MVO Jaarverslag 20067MB - Essent

MVO Verslag 2006 Essent N.V.Een krachtig energiebedrijf in duurzaam perspectief

MVO Verslag 2006 Essent N.V.Een krachtig energiebedrijfin duurzaam perspectief

MVO Verslag 2006

Essent N.V.InhoudsopgaveOnze waarheid,voorwoord voorzitter Raad van Bestuur 5Introductie MVO-beleid en -logo 71. Ons MVO-beleid 82. Profiel van Essent N.V. 103. Corporate Governance,taken en verantwoordelijkheden 144. De dialoog met onze stakeholders 165. De afbakening en inhoud van ons verslag 206. Essent als bedrijfsvoerder 247. Essent als marktspeler 528. Essent als werkgever 749. Essent als bedrijfsburger 9010. Overige gegevens 108Overzicht gehanteerde GRI-richtlijnenvoor duurzaamheidsverslaglegging 110Colofon 121

MVO Verslag 2006Michiel Boersmavoorzitter Raad van Bestuur“Met al onze energienemen wij de uitdaging aan.”

Essent N.V.Onze waarheidOns eerste, op zichzelf staande MVO-verslag is een feit.Hoewel MVO zeer verweven is met onze dagelijkseactiviteiten, heeft de toenemende complexiteit van deonderliggende vraagstukken ons echter toch doen besluitenonze waarheid meer expliciet te publiceren.Wij blijven ons daarom inzetten vooreen verdere verduurzaming van deenergievoorziening. Hiermee leverenwij een bijdrage aan de beschermingvan het klimaat en maken wij deenergieproductie minder afhankelijkvan fossiele brandstoffen. Ons strevenis erop gericht op middellange termijnte behoren tot de top 5 vanNoordwest-Europese energiebedrijven,gemeten naar veiligheid,klanttevredenheid, financiëleprestaties én naar duurzaamheid.Als onderdeel van dat streven willenwij ook onze ketenverantwoordelijkgemotiveerdeen goed opgeleidemedewerkers. Zij vormen de belangrijkstepijler onder ons beleid.Aan hun zakelijke en persoonlijkeontwikkeling zal in toenemende mategerichte aandacht worden besteed.Schaalvergroting, vergrijzing,employability en zingeving zijnvraagstukken waarop wij gezamenlijkeen antwoord zullen moeten vinden.Een waarheid die — ongemakkelijkmisschien — aantoont dat voor eenin alle opzichten duurzame energieproductieeen flankerend en bestendigoverheidsbeleid een onmisbare voorwaardeis. In 2006 zijn wij opnieuw degrootste duurzame energieproducentvan Nederland. Met een constantererugwind vanuit Den Haag hadden wijeen beduidend groter aantal klanteneen duurzame keuze kunnen aanbieden.Wij blijven ervoor pleiten datde overheid haar beleid niet versmalttot het behalen van slechts dat enepercentage: 9% duurzame elektriciteitin 2010. Op langere termijn is eenvolledige energietransitie noodzakelijk.Dit vraagt om een veel brederpakket van maatregelen, waarmeevandaag al moet worden begonnen.heid voor vaste en vloeibare biomassa(oorsprong, productiemethoden)verder afdekken. De reikwijdte vanonze Essent Green Gold Standardwordt in overleg met onze leveranciersuitgebouwd. Daarnaast hebbenwij reeds een onderzoek gestart naarde mogelijkheden van certificeringvan palmolie.Behalve aan het duurzame gehaltevan het product energie blijven wijook aandacht besteden aan de hoogtevan het verbruik. In de periode2007-2010 zullen wij energiebesparingtot een speerpunt van ons beleidmaken. Wij zijn bezig rond dit themaeen sectoroverstijgende coalitie tebouwen. Uiteenlopende partijenworden mede door ons bij elkaargebracht om initiatieven tesynchroniseren en te versterken.De overgang naar een duurzamereenergievoorziening veronderstelt debeschikbaarheid van duurzameenergietechnologie. Wij willen aande verdere ontwikkeling daarvan ookzelf een bijdrage leveren. Naast deprojecten in het kader van hetBorssele-convenant zal ons nieuweInnovatiecentrum ook andereinitiatieven ondersteunen.Wij kunnen deze ambities uitsluitendverwezenlijken met de inzet vanDit MVO-verslag is opgesteld aan dehand van de GRI (Global ReportingInitiative) Richtlijnen en is gevalideerddoor Ernst & Young. Naar aanleidingvan dit verslag zullen wij graag hetgesprek aangaan met onze directestakeholders, met de overheid, metonze financiers en andere geïnteresseerden.Op deze wijze willen wijbevorderen dat de ‘ongemakkelijkewaarheid’ van Al Gore wordtomgevormd tot een inspirerendewaarheid voor ons allen: een duurzametoekomst voor de aarde en haarbewoners.Met al onze energie nemen wij dieuitdaging aan.Arnhem, 7 maart 2007Michiel Boersmavoorzitter Raad van Bestuur

MVO Verslag 2006

Essent N.V.Introductie MVO-beleid en -logoMarga Edenssecretaris Essent en manager MVOVoor u ligt het eerste MVO-verslag van Essent. Hierininformeren wij u over onze activiteiten op het gebied vanmaatschappelijk verantwoord ondernemen. En dat zijn er veel.Of het nu gaat om de productie van energie, de in- en verkoopervan, onze relatie met onze medewerkers, onze contactenmet onze klanten: overal handelen we met MVO in onsachterhoofd.Power is onze eigen vierde P. Essentlevert Power in de vorm van duurzameenergie. Daarnaast stoppen we Powerin MVO — vol overtuiging, met passie.Dat die vier maatschappelijke P’s ophun beurt ook weer een kring vormenin ons MVO-logo, heeft weer alles temaken met de verbondenheid diewij met de samenleving voelen.Waarbij onze eigen mensen feitelijkhet verbindingsstuk tussen de lettersvormen. Zíj zijn het immers die vormgeven aan MVO. Die na willen denkenover maatschappelijke vraagstukken,nieuwe vormen van duurzame energie,culturele projecten die onze steunverdienen. Die onze leveranciersovertuigen van het belang van húnmaatschappelijke verantwoordelijkheid,bijvoorbeeld in het erkennen ennaleven van mensenrechten. En diebereid zijn al hun Power in ons bedrijf,onze klanten en onze maatschappijte steken.In dit eerste MVO-verslag treft udaarvan diverse aansprekende voorbeeldenaan. Zo geven alle medewerkersvan Essent samen gestalteaan corporate social reponsibility, alsoptelsom van individueel gedragenverantwoordelijkheid.U vindt onze duurzame visie opondernemen ook terug in onsMVO-logo. Het is getekend als eenkringloop waarvan de elementenvoortdurend in beweging zijn, alstoonbeeld van actie en energie.Daarbij staan de elementen zelf— aarde, water, lucht en vuur —symbool voor een reeks van begrippenwaarmee wij ons verwant voelen.Zoals betrouwbaarheid, flexibiliteit,helderheid en gedrevenheid.Daaromheen cirkelen de woordenPeople, Planet, Profit en Power.De eerste drie kennen we als dedrie P’s die onlosmakelijk verbondenzijn met MVO.

MVO Verslag 20061 Ons MVO-beleidDe essentieInmiddels is Essent een aantal jarenachtereen de grootste duurzameenergieproducent van Nederland.Dit is niet alleen een plezierigeconstatering, maar veel meer nog eenaansporing om ons MVO-beleid nadrukkelijkervorm en inhoud te geven.Wij nemen er geen genoegen meedat de indruk zou bestaan dat onzemaatschappelijke verantwoordelijk heidniet verder zou reiken dan duurzameenergieproductie. MVO is voor onseen wijze van bedrijfsvoering waarbijwij onze positieve en negatieve invloedop de maatschappij in het algemeenen op onze stakeholders in hetbijzonder in onze belangenafwegingbetrekken. Daaruit leiden wij vervolgenseen weloverwogen keuze af, die eenbijdrage levert aan de oplossing vanmaatschappelijke vraagstukken.Naast duurzame energieproductie,blijkt dan een veelheid van onderwerpenwaaraan wij aandachtbesteden, binnen dit kader te vallen.Om een betekenisvolle bijdrage tekunnen leveren is een nadere afbakeningnoodzakelijk. Alsenergiebedrijf vervullen wij vierverschillende rollen, te weten:bedrijfsvoerder, marktspeler,werkgever en bedrijfsburger.Essent als bedrijfsvoerder produceertproducten en diensten en zorgt voorafstemming ervan op de wensen uitde markt.Essent als marktspeler biedt haarproducten en diensten op de marktaan en neemt producten en dienstenvan andere leveranciers af.Essent als werkgever biedt eenwerkplek aan mensen.Essent als bedrijfsburger participeertin de maatschappij; is onderdeel vande gemeenschap en medeburger.Vanuit elk van deze vier rollen oefenenwij invloed uit op onze omgeving(People, Planet en Profit). De effectendaarvan kunnen worden gebundeld toteen aantal actuele maatschappelijkevraagstukken. Voor elk daarvan nemenwij onze verantwoordelijkheid.Wij leveren een bijdrage aan hetoplossen ervan, die zowel maatschappelijkverantwoord is als bedrijfseconomischaanvaardbaar.Wij leveren een bijdrage aan:1. het stimuleren van duurzameontwikkeling (waaronder hetbeperken van de klimaatverandering);2. het versterken van de concurrentiekrachtvan de landen waar wij zijngevestigd;3. het in acht nemen van de internationalemensenrechten door onzetoeleveranciers;PeopleFiguur 1 Power to triple PMaatschappelijkOndernemenMilieuvriendelijkOndernemenPower4. het versterken van de arbeidsparticipatievan in ons bedrijfondervertegenwoordigde groepen;5. het vergroten van de kwaliteit vanarbeid in ons bedrijf;6. het vergroten van de leefbaarheidvan onze leefomgeving;7. het vergroten van de (externe)veiligheid.Wij willen dat doen op een wijzewaardoor de klassieke triple P(People, Planet, Profit) met eenvierde P (Power) wordt verrijkt.Power symboliseert de (duurzame)energie die wij leveren, maar bovenalde overtuiging en de passie waarmeewij ons MVO-beleid gestalte geven.DuurzaamOndernemenPlanet

Essent N.V.De thema’s van 2006Uitgaande van de hiervoor genoemdezeven maatschappelijke vraagstukkenen op basis van een sterkte/zwakteanalyseper rol, hebben wij voor 2006vier thema’s geselecteerd.Bedrijfsvoerder:het excelleren in de productie vanduurzame energie.Marktspeler:het toetsen van het duurzame gehaltevan onze toeleveranciers.Werkgever:het stimuleren van de persoonlijkeen zakelijke ontwikkeling van onzemedewerkers.De doelstellingen vanaf 2007Als energiebedrijf bevinden wij onsin het hart van de maatschappelijkediscussie over klimaatverandering.Dit betreft onder meer:• de effecten van het gebruikvan fossiele brandstoffen;• de uitputting van diezelfdebrandstoffen;• de ontwikkeling van nieuwe,duurzamere alternatieven.Wij achten onszelf medeverantwoordelijkvoor de continuïteit in deenergievoorziening op termijn en zienonszelf dus geconfronteerd met velevraagstukken op het gebied vanenergietransitie en duurzaamheid.Deze positie brengt én risico’s énkansen met zich mee.Bij het verder uitstippelen van onsMVO-beleid ontlenen wij richting aande door prof. Stuart Hart ontwikkeldeSustainable Value Portfolio*. In deperiode 2007-2010 zullen wij onsspeciaal inzetten op drie terreinen,namelijk:• energiebesparing;• innovatie;• employability.Door middel van gerichte acties enmaatregelen rond deze thema’s zullenwij tevens een bijdrage leveren aanhet oplossen van de zeven maatschappelijkevraagstukken waarvoor Essentzich in het bijzonder verantwoordelijkvoelt.Het toezicht op de voortgangDoor de MVO-doelstellingengefaseerd en in toenemende mate vandetail op te nemen in onze rapportagecycli,vergroten wij het inzicht in devoortgang en de mogelijkheid vancontrole en verbetering. In hetOndernemingsplan voor 2007 isvoor het eerst een MVO-paragraafopgenomen.De begin 2007 ingesteldeMVO‐Adviesraad bewaakt de eenheidvan MVO-beleid en is bovendienalert op de voortgang. Verder wordenin de zogeheten State of the RiskMVO‐gerelateerde risico’s envoorgenomen (tegen)maatregelengeïnventariseerd.Zie voor de MVO‐Adviesraad en deState of the Risk ook het hoofdstukCorporate Governance.* Prof. Stuart L. Hart, verbonden aan CornellUniversity, New YorkBedrijfsburger:het bevorderen van het welzijn inlokale gemeenschappen.Schone technologie• ontwikkel nieuwe competenties• streef naar sprongsgewijzevooruitgangMorgenDuurzame visie• adresseer onvervulde behoeften• verhoog de welvaart van deallerarmstenOp alle vier terreinen hebben we in2006 bijzondere projecten gestart.Over de resultaten ervan rapporterenwij per rol vanaf pagina 24 in ditverslag.InternGeen vervuiling• minimaliseer afval enreststromen• benut hulpbronnen beterProduct rentmeesterschap• verminder impact levenscyclusproducten• vergroot transparantie/leg meer verantwoording afExternVandaagFiguur 2 The Sustainable Value Portfolio

MVO Verslag 2006102 Profiel van Essent N.V.Essent is een Nederlands energiebedrijf dat elektriciteit,gas en warmte levert aan huishoudelijke en zakelijke klanten.Wij beschouwen Nederland als onze thuismarkt, maar hebbeninmiddels ook een aanmerkelijke marktpositie opgebouwd inDuitsland en zijn in toenemende mate actief in België.Onze activiteitenEssent is een verticaal geïntegreerdenergiebedrijf. Dit betekent dat wijaanwezig zijn in de gehele energieketen:van de productie van energie(uitgezonderd exploratie en winning)tot en met de levering aan eindverbruikers.Naast energie en daaraan gerelateerdediensten, zoals het onderhoud vancv- en warmwaterapparatuur, leverdeEssent (tot 1 februari 2007) ook eenreeks van kabel- en telecomproducten,waaronder radio entelevisie, breedbandinternet entelefonie. (Vanaf genoemde datummaakt de business unit EssentKabelcom geen deel meer uit vanEssent.) Bovendien ontplooit Essenteen drietal milieuactiviteiten:de verbranding en compostering vanafval en het beheer van stortplaatsen.Bij de uitoefening van al onzeactiviteiten gaan wij respectvol ommet People, Planet en Profit;met mensen, milieu en maatschappij.En wij doen dat met Power. Datbetekent dat wij streven naar eenduurzame, betrouwbare en betaalbareenergievoorziening voor onze klantenen dat wij ons met volle krachtdaarvoor inzetten.Op basis van de gegevens over 2006is Essent in Nederland:• marktleider in de energiemarkt,gemeten naar netto omzet(EUR 6,4 miljard);• met 3.217 GWh (3.757 indieninclusief Duitsland) de grootsteduurzame energieproducent;• toonaangevend met haar milieubedrijf,waar jaarlijks zo’n2,6 miljoen ton afval wordt verwerkt;• het tweede kabeltelevisiebedrijf,op basis van het aantal klanten(1,7 miljoen);• een van de grootsteinternetaanbieders, met636.000 @Home-abonnees.Onze organisatieEssent is een niet-beursgenoteerdeN.V., opgericht in 1999. Het hoofdkantoorvan onze onderneming isgevestigd in Arnhem. Onze aandeelhouderszijn Nederlandse provinciesen gemeenten. De onderneming heefteen holdingstructuur, met elf businessunits. Zeven daarvan vormen deEnergiewaardeketen voor Nederland,Duitsland en België. De overigeactiviteiten in Duitsland vinden plaatsbij swb. Het Netwerkbedrijf is — zoalswettelijk voorgeschreven — financieel,organisatorisch en juridischafgescheiden van de overigeactiviteiten. Bij Essent werken ultimo2006 circa 13.560 mensen (FTe,inclusief externe inhuur).

Essent N.V.Figuur 3 Energieketenproductie handel infrastructuur verkoopelektriciteitproductiehandeltransmissiedistributieleveringgasexploratieen winninghandelopslagtransmissiedistributieleveringaanwezigniet/deels aanwezig11Figuur 4 Netto-omzet per segment in 2006uit doorlopende activiteiten (in %)Figuur 5 Netto-omzet per land in 2006uit doorlopende activiteiten (in %)Figuur 6 Organogram Essent N.V.HoofdkantoorStafdiensten/EssentSupport GroupBusinessDevelopmentProjectenProductieEnergieManagement GroepService &VerkoopToegevoegdeWaarde DienstenDeutsche EssentNetwerkswbKabelcom*MilieuEnergiewaardeketen* Tot 1 februari 2007*Tot 1 februari 2007

MVO Verslag 200612Business units EnergiewaardeketenDe business unit BusinessDevelopment onderzoekt en plantde ontwikkeling en uitbreiding vanactiviteiten (vooral met betrekking totproductiemiddelen) in de energieketen.De business unit Projecten faciliteertde totstandkoming van grote kapitaalintensieve(productie)projecten voorEssent in Nederland en daarbuiten,waaronder de bouw van centrales.Productie verzorgt en optimaliseertgedurende hun levenscyclus hetbeheer van alle grote elektriciteits- enwarmteopwekkende installaties vanEssent in Nederland en daarbuiten,alsmede van de gasopslagfaciliteiten.Deze business unit zorgt voor eenoptimale productie, afgestemd op deconventionele en duurzame energiebehoeftevan de markt, en levert aande business unit Energie ManagementGroep.Energie Management Groep (EMG)bepaalt de optimale inzet van centralesen handelt in energie, brandstoffen enemissierechten. EMG koopt energie inbij zowel de business unit Productieals bij derden en levert die energie aande grote zakelijke externe klanten vanEssent en aan alle verkoopkanalenvan Essent, zoals de business unitService & Verkoop.Service & Verkoop verkooptelektriciteit en gas, alsmede daaraangerelateerde producten en diensten,aan particuliere en zakelijke klanten.Daartoe onderhoudt deze businessunit het merendeel van de klantcontactenen beheert zij de klantgegevens.Toegevoegde Waarde Dienstenomvat bedrijven die aanvullend zijnaan de energieketen. Zij leverenwarmte, zijn actief op het gebiedvan verhuur/lease van cv-ketels(inclusief onderhoud en service),energie(besparings)advies,alsmede inspectie en beveiliging.Toegevoegde Waarde Dienstenbedient particuliere en zakelijkeklanten.Ook in Duitsland werkt Essentop een geïntegreerde manier.Via Deutsche Essent bestrijkt Essentde gehele energiewaardeketen.Daarnaast is Deutsche Essent verantwoordelijkvoor de windactiviteitenvan Essent in Nederland en Duitsland:een groot aantal on-shore windparkenmet een totaal opgesteld vermogenvan circa 450 MW. Deze windactiviteitenzijn gebundeld in éénonderneming (Essent Wind), eendochteronderneming van DeutscheEssent.De aanleg, het onderhoud en beheervan de transport- en distributienettenvoor elektriciteit en gas in Nederlandzijn de verantwoordelijkheid vanEssent Netwerk. Zij is een onafhankelijkenetbeheerder en financieel,organisatorisch en juridisch volledigafgescheiden van het moederbedrijf.Veiligheid en betrouwbaarheid staanbij Essent Netwerk centraal.Essent participeert voor 51% inswb AG uit Bremen, een van degrotere gemeentelijke energiebedrijvenvan Duitsland.swb is voorts actief op het gebiedvan drinkwater, afvalverbrandingen afvalwaterzuivering.Het zwaartepunt van de milieuactiviteitenvan Essent ligt inNederland. De business unitEssent Milieu concentreert zichop het verbranden en composterenvan afval en het exploiteren enbeheren van stortplaatsen.De business unit Essent Kabelcomis verantwoordelijk voor de kabelentelecomactiviteiten van Essent.Via haar eigen infrastructuur inNoord-, Oost- en Zuid-Nederlandlevert zij (analoge en digitale) radioen televisie, breedbandinternet entelefonie.Vanaf 1 februari 2007 maakt EssentKabelcom geen deel meer uit vanEssent.

Essent N.V.13Figuur 7 Onze prestatiesPeopleProfit (in miljoenen euro’s)2006Aantal medewerkers (FTe, inclusief externe inhuur) 13.560% vrouwen 27%% vrouwen in leidinggevende functies 14%% ziekteverzuim 4,2%DART-rate (op basis van 34 miljoen gewerkte uren,inclusief derden in opdracht werkend van Essent) 1,09Afsluiting energielevering (aantal klanten E+G) 23.271Gemiddelde stroomonderbreking per klant (minuten) 252005 2006Netto-omzet 5.890 6.442Resultaat toe te rekenen aanaandeelhouders 526 761Totaal eigen vermogen 3.396 3.414Totaal rentedragend vreemd vermogen 2.582 1.620Geïnvesteerd vermogen 6.508 6.559Planet2006Aantal ondertekende leverancierscodes 15Donaties (in euro’s) ca. 300.000PowerTotale duurzame productiecapaciteit20061.065 MW% duurzame energie in totale productie 15,2% duurzame energie inbrandstofmix geleverde elektriciteit 27Aantal Groene Stroomklanten in Nederland 936.000CO ²-uitstoot15,6 Mton% vaste biomassa met EGGS-label 33

MVO Verslag 20063 Corporate Governance,taken en14verantwoordelijkhedenDe corporate governance van Essent wordt behalve doorNederlandse en Europese wetgeving en jurisprudentie tevensbepaald door de Nederlandse corporate governance code(Code Tabaksblat). Hoewel de code formeel geldt voorbeursgenoteerde Nederlandse vennootschappen,hebben wij, met het oog op de omvang van ons bedrijfen de maatschappelijke betekenis van onze producten, inbeginsel besloten de corporate governance code te hanteren.Jaarlijks zetten wij de hoofdlijnen vanonze corporate governance structuuruiteen in ons financieel jaarverslagen leggen wij elke substantiëleverandering daarin ter besprekingvoor aan de Algemene Vergaderingvan Aandeelhouders.In de preambule bij de corporategovernance code wordt gesteld datgoed ondernemerschap en goedtoezicht daarop de twee belangrijkstepijlers zijn onder goede corporategovernance. Verantwoordelijkdaarvoor zijn de Algemene Vergaderingvan Aandeelhouders, de Raadvan Commissarissen en de Raad vanBestuur, ondersteund door eeneffectief stelsel van maatregelen vanrisicobeheersing en interne controle,alsmede de accountantscontrole.Voor Essent is goed ondernemerschapper definitie ook maatschappelijkverantwoord. Dat is inherent aanonze kernactiviteiten: de productie enlevering van energie. Maatschappelijkverantwoord ondernemen is eenintegraal onderdeel van onze bedrijfsactiviteitenen valt derhalve onderdezelfde corporate governance, zoalsbeschreven in ons financieeljaarverslag.Om medewerkers een leidraad tegeven voor hun handelen, hebbenwij de Essent Bedrijfscode opgesteld.Wij verwachten van onze medewerkersdat zij hun handelen toetsen aan deverantwoordelijkheden en gedragsregels,zoals die zijn vastgelegd inde code.Samengevat luiden deze als volgt:Onze verantwoordelijkheden:1. onze klanten kunnen altijdop ons vertrouwen;2. wij bieden onze aandeelhouderseen optimale waardeontwikkeling;3. onze medewerkers mogen rekenenop respect en vertrouwen;4. wij tonen onze maatschappelijkeverantwoordelijkheid.Onze handelwijze:5. wij handelen integer;6. wij zorgen voor een gezondeen veilige werkomgeving;7. wij dragen zorg voor eenzorgvuldig ondernemingsbestuur;8. wij staan voor vrij ondernemerschapen eerlijke concurrentie;9. wij stellen aan onze zakelijke relatiesdezelfde eisen als aan onszelf.De eisen aan onze zakelijke relaties,in het bijzonder onze leveranciers,zijn nader uitgewerkt in de zogehetenSupplier Code of Conduct, die hen ter(vrijwillige) ondertekening wordtvoorgelegd.Ondanks alle voorschriften en controleop de naleving ervan, kunnen zichongewenste situaties voordoen.Werknemers die zo’n onregelmatigheidwillen rapporteren, kunnen eenberoep doen op de Klokkenluidersregeling.

