Ontvangen van de Heilige Geest... - Bisdom Haarlem

Woord van de bisschopSamen Kerk zijn in deze tijdIn een vorig artikel heb ik geprobeerd voor ons ‘samen kerk zijn nu’ een spiritueel fundament teleggen. Ik ben begonnen bij Jezus en de vroege kerk. Nu wil ik van daaruit een brug slaan naar dekerk van vandaag. In een boek van Kardinaal Koch vond ik een prachtig citaat van de Franse schrijverSaint-Exupéry. Als je een groep mensen ertoe wil brengen een schip te bouwen, schrijft hij, dan moetje niet beginnen met het aandragen van hout en gereedschap, maar dan moet je allereerst in hen hetverlangen wekken naar de weidse, eindeloze zee. Dan gaan ze vanzelf bouwen. Zo is het ook met dekerk. De crisis in de kerk is niet primair een crisis van structuren, maar van geloof. Organisatie enfinanciën zijn belangrijk, maar secundair. Eerst komt het geloof. We zullen ons eerlijk de vraag moetendurven stellen: Leeft dat verlangen naar de verre horizonten van de hemel, naar de liefde van God ennaar de schoonheid en vreugde van een leven als zijn volk, nog zó krachtig in ons dat anderen erdoorgeïnspireerd worden? Als dat niet zo is, dan begint daar vernieuwing en evangelisatie.We zeggen het zo vaak en zo gemakkelijk: wezijn een missionaire kerk en denken dan –typisch westers – meteen aan beleid, nota’s,organisatie en activiteiten. Het is allemaal nodig,maar niet primair. Getuige zijn heeft meer temaken met inspiratie dan met organisatie. Het iseen verantwoordelijkheid die we allemaal samendragen. Ik herinner me een Duitse zuster die ikjaren geleden mocht ontmoeten. Zij had het alspersoonlijke missie op zich genomen om iederedag aanwezig te zijn in de drukke winkelgalerijvan een grote stad. Ze zat daar op een stoeltjemet wat evangelisatiemateriaal, elke dag van deochtend tot de avond, jaar in jaar uit. Ze raakteniet uitverteld over de duizenden mensen, iedermet een eigen verhaal, die ze had mogen bemoedigen,hoop geven en kunnen openen voor deliefde van God. Of die jonge man die mij tijdenseen kerstmaaltijd voor daklozen in Amsterdamtoevertrouwde dat hij bewust het bestaan vaneen dakloze had gekozen, niet uit noodzaak,maar om hun leven te delen, hen van binnenuitte kunnen helpen en ook de vreugde van z’ngeloof te kunnen uitdragen. In de ogen van dewereld onzin, in Gods ogen groots.Natuurlijk is evangelisatie ook een taak van dekerk in het algemeen, van bisdom en parochie.Het is één van de pijlers van onze regiovorming.We vragen samenwerking van parochies op hetgebied van liturgie en pastoraat, maar ook vancatechese, jeugdwerk, caritas etc. Een groterdraagvlak schept nieuwe mogelijkheden enkansen. Voor het bisdom zie ik vooral een taakin het stimuleren en ondersteunen. Naast hetniveau van de parochies en regio’s zijn we bezigeen niveau te vormen van ‘religieuze centra’,zo noem ik het maar. Het zijn plekken die tendienste staan van gelovigen en parochies enwaar mensen nieuwe inspiratie kunnen opdoen.Kloosters en gemeenschappen vervullen dezefunctie, maar ook sommige grotere parochies.De Tiltenberg biedt opleiding en toerusting opvelerlei gebied. Het diocesaan heiligdom Heilooverzorgt, onder andere met hulp van bisdommedewerkersen zusters, verdieping voor jongeren,gezinnen en individuele gelovigen, alsookimpulsdagen voor catechese, diaconie en missie.Diaconale instellingen maken de zorg voorkwetsbare mensen concreet. Bijzonder vruchtbaarblijken ook reizen te zijn. Parochies organiserenbedevaarten waar mensen gesterkt vanterugkomen. De wereldjongerendagen zet veeljonge mensen werkelijk in vuur en vlam. Eengroep jongeren uit West-Friesland bezocht dekerk in Burundi en kwam met nieuwe inspiratieweer thuis. Missie is niet alleen geven, je krijgt erook veel voor terug. We zijn een wereldkerk endragen elkaar over de grenzen van volk, ras, taalen cultuur heen.Inspiratie uit de jonge kerkenAls bisschopreferent voor missie krijg ik vaakbezoek van bisschoppen uit Azië en Afrika. Hetis fascinerend hun verhalen te horen. Jekomt binnen in een totaal andere wereld.Een bisschop uit Nieuw-Guinea verteldedat zijn bisdom ongeveer vijf maal zo grootis als Nederland en verdeeld in twintigparochies. Ons hele bisdom zou in dieverhoudingen één relatief kleine parochiezijn. Een groepje priesters woont bij eencentrale kerk in de parochie. Daarnaastzijn er tientallen kleine gemeenschappenvan gelovigen in dorpen, verspreid over hethele gebied. Ze staan onder leiding van eencatechist. Ze komen samen om te biddenen de Schrift te lezen. Vrijwilligers gevencatechese aan de kinderen en ze delen metelkaar zorgen en goederen. Als een priesterin een van de dorpen komt om Eucharistiete vieren, dan is het volkomen normaal datgelovigen uit andere dorpen in de buurtdrie of vier uur lopen om de Heilige Mis bijte wonen. Datzelfde vertelde een bisschopuit Burundi. In