende opdracht wordt rond deze tijdgebaggerd, waarmee het kanaal van de Vaartkom in Leuven tot aanWijgmaalbrug en van Kampenhout Sas tot aan het Zennegat van eenoverdiepte voorzien zal zijn. De specie die bij deze werken wordtgebaggerd, zal worden vervoerd naar het slibverwerkingscentrum vanGhent Dredging in de Haven van Gent.In de toekomst zal in aansluiting op deze werken via een nieuweaanbesteding ook nog het kanaalstuk van Wijgmaalbrug totKampenhout Sas worden gebaggerd. De bestemming van de speciedient hier uiteraard nog bepaald te worden.Op het voedingskanaal “de Hond”, op de oude Inbev-terreinen nabij deVaartkom in Leuven, zal in de tweede helft van 2012 gestart wordenmet de realisatie van een nieuwe zandvang, die de instroom vansedimenten in het kanaal verder moet beperken. Dit project kadert meein de herontwikkeling van de Vaartkom. Op de linkeroever van dezandvang worden dan ook enkele vastgoedprojecten gerealiseerd,terwijl de stad Leuven op de rechteroever een nieuw stadspark zalrealiseren.Tenslotte zal, eveneens in aansluiting op het Vaartkomproject, detafelbrug aan de Vaartkom verbreed worden en zullen we, in het kadervan het Mobiliteitsplan van de stad Leuven, starten met een studie voorde bouw van een tweede brug aan het Engelsplein.Kanaal naar CharleroiVoor het kanaal naar Charleroi zal in 2012 de focus in het bijzonderliggen op de vernieuwing van de kanaaldoortocht in Halle. De hiereerder over opgemaakte streefbeeldstudie resulteerde in 2011 op basisvan de bemerkingen van de verschillende betrokken instanties en danin het bijzonder van het stadsbestuur van Halle, in twee concreteontwerpstreefbeelden, die eind 2011 aan de gemeenteraadsleden enaan de bevolking van de stad Halle werden voorgesteld en vorige weeknog aan de bedrijven van de regio Halle. Op basis van deze laatste8

informatieronde hopen wij dit jaar te kunnen komen tot een definitiefscenario voor de vernieuwing van het kanaal naar Charleroi in Halle.De opmaak van de eerste technische plannen en aanbestedingsdossierskan dan in principe starten in de periode 2012-2013. Ook hier diento.m. met de stad Halle nog een en ander te worden afgesproken.Voor wat de aanleg van een jachthaven in Lot betreft, werd eenbestemmingswijziging van de percelen waar de jachthaven zou komen(thans agrarisch gebied) opgenomen in het ontwerp RUP. Om de nodigebouwvergunning te verkrijgen is het nog wachten op de definitievegoedkeuring van het RUP door de Vlaamse Regering.Tenslotte zal onze afdeling een deel van de kanaaloever in Ruisbroekheraanleggen. De oeverkruin bevindt zich hier plaatselijk lager danverderop langs het kanaal. Deze lokaal lagere oever is een historischesituatie: in het verleden gebeurde hier immers overslag van goederenvoor de zogenaamde Molens van Ruisbroek. Het gebouw van dit bedrijfwerd recent volledig gerenoveerd en ingericht alsappartementsgebouw, zodat de plaatselijke verlaging van de oever nudus geen enkel nut meer heeft. Uitgerekend op deze plaatsoverstroomde het kanaal tijdens de wateroverlast van 14 november2010. Om dit in de toekomst te vermijden zal de oeverkruin lokaalverhoogd worden d.m.v. het heien van een damwand. Deze damwandzal geplaatst worden op de nieuwe oeverlijn van het kanaal, dus infunctie van de modernisering van het kanaal. Dit project maakt danook deel uit van de reeds vermelde werkplan rond de waterbeheersingop het kanaal naar Charleroi.AlgemeenDames en heren,In deze tijden van crisis en besparingen, staan overheden net zo goedals private ondernemingen onder grote druk om méér te doen metmínder.Ondanks deze verhoogde nood tot soberheid en besparen en hetlogischerwijze verschuiven van prioriteiten, meen ik uit voorgaandoverzicht te mogen besluiten dat onze afdeling Zeekanaal ook in 2012behalve continuïteit, ook diversiteit kan blijven bieden, met evenwichtiggespreide aandacht voor alle functies die onze waterwegen vervullen.Gelet op de trafiekstijgingen die zich het afgelopen jaar voordeden, ende bekende positieve effecten hiervan op ons leefmilieu en op onzemobiliteit, denk ik dat die aandacht zeker de moeite waard blijft – zelfsen misschien zéker in tijden van crisis en besparingen.9

Meer informatieKevin Polfliet – communicatieverantwoordelijke Waterwegen en Zeekanaal NV,afdeling Zeekanaal – tel. 03-860 62 62 – fax 03-860 63 03 – e-mailkevin.polfliet@wenz.be10