Essent N.V.“Bij de uitvoering van ons ondernemingsbeleidtrachten wij zoveel mogelijk rekening te houdenmet het voorzorgsbeginsel.”15Taken en verantwoordelijkhedenIn onze Beleidsverklaring MVO sprekenwij uit een bijdrage te willen leverenaan het oplossen van huidige entoekomstige maatschappelijke vraagstukkenof het voorkomen ervan. In depraktijk heeft de Raad van Bestuurhierbij een belangrijke richtingbepalendeen stimulerende rol.De Raad van Bestuur wordt hierinondersteund door de begin 2007ingestelde MVO-Adviesraad.Dit adviesorgaan doet aanbevelingenmet betrekking tot de formulering enimplementatie van het MVO-beleid,fungeert als platform voor stakeholdersbinnen Essent en adviseert in gevalvan ethische dilemma’s bij onder meerde toepassing van de EssentBedrijfscode en Supplier Code ofConduct. Het voorbereidende werkvoor de MVO-Adviesraad wordtverricht door een kleine, centraleMVO-stafafdeling.Teneinde de aandacht voor MVO in debedrijfsonderdelen zo mogelijk nog tevergroten, is in februari 2007 eenaantal MVO-Ambassadeurs benoemd.Zij signaleren nieuwe ontwikkelingenen aandachtspunten voor hunbusiness unit en vormen het aanspreekpuntvoor hun collega’s.In het eerste kwartaal van 2007 zijnde MVO-doelstellingen voor hetlopende jaar bepaald. De prestatiesworden gedurende het jaar aan dehand van KPI’s gemonitored door deMVO-Adviesraad. Over de uiteindelijkeresultaten wordt gerapporteerdin het MVO-verslag 2007 dat,voorzien van een accountantsverklaring,begin 2008 zal worden uitgebracht.MVO-gerelateerde onderwerpenworden in 2007 ook opgenomen inde zogeheten State of the Risk.Deze inventarisatie wordt voor geheelEssent twee keer per jaar gemaakt opbasis van informatie uit de verschillendebedrijfsonderdelen. Het geeft eenoverzicht van de voornaamste ondernemingsrisico’smet de voorgenomenmitigerende maatregelen.Bij de uitvoering van ons ondernemings -beleid trachten wij zo veel mogelijkrekening te houden met het voorzorgsbeginsel,zoals dat onder meer isvastgelegd in de Verklaring van Rio deJaneiro inzake Milieu en Ontwikkeling(1992). Hierin staat de zinsnede:“Ter bescherming van het milieu moethet voorzorgsbeginsel door de landen,afhankelijk van hun mogelijkheden,op zo veel mogelijk gebieden wordentoegepast. Als er gevaar bestaat voorernstige of onomkeerbare schade,mag wetenschappelijke onzekerheidniet als reden worden aangevoerdom kosteneffectieve maatregelen tervoorkoming van achteruitgang vanhet milieu uit te stellen.”Teneinde onze intenties te onderstrepen,zijn wij in januari 2007 toegetredentot het UN Global Compact.Dit is een internationaal initiatiefdat het bedrijfsleven samenbrengtmet organisaties van de VerenigdeNaties en vertegenwoordigers vanarbeidsorganisaties enmaatschappelijke instellingen terondersteuning van tien universelebeginselen op het gebied van mensenrechten,arbeidsomstandigheden,milieu en de bestrijding van corruptie.

MVO Verslag 20064 De dialoog met onzestakeholders16Essent is een energiebedrijf en staat als zodanig midden inde maatschappij. De aard van ons product brengt dat metzich mee. Zeker in onze Westerse samenleving wordt energieinmiddels beschouwd als een eerste levensbehoefte.Bovendien wordt het geproduceerd door middel van deinzet van (deels nog in ontwikkeling zijnde) duurzameen (schaarser wordende) conventionele bronnen.Stakeholders wordenuitgenodigd om hunvisie te geven op hetdoor Essent gevoerdeMVO-beleid.Een tweede verklaring voor onzemaatschappelijke positie is de omvangvan ons bedrijf. Wij zijn een belangrijke(boven)regionale werkgever eneen factor van betekenis voor deNederlandse economie.In onze bedrijfsvoering hebben wijderhalve te maken met een veelheidvan partijen. Ons handelen is op henvan invloed. Omgekeerd ondervindenwij het effect van hun gedragingen.Van deze wisselwerking zijn wij onsbewust en daarom gaan wij actief dedialoog aan. De interactie metbetrokken partijen draagt ertoe bij datwij hun belangen op een nog evenwichtigerwijze in onze afwegingenbetrekken. Wij beschouwen dit alseen verrijking van ons beleid, die dekwaliteit en het draagvlak van onzekeuzes ten goede komt.Teneinde te verifiëren of wij met dejuiste belanghebbenden in gesprekzijn (en geen relevante partijen hebbenuitgesloten), hebben wij in 2006 eenstakeholderinventarisatie uitgevoerd.In twee brainstormsessies, waaraanwerd deelgenomen door medewerkersuit alle geledingen van het bedrijf, ishet bestaande stakeholderoverzichtgeanalyseerd en vervolgensherbevestigd.Met alle stakeholders is in 2006 opdiverse manieren gecommuniceerd.In 2007 zal hen worden gevraagd ofde gekozen benadering in huninformatiebehoefte voorziet. Bovendienzullen zij worden uitgenodigd om hunvisie te geven op het door Essentgevoerde MVO-beleid.KlantenDoor middel van ons periodieke klanttevredenheidsonderzoekworden wijattent gemaakt op mogelijke verbeterpuntenin onze dienstverlening.Zo gaven klanten te kennen dat zijdirect contact met het bedrijf op prijsstellen. Om die reden hebben wijverspreid over Noord-, Oost- enZuid-Nederland een 24-tal vaste enmobiele klantenbalies geopend, waarklanten hun vragen aan een Essentmedewerkerkunnen voorleggen.Essent heeft nu letterlijk een gezicht.Deze vorm van dienstverlening scoorthoog: 83% van de klanten is tevredenover de service aan de balie.Klanten besteden een aanmerkelijkdeel van hun inkomen aan energie.Wij willen voorkomen dat zij inbetalingsproblemen komen. Om diereden hebben wij, in samenspraakmet schuldhulpverlenende instanties,‘EnergieBewust’ ontwikkeld: klantenkopen desgewenst een prepaidenergietegoed. Betalingsachterstandenkunnen niet meer ontstaan enafsluiting wordt voorkomen.

Essent N.V.StakeholdersKlantenAandeelhoudersMedewerkersLeveranciersLokale gemeenschappenNon-gouvernementeleorganisatiesInteractievorm• Marktonderzoek• Klanttevredenheidsonderzoek• Klantsafari• Expert meetings• Klantenbalies• Algemene Vergadering vanAandeelhouders• Aandeelhouderscommissie• Vereniging van GemeentenAandeelhouders binnen Noord-Nederland (VEGANN)• Vereniging van GemeentenAandeelhouders in Limburg (VEGAL)• Medewerkersonderzoek• Medezeggenschap• Roadshows Raad van Bestuuren business unit-directeuren• RvB Café• Stelling van de week• Pieterpadwandelingen• Essent Green Gold Standard• Supplier Code of Conduct• Informatiebijeenkomsten• Nieuwsbrieven• Klachtenlijn• Samenwerkingsrelaties• Workshops• Informatiebijeenkomsten• Ad-hoc overleg17AandeelhoudersJaarlijks bespreken wij de ondernemings -strategie van Essent met onze aandeelhouders.Statutair is vastgelegd datde (actualisering van die) strategiehun goedkeuring behoeft. Ook vooreen aantal belangrijke besluiten vande Raad van Bestuur geldt dat dezezijn onderworpen aan de goedkeuringvan de aandeelhouders.Omwille van de praktische hanteerbaarheidvan deze bevoegdheid, hebbenaandeelhouders besloten tot deinstelling van de AandeelhouderscommissieEssent N.V. Deze commissieheeft de bevoegdheid vast te stellen ofbepaalde besluiten van de Raad vanBestuur passen binnen de door deAlgemene Vergadering goedgekeurdestrategie en, indien de commissievaststelt dat zulks het geval is, nietde goedkeuring behoeven van deAlgemene Vergadering. Dit laatstegeldt slechts voor besluiten die nietdwingendrechtelijk aan de goedkeuringvan de Algemene Vergadering zijnonderworpen.De taken en bevoegdheden van deAandeelhouderscommissie zijn naderuitgewerkt in haar reglement.

MVO Verslag 200618De energiecentraleals goede buur

Essent N.V.Deze opzet heeft zich inmiddelsal bewezen. In 2006 vervulde decommissie op zeer slagvaardige wijzede aandeelhoudersrol bij de verkoopvan de business unit EssentKabelcom.MedewerkersOok in 2006 werd het (sinds 2003jaarlijkse) medewerkersonderzoekgehouden, waarbij wederom een hogeparticipatiegraad werd behaald (74%).De uitkomsten van het onderzoeklieten op bijna alle punten eenverbetering zien ten opzichte van hetjaar ervoor. Dit betekent dat Essentde Nederlandse norm voor dit soortonderzoeken (samengesteld uit deresultaten van onderzoeken bij eenvijftigtal bedrijven) steeds dichternadert. Aan de verbeterpunten die uithet onderzoek naar voren kwamen,zal in 2007 aandacht worden besteed.Daarbij zal in het bijzonder wordengewerkt aan de verdere ontwikkelingvan de medewerkers.Het Pieterpad loopt van het GroningsePieterburen tot de Sint-Pietersberg,vlak onder Maastricht. Bijna 490 kilometerlang, dwars door het netwerkgebiedvan Essent. Gedurende deafgelopen drie jaar hebben Essentmedewerkersverschillende trajectenvan het Pieterpad gelopen. Wandelendover het Pieterpad praten medewerkersover Essent en onze kernwaarden:open, effectief en inspirerend.De Pieterpadwandelingen zijnonderdeel van het ‘Jij bent Essent’-programma, dat tot doel heeft deondernemingswaarden dicht bij deindividuele medewerker te brengen.Essent heeft zo’n 13.560 medewerkers(FTe, inclusief externe inhuur) inNederland, Duitsland en België.Al die medewerkers communicerenmet elkaar en geven vorm aan deondernemingscultuur. Alleen al deverscheidenheid aan opvattingenvereist dat er ruimte wordt gemaaktvoor dialoog. De Pieterpadwandelingenzijn een goede manierom dit handen en — vooral — voetente geven. Sinds de start van dewandelingen zijn tal van bestpractices uitgewisseld en verbeterinitiatievengelanceerd.LeveranciersEen deel van de door Essent gebruiktevaste biomassa, zoals houtsnippers,koffieschillen en cacaoboondoppen,wordt geïmporteerd. Ook van ditmateriaal dient het duurzame karakterte zijn gewaarborgd. Wij hebbenhiertoe de Essent Green Gold Standard(EGGS) in het leven geroepen.De EGGS wordt gebruikt voorbiomassa, die als (rest)product vanlandbouw- of bosbouwproductenbeschikbaar komt. Het origineleproduct dient van een duurzamebron afkomstig te zijn. De EGGSwordt bewaakt en getoetst dooreen Raad van Advies, waarvan ookhet Wereld Natuur Fonds (WNF) deeluit maakt. Door de betrokkenheid eninbreng van onafhankelijke derdenwint de EGGS als keurmerk aanbetekenis.In 2006 heeft Essent een SupplierCode of Conduct opgesteld.Deze gedragscode omvat regels diewij niet alleen onszelf opleggen, maardie wij ook onze leveranciers vragenna te leven. Wij verwachten van hendat ook zij zich verantwoordelijk eninteger gedragen. Een leveranciercommitteert zich met het ondertekenenvan de Supplier Code of Conduct aanalle van toepassing zijnde wet- enregelgeving.De gedragscode vormt een onlosmakelijkonderdeel van de overeenkomstenmet onze leveranciers.Om naleving te verifiëren, voerenwij periodiek overleg met onzeleveranciers. Wij zijn ervan overtuigddat wij op deze wijze samen met heneen betere invulling geven aan onzemaatschappelijke verantwoordelijkheid.Lokale gemeenschappen‘De energiecentrale als goede buur’.Onder die naam heeft Essent in 2006een onderzoek uitgevoerd onderomwonenden van onze grootsteproductielocaties, waaronder deAmercentrale in Geertruidenberg ende Clauscentrale in Maasbracht.Door middel van het onderzoek isgetoetst of de omgevingscommunicatievoldoende op de informatiebehoeftevan omwonenden is afgestemd en of zijvan de centrales hinder ondervinden.Gebleken is dat voor de overgrotemeerderheid van de omwonenden‘hun’ centrale een neutrale tot goedebuur is. Uitleg achteraf over — degeringe — ondervonden overlast zouechter kunnen worden verbeterd.Wij hebben op dit punt onzecommunicatiedraaiboeken inmiddelsaangescherpt.Non-gouvernementele organisatiesHet WNF en Essent hebben op28 september 2006 hun, reeds uit1995 daterende, samenwerkingsovereenkomstverlengd. Dat betekentdat wij ook de komende jaren onzegezamenlijke activiteiten op hetgebied van duurzaam ondernemen enklimaatverandering zullen voortzetten.Als partners in de strijd tegenklimaatverandering stimuleren weelkaar tot nieuwe initiatieven op hetgebied van natuurbescherming enenergiebesparing. Tot en met 2009 isEssent hoofdsponsor van het WNF inNederland.19

205 De afbakening eninhoud van ons verslagMVO bij Essent; de juistekeuzes in transparantieEssent presenteert haar eersteMVO‐verslag. Hierbij hebben wijkeuzes gemaakt over wat een juistbeeld geeft van Essent en onzeMVO‐inspanning in 2006. Dit is eenbeeld dat op een transparante wijzeinzicht geeft in onze maatschappelijkebetrokkenheid.Essent is een energiebedrijf metverschillende rollen in de maatschappijen diverse stakeholders. Door terapporteren vanuit deze rollen —bedrijfsvoerder, marktspeler, werkgeveren bedrijfsburger — laten wij in devolle breedte aan al onze stakeholderszien wat Essent aan MVO doet.Rapportagestandaard;gedegen referentiesen herkenbaarheidVoor het MVO‐verslag heeft Essentgekozen voor de algemene uitgangspuntenvan het Global ReportingInitiative (GRI). Hierbij hebben wijgebruik gemaakt van de G3-richtlijnvoor de vaststelling en invulling vande belangrijkste GRI‐indicatoren.Een overzicht van de door onsgebruikte indicatoren en een verwijzingnaar de plaats waar deze in hetverslag te vinden zijn, is inhoofdstuk 10 opgenomen.

21Reikwijdte van dit verslagOns verslag heeft betrekking op deactiviteiten van Essent N.V. en degegevens over het jaar 2006. Voor hetvaststellen van de reikwijdte van ditverslag is het GRI Boundary Protocol— een referentiedocument voor hetvaststellen van de grenzen van derapportage — ons uitgangspunt.Onze activiteiten en organisatiestructuurhebben wij bekeken op:• relevantie van de bedrijfsactiviteitenen organisatieonderdelen;• de mate van zeggenschap indeelnemingen;• de materialiteit van de opnameen detaillering van gegevens.Relevante activiteitenEssent is een energiebedrijf.We rapporteren over díe activiteitendie direct of indirect ondersteunendzijn voor een energiebedrijf.Deze activiteiten richten zich op:• de wijze van opwekking vanelektriciteit uit verschillendebrandstoffen en daaruitvoortkomende emissies;• distributie van elektriciteit en gasen uitval in de levering hiervan;• de verwerking van afvalstromen,de opwekking van energie uit afvalen daaruit voortkomende emissies;• de verkoop van energieproductenen –diensten aan onze klanten;• de verantwoorde inkoop vanbiomassabrandstoffen en vanproducten en diensten.Relevante bedrijfsonderdelenFinanciën en veiligheid. Deze tweeonderwerpen zijn opgenomen vooralle business units. De financiëlegegevens omvatten de geconsolideerderesultaten van alle bedrijfsonderdelenvan Essent. Hierin zijnde prestaties van deelnemingenvan Essent ook opgenomen. Veiligwerken is een belangrijk uitgangspuntvoor geheel Essent. Daarom zijn voorde gerapporteerde veiligheidsontwikkelingenen ‐gegevens allebusiness units van Essent opgenomen.Doordat sommige (delen van)business units geen relatie hebbenmet de activiteiten van Essent alsenergiebedrijf, of activiteiten hebbendie voornamelijk plaatsvinden buitenNederland, zijn deze niet opgenomenof minder gedetailleerd beschreven.Dit geldt voor de business unitsEssent Kabelcom, ToegevoegdeWaarde Diensten, swb AG enDeutsche Essent.De business unit Essent Kabelcomricht zich op kabel- en telecomproductenen ‐diensten, zoalstelevisie, internet en telefonie. Inaugustus 2006 hebben wij aangekondigddeze business unit teverkopen en vanaf 1 februari 2007maakt Essent Kabelcom geen deelmeer uit van Essent.Enkele activiteiten van de businessunit Toegevoegde Waarde Dienstenzijn niet opgenomen. Dit zijn Inhome(tevens een minderheidsbelang), hetservice- en onderhoudsconcept vanverwarmingsapparatuur met lokaleinstallateurs en de beveiligingsactiviteitenvan Homesafety.

22Financiële waardenHealth and safety-gegevens 2Productie- en emissiegegevensKlant-, product- en marktgegevensPersoneelsgegevens 6Maatschappelijk relevante activiteiten 8Business Development X X X 1 X XProjecten X X X X XProductie X X X X XEnergie Management Groep X X X X X XService & Verkoop X X X X 4 X XToegevoegde Waarde Diensten X X X 3 X XDeutsche Essent X X X 5 X XNetwerk X X X X Xswb AG X X X X 7 XKabelcom X X X 7Milieu X X X X X1. Betreft de emissies van deelnemingenwaar de business unit BusinessDevelopment, namens Essent, debelangen behartigt.2. Veiligheidsgegevens hebben betrekkingop eigen Essent-personeel engecontracteerde derden.3. De activiteiten van Inhome enHomesafety zijn niet opgenomen.4. Inclusief activiteiten van Essent Belgiumen Energie:Direct.5. Betreft alleen de windactiviteiten inNederland en Duitsland.6. Personeel actief in deelnemingen,alleen opgenomen indien belang >50%.7. Opgenomen in totale aantallen FTewerkzaam bij Essent. Niet opgenomen inoverige personeelsgegevens.8. Maatschappelijke activiteiten zijn maarbeperkt toe te schrijven aan afzonderlijkebusiness units. Activiteiten van swb AGzijn niet opgenomen.EnergiewaardeketenNiet van toepassingFiguur 8 Keuze opname gegevens per business unitHoewel Essent een steeds internationaleropererend energiebedrijf is,hebben wij ons voornamelijk gerichtop de activiteiten in Nederland.Onze deelneming in het Bremerenergiebedrijf swb AG en de activiteitenvan de business unit DeutscheEssent en van Essent Belgium wordenslechts ten dele meegenomen.beheer gerichte activiteiten van swb AGen haar deelnemingen. swb AGpubliceert hierover een afzonderlijkfinancieel jaarverslag.ZeggenschapEssent heeft in Nederland verschillendedeelnemingen. Voor de opnameen mate van detaillering van gegevenshierover zijn beperkende keuzesgemaakt. Deze zijn te herleiden totde mate van zeggenschap die Essentheeft over de deelneming.De financiële gegevens van deelnemingenzijn opgenomen en komentot uitdrukking in de geconsolideerdefinanciële prestaties van Essent.Als energiebedrijf rapporteren wij ookde belangrijkste productie- en emissiegegevensvan de deelnemingen, naarrato van ons belang.Voor opname van verdere gegevensis gekeken naar de omvang van hetfinanciële belang en het daadwerkelijkkunnen sturen van de bedrijfs-Essent heeft geen directe betrokkenheidbij de dagelijkse bedrijfsvoeringvan swb AG. Toch nemen wij aspectenover de bedrijfsvoering bij swb op.Dit vanwege de omvang van deorganisatie en omdat er een directerelatie is met één van onze belangrijksteactiviteiten in Nederland; deopwekking van energie. Om dezelfdereden zijn ook de windactiviteiten vanEssent, die organisatorisch onderDeutsche Essent vallen, opgenomen.De overige buitenlandse activiteitenvan Essent blijven buiten beschouwing.Dit zijn vooral handelsactiviteiten vanDeutsche Essent, gericht op de Duitsemarkt, en de commerciële en op netactiviteitenvan de deelneming.Van minderheidsdeelnemingen(kleiner dan of gelijk aan 50%) waarEssent niet verantwoordelijk is voor debedrijfsvoering, worden gedetailleerdebrandstof-, milieu-, personeels- enveiligheidsgegevens niet opgenomen.De minderheidsdeelnemingen zijnvoornamelijk participaties in warmtekrachtcentrales.Deze staan veelal opde locaties van industriële partnersvan Essent, die de opgewekte warmteen energie in hun eigen productieprocesgebruiken.Onze 50%-deelneming in NV EPZvormt een uitzondering. Voor dezegrote elektriciteitsproducent, enexploitant van onder meer de kerncentralein Borssele, nemen wij ookde belangrijkste (nucleaire) brandstof-,productie- en emissiegegevens op.Dit naar rato van ons belang.Naast deze en de financiële gegevens,zijn geen verdere gegevens over NVEPZ opgenomen.

Essent N.V.MaterialiteitDe keuzes voor welke bedrijfsactiviteiten,delen van de organisatieen deelnemingen binnen de reikwijdtevan het verslag vallen, zijn met devoorgenoemde stappen gemaakt.De gegevens die wij hierover weergevenmoeten de belangrijkste vaneen energiebedrijf zijn:• samengevatte financiële prestaties;• ontwikkelingen rondom veiligheid(Health and Safety);• productie- en belangrijkste emissiegegevensen overige milieu-invloeden;• klant-, product- en marktgegevens;• gegevens over personeel;• informatie over maatschappelijkeactiviteiten, zoals sponsoring endonaties.De nevenstaande tabel geeft keuzesvoor opname van deze gegevens perbusiness unit weer. Bijzonderheden ofuitzonderingen worden hierin toegelicht.Naast deze gegevens wordt ookinformatie gegeven over andereaspecten van Essent. Deze zijn nietdirect toe te rekenen aan businessunits of hebben geen getalsmatigeonderbouwing, zoals:• ons duurzame energiebeleid;• de inspanningen voor certificeringvan biomassabrandstoffen;• de inspanningen om MVO‐uitgangspuntenook door onze toeleverancierste laten toepassen;• het mobiliteitsbeleid van Essent;• de door Essent in 2006 ontvangensubsidies, waaronder deexploitatiesubsidie MilieukwaliteitElektriciteitsProductie (MEP).het hoofdkantoor of bij de relevantebusiness units. De uitgangspuntenvoor dit verslag zijn in samenspraakmet de Raad van Bestuur tot standgekomen.Voor de financiële data is aansluitinggezocht bij het reguliere financieeljaarverslag. Essent hanteert voor haarfinanciële verslaglegging de internationaleIFRS‐principes. Voor eengedetailleerd overzicht verwijzen wijnaar het financieel verslag. Verderheeft Essent de wettelijke verplichtingverschillende productie-, emissie-,brandstofmix- en klantprestatiegegevenste rapporteren of tepubliceren. Deze gegevens zijn ookopgenomen in het MVO‐verslag engelijkwaardig aan de gepubliceerde(of nog te publiceren) gegevens, ofonttrokken aan daarvoor gebruiktebronbestanden.Er is geen referentie met voorgaandeMVO‐verslagen beschikbaar, aangeziendit het eerste MVO‐verslag isvan Essent. Hoewel het betrekkingheeft op 2006, zijn waar mogelijkvergelijkende cijfers opgenomen over2005 en in sommige gevallen ookvoorgaande jaren.Externe verificatie;onafhankelijk, open,effectief en inspirerendEssent wil met haar eerste MVO‐verslageen bijdrage leveren aan een transparanterebedrijfsvoering. Om erzeker van te zijn dat wij een goeden volledig beeld van Essent hebbengegeven, hebben wij Ernst & Youngverzocht een accountantsverklaringaf te geven bij dit verslag.De binnen de scope vanErnst & Young beoordeelde milieuwaarden,vormen tussen de 55% en100% van onze activiteiten. Voor degerapporteerde personeelswaarden isdit 83%.De accountantsverklaring is inhoofdstuk 10 opgenomen.De bevindingen en aanbevelingen vanErnst & Young vormen de basis voorons MVO‐verslag over 2007.De voor hetverslag benodigdegegevens vormeneen dwarsdoorsnedevan Essent23GegevensverzamelingDe voor het verslag benodigdegegevens vormen een dwarsdoorsnedevan Essent. De kwantitatievedata zijn deels specifiekopgesteld voor dit MVO‐verslag endeels afkomstig uit reguliere bronnenen rapportagesystemen, op zowelgroeps- als business unit-niveau.Kwalitatieve gegevens zijn afkomstiguit gesprekken en overleg metgespecialiseerde stafmedewerkers bijDelen van de onder deze accountantsverklaringgecontroleerde waardenvormen geen volledige weergave vande totale activiteiten van Essent enhaar deelnemingen. De scope van dewerkzaamheden van Ernst & Youngbetreft alle activiteiten, metuitzondering van die van swb AG,Deutsche Essent en minderheidsdeelnemingen(kleiner dan of gelijk aan50%, waarbij Essent geen zeggenschapheeft over de bedrijfsvoering).

MVO Verslag 2006Power“In de bedrijfsvoering van Essent is Maatschappelijk VerantwoordOndernemen nadrukkelijk aanwezig; we beschouwen MVO nietals een aparte activiteit, maar als een Essent-brede attitude diezich op veel terreinen manifesteert.Het mooie is ook, dat veel van onze medewerkers al heel bewustzelf bezig zijn met MVO en zelf met suggesties komen hoehet nog beter kan. Of het nu gaat om ‘groenere’ bedrijfsauto’sof dubbelzijdig kopiëren. Om de medewerkers nog meer bij

Essent als bedrijfsvoerderMVO te betrekken, hebben we door de hele organisatie heenMVO‐ambassadeurs benoemd. Zo volgen wij een koers waarbijMVO, als resultaat van individuele inzet, volledig ingebed moetzijn in onze dagelijkse bedrijfvoering. Onze inspanningen opMVO-gebied dienen ook meetbaar te zijn. Op de eerste plaatsomdat je moet weten waar je mee bezig bent. Op de tweedeplaats om verantwoording over je acties af te kunnen leggen.Daar is dit MVO-verslag het directe bewijs van. Ik ben ergbenieuwd naar de reacties van onze stakeholders hierop.”“MVO ingebed in degehele organisatie.”Michiel Boersmavoorzitter Raad van Bestuur Essent

Essent alsbedrijfsvoerderEnergieproducten en -diensten produceren en deze afstemmen opde wensen uit de markt. Dát is Essents rol als bedrijfsvoerder. Een roldie we steeds duurzamer invullen. Intern en naar buiten toe, nu en straks.We kunnen het. We willen het. En we doen het.Een duurzame bedrijfsvoeringbetekent op de eerste plaats hetzodanig inrichten van onzeconventionele centrales, dat dezesteeds schoner hun energie opwekken.Denk bijvoorbeeld aan de bouw in2007 van een tweede installatie bijde Amercentrale om NO x uit de rookgassente verwijderen.Daarnaast bouwen we onzekoploperspositie als duurzameenergieproducent steeds verder uit.We leveren daardoor een belangrijkebijdrage aan het terugdringen vande CO 2 -uitstoot. Omdat we datbelangrijk vinden én omdat Nederlandop die manier de afspraken kannakomen die op basis van het Verdragvan Kyoto zijn gemaakt.Groene Stroom, zowel opgewekt viade wind als door de verbranding vanbiomassa, is volop voorhanden enveilig voor de omgeving.Zo draagt Essent op diverse manierenbij aan de oplossing van het klimaatvraagstuk.Dat we daarin doortastenderzijn dan anderen, heeft enerzijds temaken met de expertise die we ophet gebied van duurzame energie deafgelopen jaren hebben opgebouwd.Anderzijds is het onze ambitie om eeninternationale koppositie in te nemenwat betreft beperking van de emissievan broeikasgassen.We hebben er de omvang voor.En we hebben er de kracht voor:Power!