het dorp waar Eucharistiegevierd wordt, is het feest. De mensen staanin een lange rij om eerst het Sacrament vande biecht te ontvangen. Tientallen kinderenworden gedoopt. En de Eucharistievieringis het hoogtepunt van de dag. De bisschopvan Miau uit Noord India vertelde hoe hijeen keer honderden volwassenen tegelijkin de kerk opnam. Zoals gebruikelijk steldehij de reeks geloofsvragen die de kerk bijdoop en vormsel voorschrijft. Totdat er eenman opstond die zei: “Bisschop, stopt unu eens met al die vragen. Denkt u dat wetwee dagen gelopen hebben om hier te zijnals we niet zouden geloven?” Toen heeft hijde vragen verder maar gelaten. Diezelfdebisschop vertelde hoezeer de mensen levenvanuit het gebed. Iedere gemeenschapbegint en eindigt de dag met gezamenlijkgebed. Bijna overal houdt men ook nachtwakes.Geloof is voor hen geen theorie,maar een levende relatie met de verrezenHeer.Terug naar de kerk in NederlandWat betekent dit nu allemaal voor onzeNederlandse en Haarlemse kerk? Ik denkdat we allereerst van de jonge en armekerken kunnen leren om meer een kerkvan gebed te worden. Ik wil dit zelf terharte nemen en leg het ook neer bij onzeparochies en gelovigen. Het tweede is datzij ons weer een dieper besef aanreikenvan gemeenschap, waarin gelovigen echtbroeders en zusters zijn in Christus engeloof en leven daadwerkelijk met elkaardelen. Het derde is de plaats van de heiligeEucharistie als hart van het parochieleven.Ik weet het, het kan niet altijd en nietoveral, maar de jonge kerken kunnen onsde liefde weer leren voor dit oersacrament,waarin het door God geschonken heil in z’nvolle omvang tegenwoordig is. Zij zien erreikhalzend naar uit en brengen daarvoorgrote offers.Natuurlijk komen wij uit een anderegeschiedenis en leven in een andere cultuur.De woord- en communieviering heeftbij ons een vaste plaats gevonden om hetLichaam van Christus niet te onthoudenaan mensen die geen toegang hebbentot de heilige Eucharistie, maar als hetwordt tot een uitwisselbare viering met deEucharistie, dan is er theologisch en spiritueeliets fout gegaan. Oprecht waardeer ikhet verlangen en de grote inzet van velenom ook de kleinere lokale gemeenschapbijeen te houden. Toch denk ik dat juist dejonge kerken ons leren dat lokale gemeenschapzich realiseert op velerlei wijzen ende bredere Eucharistische gemeenschapvolstrekt niet uitsluit. Dat zien we al bij devroege kerk. In het midden van de tweedeeeuw beschrijft de martelaar Justinus dezondag als de dag van de Eucharistie,waarbij “allen die in de steden of het landeromheen verblijven, samenkomen op eengemeenschappelijke plaats”. Overigens wasdat ook bij ons duizend jaar lang normalepraktijk en formuleert de Kerk het bijwonenvan de Eucharistie op zondag of zaterdagavondnog steeds als een heilige plicht,tenzij het echt niet kan. De vurige wens vande Heer bij het Laatste Avondmaal dat zijnleerlingen samen zouden blijven komenom zijn Levensoffer te vieren, verdient hetdat de priesters van de regio naar vermogenEucharistie vieren in de verschillendekerken en de parochies hun tijdstippendaarop aanpassen. Is er in een kerk zeldenEucharistie mogelijk, dan kan men aan dewens van de Heer tegemoet komen doorzich regelmatig aan te sluiten bij de centralekerk in regio of parochie. Zo worden weecht een ‘gemeenschap van gemeenschappen’en blijven de Eucharistische gemeenschapdie de kerk altijd geweest is.Van samenwerking naar fusieParochies werken samen om vitaler te zijnen een krachtiger getuigenis te kunnengeven. Dat staat voor mij voorop. Wanter zijn duidelijke tekenen van hoop. Wezien het in een verfrissende openheid bijjonge mensen en aan een toename vanhet aantal zogenoemde ‘nieuwe katholieken’.Toch zien we natuurlijk ook dat weals kerk kleiner zijn geworden en dat heelwat parochies grote financiële problemenhebben. Uit het nieuws hebt u wel meegekregenhoe in alle bisdommen drastischefusieprocessen gaande zijn. Ook bij onswordt gefuseerd, zij het minder drastisch.Soms wordt een regio één nieuwe parochie.Soms ontstaan binnen een regio tweeof drie nieuwe grotere parochies. Wenoemen dit partiële fusie en we proberendaarbij zoveel mogelijk een ‘natuurlijkelogica’ te volgen, in goed overleg met deregiobesturen. Eind 2013 hopen we denieuwe parochie-indeling af te ronden.Kerksluiting is geen prioriteit, maar somsfinancieel onvermijdelijk. Hiervoor nemenwe wat meer tijd. Maar nogmaals: reorganisatieis geen doel op zichzelf; het is eenmiddel om als kerk sterk te staan in eenveranderende tijd, materieel en structureelen bovenal spiritueel. Alleen als we innerlijkvitaal zijn, hebben we de mens vannu iets te bieden. Alleen als we merkbaarvoor de wereld leven en getuigen vanuitde kracht van de Opgestane Heer in onsmidden, zullen mensen weer tot Christusen zijn Kerk komen en prognoses wordenbijgesteld.