MVO Verslag 2006286 Essent als bedrijfsvoerderEssent als bedrijfsvoerder; producent van elektriciteiten warmte, verwerker van afval. Hiermee dragen wijook bij aan de uitstoot van schadelijke broeikasgassenen produceren wij afval dat verwerkt moet worden; vanonszelf en van derden. Als bedrijfsvoerder vindt Essenthet haar taak om hier zo verantwoord mogelijk mee omte gaan. Op het grensvlak van technologie, economie enverantwoord ondernemen. Zodat elektriciteitsproductieen afvalverwerking — twee voor de samenlevingonontbeerlijke diensten — niet alleen economisch, maarook op duurzame wijze en met zo min mogelijk belastingvoor het milieu plaatsvinden.

Essent N.V.29De beperking van de klimaatveranderingen daarmee het vergroten van dekwaliteit van onze leefomgeving, zijnbelangrijke maatschappelijke thema’swaar Essent zich bij betrokken voelt.Om hier invulling aan te geven heeftEssent het excelleren in de productievan duurzame energie alsondernemingsdoel gesteld in 2006.Speerpunten voor de duurzameenergieproductie bij Essent zijnwindenergie in Nederland enDuitsland en het gebruik vanbiomassa in Nederland. Biomassa— als vervanger van conventionele,fossiele brandstoffen — beperkt deuitstoot van het broeikasgas CO 2 .Windenergie is hier geheel vrij van.Andere bronnen van Groene Stroom,zoals zonne-energie, zijn nog nietvoldoende technisch ontwikkeld endaarmee te duur of, zoals waterkracht,minder geschikt voor Nederland.Essent blijft wel de ontwikkelinghiervan volgen.Met diverse vormen van rookgasreinigingin onze centrales beperkenwij de uitstoot van schadelijke stoffen,die inherent is aan het gebruik vanfossiele brandstoffen. Bovendienwillen wij deze brandstoffen, zoalsgas, zo efficiënt mogelijk gebruikendoor de vraag naar elektriciteit tekoppelen aan de productie van warmtein onze warmtekrachtcentrales.Op het gebied van afvalverwerkingstreven wij naar maximaal hergebruik.Voorts draagt Essent actief bij aanonderzoek naar de transitie naar eenduurzamere energiehuishouding. Ditgebeurt met bijvoorbeeld de verdereontwikkeling en grootschaligetoepassing van de microwarmtekrachtkoppelingals thuiscentrale voor deefficiënte opwekking van elektriciteiten warmte. De doelstelling van dezeontwikkelingen is een steeds betereen blijvend economisch verantwoordebalans te vinden tussen conventioneleen duurzame energieopwekking, dedaaruit voortkomende emissies enmogelijke besparingen.

MVO Verslag 200630Ons duurzame energiebeleidEssent streeft naar het verderverduurzamen van haar energieproductie.Dit houdt in dat fossielebrandstoffen worden vervangendoor niet-fossiele bronnen, zoalswind en (schone) biomassa.Hierdoor worden de directeemissies van het broeikasgas CO 2gereduceerd. De ambitie vanEssent is onze huidige GroeneStroom-productie te verdubbelen.Op deze wijze wordt samen metde overheid een bijdrage geleverdaan de nationale doelstelling om9% van de elektriciteitsconsumptieduurzaam te laten zijn in 2010.Essent pleitnadrukkelijk vooreen consistentoverheidsbeleid.Essent is als grote producent leidendbij de inspanningen gericht op duurzameenergie, vooral op het gebiedvan biobrandstoffen. Wij produceren43% van de in Nederland opgewekteduurzame elektriciteit en dragendaarmee belangrijk bij aan de duurzameenergiedoelstellingen van deFiguur 9Duurzame energieproductie Essent Groep in GWhoverheid. Wij willen deze inspanningenuitbreiden om van hetoverheidsbeleid een succes te maken.Essent loopt echter tegen grenzenaan, deels door vraagtekens bij deduurzaamheid van sommigebiobrandstoffen en deels door hetherziene stimuleringsbeleid van deoverheid zelf.Essent is al op vele gebieden actiefmet duurzame energie: meer inzet vanbiobrandstoffen en wind, verkopenvan Groene Stroom en ontwikkelenvan handel in biobrandstoffen.Essent zal de Groene Stroom zo veelmogelijk in Nederland opwekken;verder voor dit product alleen schonebiomassa gebruiken en onder dehuidige condities Groene Stroomblijven verkopen tegen de prijs van‘grijze’ stroom.2006 2005Windenergie 696 672Waterkracht 33 29Zonne-energie 0,05 0,05Stortgas en biogas 50 65Stand alone schone biomassa 162 174Fossiel vervanging door schone biomassa 2.476 2.525- waarvan vaste biomassa 946 1.236- waarvan vloeibare biomassa 1.530 1.290Overige biomassa 341 285Totaal 3.757 3.750Deelnemingen naar rato Essent-aandeelMaar dit is nog niet genoeg. Essentwil meer, onder de voorwaarde dat inde geliberaliseerde markt de overheidde juiste impulsen en ondersteuningverschaft. Wij willen onze GroeneStroom-productie de komende vijf jaarverdubbelen. Voorwaarde hiervoor isnatuurlijk wel dat de overheid metpassend, consistent, flankerend beleidde randvoorwaarden blijft scheppen.Wij zullen dan EUR 200 tot 300 miljoeninvesteren. Dit zijn investeringen inde meestook van biomassa, warmtekrachtcentralesop basis vanbiobrandstoffen en een verdereuitbreiding in windenergie inNederland en Duitsland. Metbetrekking tot windenergie onderzoekenwij ook de mogelijkheden inFrankrijk en het Verenigd Koninkrijk.Onze biomassa zal in steeds groteremate voldoen aan bestaande en, insommige gevallen, nog te ontwikkelenduurzaamheidscriteria. Dit geldt in hetbijzonder voor bio-oliën, zoalspalmolie. Met behulp van ons GreenGold Standard label (een meergedetailleerde beschrijving hiervanis opgenomen in het hoofdstuk‘Marktspeler’) zullen wij bij de importvan biomassa letten op het voorkomenvan natuuraantasting en sociaalongewenste omstandigheden, zoalskinderarbeid.Duurzame energie is nog altijd duurderom te produceren dan conventioneleenergie (uit fossiele brandstoffen).De overheid is daarom partner in derealisatie van onze doelstellingen.De laatste jaren wordt het overheidsbeleidechter gekenmerkt door velewijzigingen. Hierdoor ontstaaninvesteringsrisico’s die niet goed teoverzien zijn. In de laatste tien jaarzijn er drie verschillende regelingengeweest die een financiële bijdrageleverden aan duurzame energie.Het huidige systeem van de MEP(Milieukwaliteit ElektriciteitsProductie)is doelmatig en rechtvaardig.Producenten van duurzame energiekrijgen het verschil vergoed tussen dekosten van duurzame en conventioneleenergieopwekking.De stopzetting met onmiddellijkeingang in augustus 2006 van deMEP-subsidie voor nieuwe projectenschrikt investeerders af. Essent pleitnadrukkelijk voor een consistentbeleid. Al onze inspanningen zijnslechts mogelijk wanneer financiëleondersteuning van de overheidgekenmerkt wordt door doelmatigheid,consistentie en voldoende omvang.Dit om investeringen in onze ambitieste rechtvaardigen.In 2006 ontving Essent EUR 243miljoen aan subsidies, waarvan hetmerendeel MEP-gelden betrof.Dit voor de productie van elektriciteitdoor biomassameestook, opwekkingmet windenergie en brandstofefficiëntewarmtekrachtkoppelingen.

Essent als bedrijfsvoerderInnovatie als de schonemotor van ons duurzameenergiebeleidInnovatie is voor Essent eenbelangrijk middel om onzeduurzame doelstellingen tebereiken. Wij zijn de afgelopenjaren volop bezig geweest metinnovatieve ontwikkelingen.In onze rol als producent vanelektriciteit, leverancier van gasen andere producten en diensten,dient Essent voortdurendinnoverend bezig te zijn.Met betrekking tot duurzame innovatieis Essent de afgelopen jaren succesvolgeweest, zoals bij het realiserenvan hogere energetische rendementenen energiebesparingen. Verder zijnalternatieve, schone brandstoffeningezet en wordt er inmiddels veelbiomassa meegestookt. Om deze enverdere duurzame ontwikkelingenbinnen Essent nog beter te faciliteren,is er in de loop van 2006 een begingemaakt met het ontwikkelen van eeninnovatiestrategie. Voorts heeft de aansturingvan alle innovatieactiviteiteneen centraal coördinatiepuntgekregen in het Innovatiecentrum.Hierdoor is ook de samenwerkingmet externe duurzame technologieprojectenverbeterd.In 2001 is vanuit het ministerie vanEconomische Zaken de weg naar‘Energietransitie’ ingeslagen. Dit iseen ambitieus langetermijnprogrammanaar een geheel duurzame energievoorzieningin 2050. Essent draagt bijdoor deelname aan verschillendeprojecten. Deze zijn gericht op demogelijkheden van gas (besparing,verhoging efficiency, decentraalgebruik, waterstof), handel, standaardiseringen toepassing van biomassaen het duurzaam produceren vanenergie. Verder is Essent actiefbetrokken bij verschillende projectenrondom energieopslagtechnieken en‐besparingsopties.Bij veel ontwikkelingen werkt Essentsamen met derden. Zo zijn wij deelnemerin één van de fondsen vanChrysalix. Deze organisatie beheertde fondsen en investeert in vernieuwendetechnologieën en kansrijkeondernemers die zich inzetten voorde veranderingen in de mondialeenergie-industrie. Dit geldt voor zowelveranderingen gericht op opwekkingals op gebruikstoepassingen.Technologiefondsen overbruggenzo de death valley tussen prototypeen succesvolle marktintroductie enhebben tot doel om een gezondrendement te behalen. Deze fondsenleggen het innovatief leiderschapwaar het hoort, namelijk bij defabrikant/ontwikkelaar. Bij voorkeurworden er projecten in Nederlandgerealiseerd; de bijbehorende milieucreditsworden in dat geval ook aanons land toegeschreven.Essent heeft ook samenwerkingsverbandenmet kennisinstituten, zoalsECN, KEMA, TNO en universiteitenen hogescholen. Deze bieden zowelEssent als de onderwijsinstellingende mogelijkheid specifieke kennis tevergaren. Daarnaast ondersteuntEssent op deze wijze het onderwijsen de wetenschap. Hierdoor wordennieuwe wetenschappelijke initiatievenmogelijk en wordt jong ondernemerschapgestimuleerd in de regio’s waarEssent van oorsprong actief is en waarhaar aandeelhouders zich bevinden.Een constante stroomvan energie…Essent is een energiebedrijf enproduceert elektriciteit en warmte,zowel voor consumenten alsbedrijven. Ook verwerken wijafval waarbij energiewinningen hergebruik belangrijkeuitgangspunten zijn. Productieen verwerking vindt op veleverschillende manieren en metdiverse technieken plaats, maarsteeds met alle aandacht voormilieu, duurzaamheid en veiligheid.Milieu en duurzaamheid zijn begrippendie niet direct in verband wordengebracht met energiecentrales ofafvalverwerking. Toch doet Essent erveel aan zo efficiënt mogelijk metfossiele brandstoffen om te gaanen emissies te beperken. Waar dittechnisch en economisch mogelijk is,zetten wij biomassa als brandstof inals alternatief voor fossiele brandstoffen.En gebruiken wij wind enwaterkracht als bron voor elektriciteitsopwekking.Zo geeft Essent invullingaan haar rol als verantwoorde bedrijfsvoerder.Dit doen wij zelf, maar wijstimuleren dit ook bij energieproducentenwaar Essent medeaandeelhouderis.Het is onze doelstelling om transparantte zijn over wat wij doen en hieroververantwoording af te leggen. Als groteenergieproducent, de grootsteproducent van duurzame energie enafvalverwerker in Nederland, één vande grootste exploitanten van windenergiein Noordwest-Europa en medeeigenaarvan de enige kerncentralevan Nederland, kunnen wij veel uitleggen.Over energieproductie,emissies, duurzaamheid, afval enveiligheid.Elektriciteits- en warmteproductiebij EssentEssent heeft een gevarieerd enuitgebalanceerd productieparkdat is gebaseerd op het gebruikvan verschillende brandstoffen.Zo hebben wij de flexibiliteit ommarktconform elektriciteit vooronze klanten te produceren.Dit doet Essent in grootschaligecentrales en warmtekrachtcentrales,warmtekrachtkoppelingen,windparken, afvalverbrandingsenafvalvergistingsinstallaties endiverse kleinschalige opwekkingsinstallaties,zoals onze waterkrachtcentrales.De conventionele productie vanelektriciteit en warmte vindt plaatsin grootschalige centrales enmiddelgrote warmtekrachtcentralesbij de industrie met een capaciteitvan circa 4.500 MW in Nederland(Essent-aandeel).31

MVO Verslag 20067181932Dit is 23% van de totale, vergelijkbareopwekkingscapaciteit in Nederland.Hiermee produceerde Essent in 200620.000 GWh. Essent is daarmee éénvan de grootste elektriciteitsproducentenin Nederland, met een17Borssele18451Moerdijk219GeertruidenbergBergen op Zoom6451Moerdijk7GeertruidenbergBergen op Zoom613Cuijk's-Hertogenbosch89HelmondEindhovenGeleen32GroningenFiguur 10 Essent-installaties in Nederland16WijsterKlazienaveen151113712EricaCuijk's-Hertogenbosch89HelmondEindhoven 10Enschede 3MaasbrachtGeleenFiguur 11 Essent-installaties (exclusief windparken)groot productiepark aan efficiëntewarmtekrachtcentrales. Naastelektriciteit leverde Essent metdeze centrales ook 27,5 miljoen GJ(equivalent aan 7.600 GWh) warmteaan haar klanten.1420Groningen16WijsterKlazienaveen1511 12EricaEnschede10kolenbiomassaaardgasafvalverbrandingafvalvergistinguraniumwaterDuurzame energie wordt geproduceerddoor onze windparken in Nederlanden Duitsland en met onze Nederlandsecentrales waar schone biomassa defossiele brandstoffen vervangt. Verdergebruiken wij ook in Nederland opbeperkte schaal waterkracht. In totaalproduceerde Essent 3.757 GWh aanduurzame energie; circa 15% van detotale productie van Essent. Dit is hetequivalent van het jaarverbruik vanruim 1 miljoen Nederlandse huishoudens,bij een gemiddeld jaarlijkskolen verbruik van 3.500 kWh per huishouden.biomassa Een groot deel hiervan is aan onzeaardgas klanten als Groene Stroom verkocht.afvalverbrandingafvalvergisting Ook de verwerking van afval is eenuranium bron van energie. Via de verbrandingvan afval, de winning van biogas uitwatervergisting van afval en de benuttingvan stortgas uit vele stortplaatsen,wordt elektriciteit gemaakt. DeEssent-installaties in Nederland waarafval op deze wijze wordt omgezet,hebben in 2006 in totaal netto775 GWh opgewekt (deelneming AZNnaar rato Essent aandeel).Bedrijf/locatie 20Belangrijkste brandstoffen Opgesteld elektrisch Max. warmtevermogenin MWlevering inMaasbrachtMW1 Amercentrale, Geertruidenberg 14kolen, biomassa 1.243 6002 Dongecentrale, Geertruidenberg aardgas 121 03 Clauscentrale, Maasbracht aardgas, biomassa 1.280 04 WKC Moerdijk aardgas 339 1635 AZN (80% Essent Milieu) Moerdijk afvalverbranding nvt nvt6 WKC Bergen op Zoom aardgas 33 187 WKC Den Bosch aardgas 32 188 WKC Helmond aardgas 83 939 WKC Eindhoven aardgas 49 4510 WKC Enschede aardgas 58 3511 WKC Erica aardgas 61 7012 WKC Klazienaveen aardgas 61 7013 Bio-energiecentrale Cuijk biomassa 25 014 WKC Swentibold Geleen aardgas 242 27015 Essent Milieu Wijster afvalverbranding, stortgas 57 016 Essent Milieu Vagron, Groningen afvalvergisting 3 017 EPZ Kolencentrale Borssele kolen, biomassa 406 018 EPZ Gasturbine Borssele aardgas 18 019 EPZ Kerncentrale Borssele uranium 485 020 Waterkrachtcentrale Linne, Maasbracht water 11 0WKC= Warmtekrachtcentrale

Essent als bedrijfsvoerderAmercentrale, GeertruidenbergClauscentrale, MaasbrachtOnze conventionele energiein Nederland en DuitslandDe grootschalige elektriciteitscentralesvan Essent in Nederlandzijn de Amercentrale inGeertruidenberg en deClauscentrale in Maasbracht.Daarnaast heeft Essent een 50%belang in NV EPZ; de exploitantvan onder andere de kerncentralein Borssele. In Duitsland is Essentvoor 51% eigenaar van het energiebedrijfswb AG uit Bremen met driecentrales.Van oudsher wordt energie opgewektmet fossiele brandstoffen; kolen, aardgasof stookolie. Naast het gebruik vandeze conventionele brandstoffen maaktEssent, na technische aanpassingenaan de centrales, ook steeds meergebruik van biomassa als brandstof.De totale elektriciteitsproductie(Essent-aandeel) uit grote centraleswas 16.195 GWh. Naast elektriciteitwordt ook warmte geproduceerd.De Amercentrale in Geertruidenbergis een voorbeeld van een conventionele,kolengestookte centrale waarook duurzame biomassa als brandstofwordt gebruikt. Het totale vermogen is1.243 MW, met een warmteproductievermogenvan 600 MW. Voor koelingwordt water uit de rivier de Amergebruikt. Om ongewenste opwarmingvan het rivierwater te voorkomen, iser tevens een koeltoren aanwezig.In 2006 produceerde de Amercentrale7.036 GWh, waarvan 863 GWh aanGroene Stroom uit biomassa; vooralhoutpellets die bestaan uit geperstzaagsel.33Conventionele energie1 brandstof2 ketel3 turbine4 generator5 condensor6 rivier7 koeltoren8 elektrostatische vliegasvangers9 rookgasontzwavelingsinstallatie10 vliegas en gips: bouwgrondstoffenHet principe van elektriciteitopwekken in een centrale is relatiefeenvoudig. Met een brandstof wordtwater verhit. De stoom die daardoorontstaat, wordt naar een turbinegeleid welke een as aandrijft. Hieraanzit de generator voor de elektriciteitsopwekking.Nadat zo veel mogelijkenergie is gewonnen uit de stoom,wordt deze in de condensor gekoeldtot water, dat teruggaat naar de ketel.Dit koelen gebeurt met water,bijvoorbeeld oppervlaktewater uit eenrivier. Om te voorkomen dat hetoppervlaktewater door lozing van hetkoelwater te warm wordt, wordt detemperatuur van het oppervlaktewaterconstant in de gaten gehouden. Zonodig wordt een koeltoren gebruiktom overmatige opwarming tegen tegaan.

MVO Verslag 2006In 2006 heeft een van de twee eenhedenvan de Amercentrale een uitgebreideonderhoudsbeurt gehad.Complete delen van de centrale zijnvernieuwd. Hierdoor is de levensduurvan de centrale naar verwachtingverlengd tot 2020. Verder wordt in 2007bij de andere eenheid een DeNO X ‐installatie geplaatst. Hiermee wordenschadelijk stikstofoxides (NO X ) uit derookgassen gefilterd en omgezet instikstof (N 2 ) en water. De centralevoldoet hierdoor weer volledig aan de(toekomstige) emissie-eisen.De Clauscentrale in Maasbracht,bestaande uit twee eenheden van640 MW, is ontworpen voor de inzetvan aardgas en stookolie. Door aanpassingaan de centrale — zoalsopslagtanks, leidingen, pompen enbranders — is deze geschikt gemaaktvoor het gebruik van plantaardige olieen verwante plantaardige raffinagerestproducten.De centrale heeft tweekoeltorens. In 2006 produceerde deClauscentrale 4.224 GWh, waarvan1.530 GWh aan Groene Stroom uitbiomassa.34GasexpansieDe Clauscentrale, veel WKC’s en WKK’sdraaien op aardgas. Naast energie uitaardgas haalt Essent ook energie uithet transport van aardgas. Dit doorgasexpansie; een vorm van opwekkingdie geen enkele emissie produceert.Gas wordt getransporteerd doorleidingen. Het gas in de grote transportleidingenin Nederland – de slagadersvan het gastransport – wordt vervoerdonder hoge druk. Hoe dichter bij deklant, hoe lager de druk van het gasmoet worden. Dat gaat via drukverlagingsinstallaties.Wanneer in dezezogenaamde gasexpanders hoge drukwordt verlaagd, komt daarbij energievrij. Daarmee kan met een specialeinstallatie elektrische energie wordenopgewekt. Een in 2006 in Maastrichtin gebruik genomen installatie levertgenoeg emissievrije stroom voor enigeduizenden huishoudens.Warmtekrachtcentrales101 aardgas2 gasturbine3 ketel4 schoorsteen5 stoomturbine6 generator7 hoogspanningsmast8 warmtewisselaar9 naar stadsverwarming/industriële afnemer10 van stadsverwarming/industriële afnemer11 luchtgekoelde condensor12 naar klantWarmtekrachtcentrales zijn centralesdie gelijktijdig elektriciteit en warmteopwekken. De warmte wordt gebruiktin industriële processen of als verwarmingvoor huishoudens. Decentrales zijn hierdoor zeer energieefficiënt.Elektriciteitscentrales diewarmte leveren aan stadsverwarmingzijn als geheel efficiënter danelektriciteitscentrales zonder(rest)warmtebenutting. Zij producerenelektriciteit én warmte, tegenover eengeringe verhoging van debrandstofinzet. Een WKC heeft eenenergetisch rendement van zo’n 60%,vergeleken met 40% voor eenconventionele centrale. Dat bespaartbrandstof en is dus goed voor hetmilieu. Door het gebruik van WKC’s iser minder uitstoot van CO 2 .

Essent als bedrijfsvoerderWarmtekrachtcentrale, WKC MoerdijkWarmtekrachtcentrales;maximaal rendementmet minimale energieMet warmtekrachtcentrales maaktEssent efficiënt gebruik vanschaarse brandstoffen. Een warmtekrachtcentrale(WKC) produceertelektriciteit en warmte tegenovereen geringe verhoging van debrandstofinzet. De warmte wordtgebruikt voor stadsverwarmingof industriële toepassingen.Een kleinere installatie die methetzelfde principe werkt, is dewarmtekrachtkoppeling (WKK).Met beide technieken realiserenwij een besparing in brandstof enreductie van broeikasgasemissies.Essent heeft diverse WKC’s, waarvande centrale in Moerdijk de grootste is.Verder hebben wij verspreid over hetland verschillende middelgrote,aardgasgestookte WKC’s. Daarnaastlevert de Amercentrale warmte voorde verwarming van huizen engebouwen in Tilburg en Breda (stadsverwarming)en voor de glastuinbouw.Zo zijn er voor de industrie verschillendeWKC’s. De WKC Moerdijk levertnaast warmte ook stoom aanShell Chemie. De WKC op deChemelot–locatie in Geleen levertelektriciteit en warmte voor DSM enSABIC. Ook staat er een WKC bijPhillip Morris in Bergen op Zoom enbij Heineken in ’s-Hertogenbosch.Samen met industriële partners heeftEssent ook WKC’s ontwikkeld waarvanwij mede-eigenaar zijn. Bij AkzoNobel in Delfzijl en Hengelo, met DowBenelux in Terneuzen, met AVEBE inGasselternijveen en Ter Apelkanaal,met Dupont in Dordrecht en bij Sappiin Maastricht.Het Essent-aandeel in de totaleelektriciteitsproductie van de gasgestookteWKC’s was in 20066.390 GWh en meer dan 23 miljoen GJwarmte (6.456 GWh).De WKC Moerdijk is zeer bijzonder.Deze centrale produceert elektriciteiten warmte in de vorm van stoom voorShell Chemie. Het bijzondere is dat deIn 2006 had Essent met 293 WKK’s115 MW aan elektriciteitproductiecapaciteitin Nederland. Genoeg omeen middelgrote stad van energie tevoorzien. De geproduceerde warmtevindt vooral zijn weg naar klantenmet een grote warmtevraag, zoals deglastuinbouw, utiliteitsgebouwen,zwembaden en verzorgings- en ziekenhuizen.Warmtekrachtkoppelingenzijn goed voorhet milieucentrale naast aardgas, indirect, ookafval als brandstof gebruikt. Dezeafvalverbranding gebeurt bij de naastgelegeninstallatie van AfvalverwerkingZuid Nederland (AZN),een meerderheidsdeelneming vanEssent. Met het door AZN verbrandeafval wordt stoom gemaakt. Dezewordt vervolgens gebruikt in de WKCMoerdijk en omgezet in elektriciteit.De combinatie van afvalverbrander enWKC resulteert in een belangrijkeefficiencyverbetering ten opzichte vantwee aparte installaties.Warmtekrachtkoppelingen; goed voorhet milieuDe warmtekrachtkoppeling (WKK) iseen kleinere versie van de WKC eneveneens een goed voorbeeld vanverantwoord energiegebruik. Net alsbij de WKC is het totale rendementerg hoog. Dat komt omdat met gas, debrandstof voor een WKK, naast warmteook elektriciteit wordt gemaakt. EenWKK wordt doorgaans dicht bij deklant geplaatst, omdat zo de transportverliezenvan warmte gering blijven.WKK is goed voor het milieu. In 2006produceerden we met onze WKK’s370 GWh aan elektriciteit en circa1.840.000 GJ aan warmte, equivalentaan 510 GWh. De ambitie voor dekomende jaren is erop gericht om deproductiecapaciteit verder uit tebreiden tot 500 MW.Biomassa als brandstof;duurzame energieproductieen besparing van fossielebrandstoffenEssent is de grootste duurzameenergieproducent in Nederland,onder andere door het gebruikvan biomassa. Biomassa vervangtgedeeltelijk de conventionelebrandstoffen in onze grotecentrales of wordt gebruikt ineen speciale bio-energiecentrale.Hiermee verminderen wij deuitstoot van CO 2 en produceren weGroene Stroom voor onze klanten.Essent heeft een aantal van haarconventionele centrales aangepastvoor de meestook van biomassa.Daarmee zetten deze centrales,naast fossiele brandstoffen, ookschone biomassa om in elektriciteit;in Groene Stroom. Wij doen dit in deAmercentrale, waar kolen vervangen35

Bio-energiecentrale, Cuijk36worden door vaste biomassabrandstoffen,vooral houtpellets vangeperst zaagsel. In de Clauscentraleworden plantaardige oliën en reststoffenuit de raffinage daarvan alsvervanging voor aardgas en zwarestookolie gebruikt. Op deze manierwordt zo’n 20% van de fossielebrandstof vervangen door biomassa.De totale Groene Stroom-productieuit de meestook van schone biomassawas 2.476 GWh in 2006. Dit is 77%van het totaal door Essent inNederland geproduceerde volumeaan duurzame energie en ongeveereen derde van de totaal in Nederlandgeproduceerde hoeveelheid. Hiermeeis biomassa veruit de belangrijkstebron voor duurzame energieproductiein Nederland.In de bio-energiecentrale in Cuijkwordt alleen met schone biomassaelektriciteit geproduceerd. In 2006zo’n 162 GWh, goed voor zo’n45.000 Groene Stroom-klanten.Jaarlijks is hiervoor ongeveer240.000 ton hout nodig, dat ondermeer afkomstig is van snoeihout vanStaatsbosbeheer en van resthoutuit de houtverwerkende industrie.Op deze manier ontstaat eenCO 2 ‐besparing van 85.000 ton.Wat is biomassa?Voorbeelden van schone, vaste envloeibare biomassa zijn: snoeiafval,resthout, hout uit het bos, plantaardigeoliën en vetzuren en agrarisch restmateriaal,zoals palmpitschilfers ofcacaoboondoppen. Dit zijn ook brandstoffendie Essent gebruikt voor deproductie van Groene Stroom.De verbranding van biomassa wordtbeschouwd als CO 2 -neutraal.De uitstoot van CO 2 bij de verbrandingis namelijk gelijk aan de opname vanCO 2 tijdens de groei van de bomen enplanten waaruit de biomassa bestaat.Dit in tegenstelling tot fossiele brandstoffen— steenkool, aardgas, olie —waardoor de CO 2 in de atmosfeer stijgt.De toename van CO 2 wordt algemeengezien als een van de belangrijksteoorzaken van de opwarming van deaarde; het broeikaseffect.Recent zijn er vraagtekens geplaatstbij de duurzaamheid van door Essentgebruikte palmolie. Hoewel Essent aljaren de door haar gebruikte biomassacertificeert — via het Essent GreenGold Standard label, een keurmerkwaar onder meer het WNF toezicht ophoudt — zijn wij direct gestopt met deinkoop van palmolie. Thans onderzoekteen onafhankelijke commissie, onderleiding van professor Blok van deUniversiteit Utrecht, de certificeringsmogelijkhedenvan palmolie.

Essent als bedrijfsvoerderWindenergie;onuitputtelijk en schoonWind is een duurzame en onuitputtelijkeenergiebron voor hetopwekken van elektriciteit. Essentdoet dat in Nederland en Duitsland.Wij exploiteren en ontwikkelenwindparken op land en binnenkortook op zee. Met in totaal490 windturbines, met een gemeenschappelijkvermogen van 454 MW,is Essent één van de grootsteproducenten van elektriciteit uitwindenergie in Noordwest-Europa. Zo is windenergie, net alsbiomassa, één van de pijlers onderde duurzame energiestrategie vande onderneming.Essent is een pionier en al meer dantwintig jaar actief op het gebied vande ontwikkeling van windparken opplekken waar het voldoende waait;aan de kust en op windrijke locatiesin het binnenland. Hier hebben wijde laatste jaren 490 windmolensgeplaatst. Met een productie van696 GWh in 2006, waarvan 540 GWhin Duitsland, wordt er thans voor zo’n200.000 huishoudens duurzameenergie geproduceerd. Hiermee iseen besparing van 350.000 ton CO 2gerealiseerd.5 MW windturbine, CuxhavenWindenergie op zee heeft de toekomsten is volop in ontwikkeling. Op landkomen minder en steeds kleinerelocaties voor windparken beschikbaar.De hogere windsnelheden op zee enbeschikbare ruimte staan groterewindturbines en windparken toe.Samen zorgen deze voor een noggrotere elektriciteitsproductie. Essentis al enige jaren bezig met de ontwikkelingvan een groot offshorewindpark in het Duitse deel van deNoordzee. Op ongeveer 30 kilometerten noorden van het eiland Helgoland

38Figuur 12 Windparken van Essent in Nederland enDuitsland. De kleuren geven de verschillendewindsnelheden weer. 1. Halsteren2. Karolinapolder3. Sabinapolder4. Volkerak5. Zuidermeerdijk6. Westermeerdijk7. Scheemda/Harkstede8. Lauwersoog9. Eemsmond10. Eemshaven11. Spijk12. Schwanewede13. Seedorf14. Ottersberg15. Embsen16. Bücken17. Hassel18. Fallingbostel19. Schneverdingen20. Melbeck21. Regensbostel22. Sommerland23. Friedriechgaabekoog24. OffshorewindparkNordsee Ost(te ontwikkelen)25. Süderdeich26. Hörup27. Riepsdorf28. Grömitz29. Lasbek30. Porep31. Hohenberg32. Malterhausen33. Philippsthal34. Homberg35. Diemelsee36. Lichtenau37. Dransfeld38. Heyen39. Neuhof40. Salzgitter41. Lengede42. Grasleben43. Vordorf44. Brome45. Eicklingen46. Schellerten47. Damme48. Gersten49. Messingen50. Sassenberg51. Welver52. Radevormwald53. De BeitelWindkracht in meter/sec.> 8,07,5 - 8,07,0 - 7,56,5 - 7,06,0 - 6,5< 6,0is een windpark van 400 MW in voorbereiding;een omvang die op landniet realiseerbaar is. Wij verwachtendat de eerste door dit windpark opgewektestroom in 2010 beschikbaarkomt.De techniek van speciaal op zeeconditiestoegespitste windturbineslaat snel vooruitgang zien. Grotere enbetrouwbaardere windturbinesverhogen productieopbrengsten enverlagen investerings- en bedrijfsvoeringskosten.Zo concurreren windparkenop zee straks qua omvang enproductie met conventionele centrales.Om deze redenen testen wij, samenmet onze partner voor dit projectE.ON Energy Projects (onderdeel vanhet Duitse energiebedrijf E.ON), eennieuwe windturbine. De 5 MW turbineis één van de grootste windturbinesdie op dit moment beschikbaar is.Deze 180 meter hoge windturbinemet drie rotorbladen van elk 60 meterkan voor zo’n 5.000 huishoudenselektriciteit opwekken. In december2006 is een testturbine in Cuxhaven,Duitsland, in bedrijf genomen.Met de testfase — nu nog op land —verwachten wij meer kennis te krijgenover de mogelijkheden van deze windturbineop zee.

Essent als bedrijfsvoerderWaterkrachtcentrale, LinneWaterkracht; een stroomvan schone energieWaterkracht in Nederland is nietde meest bekende en voor dehand liggende vorm van energieopwekking.Toch draagt ookwaterkracht op beperkte schaal bijaan de elektriciteitsproductie vanEssent. En waterkracht is schoneenergie, zonder schadelijkeemissies; Groene Stroom uit water.Waterkracht is een vorm van energiedie van oudsher in Nederland wordtgebruikt. Watermolens zorgden vooromzetting van stromend water inmechanische kracht, voor het zagenvan hout of het malen van graan. Nuwekt Essent met haar twee modernewaterkrachtcentrales duurzameenergie op uit waterkracht.De waterkrachtcentrale in de Maasbij Linne heeft een vermogen van11,5 MW. Hiermee produceerden wij32 GWh aan Groene Stroom in 2006,goed voor zo’n 9.000 huishoudens.De centrale is gebouwd naast eenstuw in de Maas, waardoor een vervalvan zo’n vier meter ontstaat. Hierbij isrekening gehouden met de vistrek.Door de aanleg van een vistrap kunnenstroomopwaarts zwemmende vissendit hoogteverschil overbruggen.Bij de waterstuw in Gramsbergen ligtde waterkrachtcentrale ‘De Haandrik’.Dit is een veel kleinere centrale.Met een vermogen van 100 kW ishier in 2006 227 MWh geproduceerd,waarmee 65 huishoudens van GroeneStroom zijn voorzien.EPZ; kolen, biomassa, gas enuranium als energiebronnenEssent is voor 50% eigenaarvan energieproducent NVElektriciteits-ProductiemaatschappijZuid-Nederland(EPZ). De andere aandeelhouderis energiebedrijf NV Delta. Debekendste installatie van EPZ is dekerncentrale in Borssele. Minderbekend is dat EPZ ook een grotekolencentrale heeft – waar metmeestook van biomassa ookgroene energie wordt gemaakt –naast een kleine gascentrale eneen windpark.Ons aandeel in de stroomproductiein 2006 was 2.422 GWh, waarvan1.653 GWh opgewekt door dekerncentrale, 722 GWh door dekolencentrale (waarvan een deelmiddels biomassa) en 14 GWh uitwindenergie.In vergelijking met Frankrijk, Belgiëen Duitsland speelt de opwekkingvan elektriciteit met kernenergie inNederland slechts een beperkte rol.Nederland heeft relatief veelconventionele kolen- en gasgestooktecentrales. Deze hebben als nadeel datze CO 2 uitstoten, wat bijdraagt aanklimaatverandering. Bij kernenergiewordt geen CO 2 uitgestoten.39Omgang met radioactief afvalBij het gebruik van kernenergie staatde veilige omgang met radioactiefmateriaal centraal. Net als alle anderekerncentrales produceert ook Borsselekernafval. Het laag- en middelradioactiefafval wordt voor minstens100 jaar opgeslagen bij de CentraleOrganisatie Voor Radioactief Afval(COVRA). Dit afval is na 50 tot150 jaar uitgewerkt; na 100 jaar is deradioactiviteit voor 90% afgenomen.Hoogradioactief afval, ofwel kernsplijtingsafval,wordt in opdracht vande kerncentrale opgewerkt en isgeschikt voor hergebruik. Op ditmoment draait de kerncentrale voorongeveer een kwart op gerecycledenucleaire brandstof. AangezienNederland geen eigen opwerkingsfabriekenheeft, gebeurt dit inLa Hague, Frankrijk. Van de splijtstofwordt het leeuwendeel (95%) opgewerktvoor hergebruik. De rest (5%)wordt zorgvuldig opgeslagen.Dit gebeurt in een speciale bunker;het Hoogactief Afval BehandelingsenOpslag Gebouw (HABOG) bij deCOVRA. De kosten zijn reeds voldaanvoor zowel de 100-jarige opslag bijCOVRA als de definitieve oplossingvoor opslag. In 2006 ontstond circatien ton hoogradioactief afval in decentrale in Borssele, waarvan naopwekking circa 0,3 ton overblijftvoor langjarige opslag.

MVO Verslag 2006Het Borssele convenant; een belangrijke bijdrage aan de verduurzaming van NederlandSamen met de overheid is in 2006 hetBorssele-convenant opgesteld.Binnen dit convenant zijn afsprakengemaakt over het open houden van dekerncentrale in Borssele tot en met2033. Hierdoor wordt de technischveilig te exploiteren centrale nietvroegtijdig gesloten. Zo wordtkapitaalvernietiging voorkomen enblijft vitale kennis over kernenergiebehouden. Onderdeel van het convenantis ook dat Essent zich verplichttot een financiële bijdrage ter groottevan in totaal EUR 125 miljoen voor detransitie naar een duurzame energiehuishouding.Ditzelfde geldt voorenergiebedrijf Delta. Daarnaastinvesteert de overheid ook EUR 250miljoen in projecten die een bijdrageleveren aan een structurele reductievan de emissie van broeikasgassen.Bovendien wordt er een technologiefondsmee gevormd, dat verantwoordelijkwordt voor het marktrijpmaken van technologieën die kansrijkzijn en bijdragen aan de verduurzamingvan de energievoorziening.40De visie van Essent op kernenergieKernenergie maakte in 2006 7,5% uitvan de totaal door Essent opgewektehoeveelheid elektriciteit. InNoordwest-Europa bestaat zo’n 37%van de brandstofmix uit uranium. Inde ons omringende landen, zoalsFrankrijk, België en Duitsland, is datrespectievelijk 78%, 56% en 28%.Kernenergie is een CO 2 -neutraalalternatief voor conventionele fossielebrandstoffen, zoals olie, kolen en gas.Ook vermindert het gebruik van kernenergiede prijs- en leveringszekerheidsrisico’svan conventionelebrandstoffen, die steeds vaker vanbuiten Europa komen. Essent zietkernenergie als één van veleoplossingen in een transitie naar eenstabielere en duurzamere energiehuishouding.Of er in Nederlandnieuwe kerncentrales bijkomen, iseen politieke keuze. Deze zal medeworden gemaakt op basis van deuitkomsten van een eventueel maatschappelijkdebat hierover. Essent zalde mogelijkheden om te investerenin kernenergie in Nederland, in afwachtingvan politieke besluitvorming,blijven onderzoeken.Figuur 13 Totaal verwerkte hoeveelheidafval Essent Millieu in 2006eenheid in tonnenVerbranding 1.492.854Compostering 693.475Storten 445.694Totaal 2.632.023Inclusief AZNAfvalverwerking; optiesom met afval om te gaanEssent is een van de grootste afvalverwerkersin Nederland. Hierbijstaat een nuttig hergebruikvoorop. Omzetting in elektriciteit enwarmte, het composteren en hetstorten van afval zijn demogelijkheden.In 2006 heeft Essent zo’n 2,6 miljoenton afval verwerkt en is hiermee eentoonaangevende speler op deNederlandse markt. Het grootste deelvan het aangevoerde afval bestaat uithuishoudelijk en daarmee vergelijkbaarbedrijfsafval. Op industriëleschaal worden brandbare, organischeen niet-brandbare/minerale afvalstromenverwerkt. Dit met scheidings‐,vergistings- en verbrandingstechnieken.Die afvalstromen waarvooruiteindelijk geen andere verwerkingsmogelijkhedenzijn, moeten wordengestort.Energie uit afval; verstandiggebruik van afvalstromenAfval als energiebron. Dit ismisschien niet de meest voor dehand liggende brandstof, wel eenwaarmee Essent in 2006 zo’n 3,5%van haar opgewekte elektriciteitproduceerde. In Wijster, Groningen,Moerdijk en op diversestortplaatsen in Zuid-Nederlandwordt energie opgewekt. Doorverbranding of vergisting, waardoorbiogas ontstaat, of dooronttrekking van gas uit stortplaatsenproduceerde Essent,boven op het eigen gebruik van deinstallaties, 775 GWh elektriciteitin 2006. Zo wordt afval met dehuidige kennis en technologiemaximaal efficiënt gebruikt ende milieubelasting beperkt.

Essent als bedrijfsvoerderAfval wordt verbrand in Wijster enbij AZN; de AfvalverbrandingZuid-Nederland te Moerdijk. Beideinstallaties zijn uniek in Nederland.De installatie in Wijster vanwege zijnomvang; drie identieke scheidingslijnenmet een totale capaciteit vanzo’n 800.000 ton afval per jaar eneen elektriciteitsproductie voor circa80.000 huishoudens. De installatie inMoerdijk — een deelneming van 80%,met NV Delta voor 20% - omdat dezeeen bijzonder hoog energierendementheeft. Dit wordt gerealiseerd door deunieke koppeling met de naastgelegenwarmtekrachtcentrale (WKC) vanEssent in Moerdijk. De drie verbrandings -lijnen, met elk een oven en uitgebreiderookgasreiniging, leverenaan de WKC hogedrukstoom van100 bar. Hierdoor ontstaat een veelhoger energetisch rendement tenopzichte van een ‘normale’afvalverbrandingsinstallatie.Als gevolg van toegenomen welvaarten toegenomen consumptie laat deafvalmarkt een stijgend aanbod zien.Ook de wijzingen in het afvalbeleid inDuitsland en het per 1 januari 2007openen van de grenzen voor brandbaarafval in Europa zorgen voor eengroter aanbod.Om goed in te spelen op dezeontwikkelingen heeft Essent eind 2006aangekondigd de installaties in Wijsteren Moerdijk uit te breiden. Door tweeextra verbrandingslijnen in Wijsterwordt de bestaande verbrandingsinstallatiebijna verdubbeld. Hethiervoor benodigde vergunningentrajectwordt in 2007 doorlopen.Ook bij AZN in Moerdijk vindt eenuitbreiding plaats. Met de bouw vande vierde verbrandingslijn is begin2007 gestart. Hierdoor neemt deverwerkingscapaciteit toe tot1 miljoen ton afval op jaarbasis.Naast de extra verbrandingscapaciteitlevert de uitbreiding in Wijster ooknog een ander voordeel op. Zo wordthet mogelijk om de restwarmte van deverbrandingsovens te gebruiken;restwarmte die nu niet benut wordt.Nabij de locatie van Essent zijnboeren en ondernemers voornemenseen fabriek te bouwen voor deproductie van bio-ethanol. De bioethanolzal gebruikt worden voor hetbijmengen in autobrandstof. Door derestwarmte van Essent toe te passenin het productieproces, vindt er eenaanzienlijke besparing plaats vanfossiele brandstoffen.41Verder is Essent al een tijd actief methoutvergassing op de Amercentrale.Hier kan circa 150.000 ton bouw- ensloophout per jaar verwerkt worden.Door de vergassing ontstaat eenschone vorm van houtgas datmeegestookt wordt in de Amercentrale.Onbedoelde gevolgen vanwijziging in de regelgeving van deoverheid zorgden ervoor dat devergasser in 2006 nauwelijks gebruiktis. Gelukkig is dit gecorrigeerd en zalde installatie in 2007 weer wordeningezet. Zo wordt houtafval eenCO 2 ‐vrij energieproduct.Figuur 14 Energieproductie Essent MilieuPercentageeigendomNetto elektriciteitsproductie2006 in GWhEssent Milieu Wijster afvalverbranding, stortgas 100 296Essent Milieu Vagron, Groningen afvalvergisting 100 4Essent Milieu Zuid stortgas 100 34AZN afvalverbranding 80 441Totaal 775NB: Deelnemingen naar rato Essent-eigendom

MVO Verslag 200642GAVI WIJSTER; afval scheiden, verbranden en hergebruiken123414 78De installatie in Wijster is een zogenaamdeGeïntegreerde AfvalVerwerkings Installatie (GAVI).In 2006 verwerkte Wijster zo’n1,2 miljoen ton afval, waarvan547.000 ton werd verbrand. Ditgebeurt in drie identieke scheidingsenverbrandingslijnen. Afval wordt instappen gescheiden met verschillendezeven en met gebruik van lucht enmagneten waarbij herbruikbarematerialen — zoals papier, plastic,metalen en organische materialen —worden teruggewonnen. Een deel vanhet teruggewonnen materiaal isgeschikt als brandstof en een anderdeel als grondstof voor de bouw. Deoverige restfractie — Refuse Derived54615910Fuel, of RDF — wordt verbrand, metals opbrengst energie. Deze wordtopgewekt met een stoomturbinewaaraan een 48 MW generator isgekoppeld. De bij de verbrandingvrijkomende rookgassen bevattenschadelijke stoffen en moeten wordengereinigd. Dit gebeurt in zes stappen;elektrofilter, sproeidroger, doekfilter,zure wasser, neutrale wasser enoxykatinstallatie. Zo wordenverzurende stoffen, zware metalen endioxinen verwijderd en afgebroken.De resterende uitstoot die deschoorsteen verlaat, voldoetruimschoots aan de strenge wettelijkeeisen. Ter controle wordt de rookgasuitstootcontinu gemeten en twee1112131 loshal2 ruwvuilbunker3 zeeftrommel (Ø 190 mm)4 windzifter5 zeeftrommel (Ø 45 mm)6 RDF-bunker7 verbrandingsketel8 elektrofilter9 sproeidroger10 doekfilter11 zure en neutrale wasser12 oxykatinstallatie13 rookgascontrole14 luchtgekoelde condensor15 turbinegeneratorkeer per jaar test een onafhankelijkinstituut de samenstelling van derookgassen.De reststoffen die bij de verbrandingvrijkomen — onverbrande resten enbodemas — ondergaan een verderebehandeling en worden alsfunderingsmateriaal gebruikt bij deaanleg van wegen en bedrijfsterreinen.Afgevangen stofdeeltjes enverontreinigingen uit de rookgassenworden afgevoerd en in Duitsevoormalige zoutmijnen als vulmiddeltoegepast tegen grondverzakking.Door verbrandingen composteringneemt de hoeveelheidgestort afval af.De scheidingsinstallatie VAGRON inGroningen heeft een verwerkingscapaciteitvan 230.000 ton afval perjaar. Door het zeven van het afvalontstaan diverse deelstromen.Een groot gedeelte van dezedeelstromen is de organische nattefractie (ONF) — organische delen,zand, grind, aardewerk en kleinerepapier- en kunststofdelen — diegeschikt is voor de vergistingsinstallatie.Nadat het materiaal verderis verkleind, wordt het verpompt inreactoren. Hier kan het vergistingprocesbeginnen. Dit levert zo’n1.000 m 3 gas per uur op. Dit is genoegom vier gasmotoren gezamenlijk2,5 MW elektriciteit te latenproduceren; voor eigen gebruik in deinstallatie en voor levering aan hetelektriciteitsnet.Vagron, Groningen

Essent als bedrijfsvoerderComposteren en storten; metzorg voor milieu en omgevingNiet uit al het afval wordtelektriciteit gemaakt; uit zo’n 55%maken wij stroom. 27% wordtgecomposteerd, en de rest wordtop milieuverantwoorde wijzegestort. Op deze gebieden isEssent marktleider. Met zorgvoor het milieu en de omgeving.Compostering gebeurt op diverselocaties. Met moderne tunnelcomposteerinstallatiesin Maastricht,Venlo en Deurne en grote geslotenhallen in Wijster — die behoren tot degrootste composteerinstallaties inEuropa - en Moerdijk. Compost is eenduurzame verwerking van organischafval. Verbranding wordt grotendeelsvoorkomen; het merendeel van hetafval wordt compost en slechts eenklein deel wordt als biobrandstofgebruikt. Zo gaan nuttige bestanddelenin het afval niet definitiefverloren. Verder vervangt compostdeels het gebruik van kunstmest endaalt het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen.Essent heeft een omvangrijk aantalstortplaatsen in Nederland. Dit zijnzowel actieve stortplaatsen, die noggebruikt worden, als niet meer actievestortplaatsen waar beheer noodzakelijkis. Doordat steeds meer afval verwerktwordt door middel van verbranding encompostering, neemt de hoeveelheidgestort afval af. Wat overblijft is nietbrandbaaren mineraal afval.Voorbeelden hiervan zijn geschoondboorgruis afkomstig van boorlocaties,grond, slib en onverwerkte residuenuit allerlei scheidings- en industriëleprocessen. Ook het overschot aanbrandbaar afval valt hieronder.Overigens wordt niet alles gestort.Een deel van het mineraal afval wordt,na bewerking of reiniging, verkochtals grondstof. Zo wordt bijvoorbeeldbodemas, afkomstig uit verbrandingsinstallaties,ingezet als grondstof inde wegenbouw.Niet op alle stortplaatsen wordt noggestort. Niet-actieve stortplaatsenvragen echter wel een jarenlangenabehandeling. Dit om te voorkomendat vrijkomend afvalwater in contactkomt met grondwater. Hiertoe wordtde stortplaats afgedicht en opsommige locaties wordt met specialeinstallaties het vrijkomende wateropgepompt en gezuiverd. Ook moetworden voorkomen dat het broeikasgasmethaan — afkomstig uit debiologische afbraakprocessen in destort — ontsnapt. Hiervoor is eengasonttrekkingsinstallatie aanwezig.Het vrijkomende stortgas wordt weergebruikt voor energieopwekking instortgasmotoren.43Het composteringsprocesAlle compost begint als groente-,fruit- en tuinafval (gft) en groenafval.Dit afval, onder andere afkomstig uitinzameling bij gemeenten, vormt debasis voor drie verschillendeproducten. Na het selectief bewerkenvan organische afvalstromen —verkleining en scheiding van metalen— worden deze in gesloten tunnels(tunnelcompostering) of incomposteerhallen (halcompostering)gebracht, waar het afval regelmatiggekeerd wordt. Verder wordt het afvalbelucht, worden ongewenste ziektekiemenvernietigd en worden zadenvan hun kiemkracht ontdaan.Biofilters beperken de uitstoot vanammoniak, geur en micro-organismen.Uiteindelijk blijven er drie hoogwaardigeproducten over. Het meestbekende is compost, een bodemverbeteraar.Ook doet het dienst alsvervanger van veen — een alternatiefvoor afgraving van natuurgebieden —en reststoffen die ingezet worden alsbiobrandstof. Alle composteer-installaties van Essent zijn erkenddoor de Voedsel- en Warenautoriteitin het kader van de richtlijn DierlijkeBijproducten. Dit is een waarborgvoor voldoende doding van ziekteverwekkers.Compost wordt bijvoorbeeldgecontroleerd op salmonella.De compost voldoet verder aandiverse (inter)nationale keurmerken,die garanderen dat het van voldoendeen constante kwaliteit is.

MVO Verslag 200644Afgedekte stortplaatsOnderzoek naar duurzaam storten en energieteeltIn 2006 is de eerste fase van hetproject duurzaam storten van deVereniging van Afvalbedrijvenafgerond. Essent, als lid van dezevereniging, heeft op de stortplaats inHaps een proef gestart met organischafval. Het project heeft aangetoonddat een stortplaats zó kan wordeningericht en beheerd dat de milieugevolgenvan het gestorte afval incirca 30 jaar teruggebracht kunnenworden tot het niveau van niet verderafbreekbaar (inert) afval. In 2007wordt gestart met een tweede faseom een aantal vraagpunten nader uitte werken en onderzoek te verrichtennaar het verduurzamen van bestaandestortplaatsen.Ook heeft onderzoek plaatsgevondennaar de mogelijkheden van energieteeltop stortplaatsen, als alternatiefvoor gras. Op de stortplaatsen in hetLimburgse Schinnen en Montfort enin het Brabantse Haps zijn proefvakkeningezaaid met koolzaad, energiemaïsen -tarwe. Deze gewassen kunnengebruikt worden voor verbranding ofvergisting. Het onderzoek heeft aangetoonddat energieteelt op stortplaatsennog niet rendabel is. Wél isenergieteelt mogelijk interessant als(tijdelijk) alternatief voor het groenbeheervan stortplaatsen. In 2007 zalnader onderzoek plaatsvinden.

Essent als bedrijfsvoerderMilieueffectenelektriciteitsproductie;verbruik grondstoffenDe opwekking van energievraagt verschillende brand- enhulpstoffen, waarbij Essent zoefficiënt mogelijk omgaat metfossiele brandstoffen. Hierbijstreeft Essent ernaar haarelektriciteitsproductie verder teverduurzamen door het inzettenvan biomassa als vervanger vanfossiele brandstoffen.Voor de productie van elektriciteiten warmte voor onze klanten is hetverbruik van grote hoeveelhedennatuurlijke hulpbronnen onvermijdelijk.Traditioneel zijn de fossielebrandstoffen kolen en aardgas inNederland de meest gangbare. Ookbij Essent zijn dit de brandstoffenwaaruit de meeste elektriciteit wordtgeproduceerd. De laatste jaren isbiomassa — onder meer houtpelletsen palmolie (derivaten) — echtersteeds belangrijker geworden alsvervanger voor deze fossielebrandstoffen. Daarnaast wordenhulpstoffen, zoals kalksteen enammonia, gebruikt in de rookgasreinigingsinstallatiesin onze centralesen afvalverbrandingsinstallaties.Zo wordt de uitstoot van schadelijkegassen beperkt, zoals van zwaveldioxide(SO 2 ) en stikstofoxides (NO x ).Emissies; controleren,beheersen en reducerenBij de verbranding van fossielebrandstoffen en afval komen broeikasgassen,verzurende emissiesen fijnstof vrij. Essent beperkt deuitstoot van broeikasgassen doorde grootschalige inzet van biomassaals vervanging van fossiele brandstof.De overige emissies wordenbeperkt door investeringen inrookgasontzwaveling, vliegasfilters,low‐NO x -branders enDeNO x -installaties. Naast dezeluchtemissies zijn er ook thermischeemissies; lozing van opgewarmdkoelwater vanuit de centrales.BroeikasgassenBroeikasgassen, zoals koolstofdioxide(CO 2 ) en methaan (CH 4 ), in deatmosfeer houden de warmte van dezon vast. De toename van broeikasgassenwordt algemeen gezien alseen belangrijke oorzaak van destijging van de gemiddeldetemperatuur op aarde. Met allerisico’s van klimaatveranderingenvan dien.Voor Essent is CO 2 het belangrijkstebroeikasgas. Het komt vrij bij deopwekking van elektriciteit en warmteen bij de verwerking van afval. Debelangrijkste bijdrage voor Essentkomt uit de productie van elektriciteiten warmte. Daarnaast veroorzakenafvalverwerking en het netwerkbedrijfook beperkte emissies.Voor elektriciteitsproductie zijn directeemissies van CO 2 van fossieleoorsprong meegenomen.Voor afvalverwerking tevens methaanemissiesvan stortplaatsen. Voor hetnetwerkbedrijf zijn dit vooral methaanemissiesuit het aardgasdistributienet.45Figuur 15 Verbruikte grondstoffen in 2006GrondstofEenheidKolen ton 2.224.222Aardgas kNm 3 1.984.761Biomassa (vast) ton 674.844Biomassa (vloeibaar) ton 393.825Hulpstoffen ton 54.481NB: Betreft groepsmaatschappijen en meerderheidsdeelnemingen m.u.v. swb AG.Deelnemingen naar rato Essent-aandeel.De emissies van de energiedistributieworden verder behandeld in hetvolgende hoofdstuk. Hieronder gevenwij verdere details van de emissies vande energieproductieactiviteiten vanEssent.Figuur 16 Broeikasgasemissies naar rato deelneming (kiloton CO 2 )Essent* swb OverigedeelnemingTotaalProductie van elektriciteit en warmte 9.037 3.045 2.414 14.496Distributie van elektriciteit en aardgas 83 - - 83Verwerking van afval 972 - - 972Totaal 10.092 3.045 2.414 15.551*inclusief Essent Milieu deelnemening in AZN

MVO Verslag 200646CO 2 -emissiesDe totale uitstoot aan CO 2,veroorzaakt door alleen de energieproductie,is constant gebleven tenopzichte van 2005. De onderstaandelinker grafiek geeft de absoluteuitstoot voor de grotere centrales vanEssent, deelnemingen en kleinschaligeoverige productieactiviteiten weer.De inzet van biomassa in onzecentrales vervangt fossiele brandstoffen.Hierdoor zijn de CO 2 -emissiesper kWh van de Amercentrale inGeertruidenberg en de Clauscentralein Maasbracht de laatste jarensubstantieel verlaagd. Dit is weergegevenin de onderstaande rechtergrafiek, die de emissie in kilogramper MWh geproduceerde elektriciteittoont. Zo waren de emissies voor deAmercentrale in 2005 en 2006100 kg/MWh lager dan in devoorgaande jaren. Voor deClauscentrale is de verlaging circa150 kg/MWh.Verzurende emissiesDe belangrijkste verzurende emissieszijn zwaveldioxide (SO 2 ) en stikstof-oxides (NO x ). SO 2 ontstaat bij deverbranding van zwavelhoudendebrandstoffen, zoals kolen en zwarestookolie.Nevenstaande linker grafiek geeft detotale SO 2 ‐emissies van de grotecentrales en die van deelnemingenEPZ en swb weer. De rechter grafiekgeeft de emissies in gram pergeproduceerde MWh elektriciteitweer. Deze grafiek laat over eenperiode van vijf jaar een sterk dalendelijn zien. Dit is het resultaat vanbrandstofkeuze en continueinvestering in rookgasontzwaveling.NO x ontstaat bij de verbranding vanalle brandstoffen, vooral bij hogetemperaturen.De nevenstaande linker grafiek geeftde totale NO x ‐emissies van de grotecentrales, overige installaties en dievan de deelnemingen weer.De emissies in gram pergeproduceerde MWh, zoals weergegevenin de rechter grafiek, lateneen afname zien voor de Clauscentralein Maasbracht in 2006. Dit komt doorde eind 2005 aangepaste Low-NO x ‐branders. In de nabije toekomstverwachten wij ook een daling vanNO x te kunnen realiseren bij deAmercentrale. Dit als gevolg van hetgereedkomen van een tweede DeNO x -installatie, gekoppeld aan een van detwee productie-eenheden. Verwachtwordt dat de installatie de uitstoot vanNO x met circa 85% kan verminderen.Dit komt overeen met een reductievan zo’n 4.000 ton NO x per jaar.StofemissiesStof en overige kleine deeltjes komenvrij bij de verbranding van kolen,zware stookolie, biomassa en afval.Om deze emissies tegen te gaan,zijn bij de Amercentrale inGeertruidenberg, de bio-energiecentralein Cuijk en de afvalverbrandingsinstallaties,vliegasfiltersgeplaatst. Deze houden het overgrotedeel van het stof tegen. De dalingvoor de Amercentrale komt voortuit de revisie van een van de tweeproductie-eenheden. De nevenstaandegrafiek geeft de totaleemissie van fijnstof weer voor degrotere centrales en de bio-energiecentralein Cuijk. Niet opgenomen zijnde deelnemingen EPZ en swb.Figuur 17 CO 2-emissies in ktonFiguur 18 CO 2-emissies in kg/MWh20.0001.00015.00010.0005.00080060040020000200520062000200120022003200420052006Deelnemingen (energieketen)Overig Essent (energieketen)MoerdijkClauscentrale, MaasbrachtAmercentrale, GeertruidenbergAmercentrale, GeertruidenbergClauscentrale, MaasbrachtMoerdijk

Essent als bedrijfsvoerderFiguur 19 SO 2-emissies in tonFiguur 20 SO 2-emissies in g/MWh4.0008003.0006002.0004001.0002000020052006200020012002200320042005200647Deelnemingen (energieketen)Clauscentrale, MaasbrachtAmercentrale, GeertruidenbergAmercentrale, GeertruidenbergClauscentrale, Maasbracht20.000Figuur 21 NO x -emissies in ton20.000Figuur 22 NO x -emissies in g/MWh15.0001.00015.00010.00080010.0006005.0005.0004000020052006300200Deelnemingen (energieketen)Overig Essent (energieketen) 200DeelnemingenMoerdijk(energieketen)OverigClauscentrale,Essent (energieketen)MaasbrachtMoerdijkAmercentrale, GeertruidenbergClauscentrale, MaasbrachtAmercentrale, Geertruidenberg10002000200120022003Amercentrale, GeertruidenbergClauscentrale, MaasbrachtMoerdijk200420052006300Figuur 23 Emissies fijnstof in ton0200Bio-energiecentrale CuijkClauscentrale, MaasbrachtAmercentrale, Geertruidenberg1000200520062005200620052006Bio-energiecentrale CuijkClauscentrale, MaasbrachtAmercentrale, Geertruidenberg

MVO Verslag 2006Koeltorens; geen kans voor legionellaEen uitbraak van legionella inRoermond in oktober 2006 was aanleidingte onderzoeken of de koeltorensvan de Clauscentrale inMaasbracht veroorzaker van dezelegionellabesmetting konden zijn.De GGD Midden- en Noord-Limburgheeft het onderzoek uitgevoerd.Daarbij zijn geen sporen vanlegionella gevonden. Koeltorens bijenergiecentrales zijn bedoeld omwarm koelwater af te koelen. Enormehoeveelheden water met een temperatuurvan 35 tot 40 graden Celsiusworden in de koeltoren gebracht,waarbij door trek lucht langs hetvallende water stroomt en zo zorgtvoor afkoeling. Bij dit proces ontstaatonder meer damp, die de toren aan debovenzijde verlaat. In deze damp kanvanwege de condensering geenlegionella aanwezig zijn. Het gekoeldewater wordt opnieuw ingezet alskoelwater. Essent neemt voorzorgsmaatregelenom het ontstaan van delegionellabacterie tegen te gaan.Zo wordt water direct afgevoerd, vindthet gebruik van koeltorens alleenoverdag plaats en worden, waar dat istoegestaan, leidingen en installatieonderdelenregelmatig ontsmet.De voorzorgsmaatregelen wordengetoetst door regelmatig watermonsterste nemen en deze teanalyseren op aanwezigheid vanlegionella.48Figuur 24 Waterverbruik en warmtelozing in 2006Miljoen m 3Waterverbruik 2.576,6waarvan - grondwater 0,6- oppervlaktewater 2.575,0- utiliteitswater (kraanwater) 1,0Waterlozing 2.507,7waarvan - schoon water 2.506,6- vervuild water (naar zuiveringsinstallatie) 1,1NB: Exclusief swb AG, EPZ en overige minderheidsdeelnemingenFiguur 25 Warmtelozingen via het koelwaterMiljoen m 3GJAmercentrale 1.376 29.058.853Clauscentrale 898 15.609.359Dongecentrale 25 470.360WKC Moerdijk 204 5.385.835Totaal 2.503 50.524.407NB: Belangrijke centrales, exclusief deelnemingenFiguur 26 Restproducten en afvalReststoffen voor nuttige toepassingBouwstoffen Metalen Papier Hergebruik overigton ton ton tonEnergieproductie 328.751 145 44 1.921Afvalverwerking 329.446 0 0 28.805Totaal 658.197 145 44 30.726

Essent als bedrijfsvoerderKoelwaterKoelend vermogen is noodzakelijkvoor centrales en wordt gebruikt omde stoom uit de centrale opnieuw telaten condenseren. Koelen kan metlucht en met water. Voor het koelenmet water zijn er wettelijke eisengesteld aan de hoeveelheid warmtedie mag worden geloosd op hetoppervlaktewater. Teneinde overschrijdingenvan de koelwaterlozingente voorkomen en de elektriciteitsproductiezeker te stellen, hebben degrotere centrales aparte koeltorens.Hier wordt het opgewarmde koelwaterop zeer warme zomerse dagengekoeld. Zo voorkomen wij onnodigeopwarming van het oppervlaktewateren blijft elektriciteit beschikbaar. In2006 bedroeg de totale koelwaterlozingvan de Essent-centrales(exclusief deelnemingen) circa2.500 miljoen m 3 en de hoeveelheidvia het koelwater geloosde warmtecirca 50 miljoen GJ. De nevenstaandetabel geeft de totale lozingen van koelwater,exclusief deelnemingen, weer.Het gebruikte koelwater werd veelalonttrokken aan oppervlaktewater,zoals de rivier de Amer. Ongeveerdezelfde hoeveelheid koelwater werdveelal ook weer geloosd. Dit was,naast de genoemde geringeopwarming, schoon water. Het waterdat vervuild is, zoals opgepomptgrondwater onder oude stortplaatsenwaar geen waterafdichting aanwezigis, wordt gezuiverd. Om verontreinigingvan het grondwater tegen te gaan,beschikt Essent bijvoorbeeld op haarafvalverwerkingslocatie te Wijsterover een uitgebreide waterzuiveringsinstallatie.De nevenstaande tabelgeeft het totale waterverbruik weervan Essent, exclusief swb AG, EPZ enoverige minderheidsdeelnemingen.Afval en reststoffenuit energieproductie;maximaal hergebruikDe kernactiviteiten van Essentleveren grote hoeveelheden reststoffenen afval op. De belangrijkstezijn bodemas, vliegas engips uit de kolencentrales enafvalverbrandingsinstallaties. Dezereststoffen ontstaan als gevolg vanhet verbrandingsproces en bij hetzuiveren van de rookgassen vanstof en zwaveldioxide (SO 2 ).Een groot deel van de reststoffenwordt hergebruikt.Essent streeft ernaar de processen zogoed te beheersen dat de reststoffennuttig toegepast kunnen worden.Zo heeft bijna 100% van de reststoffenuit de energiecentrales eennuttige bestemming als bouwgrondstof.Bodem- en vliegas wordengebruikt in de wegenbouw, maar ookals grondstoffen voor cement enkunstgrind. Het gips dat ontstaat bijde ontzwaveling van rookgassen, isweer een grondstof voor gipsplaten inde bouw of voor de afwerking vanvloeren. Circa 96% van de reststoffenvan de afvalverwerking van EssentMilieu heeft een nuttige bestemming.Dit betreft het eigen afval afkomstiguit eigen afvalverwerkingsprocessen.Samengevat totaaloverzichtDe tabel op pagina 50 geeft eentotaaloverzicht van alle installatiesvan Essent, meerderheidsdeelnemingenen EPZ naar rato vanons belang, voor de productie vanelektriciteit of warmte. Weergegevenzijn ook de verschillende typeninstallaties, het geïnstalleerdeelektrische vermogen en/of maximalewarmtelevering en de productie- enemissiecijfers voor 2006.Essent voorkomtonnodigeopwarming van hetoppervlaktewater.49Overig afval Totaal Waarvan PercentageVerbranding Storten gevaarlijk afval nuttigeton ton ton toepassing322 207 331.390 224 99,88.628 4.930 371.809 14.735 96,48.950 5.137 703.199 14.959

MVO Verslag 200650 Figuur 27 Totaaloverzicht Essent-installaties en aandeel in deelnemingenBedrijf of locatie Belangrijkste brandstoffen AandeeleigendomEssentOpgesteldelektrischvermogen(1) MW (2)Amercentrale, Geertruidenberg kolen, biomassa 100% 1.243Dongecentrale, Geertruidenberg aardgas 100% 121Clauscentrale, Maasbracht aardgas, biomassa 100% 1.280WKC Moerdijk aardgas 100% 339WKC Bergen op Zoom aardgas 100% 33WKC Den Bosch aardgas 100% 32WKC Helmond aardgas 100% 83WKC Eindhoven aardgas 100% 49WKC Enschede aardgas 100% 58WKC Erica aardgas 100% 61WKC Klazienaveen aardgas 100% 61Bio-energiecentrale Cuijk biomassa 100% 25Hulpketels stadsverwarming aardgas 100% nvtPompstations stadsverwarming olie 100% nvtWKC Swentibold aardgas 100% 242Installaties van Essent Warmte aardgas 100% 26WKK’s Essent Energie Systems aardgas 100% 103swb centrale Hastedt kolen, aardgas, petrol cokes 51% 281swb centrale Hafen kolen, olie, petrol cokes 51% 410swb centrale Mittelsbüren hoogovengas, aardgas, olie 51% 347Essent Milieu Wijster afvalverbranding, stortgas 100% 57Essent Milieu Vagron, Groningen afvalvergisting 100% 3Essent Milieu Zuid stortgas 100% 10AZN (80% Essent Milieu) afvalverbranding 80% nvtEPZ Kolencentrale Borssele kolen, biomassa, aardgas 50% 406EPZ Gasturbine Borssele aardgas 50% 18EPZ Kerncentrale Borssele uranium 50% 485Overige deelnemingen WKC’s aardgas 24,75 - 50% 1.269nb = niet beschikbaar of niet gerapporteerd omdat geen meerderheidsdeelnemingnvt = niet van toepassing0 = nul of een hoeveelheid kleiner dan de helft van de aangegeven eenheid(1) Alle cijfers voor deelnemingen zijn gemeld naar rato Essent-aandeel.(2) Weergave opgesteld vermogen en warmtelevering, niet gecorrigeerd voor Essent-aandeel.(3) Broeikasgassen. Voor elektriciteitsproductie zijn directe emissies van CO 2van fossiele oorsprong meegenomen.Voor Essent Milieu tevens methaanemissies van stortplaatsen.

Essent als bedrijfsvoerder51Max. warmte-Netto Netto warmte- BroeikasgassenNO xSO 2Fijnstofleveringcapaciteitelektriciteitsproductielevering(3)MW (2) GWh TJ kton CO 2equiv. ton ton ton600 7.036 4.281 5.398 6.224 2.215 600 197 0 97 182 nvt nvt0 4.224 0 1.435 2.804 20 104163 1.039 2.299 525 354 nvt nvt18 43 50 22 19 nvt nvt18 143 186 72 46 nvt nvt93 166 610 106 142 nvt nvt45 85 462 66 35 nvt nvt35 197 698 109 111 nvt nvt70 116 0 55 59 nvt nvt70 95 0 44 46 nvt nvt0 162 0 0,2 72 0,08 7nvt 0 0 5 2 nvt nvtnvt 0 0 6 6 nvt nvt270 1.191 6.047 736 435 nvt nvt260 74 857 87 nb nvt nvt142 370 1.839 212 523 nvt nvt413 513 1.053 470 332 194 nb116 1.267 180 1.207 766 462 nb0 549 0 1.367 101 73 nb0 296 0 249 123 29 20 4 0 0 nb nb nb0 34 0 522 nb nb nbnvt 441 0 201 185 8 10 772 0 596 595 150 nb0 1 0 0 0 0 nvt0 1.635 0 0 0 nvt nvt2.610 3.314 12.888 1.818 1.493 nvt nvt

MVO Verslag 2006Profit“Hetbedrijfsleven en de overheid: staan die op gespannen voetmet elkaar? Ik vind van niet. De aandeelhouders van Essent,alle immers publiek, bewijzen dat het uitoefenen van invloedvanuit een publiek belang mogelijk is; met name als het gaat omduurzame energie. Essent investeert van alle energiebedrijven inNederland hierin het meeste. Dat mogen best meer mensenweten. Bovendien investeert het bedrijf in het binnenkort op demarkt brengen van de energiezuinige HRE-ketel. Daarmee laatEssent zien dat het een actieve marktspeler is en tegelijkertijd

Essent als marktspeleractief beleid kan voeren ten aanzien van duurzame energie.Een goede prijs-prestatieverhouding is niet voldoende:betrouwbaarheid en integriteit tellen minstens zo zwaar mee.Dat dat niet ten koste van de winstgevendheid gaat, heeft Essentinmiddels bewezen. Het is aan de aandeelhouders om hetjaarlijkse dividend op een verantwoorde wijze te investerenin de maatschappij. Zo zorgen we gezamenlijk voor eenduurzame samenleving.”“Marktspeler metpublieke belangen:kan prima.”Onno Hoesgedeputeerde provincie Noord-Brabant

Essent alsmarktspelerAls speler op de energiemarkt mag Essent zich toonaangevend in Nederlandnoemen. Met indrukwekkende Profitcijfers, zowel financieel alsmaatschappelijk, en een betrouwbare infrastructuur. En een aantal klantendat de 2 miljoen overstijgt. Die in toenemende mate hun tevredenheidover onze onderneming uitspreken. Die ons, dankzij de klantenbalies diewe overal in het land hebben ingericht, rechtstreeks kunnen benaderen.We krijgen steeds grotere belangen inDuitsland en België en blijven zoekennaar samenwerking met andereNoordwest-Europese partijen.Essent is actief op de beurzen inbinnen- en buitenland en op de internationale(biomassa)brandstoffenmarkt.We zijn een gerespecteerdhandelaar in emissierechten. En wezoeken partners over de gehelewereld. Integere leveranciers dieonze Supplier Code of Conduct ondertekenen,waarmee zij zich committerenaan (supra)nationale wetgeving overonder andere arbeidsomstandigheden,mensenrechten, milieu, discriminatieen kinderarbeid. Waarbij de EssentGreen Gold Standard (EGGS) eroverwaakt dat de door ons ingekochtebiomassa van een duurzame bronafkomstig is.Zo beweegt Essent zich als marktspelerlokaal en internationaal overeen speelveld vol klanten, leveranciers,overheden en belangengroepen.Vaak ook samen met hen, met eengemeenschappelijke, duurzametoekomst voor ogen.

56MVO Verslag 2006

Essent als marktspeler7 Essent als marktspelerEssent als marktspeler, aanbieder van elektriciteit en gas en van groene alternatieven.57Opgewekt uit bronnen zoals windenergie en biomassa. Waarbij wij ernaar streven datde ingekochte biomassa zo veel mogelijk op een verantwoorde en controleerbare manieris geproduceerd. Net zoals wij dat in toenemende mate vragen van onze leveranciersvan andere produkten en diensten. Zodat onze klanten weten wat ze kopen. En dit ookgeleverd krijgen met zo min mogelijk storingen en met een passende service.Essent is verkoper van elektriciteit,gas en warmte. Een goede dienstverleningstaat hierbij centraal. Klanttevredenheiddoor juiste facturatie enhet aanbieden van goede service.Energiebesparingsopties en eenverantwoorde omgang met die klantendie in betalingsproblemen dreigen tekomen.Met onze inkoopcondities willen weons MVO-beleid ook uitdragen naaronze leveranciers. Wij verwachten vanhen eenzelfde standaard in verantwoordondernemen als die wij vooronszelf hanteren. Ook voor de inkoopvan biomassa willen we zo veelmogelijk een verantwoord beleidvoeren. Met ons Green Gold Standardlabel lopen we voorop in de certificeringvan biomassa. En onderzoekenwe voor palmolie wat hier ten aanzienvan certificering mogelijk is.Met ons netbeheer willen wij eenbetrouwbare en ongestoorde leveringrealiseren. Minder storingen doorgoed, gecertificeerd, kwaliteitsmanagement.En een verantwoordeomgang met die emissies die inherentzijn aan een verantwoorde bedrijfsvoeringvan ons netwerk.Met onze inkoopcondities willenwe ons MVO-beleid ook uitdragennaar onze leveranciers.

MVO Verslag 200658Essent als aanbieder vanelektriciteit, gas en warmteElektriciteit en gas, haast vanzelfsprekendaanwezig. Essent biedtze aan, mét duurzame alternatieven;Groene Stroom en Groenvoor Gas. Dit gebeurt voor (bijna)dezelfde prijs. Niet alleen eenduurzaam verbruik, maar ookenergiebesparingen dragen bijaan een beter milieu. Essent geeftdaarvoor adviezen en begeleiding.Om zodoende verantwoord metenergie om te gaan, met eenpassende service.Essent heeft bijna 2,6 miljoen klantenvoor elektriciteit en bijna 2 miljoenvoor gas. Hiermee is Essent eenvooraanstaand marktspeler. Dit brengteen nadrukkelijke verantwoordelijkheidmet zich mee. Door duurzamealternatieven voor de conventioneelopgewekte elektriciteit en klimaatneutraalgas, helpen wij de klant meteen keuzemogelijkheid. Iets wat tot nutoe 880.000 klanten deden door tekiezen voor Groene Stroom,55.000 klanten voor Groen Zakelijk en15.000 klanten voor Groen voor Gas.Hiermee zijn wij de grootsteleverancier van duurzame energieproductenin Nederland.Groene StroomEssent heeft in samenwerking methet Wereld Natuur Fonds (WNF) ruimtien jaar geleden Groene Stroomgeïntroduceerd voor consumenten.Voor de zakelijke markt hebbenwij het sterk vergelijkbare productGroen Zakelijk ontwikkeld. GroeneStroom is elektriciteit die wordtopgewekt met natuurlijke bronnenals wind, water, zon en met schonebiomassa. Bij Essent kost GroeneStroom niets extra. Groene Stroomis een succes geworden.Vanaf het begin heeft Essent ernaargestreefd de Groene Stroom zo veelmogelijk in eigen land te produceren.Import leidt in de meeste gevallennamelijk niet tot extra productie vanduurzame elektriciteit. Door hetgebruik van fossiele brandstoffendaadwerkelijk te verminderen, dragenwe bij aan een duurzame toekomst.Essent garandeert dat de GroeneStroom is opgewekt met wind, water,stortgas en schone biomassa.Bovendien verkoopt Essent niet meerGroene Stroom dan met eigenproductiemiddelen is opgewekt of vanderden is ingekocht. Controle hieropvindt plaats door de overheid.Beoordeeld wordt of Essent overzogenaamde Garanties van Oorspongbeschikt. Deze Garanties zijn eenwaarborg voor de duurzame productie.Groen voor GasOok voor gas is er een milieuvriendelijkeralternatief. Samen methet WNF heeft Essent Groen voor Gasontwikkeld. Essent berekent voor deklant hoeveel CO 2 -uitstoot het gasverbruikvan zijn huishouden veroorzaakt.Vervolgens wordt vooreen kleine meerprijs 100% van dezeCO 2 -uitstoot gecompenseerdmet projecten die voor reductie vanuitstoot zorgen. Essent heeft op ditmoment 15.000 Groen voor Gasklanten, die samen goed zijn voor27.000 ton CO 2 -compensatie per jaar.Samen met het WNF selecteren wijwereldwijd projecten die gebruiktkunnen worden om de CO 2 -uitstoot tecompenseren. Alleen projecten diezonder extra steun nooit uitgevoerdzouden kunnen worden, komen hiervoorin aanmerking. De compensatievindt plaats door bijvoorbeeld bomente planten, want die zetten CO 2 om inzuurstof. Deze projecten hebben hetForest Stewardship Council-keurmerk(FSC). Maar ook worden projectengesteund die zijn gericht op efficiëntereopwekking en verduurzaming vande productie van elektriciteit, zoals deFiguur 28 Verkoop Groene StroomFiguur 29 Verkoop Groen ZakelijkAantal klantenGWhAantal klantenGWh1.0004,0601,48006004002003,53,02,52,01,51,00,550403020101,21,00,80,60,40,20000200120022003200420052006200120022003200420052006Verkoop Groene Stroom (GWh) x1.000Klanten Groene Stroom (aantal) x1.000Verkoop Groene Stroom (GWh) x1.000Klanten Groene Stroom (aantal) x1.000

Essent als marktspelerFiguur 30 Ontwikkeling klanttevredenheid in 20067,27,17,06,96,86,76,6JanFebMrtAprMeiJunJulAugSepOktNovDec59Figuur 31 Brandstofmix geleverde elektriciteitFiguur 32 Brandstofmix geleverde elektriciteit- Essent Groep*- Nederland, product gewone stroom*Hernieuwbare energiebronnen (27%)- Wind (3%)- Zon (0%)- Waterkracht (8%)- Biomassa (16%)Kolen (23%)Overig (3%)Kolen (29%)Overig (2%)Kernenergie (7%) Aardgas (40%)- Warmte-kracht (26%)Kernenergie (10%) Aardgas (58%)- waarvan warmtekracht (36%)Co 2-emissies (g/kWh) 393Radioactief afval (g/kWh) 0,00021Co 2-emissies (g/kWh) 518Radioactief afval (g/kWh) 0,00030Figuur 33 Brandstofmix geleverde elektriciteit- Nederland, product Groene Stroom*Figuur 34 Brandstofmix geleverde elektriciteit- Nederland, product Groen Zakelijk*Hernieuwbare energiebronnen (100%)Waterkracht (29%) Wind (0%)Biomassa (76%)Waterkracht (9%)Zon (0%)Wind (14%)Zon (0%)Co 2-emissies (g/kWh) 0Radioactief afval (g/kWh) 0Co 2-emissies (g/kWh) 0Radioactief afval (g/kWh) 0Biomassa (71%)* Alle waarden afgerond op hele getallen

MVO Verslag 200660ontwikkeling van een windpark inNieuw-Zeeland. Alle projectenvoldoen aan de richtlijnen van deVerenigde Naties en de Gold Standardvan het WNF. De controle vindt plaatsdoor een onafhankelijke accountant eneen onafhankelijke Raad van Advies,waarin onder andere het WNF deelneemt.StroometiketteringEssent geeft graag inzicht in de samenstellingvan de door haar verkochteelektriciteit. De figuren op de vorigepagina geven aan wat de verschillendeenergiebronnen in 2006 waren.Dit voor de Essent Groep als geheel(inclusief onze energieleveringsbedrijvenin Duitsland en België) envoor onze belangrijkste productenin Nederland, namelijk gewone(grijze) stroom, Groene Stroom enGroen Zakelijk.Alle elektriciteitsproductie heeftconsequenties voor het milieu. Wijmelden de hoeveelheid uitstoot vanCO 2 per kWh bij de verbranding en dehoeveelheid geproduceerd radioactiefafval per kWh. Biomassa wordt alsCO 2 -neutraal beschouwd, omdat deCO 2 die vrijkomt bij de verbrandingkort daarvoor is opgenomen uitde atmosfeer. De figuren voorGroene Stroom en Groen Zakelijkhebben betrekking op leveringenaan consumenten en kleinzakelijkeklanten.WarmteleveringVerwarmen doen wij in Nederlandvaak met de cv-ketel of gaskachel.Maar het kan ook anders. Doorgebruik te maken van duurzame toepassingen,zoals de restwarmte vancentrales of andere slimme oplossingen.Essent gebruikt deze en anderebronnen om 48.000 huishoudens inNederland van warmte te voorzien.Dienstverlening;vanzelfsprekend goedKlanten verwachten eenbetrouwbare levering voor eenredelijke prijs. De nota moetkloppen en bij vragen ofonduidelijkheden dient er eengoed antwoord te zijn. Essent moetbereikbaar zijn; aanspreekbaar inde buurt of direct via internet.Essent heeft in 2006 veel gedaan omhaar op de klant gerichte processenverder te verbeteren. En dit is gelukt.Niet alleen blijkt dit uit door de DTe(Directie Toezicht Energie) gepubliceerdeoverzichten — waarin wij vooronze klantprocessen voor het overgrotedeel van 2006 ruim boven devereiste norm van 98% scoorden —maar nog veel meer uit deklanttevredenheid. Onze klantengeven ons een 7. Dit is een mooicijfer, maar in onze ogen nog nietvoldoende. Essent zal zich daarom in2007 blijven inzetten voor een verdereverbetering van de dienstverlening.KlantenbaliesOm tegemoet te komen aan de wensenvan de klant om directer aanspreekbaarte zijn, is Essent reeds in 2005gestart met het openen van diverseklantenbalies. Een klant kan hier inprincipe met al zijn vragen terecht.Als een vraag niet direct beantwoordkan worden, dan blijft de medewerkeraan de balie contactpersoon totdat deklant wel is geholpen.In eerste instantie zijn we gestart metvier vaste balies. Op dit momentbeschikt Essent landelijk over zevenvaste en zeventien mobiele klantenbalies.Deze balies zijn geografischverspreid over ons gehele verzorgingsgebied.De mobiele klantenbaliesverschijnen tweewekelijks op diverselocaties, in postkantoren, in het land.Deze klantenbalie is dan gedurendetwee dagen op de desbetreffendelocatie te vinden. Zo heeft elke klantde gelegenheid om direct met Essentin contact te komen.Onze klanten waarderen de baliesgoed. Uit (NIPO)-onderzoek in 2006bleek, dat van alle Essent-klantenruim driekwart het (zeer) belangrijkvindt om over de mogelijkheid tebeschikken fysiek met een medewerkerte kunnen spreken. Inmiddelsweet meer dan de helft van onzeklanten en bijna een kwart van deniet-klanten dat Essent klantenbaliesheeft. Met 45.000 bezoekers in 2006beschikken wij zo over een uitstekendservicekanaal.KlachtenIn 2006 heeft Essent opnieuw eenaantal klachten ontvangen, maar hunaantal en doorlooptijd zijn afgenomen.Het aantal is gedaald doorverbeteringen in verschillende klantprocessenen door analyse vanklachten, zodat structurele oorzakenzijn weg-genomen. Bovendien iser gestuurd op het voorkomen vanklachten door problemen eerder,bijvoorbeeld aan de telefoon, op telossen. Ook de doorlooptijd laat eendalende trend zien en was in 2006gemiddeld zo’n elf werkdagen.Prijsbeleid en schuldsaneringDoor stijgende energieprijzenheeft de energienota een relatiefsteeds groter aandeel in hethuishoudbudget. Essent voerteen stabiele prijspolitiek; geenonverwachte of onverantwoordestijgingen. Indien klanten tochproblemen hebben met betalingen,proberen wij een voor beidepartijen goede regeling te treffen.Betalingsachterstanden trachtenwij in een zo vroeg mogelijkstadium te voorkomen.Het prijsbeleid voor de levering aanconsumenten kent enkele belangrijkeuitgangspunten, te weten: stabieleprijzen en het leveren van een bijdrageaan het groene imago vanEssent. Dit komt tot uitdrukking inonze keuze voor slechts twee tariefwijzigingenper jaar voor zowelelektriciteit als gas en het aanbiedenvan Groene Stroom voor de prijs vanconventionele (grijze) stroom.Essent is maar beperkt in staat deprijs voor elektriciteit te beïnvloeden.De prijzen van grondstoffen — zoalskolen, olie, biomassa en gas — nodigom elektriciteit te produceren, komentot stand op de wereldmarkt. Voorts isook de overheid sterk bepalend voorde prijs die consumenten betalen voorelektriciteit en gas. Belastingen enheffingen maken een substantieel

deel uit van de prijs en zijn doorEssent niet te beïnvloeden.Essent voert met haar tarieven geeninkomenspolitiek en werkt uitsluitendmet algemeen geldende tarieven.Om tot stabiele tarieven voor kleinverbruikerste komen, heeft Essenteen strikt inkoopbeleid voor elektriciteit.Steeds wordt voor een langere periodevooraf elektriciteit ingekocht en/ofinterne productiecapaciteit gereserveerd.Voor de verrekening van deeigen productie worden de marktprijzengehanteerd zoals die tot standkomen op de groothandelsmarkt.Op deze manier kiest Essent voor eenbalans tussen betrouwbaarheid,duurzaamheid en betaalbaarheid vanenergielevering. Een eenzijdige keuzevoor een van deze drie pijlers, bijvoorbeeldde betaalbaarheid, is vandirecte invloed op de andere twee,waardoor de balans zou wordenverstoord.Een specifiek kenmerk van deenergiemarkt is zijn inelasticiteitwaarbij de afzet bijna geheel wordtbepaald door de energiebehoefte vanafnemers en niet door de prijs. Ditwordt ook aangetoond doordat hetverbruik van elektriciteit na de voortdurendeverhogingen van de energiebelastingenniet is afgenomen. Prijs-Figuur 35 Aantal maandelijkse afsluitingen 20062.5002.0001.5001.0005000JanFebMrtAprMeiVoorlichting over energiebesparingEnergieverbruik is slecht voor hetmilieu en voor de portemonnee.Daarom komt het ministerie vanVROM gezinnen met een minimuminkomentegemoet met een subsidie.Hieraan gekoppeld heeft Essentvoorlichtingsbijeenkomsten gegeven.JunJulAugSepOktElektriciteitGasNovIn de gemeente Maastricht zijn in deperiode van oktober 2006 tot en metfebruari 2007 ruim tachtig bijeenkomstengehouden. Na Maastrichtvolgen meer voorlichtingsacties opandere plaatsen in Nederland.Dec

MVO Verslag 200662beleid alleen heeft daarmee weiniginvloed op de vraag naar elektriciteiten gas. Om die reden stimuleren wijenergiebesparing.IncassobeleidHelaas komt het toch voor datconsumenten niet in staat zijn hunenergierekening te voldoen. Afsluitingis dan uiteindelijk het resultaat. In2006 heeft Essent 23.271 klanten(11.959 elektriciteit en 11.312 gas)moeten afsluiten. Essent wil op eenverantwoorde manier de klant in staatstellen alsnog zijn rekeningen tevoldoen; het incassobeleid is er danook op gericht om contractontbindingen afsluiting te voorkomen.Essent heeft in 2006 haar incassobeleidgrondig herzien. Persoonlijkcontact in een zo vroeg mogelijkstadium met een klant in betalingsproblemenstaat centraal, waar ditvoorheen veelal reactief en schriftelijkverliep. Zo worden alle klanten gebeldof persoonlijk bezocht door eenmedewerker nadat een vervaldatumis overschreden. Om tot passendeoplossingen voor betalingsproblemente komen, maakt Essent zich sterkvoor creatieve oplossingen. Door dezewerkwijze is het aantal klantcontactensterk toegenomen en zien wij eenbeter betaalgedrag. Ook neemt hetaantal betalingsherinneringen, aanmaningenen contractontbindingen af.Om eventueel toekomstige problemente voorkomen, biedt Essent diverseoplossingen aan. Met verbruiksmonitoringvia internet, verschillendebesparingsopties en prepaid metersproberen wij samen met de klant hetverbruik beter te sturen. In geval vaneen prepaid meter betaalt een klantzijn energieverbruik vooraf, waardooronaangename verrassingen wordenvoorkomen. En de kosten voor degeleverde energie zijn voor de klantgelijk.SchuldsaneringVoor die gevallen waar betaling zeermoeilijk blijkt te zijn, zoekt Essentsteeds vaker samen met schuldhulpverleningsinstantiesnaarpassende oplossingen. Met deNederlandse Vereniging voorVolkskrediet (NVVK) is een overeenkomstgesloten, waardoor hulp aanklanten met betalingsachterstandenbeter georganiseerd wordt. Verder iser in een vroeg stadium direct contactmet de schuldhulpverlening engemeenten. Met de gemeente Venloen de provincie Limburg heeft Essenteen proef gedaan om haar incassobeleidverder te verbeteren. Deze waserop gericht om bij betalingsachterstandenop strikt vertrouwelijkebasis tijdig de gemeentelijke hulpinstellingenin te kunnen schakelen.De uitkomst van de proef was datlokale overheden en Essent meerbegrip hebben gekregen voor elkaarswerkwijze en verantwoordelijkhedeninzake incassobeleid. De lokale overhedenen Essent zijn nu in staat directgoede afspraken met elkaar te makenover het voorkomen en, zo nodig doormiddel van schuldhulpverlening,oplossen van betalingsachterstanden.Bewust energieverbruikEssent vindt het erg belangrijk dathuishoudens goed op de hoogtezijn van de energiebesparingsmogelijkheden.Het beleid vanEssent is erop gericht om energiebesparingnog nadrukkelijker enactiever onder de aandacht tebrengen.Een meter tochtstrip geeft eenjaarlijkse besparing van 4 m 3 gas eneen meter isolatie om een cv-leidingbespaart 8 m 3 gas per jaar. Een spaardouchekoptot 50 m 3 gas en 2.000 literwarm water per jaar. Besparingen diejaarlijks toch zo’n EUR 100 kunnenopleveren. Essent wil haar klantenadviseren over verstandig en zuinigenergieverbruik.Essent heeft verschillende internethulpmiddelenwaarmee klanten beterzicht hebben op hun energieverbruik.Met de VerbruikersMail wordenbijvoorbeeld verrassingen op de jaarafrekeningvoorkomen en krijgt eenklant per kwartaal een e-mail waarmeehij kan controleren of het voorschotnog past bij zijn verbruik. Met deVerbruikersMonitor kan online gekekenworden of verbruik en voorschotbedragop schema liggen. Zo bepaaltde klant zelf of het verstandig is hetvoorschotbedrag aan te passen ofzuiniger om te gaan met energie. DeVerbruiksCalculator geeft inzicht inhet stroomverbruik van apparatuur,zoals de wasdroger of het waterbed.Met de VerbruiksCalculator is directte zien welk effect huishoudelijkeThialf en de winst van energieonderzoekIn Heerenveen staat het imposante Thialf-stadion, eenoverdekte schaatsbaan waar nationale en internationalerecords sneuvelen. Dit is een bedrijf waar de energiekostenjaarlijks een grote kostenpost zijn. Thialf vroegEssent een energieonderzoek te doen. Hieruit bleekdat met het splitsen van verschillende energiestromeneen besparing van ongeveer 30% te behalen zou zijn.Het betekende een forse investering voor het bedrijf,maar door de besparingen wordt die in vier tot vijf jaarvolledig terugverdiend.

Essent als marktspelerapparaten hebben op de hoogte vande nota. Samen met de seizoensmatigebesparingstips en ‐adviezenvindt de klant zo een breed scala aanmogelijkheden om inzicht te krijgenin zijn verbruik en zijn besparingsmogelijkheden.Per jaar maken meerdan 200.000 klanten gebruik van dezediensten en informatie.Acties en doelstellingen 2007De inspanningen met betrekkingtot energiebesparing wordenonverminderd voortgezet. Net alsin 2006. Zo zullen de informatiebijeenkomstenover energiebesparingvoor gezinnen met een minimuminkomendoorgaan. Maar ook alleandere acties, internetsites en anderevormen die bijdragen aan energiebesparingblijven gehandhaafd.Een verschil is dat in 2007 energiebesparingnog nadrukkelijker onderde aandacht wordt gebracht. Daartoewordt een aantal campagnes gestartdat de bewustwording bij de klantmoet vergroten.Verder heeft Essent samen met enkeleandere energiebedrijven aan het eindvan 2006 aan de overheid voorgesteldom gezamenlijk te werken aan eenprogramma dat de energietransitiezou kunnen versnellen. De energiebedrijvenkunnen vanuit hun relatiesmet de energieconsumenten en hunbetrokkenheid bij de productie enlevering van elektriciteit, gas enwarmte een grote bijdrage leverenaan een verdere verduurzaming vande energiehuishouding. Het gaathierbij om energiebesparing, duurzameenergieproductie en schoonfossiel. In 2007 zal Essent met deandere energiebedrijven hiervoorplannen voorbereiden en deze met deministeries van EZ en VROM verderbespreken. Het streven is om vóórde zomer van 2007 een ‘Agenda voorde energietransitie’ vast te stellen diezowel gericht is op de lange termijn(2020) als op de korte termijn(huidige regeerperiode), waarin wijonze ambities neerleggen.Vanzelfsprekend zal daarin ook van dezijde van de overheid het flankerendbeleid aangegeven moeten wordendat nodig is om deze ambities tekunnen waarmaken.EnergieontwikkelingenEnergieverantwoord ondernemen.Dat vergt oplossingen waarbijenergie en energiegerelateerdediensten in combinatie wordengeleverd en waarbij duurzameenergiebronnen worden toegepast,op een innovatieve manier.Het meest relevante aspect daarbijis het beperken van emissies. Ditzijn oplossingen die bijdragen aanminder en slimmer energiegebruik.Binnen Essent is veel kennis aanwezigvan energie, energiebesparing eninstallatietechniek. Het betercombineren van verschillende energievragenin een gebouw levert zodoendebesparingen op. Hierbij wordt ookgekeken naar de terugverdientijd vande investering, die samenhangt metde hoogte van de besparing alsgevolg van die investering.Energiebesparing is het uitgangspuntbij de meeste installatieprojecten dieEssent uitvoert in de commerciëlemarkt voor verwarming, koeling enventilatie, zoals voor ketelhuizen voorscholen, woningbouwverenigingen,zorginstellingen, sportcomplexen enutiliteitsgebouwen. Door toepassingvan energiebesparende en duurzametechnieken bij de exploitatie van dezeinstallaties kunnen gegarandeerdebesparingen worden overeengekomen.Met als gevolg eengegarandeerde kostenzekerheid.EnergiecertificaatBij verkoop, verhuur of ingrijpendeverbouwing van een gebouw moetmet ingang van 2007 een Energieprestatiecertificaatgetoond worden.Daarmee is te zien hoeveel energiedoor het gebouw wordt verbruikt enof dat een goede prestatie is of niet;vergelijkbaar met het energieprestatielabelop nieuwe koelkasten.Die prestatie is te meten aan de handvan bijvoorbeeld de isolatiewaarden,maar ook door de elektrische engasinstallatie te inspecteren. Metwarmtegevoelige apparatuur zijnwarmtelekken door constructiegebrekenin een gebouw zichtbaarte maken, maar kunnen ook lekken ineen cv-systeem of in een overbelasteelektrische installatie worden opgespoord.Het door Essent uitgevoerdeBeperkt Energieonderzoeken het Standaard Energieonderzoekvoldoen aan de Wet Milieubeheer.Micro-wkk-ontwikkelingenDe microwarmtekrachtkoppeling(micro-wkk) belooft een belangrijkebijdrage te gaan leveren aan dereductie van CO 2 -uitstoot en energiebesparing.Het is een apparaat dat inomvang te vergelijken is met eencv‐ketel, maar behalve warmte ookelektriciteit levert. Ieder huis heefthiermee als het ware zijn eigen kleineenergiecentrale. In 2008 is de microwkknaar verwachting marktrijp enaan te schaffen door de consument.Berekend is dat elke geplaatstemicro-wkk jaarlijks 1.000 kilo aanCO 2 -uitstoot bespaart ten opzichtevan een HR-ketel. Dit wordt bereikt in63

Warmte verliesschoorsteen 10 – 15%64Levering van elektriciteitsnet/levering aan elektriciteitsnetAardgas100%MicrowkkOpgewekteelektriciteitOpgewektewarmte > 70%Figuur 36 Schematische weergave micro-wkkde conventionele elektriciteitscentralesomdat die, door de plaatsingvan de micro-wkk, minder elektriciteitbehoeven te produceren.De Universiteit Twente gaat inopdracht van Essent onderzoek doennaar de technische en economischegevolgen van de micro-wkk.Over de vergoeding voor de elektriciteitdie de micro-wkk gaat terugleverenaan het elektriciteitsnet zijn Essent enenkele andere energiebedrijven nogmet het ministerie van Financiën inoverleg. De energiebedrijven ondertekendeneen convenant waarin zeaangeven een impuls te willen gevenaan een duurzame inzet van aardgas,de schoonste fossiele brandstof.Kritisch zijn op onszelfen op onze leveranciersWij zijn kritisch op onszelf. Welkebiomassa wij inkopen, en of dezevoldoet aan strenge criteria. Zodatwij duurzaam ondernemen metrespect voor wetgeving, milieu enmensenrechten. Op basis van onzeSupplier Code of Conduct verwachtenwij dit ook van onzeleveranciers.Jaarlijks kopen wij vele producten endiensten in. Aan deze producten endiensten en de leveranciers ervanstellen wij, via onze reguliere inkoopcondities,verschillende eisen. Om zoduidelijkheid te hebben over wederzijdseverantwoordelijkheden en decondities waaronder een overeenkomsttot stand is gekomen.Vanuit ons MVO-beleid hebben wijin 2006 aangegeven meer te willen;een inspanning van onze leveranciersop belangrijke MVO-thema’s. MVOwordt daarmee een integraalonderdeel van onze inkoopcondities.Om de duurzaamheid van onzeleveranciers te waarborgen, hebbenwij een Supplier Code of Conduct(SCoC) opgesteld. De SCoC bestaatuit een overzicht van de eisen diegesteld worden aan de leveranciers.De Universele Verklaring voor deRechten van de Mens van deVerenigde Naties en de internationalearbeidsvoorwaarden en -omstandigheden,zoals deze zijn geformuleerddoor de International LabourOrganisation (ILO), vormen mede debasis voor de SCoC. De nevenstaandetabel geeft de verschillende eisen weer.De SCoC is in eerste instantie gerichtop leveranciers die direct aan Essentleveren. In een later stadium zalworden gekeken naar de geheleketen, dus ook de toeleveranciers vanNashuatec ondertekende als eerste onze Supplier Code of Conduct

Het lossen van houtpellets voor de productie van Groene Stroom bij de Amercentraleonze directe leveranciers. Omdat hetMVO-inkoopbeleid ook verweven ismet de wijze waarop Essent haaraanbestedingsprocedures heeftingericht, worden alle leveranciers dieeen contract met Essent willen sluiten(dus ook alle buitenlandse bedrijven)geconfronteerd met de SCoC. Op delangere termijn wil Essent alleenzaken doen met leveranciers die zichvolledig committeren aan de daaringestelde eisen.Indien de leverancier bijvoorbeeld reedsdoor een officieel bureau is gecertificeerd,zal Essent dat niet overdoen,maar wordt het bestaande certificaatgeaccepteerd. Essent zal een dergelijkofficieel verificatiebureau in de armnemen om te onderzoeken ofleveranciers zich ook daadwerkelijkaan de gemaakte afspraken houden.Nashuatec;de eerste ondertekenaar van de SCoCHet bedrijf Nashuatec zette op16 november 2006 als eerste eenhandtekening onder de gedragscodevoor leveranciers. Voor Nashuatecbetekent de afspraak met Essent geencultuuromslag. Het bedrijf loopt methaar document management —Elementen die de Supplier Code of Conduct behandelt65In november 2006 is de SCoCgeïntroduceerd. De honderd grootste(in omzet) bestaande leveranciers isverzocht om de SCoC te ondertekenenen zich zodoende te committeren aanons Essent MVO-beleid. De eerstereacties zijn goed; inmiddels hebbenvijftien leveranciers ondertekenden de resterende groep volgt naarverwachting op korte termijn.Vanaf 2008 wordt gestart met detop 200‐leveranciers.In niet alle gevallen wordt de SCoCzonder discussie ondertekend. Als deleverancier aangeeft niet aan de codete voldoen, dan wordt in samenspraakmet Essent gekeken naar mogelijkeoplossingen. De leverancier en Essentmaken gezamenlijk een plan en leggeneen tijdpad vast wanneer de leverancierwel aan de inhoud kan voldoen.De code wordt in dat geval al welondertekend. Echter, met de aantekeningdat de leverancier eenconcreet plan heeft om aan de codete voldoen. In enkele gevallen wordenuitzonderingen overeengekomen.AlgemeenPlanetPeopleProfitToetsbaar• Voldoen aan alle nationale wetten en regelsvan het land waarin zij opereren.• Voldoen aan alle landelijke en regionalemilieueisen en wetten.• Verantwoordelijkheid nemen voor leefbaar houdenvan werkomgeving en milieu in het algemeen.• Klimaatverandering en broeikaseffect tegengaan.• Internationale mensenrechten ILO-standaarden.• Een gezonde en veilige werkomgeving.• Medewerkers mogen rekenen op respect envertrouwen:- respect voor gelijkheid van mensen;- geen discriminatie bij aanname/werving;- kinderrechten;- geen dwangarbeid;- geen discriminatie op de werkvloer.• Integer handelen.• Tonen van transparantie in werkprocessen.• Streven naar economische enfinanciële continuïteit.• Bevorderen van vrij ondernemerschapen eerlijke concurrentie.• Stellen van dezelfde eisen aan hunzakelijke relaties als aan zichzelf.• Eigen leveranciers rechtvaardig behandelen.• Bereidheid om rapportages aan te leverenop verzoek van Essent.

Essent als marktspeler Duurzaamheid van biomassaEssent is zich terdege bewust van dediscussie rondom de duurzaamheidvan biomassa. Daarom is Essent nauwbetrokken bij verschillende initiatievendie verduurzaming van het gebruikvan biomassa tot doel hebben. Zois Essent onder meer actief in deRoundtable on Sustainable Palm Oil,FairBioTrade en de Commissie Cramer.De Commissie Cramer is een initiatiefvan de Nederlandse overheid om toteen set van duurzaamheidscriteriavoor biomassa te komen. Op basishiervan kan dan bekeken worden ofeen partij biomassa ook echt duurzaamis. Essent heeft hier in 2002 aleen voortrekkersrol in genomen en isop eigen initiatief gestart om de herkomstvan haar biomassa te certificerenmet het Essent Green GoldStandard label.Het Essent Green Gold Standardlabel (EGGS)Essent heeft in 2002 op eigen initiatief,en als eerste bedrijf ter wereld, eenmethodiek opgezet om de duurzameherkomst van vaste biomassa te garanderen,het Essent Green GoldStandard label. Dit label volgt debiomassa over de gehele keten vanbron, bijvoorbeeld een houtzagerij, toteindgebruiker, de elektriciteitscentrale.Hiermee wil Essentvoorkomen dat de geleverde biomassaheeft bijgedragen aan eventueelverdwijnen van bossen of op anderewijze het milieu aantast.Toezicht op het Essent Green GoldStandard label wordt uitgevoerd dooronafhankelijke certificatie- en inspectie -bedrijven. Dit zijn Skal Internationalen Peterson Bulk Logistics. Beidebedrijven zijn geaccrediteerd door deNederlandse Raad van de Accreditatie(RvA) onder respectievelijk EN 45011/ISO 65 en EN 45004/ISO 39. Verder iser een Raad van Toezicht, waarinonder andere het WNF zitting heeft.Voor het Essent Green Gold Standardlabel zijn twee hoofdstromen biomassagedefinieerd: landbouw en bosbouw.De belangrijkste criteria voorcertificatie zijn de duurzaamheid vande bronnen en de traceerbaarheid.Hierdoor is de EGGS goed vergelijkbaarmet andere certificeringen,bijvoorbeeld het bekende FSC(Forest Stewardship Council)-keurmerk. Zie figuur 39.67Figuur 39 De Essent Green Gold Standard criteria in relatie tot andere, ook voor de EGGS geaccepteerde, bekende productcertificeringssystemenMinimum voorwaarden duurzame bronnenEGGS(landbouw enEUREPGAP*(landbouw)FSC**(bosbouw)bosbouw)Landgebruik voldoet aan lokale wetten en regels X X XProductie en verwerking is legaal X XGebruiksrechten inheemse bevolking respecterenXBehoud en verbetering van het welzijn en veiligheid van arbeiders X X XGericht op optimalisatie economische uitvoerbaarheid X X XBehoud van biodiversiteit reserves, bodem, ecosystemen en landschappen X X XLangetermijnbeheer X X XCondities van het ecosysteem monitoren X XGeen negatieve invloed op aanwezige ecosystemen X XPlantages vullen bestaande ecosystemen aan X XInzicht in de verwerkte en geproduceerde productstromen X X* Euro-Retailer Produce Working Group Good Agricultural Practice** Forest Stewardship Council

MVO Verslag 2006Om zeker te zijn dat de bovengenoemdecriteria worden nagekomen, vindt erop verschillende wijze controle plaats.Dit door onder andere:• audits bij producenten enleveranciers, waarvan er 27 werdenuitgevoerd in 2006;• eigen verklaringen van producentenen leveranciers;• inspectie van de leveringsketen;• kwaliteitsinspecties van de leveringen van de transportmiddelen;• jaarlijkse audits van de administratiebij de energiecentrale;• documentbeheersing.Deze documenten samen zorgen vooreen zogenaamde chain of custody.Dit betekent dat een partij biomassaover de gehele logistieke keten vanafde bron tot de elektriciteitscentralekan worden gevolgd. Zo weet Essentzeker dat de biomassa voldoet aanbepaalde specificaties en gegarandeerdvan duurzame herkomst is.Wanneer alle benodigde documentenen stukken van een levering voldoenaan de EGGS label-criteria, ontvangende biomassalevering en de hiermeeopgewekte elektriciteit een EGGSlabel-productcertificaat.Essent onderzoekt de mogelijkhedenom in de komende jaren hetpercentage biomassa dat voldoet aanhet Essent Green Gold Standard labelte verhogen, zodat de huidige 33%van de vaste biomassa stijgt tottenminste 75% in 2011.De duurzaamheid van palmolieEssent heeft de afgelopen twee jaar inhaar centrales palmolie meegestookt.Waar mogelijk gebruiken we oneetbarerestproducten die vrijkomenbij de raffinage. Om deze zure restproductente kunnen verwerken heeft68

Essent als marktspelerEssent een flink aantal investeringengedaan om corrosie van leidingen entanks tegen te gaan.Palmolie wordt niet in alle gevallenzodanig geproduceerd dat het voldoetaan de duurzaamheidscriteria dieEssent hanteert voor haar Green GoldStandard. Deze criteria gaan verderdan de wettelijke eisen, die alleenvoorschrijven dat biomassa nietverontreinigdorganisch materiaalmoet zijn. Internationaal is eendiscussie op gang gekomen, net alsjaren geleden over hardhout, over deduurzame productie van palmolie.Het gaat dan vooral om criteria diesamenhangen met de biodiversiteit(oerwoudkap), milieueisen eneconomische en sociale criteria metbetrekking tot de lokale gemeenschappen(welvaart en welzijn).Palmolieproducten worden veelal ingrote hoeveelheden vervoerd en veelpartijen olie worden samengevoegdvoor transport. Hierdoor is hetvrijwel niet mogelijk om met hetGreen Gold Standard systeem allegeïmporteerde olie te traceren naarde bron om vervolgens daar deduurzaamheid van de productie teverifiëren. De handel is nog niet toeaan het labelen van gecertificeerdepartijen en dat heeft weer te makenmet het feit dat de inkopers geenduurzaamheidslabel eisen.Als relatief kleine speler op diemarkt zal Essent dat ook nooit alleenkunnen bewerkstelligen.Koffieschillen als nieuwe biobrandstofIn 2006 is Essent samen metSolidaridad een project gestart omeen nieuwe biomassabrandstof tetesten. Deze brandstof bestaat uitkoffieschillen; een tot dusvernutteloze agrarische afvalstroom uitde koffieproductie. De koffieschillenworden na de oogst, die loopt van julitot september, verzameld en lokaalgepelletiseerd (tot korrels samengeperst).Hierdoor wordt de stookwaardehoger en het transportefficiënter en dus goedkoper.De koffieschillen worden betrokkenvan kleinschalige koffieplantages inBrazilië. Deze zijn door Utz Kapehgecertificeerd zodat er een goedewaarborg is voor de sociale conditieswaaronder de productie plaatsvindt.Het product is verder gebaseerd opde FairTrade-principes, naastnatuurlijk de duurzame principes vande Essent Green Gold Standard.Met het gebruik van deze koffieschillendraagt Essent niet alleen bijaan CO 2 ‐reductie, maar ook aan desociaal-economische ontwikkeling inhet land van herkomst. Dit door delokale producenten een eerlijke prijste geven voor hun producten. Essentverwacht, na de oogst van koffie, aanhet eind van de zomer van 2007 deeerste Groene Stroom te kunnenproduceren uit koffieschillen.Door diverse partijen in Nederlandis de elektriciteitssector, en in hetbijzonder Essent, aangesproken ophet feit dat zij als nieuwe gebruikersvan palmolie (naast de voedings- encosmetica-industrie) druk op depalmoliemarkt zetten. Daarmee wordtoerwoudkap en mogelijke ongewensteconcurrentie met voedsel bevorderd.Essent heeft eind november beslotenvoorlopig te stoppen met de inkoopvan palmolieproducten. Aan eenonafhankelijke commissie, onderleiding van professor Blok van deUniversiteit Utrecht, is gevraagd teonderzoeken of en in hoeverre hetmogelijk is dat Essent in de toekomsthaar klanten kan garanderen dat depalmolieproducten die Essent gebruiktduurzaam zijn geproduceerd. Hierbijdient te zijn voldaan aan de nationaleen internationale criteria diemomenteel worden opgesteld door deCommissie Cramer (ingesteld door deNederlandse overheid) en de RSPO(Round Table for Sustainable Palm Oil;een internationale samenwerking vaninkopers, handelaren en producentenvan palmolieproducten).Mocht de commissie Blok Essentadviseren om samen met anderebelanghebbenden een certificatie-/verificatiesystematiek op te zetten dievoldoende maatschappelijk draagvlakheeft, dan zullen we overwegen daareen aanvang mee te maken. Mocht decommissie echter menen dat zoietsniet haalbaar is en wij derhalve nietin staat zullen zijn onze klanten openig moment de duurzame productievan palmolie te garanderen, dan zullenwe de verdere meestook van palmolieproductenstaken totdat er een nationaleof internationale duurzaamheidscertificatie/-verificatieingevoerd is.Deze beslissing kan inhouden datonze maximale capaciteit voor deproductie van duurzame energie zalafnemen. We hopen echter dat hetmogelijk zal blijken de duurzaamheidvan palmolie aan te tonen, dan welalternatieven te vinden voor palmolieals biomassa voor elektriciteitsproductie.

MVO Verslag 200670EmissiehandelBij de verbranding van fossielebrandstoffen, bijvoorbeeld voor deopwekking van elektriciteit, komenCO 2 -emissies vrij. Deze uitstootwillen we beperken. Als onderdeelvan het Kyoto-Protocol heeftEuropa een reductiedoelstellingvan 8%. Een belangrijk instrumentom dit realiseren is hetEU Emission Trading Scheme(EU ETS). Per land zijn maximaleemissies vastgesteld voorinstallaties en inrichtingen, deemissierechten. De toewijzinghiervan is gebaseerd op deemissies in 2001 en 2002. Doorverbrandingsinstallaties,raffinaderijen en elektriciteitscentralesbeperkte emissierechtentoe te kennen ontstaat schaarste.Inefficiënte bedrijven die veel CO 2uitstoten moeten emissierechtenbijkopen, terwijl CO 2 -besparendebedrijven rechten overhouden endie kunnen verkopen.Essent is als energieproducent medeverantwoordelijkvoor de uitstoot vanbroeikasgassen; bij de verbrandingvan kolen, gas en andere brandstoffenkomt CO 2 vrij. Binnen de Europeseemissiehandel heeft Essent een allocatiegekregen van circa 10 miljoenton CO 2 per jaar over de periode2005-2007. Door het verbeteren vande efficiency van onze energieproductiemet warmtekrachtkoppelingenen het verduurzamen van deenergieproductie door de bouw vanwindparken en het gebruik van biomassa,leveren wij een constructieveen actieve bijdrage aan de verminderingvan de uitstoot van broeikasgassen.Daarnaast maakt Essent actiefgebruik van de mogelijkheden vanemissiehandel, om zodoende onzeresterende CO 2 -emissies op eenkosteneffectieve wijze af te dekken.Essent is een voorstander van emissiehandel,omdat het een marktconforminstrument is dat leidt tot emissiereductietegen de laagst mogelijkekosten voor de producent en dus ookde consument. Daarom zijn wij eenactieve speler in de Europese emissiehandel,de EU ETS. Omdat alleCO 2 ‐emissies binnen dit systeemdienen te worden afgedekt dooremissierechten, kunnen CO 2 ‐emissierechtenin feite worden gezien als eenbrandstof; Essent heeft emissierechtennodig om energie (elektriciteit enwarmte) te kunnen produceren.Alle inrichtingen van Essent die onderEU ETS vallen, hebben een vergunningvoor het uitstoten van CO 2 .

Essent als marktspeler71Het verkrijgen van deze vergunningbetekent dat in deze inrichtingenmonitoring- en rapportagesystemenzijn geïmplementeerd die voldoen aande Europese en Nederlandse richtlijnen.Essent heeft daarnaast eenintern protocol ontwikkeld voor hetmonitoren, rapporteren en verifiërenvan emissies. Dit protocol vormt debasis voor de activiteiten van Essentop het gebied van emissiehandel.In maart 2006 heeft EssentCO 2 ‐monitoring rapportages ingediendvoor de achttien Essent-inrichtingendie onder EU ETS vallen.De rapportages, die betrekkinghadden op het jaar 2005, zijn allegeverifieerd en goedgekeurd.In april 2006 heeft Essent voldoendeemissierechten ingeleverd om haarCO 2 -emissies over 2005 af te dekken.De CO 2 -emissies over 2006 zullen inmaart 2007 worden gerapporteerd,waarna in april van dat jaar weer eenovereenkomstig aantal emissierechtenmoet worden ingeleverd.JI en CDMJoint Implementation (JI) en hetClean Development Mechanism(CDM) zijn de projectmechanismenonder het Kyoto-Protocol. Landen meteen broeikasgasreductiedoelstelling(Annex-I landen) kunnen investerenin klimaatprojecten in landen zonderdeze reductiedoelstelling (CDM) of inandere landen met een broeikasgasreductiedoelstelling(JI).De resulterende emissiereductie,in de vorm van Certified EmissionReductions (CER) voor CDM-projectenof Emission Reduction Units (ERU)voor JI-projecten, mag hetinvesterende land bijschrijven in haarnationale register. Deze CER’s enERU’s vormen een uitwisselbaaralternatief voor de eerder beschrevenEuropese emissierechten. Hetgastland geeft hiervoor toestemmingin ruil voor de investering induurzame ontwikkeling. JI en CDMhebben zo als doelstelling niet alleenemissiereductie, maar ook overdrachtvan technologie en kennis aanontwikkelingslanden en economieënin transitie, evenals het verduurzamenvan de energievoorziening.De activiteiten op het gebied van JointImplementation zijn nog beperkt vanaard. De voornaamste reden hiervooris het deels nog ontbreken van regelgevingen instituties in de belangrijkstegastlanden, Rusland en Oekraïne.Momenteel is het aanbod vanJI‐projecten derhalve nog relatief klein.Essent heeft in 2006 credits gekochtvan circa twintig CDM-projecten. Decredits hebben betrekking op emissie-

MVO Verslag 200672reducties in de periode tot en met2012. Projectontwikkelaars gebruikenhet vroegtijdig verkopen van deemissiereductie voor financiering vande investeringskosten van de CDMenJI-projecten. Essent heeft in 2006credits gekocht uit projecten in China,India en Brazilië. De projecten waarvanEssent credits heeft aangekocht,vallen in de categorieën duurzameenergie (wind, biomassa) en energieefficiency.Voluntary Emission RightsNaast JI- en CDM-projecten wordener projecten ontwikkeld die zogenaamdeVoluntary Emission Rights(VER’s) genereren. Dit betreftbijvoorbeeld toekomstigeJoint Implementation-projecten, welkevanaf 2008 Emission Reduction Units(ERU’s) produceren. In de periodevoorafgaand aan 2008 kunnen dezeprojecten soms in aanmerking komenvoor een certificering waarmee zeVER’s kunnen produceren.Een ander voorbeeld van projecten dieVER’s kunnen produceren is de aanlegen duurzame instandhouding vanbossen. Essent heeft in 2006 van eenaantal bosprojecten en een windenergieprojectVER’s ontvangen.De VER’s zullen worden aangewendten behoeve van CO 2 -compensatieprogramma’s,zoals het Essent-productGroen voor Gas en de vergroening vanhet Essent-wagenpark.VER-projecten; Stichting FACE en Te Apiti windparkEssent is, in samenwerking met deandere Nederlandse energieproducenten,in de jaren negentiggestart met de stichting FACE. Dezestichting heeft in Maleisië, Oeganda,Ecuador, Tsjechië en Nederlandbossen aangeplant om te zorgenvoor CO 2 -opslag. Ook in 2006 heeftEssent substantieel bijgedragen aande instandhouding van het FACEbosareaal.In de periode 1993-2006 heeft deaanplant van de FACE-bossen geleidtot opslag van een hoeveelheid CO 2van circa 3 miljoen ton. Essent heefttevens VER’s aangekocht van hetTe Apiti windproject. Dit is eenHet Camil biomassaproject ItaquiEssent koopt onder andere CER’svan een aantal biomassaprojecten inBrazilië. Eén van deze projecten ishet Camil biomassaproject in Itaqui,operationeel sinds 2001. De emissiereductievan het project is hetresultaat van de inzet van rijstkaf,afkomstig van rijstproducent Camil,voor elektriciteitsproductie. Hierdoorwordt voorkomen dat de rijstvliezenals afval wegrotten, zodat emissies90 MW-windpark op hetNoordereiland van Nieuw-Zeeland;de productie voldoet aan deelektriciteitsbehoefte van 45.000Nieuw-Zeelandse huishoudens.Uniek aan het Te Apiti project is datdit wereldwijd het eerste VER‐projectis dat de Gold Standard-status heeftverkregen. Gold Standard-projectenvoldoen aan strenge criteria op hetgebied van milieueffecten enduurzame ontwikkeling. Essentheeft 57.500 VER’s gekocht van hetproject. Dit zijn wereldwijd de eersteGold Standard VER’s die zijnuitgegeven.van methaan, een sterk broeikasgas,worden vermeden. Bovendienworden door de productie van deelektriciteit met biomassa,CO 2 ‐emissies door gebruik vanfossiele brandstoffen voorkomen.Essent heeft de totale emissiereductieover de looptijd van ditproject aangekocht en heeft in 2006203.000 CER’s afkomstig van ditproject ontvangen.In 2006 kendeEssent veel minderstroomuitvaldan het landelijkgemiddelde.Leveringszekerheiden betrouwbaarheidEen betrouwbare energieleveringis afhankelijk van het netwerkwaarover de energie getransporteerdwordt. Ons onafhankelijkopererende netwerkbedrijf doeter alles aan om storingen tot eenminimum te beperken.En om schadelijke emissies,inherent aan de bedrijfsvoeringvan energienetten, te beperken.Essent Netwerk is actief in Noord-,Oost- en Zuid-Nederland en beheertin deze regio’s ongeveer 146.000 kmaan elektriciteitskabels en 40.000 kmaan gasleidingen. Door specialeaandacht voor netmanagement,gericht op een integrale risicobenadering,worden kosten enstoringsrisico’s beperkt. Dit komt nogeens tot uitdrukking in de ISO 9001-en PAS-55-certificaten voor AssetManagement. Essent Netwerk is hettweede bedrijf ter wereld dat hetPAS‐55-certificaat heeft en het eerstedat zelfs beide certificaten heeft.Betrouwbaarheid en storingsminutenUit internationale vergelijkingsstudiesblijkt dat de betrouwbaarheid van deNederlandse energievoorziening erghoog is. Gemeten in minuten stroomuitvalper klant per jaar, behoort het

Essent als marktspelerNederlandse netwerk tot de beste vanEuropa. De gemiddelde uitval inNederland bedroeg in 2006 36 minuten.Het Essent gemiddelde in 2006bedroeg 25 minuten. Na de storing inHaaksbergen in 2005, als gevolg vaneen bij uitzonderlijke winterse omstandighedenfalende bovengrondseverbinding, deden zich in dezelfderegio in de zomer vele ondergrondsekabelstoringen voor.De oorzaak was de extreme hitte endroogte, waardoor kabels in de isolerendezandgronden te warm werden.Doordat dit zich niet alleen bij Essentvoordeed, maar ook elders inNederland, verslechterde het landelijkgemiddelde ten opzichte van 2005.Essent Netwerk streeft naar eengemiddelde uitvalsduur over vijf jaarvan het eigen netwerk van niet meerdan 26 minuten per aansluiting perjaar. Hoewel deze maximale duur voor2006 als gemiddelde niet is overschreden,zijn er nog grote regionaleverschillen die variëren tussen de 17en 35 minuten. Verwacht wordt datdeze spreiding door gerichte maatregelenin de komende jaren zalafnemen.EmissiesNetwerk is verantwoordelijk voor eenaantal emissies. Bij de gasnetten issprake van een theoretisch lekverliesvan gas. Het methaan dat in gas zit iseen broeikasgas. Verdere emissieskomen voort uit het gebruik vanzwavelhexafluoride-gas (SF 6 ) inschakelaars. De berekende emissiesvan methaan en SF 6 zijn omgerekendnaar CO 2 ‐equivalenten vooronderlinge vergelijkbaarheid.SF 6 -gas; noodzakelijk en verantwoordVoor de bedrijfsvoering van hetnetwerk zijn schakelaars noodzakelijk.Hiermee kunnen, bij technisch falenof bij onderhoudswerkzaamheden,delen van het net afgeschakeld worden.In een aantal van deze schakelaarswordt het zogenoemde zwavelhexafluoride-gas(SF 6 ) gebruikt.Dit is een niet-giftig, onbrandbaar ende ozonlaag niet aantastend gas metuitstekende elektrische eigenschappen.Nadeel van dit gas is echter zijn sterkebijdrage aan het broeikasgaseffect;de werking is bijna 24.000 maal zosterk als CO 2 . Het grootschaliggebruik van dit gas in bijvoorbeeldsportschoenen is dan ook sinds eenaantal jaren verboden.Essent Netwerk heeft uitvoerig onderzoekgedaan naar het huidig eneventueel toekomstig gebruik van ditgas in haar vermogensschakelaars.Hierbij is onderscheid gemaakt tussenhet gebruik in het hoogspanningsnet(de snelwegen van het elektriciteitsnet)en in het middenspanningsnet(de provinciale wegen). Essentheeft in totaal 593 hoogspanningsschakelaarsin openluchtstations,acht schakelaars in gasgeïsoleerde,gesloten hoogspanningsinstallatiesen circa 3.000 schakelaars inmiddenspanningsinstallaties.De totale hoeveelheid SF 6 in dehoogspanningscomponenten bedraagtzo’n 17 ton, voor de middenspanningsschakelinstallatieszo’n 3 ton. Deenige emissies die hieruit voortkomenzijn lekverliezen. Deze bedragen zo’n2% van de hoeveelheid SF 6 aanwezigin de hoogspanningscomponenten,overeenkomstig met ongeveer 300 kgin totaal per jaar. Voor de middenspanningsinstallatiesis lekkagevrijwel uitgesloten.In het hoogspanningsnet is ernauwelijks een technisch alternatiefvoor het gebruik van SF 6 . De uitstekendeelektrische eigenschappenvan dit gas maken de bouw mogelijkvan kleinere en toch sterkereinstallaties, die zelfs in afgeslotenruimten kunnen worden geplaatst.Daarnaast is, vergeleken met devroeger veelvuldig toegepaste oliehoudendeschakelaars (lekkages)of drukluchtschakelaars (lawaaioverlast),SF 6 ook milieutechnischgezien een beter alternatief.Voor middenspanningsschakelaarszijn SF 6 ‐vrije schakelaars beschikbaar.De SF 6 ‐technologie heeft echter eenaantal milieutechnische voordelen,die de nadelen overstijgen. Zo hebbende grondstoffen en het fabricageprocesvan gebruikte materialen inde SF 6 ‐vrije schakelaars (o.a. relatiefgrote hoeveelheden uit aardoliegeproduceerd giethars) een groteraandeel in het verbruik van fossielebrandstoffen en het ontstaan vanzure regen.Essent Netwerk ziet derhalve voorhaar schakelaars in het middenspanningsnetmomenteel geen beteralternatief dan de gecontroleerdetoepassing van SF 6 . Zij volgt deontwikkelingen op het gebied vandeze apparatuur echter nauwgezet enzal bij het ter beschikking komen vanandere SF 6 -vrije alternatieven detoepassing van dit gas heroverwegen.73Figuur 40 Leveringsbetrouwbaarheid Essent Netwerk*(in minuten)2006 2005Essent gemiddelde 25 28Landelijk gemiddelde 36 27* jaarlijkse uitvalduur per aansluiting op laagspanning, middenspanning en hoogspanningFiguur 41 Broeikasgasemissies Essent Netwerk(kiloton CO 2-equivalent)2006Lekverliezen aardgasnet 75SF6 in schakelaars 8Totaal 83

MVO Verslag 2006People“Zoals een coach maximale inzet en betrokkenheid vanzijn pupillen mag verlangen, mag een bedrijf dat van zijnmedewerkers vragen. Mits diezelfde onderneming daar hetnodige tegenover stelt. Natuurlijk, een goede en passendefinanciële beloning is belangrijk. Maar daarnaast moet je alsbedrijf je medewerkers een omgeving bieden waarin ze zichkunnen ontwikkelen. Waarin er naar hun mogelijkheden wordtgekeken, hun kansen, hun toekomst. Van jong tot oud, in alle

Essent als werkgevergeledingen. Zo spreekt het jong talentprogramma van Essentme bijzonder aan, met traineeships voor starters die zichvakinhoudelijk of richting management willen specialiseren.Daarnaast voert de onderneming al jaren lang een actiefveiligheidsbeleid. Dat tekent Essent als een werkgever die nietalleen het beste uit haar mensen haalt, maar ook oog heeft voorhun welzijn. Het is een sociaal bedrijf, dat goede verhoudingenop prijs stelt. Ook met ons als Ondernemingsraad.”“Essent haalt hetbeste uit haarmedewerkers.”Jan de Jongvoorzitter Centrale Ondernemingsraad Essent

Essent alswerkgeverEssent biedt emplooi aan duizenden medewerkers. In Nederland, Duitsland enBelgië. Allemaal mensen met hart voor de zaak. Dan is het vanzelfsprekenddat wij onszelf in onze rol als werkgever ook serieus nemen. En dat we onzemedewerkers — People — een zo hoog mogelijke kwaliteit van arbeid willenbieden. In een omgeving waarin zij zich kunnen ontwikkelen. Waarin zede uitdaging vinden in nieuwe werkzaamheden, nieuwe producten,nieuwe mogelijkheden.Of ze dat waarderen, moet blijkenuit het medewerkersonderzoekdat we ieder jaar laten plaatsvinden.Aantrekkelijk zijn ook de opleidingsprogramma’swaaraan medewerkerskunnen deelnemen. Wie verder wil,kán ook verder. Gemotiveerd.Én in een veilige omgeving dankzijons HSE-beleid (health, safety,environment) dat zich onder meerricht op het verhogen van deveiligheid in alle geledingen:in de productie, op de kantoren,tijdens het woon-werkverkeer.En er is meer. Essent als werkgeverwil dat haar organisatie een afspiegelingis van de diversiteit diebestaat binnen de maatschappijwaarin zij opereert. Door deelnamevan vrouwen in managementfunctieste stimuleren. Door verjonging nate streven.Telkens met het belang van onzemensen voor ogen. Want als wijergens van overtuigd zijn, is het vande kracht van werkplezier. Goed voormensen persoonlijk. En, uiteraard,voor de arbeidsproductiviteit binnenonze onderneming.

MVO Verslag 20068 Essent als werkgeverEssent als werkgever; betrokken bij het dagelijkse levenvan zo’n 13.560 medewerkers (FTe’s). Voor allen heeft Essenteen nadrukkelijke verantwoordelijkheid voor veiligheid,78ontwikkeling en welzijn.

Essent als werkgeverNederland vergrijst, geschooldtechnisch personeel is moeilijker tekrijgen, we moeten langer doorwerkenen er is een blijvende noodzaak totveilig werken. Allemaal thema’s dieEssent tegenkomt in haar personeelsbeleid.Naast veiligheid staat deontwikkeling van mensen in hunhuidige functie en voor eventuelevervolgfuncties voor Essent centraal.We willen onze medewerkers eenveilige en inspirerende arbeidsplaatsbieden.Iedere medewerker heeft talenten. Hetonderkennen en het aanwenden ervanis essentieel voor een mensgerichteonderneming. Wij willen talentvollemedewerkers werven en behouden. Inde arbeidsmarkt moeten wij daarvoormeer het besef creëren dat Essenteen aantrekkelijk bedrijf is waar veelmogelijkheden liggen voor gemotiveerdemedewerkers. Er zijn instapmogelijkhedenvoor zowel jongemensen in hun eerste baan, mensendie een volgende carrièrestap willenmaken, alsook medewerkers met veelervaring. Naast het werven is ook hetbehouden van gemotiveerde medewerkersvoor ons een belangrijk thema.Hierbij leggen wij de nadruk opopenheid naar elkaar, op ontwikkelingen tevredenheid van medewerkers.En op veiligheid. Zodat medewerkerskunnen rekenen op een veiligewerkomgeving met voldoendeontwikkelingsmogelijkheden.Want medewerkers zijn de echteduurzame energie van Essent. 79

MVO Verslag 200680Veiligheidsbeleid; de basisvoor veilig en gezond werkenEssent wil haar medewerkers eenveilige werkomgeving bieden. Datzijn niet alleen de gebouwen eninstallaties waar gewerkt wordt,maar ook het veiligheidsbewustzijnbij de medewerkers.Communicatie, trainingen,preventie en consistent monitorenvan veiligheidsprestaties dragenhieraan bij. Zo wordt Essentveiliger; niet alleen voor Essentmedewerkers,maar ook voormedewerkers van door Essentgecontracteerde aannemers.Veilig werken. Iedereen is zich hiervaak wel van bewust en maar weinigmensen zijn ‘tegen’ veiligheid.Toch kwamen bij Essent gevaarlijkesituaties voor en zijn er incidenten enongevallen opgetreden. Om dit in detoekomst over de volle breedte vanhet bedrijf te voorkomen, heeft Essentsinds 2004 een overkoepelendveiligheidsbeleid. Met jaarlijksscherpere doelstellingen voor allebedrijfseenheden, zowel ten aanzienvan de veiligheidsprestaties (aantallenincidenten en ongevallen) als tenaanzien van de veiligheidsinspanningen(preventieve activiteiten).Inmiddels gebruiken we bedrijfsbreedeenzelfde taal als we over veiligheidpraten en hanteren we eenzelfdemanier van registeren.Essent wil in 2010 behoren tot de topvijf van meest veilige energiebedrijvenin Noordwest-Europa. Een benchmarkis gestart om na te gaan wat deprestaties van andere energiebedrijvenzijn. Consultantsbureau Det NorskeVeritas (DNV) onderzoekt hoe Essentzich verhoudt tot andere groteenergiebedrijven.Om de veiligheid verder te verhogen,is er veel gedaan in 2006. Bijvoorbeelddoor ongeveer 6.500 veiligheidsrondgangen,waar alle geledingen vanhet Essent-management aan deelnamen.Oplettend gedrag zorgde voorde rapportage van meer dan 9.500onveilige situaties of gedrag. En zijner bijna 150 ontruimingsoefeningengehouden op de verschillende Essentlocaties.Blijvende aandacht voorveiligheidsbewustzijn wordt bereiktdoor hierover te communiceren. Maarliefst 350 keer is via interne kanalen —veelal publicaties in magazines en opinterne websites die voor alle medewerkersbeschikbaar zijn — veiligheidonder de aandacht gebracht.De DART-score uitgelegdHSE-resultaten 2006, berekend over 34 miljoen gewerkte urenVeiligheidsregistratie binnen Essentkomt tot uitdrukking in de DART-score.DART is een afkorting van Days Away,Restricted or Transferred, dus hetaantal ongevallen met als gevolgverzuim of aangepast werk, per200.000 gewerkte uren. Deze urenhebben betrekking op Essents eigenpersoneel en personeel dat werkt inonze opdracht, zoals aannemers.De definitie is opgesteld door deAmerikaanse Occupational Safety andHealth Administration (OSHA). Voorongevallenregistratie en veiligheidsmanagementis de internationaalmeest geaccepteerde standaardOHSAS 18001 als basis gekozen.Door deze methode te hanteren,worden de veiligheidsprestaties vanEssent vergelijkbaar met die vanandere bedrijven. Tevens wordenop basis van de DART-score doelengeformuleerd voor de verantwoordelijkebestuurders enoperationeel verantwoordelijkedirecties binnen Essent. Naast deDART-score worden ook gegevensbijgehouden die inzicht geven inandere incidenten en ongevallen(zoals eerstehulpbehandeling zonderernstige consequenties) engeconstateerde onveilige situatiesen handelingen.

Essent had zich voor 2006 ten doelgesteld om onder een DART-score van1,26 te blijven en geen enkel dodelijkbedrijfsongeval te accepteren. Intotaal werd er ongeveer 34 miljoenuur gewerkt, waarvan 25,5 miljoendoor Essent-personeel en 8,5 miljoendoor personeel van door Essentgecontracteerde derden. Door eenstrikt veiligheidsbeleid is de uiteindelijkeDART-score voor deze urenuitgekomen op 1,09. Dit is inclusief debusiness units Netwerk, Kabelcom,swb, Deutsche Essent en Milieu endoor Essent gecontracteerde derden.Deze score is 13,5% beter dan dedoelstelling. Voor 2007 heeft Essentwederom ambitieuze doelen gesteldom de veiligheid verder te verbeteren.Dit komt tot uitdrukking in een nieuweDART-score doelstelling van 1,0.doelstelling2006 2005Doelstelling 1,26 1,70Realisatie 1,09 1,26Naast de vaststelling van deDART‐score is ook gekeken naarhet aantal gevallen waar medischebehandeling of eerste hulp noodzakelijkwas. Bij medischebehandeling wordt gekekennaar gevallen waarin iemand,na behandeling door een arts, devolgende dag weer aan het werk kan.Van eerste hulp is sprake indieneenvoudige interne hulpmiddelenvolstaan. Het totale aantal medischebehandelingen in 2006 was 76.Hiervan hadden 58 gevallenbetrekking op eigen personeel en18 op door Essent gecontracteerdederden. Eerste hulp was 343 keernoodzakelijk. Het merendeel vanmedische of eerste hulp was nodigvoor personeel werkzaam inde operationele bedrijfsonderdelen;personeel uit kantooromgevingenhad minder medische zorg nodig.Om veilig gedrag en aandacht voorveiligheid blijvend te waarborgen, zijner verschillende initiatieven geweestvoor Essent als geheel en gericht opbepaalde business units. Zo is in 2006het programma ‘veilig autorijden’afgesloten. Gebruikers van leaseenbedrijfsauto’s werden verplichtom deel te nemen aan een door hetNederlands Instituut voor Verkeersveiligheid(NIV) georganiseerdetraining in defensief autorijden. Ookde leden van de Raad van Bestuurhebben aan dit programma deelgenomen.Ook werden, op vrijwilligebasis, overige medewerkers en hundirecte familie uitgenodigd om deel tenemen. In totaal waren er meer dan4.000 deelnemers, deels afkomstigvan de inmiddels verkochte businessunit Kabelcom. Van de overigeEssent-bedrijfsonderdelen waren er3.390 deelnemers (2.672 verplichten 718 vrijwillig).Veiligheid bij door Essentgecontracteerde aannemersEssent werkt voor veel activiteitensamen met derden of laat werkzaamhedendoor aannemers uitvoeren.Door aannemers wordt echter nietaltijd net zo veilig gewerkt als doorEssent zelf. De DART-score voor doorEssent gecontracteerde derden wijktsterk af van die van Essent (1,00 versus1,34, resulterend in 1,09 voor beide).Essent eist van haar aannemers veiliggedrag. Door veiligheid op te nemenin de selectie van aannemers,duidelijke afspraken te maken overveiliger werken, het geven van nogmeer veiligheidsinstructies, hethouden van veiligheidstoezicht enhet eisen van eenduidige veiligheidsrapportages,verwachten wij datveilig werken vóór en bij Essenttoeneemt. Veiliger werken dooraannemers wordt dan ook één vande HSE‐prioriteiten van 2007.

MVO Verslag 2006HSE AwardIn 2006 is de jaarlijkse HSE Awardgeïntroduceerd. Dit is een prijs vooractiviteiten of projecten die een aantoonbareverbetering op veiligheids-,gezondheids- of milieuzorggebied totgevolg hebben gehad. Bedrijfseenhedenmochten hiervoor zelf voorstelleninsturen.De winnaar uit de zestien inzendingenhad een videoboodschap gemaakt overzijn eigen ervaringen met een ongevalwaarbij een externe monteur ernstiggewond was geraakt, met als doelhiermee collega’s te wijzen op denoodzaak elkaar op onveilig werken aante spreken.Michiel Boersma, voorzitter van de Raad van Bestuur,reikt de HSE Award 2006 uit.De winnende business unit Essent Netwerk ontvingEUR 5.000 voor donatie aan een goed doel.Andere acties op veiligheidsgebied in2006 waren onder meer een tweetalspecifiek op kantooromgevingengerichte HSE-trainingsprogramma’s(‘Een gezonde en veilige werkomgeving’en ‘Wat te doen in noodsituaties’),die door de leidinggevenden in hetreguliere werkoverleg aan alle medewerkerszijn gedoceerd. Ook hettreffen van voorbereidingen in deorganisatie tegen de gevolgen vaneen mogelijke vogelgrieppandemieheeft in 2006 geleid tot een specifiekcrisisbeheersingsplan en diversebedrijfsbrede preventieve maatregelen.Hierdoor kan Essent haar belangrijkemaatschappelijke rol (o.a. continuïteitvan de energievoorziening) ook tentijde van een pandemie waarborgen.Medewerkers in bewegingEssent is van oudsher actief inNoord‐, Oost- en Zuid-Nederland;ontstaan uit verschillende fusiesvan gemeentelijke en provincialeenergiebedrijven. De plaatsenwaar onze medewerkers wonen enwerken zijn hier nog steeds eenafspiegeling van. Toch verandertEssent en zijn wij actief in heelNederland en in toenemende matedaarbuiten.De vestigingen van Essent liggenvooral aan de noordoost- en zuidkantvan Nederland. De vier grootstevestigingsplaatsen van Essent zijnDen Bosch (2.297 FTe’s), Zwolle(710 FTe’s), Groningen (623 FTe’s)en Geertruidenberg (406 FTe’s).In deze plaatsen zijn kantoren enproductielocaties van het netwerkbedrijf,handels- en verkoopbedrijf,Kabelcom-activiteiten of elektriciteitsproductiegevestigd.De medewerkers van Essent wonenzeer verspreid over Nederland. Doorde herverdeling en centralisatie vanactiviteiten in de afgelopen jaren,reizen Essent-medewerkers veel.Zo woont 78% procent van de medewerkersniet in de plaats waar hij ofzij werkt. Om het woon-werkverkeerte beperken en daarnaast het reizenmet openbaar vervoer te stimuleren,hebben wij besloten om onze“Van Zwolle naar Arnhem is een hele verandering.Zeker als je eerst op tien minuten fietsen van het kantoorin Zwolle woonde. Met een nieuwe baan ook een nieuwestandplaats en dus nu zo’n twee uur reizen. Met de treinnatuurlijk. Eerst even wennen, maar nu wel erg gemakkelijk.Rustig je werk voorbereiden, e-mails lezen of bijblijven metde krant. Zo is een noodzakelijke reis, naast dagelijksrustpunt, ook efficiënt bestede tijd geworden.Joke ten Hovebestuursassistent Secretariaat Vennootschap

Essent als werkgeverkantoren te vestigen nabijopenbaarvervoerknooppunten, zoalsin Den Bosch en Arnhem. Maar ookhet stimuleren van flex- en thuiswerkplekkenis een voorbeeld van onsmobiliteitsbeleid.Aantallen en ontwikkeling;Essent als arbeidsmarktEssent is een levend(ig) bedrijf.Medewerkers gaan met pensioenof beginnen hun carrière bij Essent:fulltime of parttime. Essentvernieuwt zich constant en zoekthiervoor naar de juiste mensen.Binnen Essent — inclusief DeutscheEssent, onze 51%-deelneming swb AGen Essent Kabelcom — werkten ereind 2006 13.564 FTe’s (op basis vaneen 38-urige werkweek). Dit waren10.837 FTe’s eigen medewerkers,waarvan het merendeel werkzaamwas bij de business units Netwerk(3.578 FTe’s), Service & Verkoop(2.400 FTe’s), swb (2.287 FTe’s) enEssent Kabelcom (1.428 FTe’s).Essent heeft relatief veel externemedewerkers, zo’n 20% ofwel2.727 FTe’s. De meeste externemedewerkers zijn te vinden bij deWonen en werken; medewerkers van Essent Nederland (per provincie) WonenWerken business units Service & Verkoopen op het hoofdkantoor. Om decontinuïteit beter te waarborgen,wil Essent zelf meer bedrijfskritischekennis in huis houden. Wij strevener dan ook naar structureleactiviteiten meer met eigen personeeluit te voeren. Figuur 42In FTe’s eigen personeelCijfers excl. Volta, Twinstone,Energie:Direct, AZN, Domestiq,Vagron, Guibergen, EMZ,InsulindeIn 2006 is de instroom van ons eigenpersoneel 13% geweest. De uitstroombedroeg 5%. Ondanks een steedskrapper wordende arbeidsmarktin specifieke sectoren. Technischpersoneel, IT- en financiëlespecialisten zijn niet alleen doorEssent gewilde medewerkers.83WAR FOR TALENT ; naar de top tien van beste werkgevers in Nederland in schaarse arbeidsmarktGoed personeel is schaars enbedrijven concurreren met elkaar inde werving van talentvolle medewerkers.De arbeidsmarkt wordtsteeds krapper in specifieke sectoren,met name vacatures voor technischpersoneel, IT- en financiëlespecialisten zijn lastig in te vullen.Essent zoekt steeds nieuwe wegen ompersoneel te werven. Zo is in 2006een rekruteringsbonus ingesteld voorEssent-medewerkers die een nieuwIT-personeelslid introduceren. Doelwas om 140 nieuwe IT’ers binnen tehalen. Essent-medewerkers hebbenvia de campagne zo’n 45 kandidatenaangemeld en er zijn inmiddels zo’n20 vacatures ingevuld. Ook hebbenwe een apart rekruteringsprogramma— het Technisch Talent Programma —voor jong technisch talent vanuniversiteiten en hogescholen.Inmiddels doen hier vijftienkandidaten aan mee. In 2007 willenwe een instroom van 24 deelnemershebben die na vijf jaar technischspecialistische of technischgeoriënteerde managementfunctieskunnen vervullen. Ook werven wembo-kandidaten met een elektrotechnischeof werktuigbouwachtergrond.Essent neemt, met anderepartijen in de energiesector, deel aanhet opleidingstraject Competent LerenIn Bedrijf (CLIB) dat gegeven wordtaan diverse Regionale OpleidingsCentra (ROC’s). Hierdoor leren(v)mbo-leerlingen wat het is om tewerken bij een energiebedrijf. En ditmaken we bekend met de apartewebsite www.watt.nl om zo direct aante sluiten bij onze doelgroep. Tot slotis het van belang dat de naam Essentin de arbeidsmarkt nog meer bekendwordt als een betrouwbare en eenaantrekkelijke werkgever met uitstekendeprimaire en secundairearbeidsvoorwaarden. Hiermee gaanwij ons de komende jaren nog meerprofileren. Met de ambitie om in 2009tot de top tien van beste werkgeversvan Nederland te behoren.

MVO Verslag 200684Figuur 43 Aantallen eigen en extern personeel per business unit3.5002.5001.5005000915848Hoofdkantoor352BusinessDevelopmentDoor intensieve werving is het tochgelukt om de invulling van bepaaldevacatures veilig te stellen.Redenen voor uitstroom zijn divers.Zo is 57% uitgestroomd op eigenverzoek, heeft 11% van een mogelijkheidtot vervroegd uittreden gebruikgemaakten is 8% uitgestroomd opverzoek van Essent. Verder is van 6%het contract voor bepaalde tijd nietverlengd en 18% is uitgestroomdvanwege overige redenen. Dit betrofveelal pensionering, beëindiging vande proeftijd of een gezamenlijkakkoord over de beëindiging vande arbeidsrelatie.PersoneelsopbouwEigen personeel (FTe)Extern personeel (FTe)4112Bij Essent werken veel mannen.Deze mannen werken veelalvoltijds. Er zijn veel meer mannenin leidinggevende functies danProjecten536Productie1963723EnergieManagementGroep* Essent Kabelcom tot 1 februari 20071.3541.046Service &Verkoop34156128ToegevoegdeWaarde Diensten2Deutsche Essent3.216362Netwerk2.232swb AG551.226202Kalbelcom*61984Milieuvrouwen. Geen verrassende zakenmisschien voor een bedrijf in eenindustriële omgeving. Toch wilEssent dat het personeelsbestandeen afspiegeling is van demaatschappij. Wij willen vrouwenstimuleren bij ons te komenwerken en door te stromen naartopposities.In 2006 was de gemiddelde leeftijdvan een Essent-medewerker veertigjaar. Hiermee sluit Essent goed aan ophet Nederlandse gemiddelde van39 jaar (CPB 2002). In voorgaande jarenlag dit met 45 jaar aanmerkelijk hoger.Door stimuleringsmaatregelen, zoalsde Flexibele Uittredings Regeling Plus(FUR+) in 2005, zijn veel ouderemedewerkers uitgestroomd. Toch kentEssent nog altijd een relatief oudpersoneelsbestand. Zo zal 16% vanhet personeel binnen vijf jaar 55+ zijn.Binnen Essent bestaan echter noggrote verschillen in gemiddeldeleeftijd tussen de business units.Bij Netwerk en Productie is degemiddelde leeftijd 45 jaar, terwijlbij Service & Verkoop en EMG degemiddelde leeftijd 34 jaar is.Medewerkers bij Essent zijn zeerloyaal aan de organisatie. Zo is 25%van hen 25 jaar of langer bij Essent indienst. Gemiddeld bedraagt de diensttijdvoor alle medewerkers circavijftien jaar. Hiermee ligt de gemiddeldediensttijd van een medewerkerbij Essent boven het landelijke gemiddeldevan circa negen jaar (CBS 2001).Het aantal vrouwen bij Essent is 27%van het totaal aantal medewerkers.Binnen Essent zien we een verschillendeverdeling over de bedrijfsonderdelen.Zo is Service & Verkoophet enige bedrijfsonderdeel met meervrouwen (53%) dan mannen (47%).Een mogelijke verklaring is de meeradministratieve omgeving waar meervrouwen werkzaam zijn, bijvoorbeeldbij de callcenters of klantadministratie.Ter vergelijking:in de meer technisch georiënteerdeomgevingen van de business unitsProductie, Netwerk en Projectenzijn respectievelijk 4%, 16% en16% vrouwen werkzaam. Het aantalvrouwen in leidinggevende functiesbij Essent is 14%. Dit wijkt nietwezenlijk af van het landelijk gemiddeldein een industriële omgeving.Essent wil meer vrouwen stimulerenom zowel bij Essent te komen werkenals door te groeien naar managementposities.Zo worden vrouwennadrukkelijk uitgenodigd om tesolliciteren bij de traineeprogramma’s.Om het aantal vrouwen in hogerefuncties verder te stimuleren is erOmgaan met vergrijzingMet een hoge gemiddelde leeftijdbinnen bepaalde bedrijfsonderdelenmoet Essent serieus rekening houdenmet vergrijzing. De overheid verlangtechter dat er langer wordt doorgewerkt.Dit vraagt om een gedegenvitaliteitsbeleid dat rekening houdtmet de levensfase waarin de medewerkerzich bevindt. Essent wil ouderemedewerkers, met vaak jarenlange,waardevolle praktijkervaring, demogelijkheden bieden om hun werkvitaal en gemotiveerd te blijven doen.Zo bieden we opleidingsmogelijkhedenom theoretische kennis te versterken.Ook investeert Essent in kennisoverdrachten successieplanning omzodoende kennis voor de organisatiete behouden. Daarnaast is er ookaandacht voor de instroom — de jongeaanwas — aan wie de ervaren medewerkershun kennis en ervaringenkunnen doorgeven.

Essent als werkgeverFiguur 44 Procentuele leeftijdsopbouw mannen en vrouwen binnen Essent25 %20 %15 %10 %5 %binnen Essent een netwerk opgezetvan vrouwen in sleutelposities:Womens’ Energy, kortweg WE.Langs deze wegen streeft Essenternaar de rol van vrouwen binnende organisatie te versterken meteen betere afspiegeling van demaatschappij als resultaat.Binnen Essent wordt relatief weinig indeeltijd gewerkt. Zo werkt 80% voltijdsen 20% in deeltijd. In Nederlandwordt ongeveer 32% (CBS 2005) indeeltijd gewerkt. Het merendeel vande voltijds werkenden bij Essent, 89%,bestaat uit mannen. Vrouwen werkenzowel voltijds (47%) als in deeltijd(53%). Waar mogelijk wil Essent aansluitenbij de behoeften van medewerkersom vol- of deeltijds te werken.Ontwikkelen binnen Essent0 %Toegewijd personeel bestaat uitmedewerkers die de benodigdevakkundigheid, capaciteiten engedragskenmerken bezitten voorhun huidige baan en voor deeventuele vervolgstappen in huncarrière. Essent biedt medewerkersmogelijkheden om zichbinnen Essent maximaal te kunnenontwikkelen.> 60 jaar55 - 59 jaar50 - 54 jaar45 - 49 jaar40 - 44 jaar35 - 39 jaar30 - 34 jaar25 - 29 jaar20 - 24 jaar< 19 jaarManVrouw0 %5 %10 %15 %20 %25 %Binnen Essent krijgen medewerkersde ruimte om zich naar eigen inzichtte ontwikkelen. Medewerkers wordenuitgenodigd zelf de regie te voerenover hun loopbaan. Mensen zullenlanger moeten werken en later metpensioen gaan. Om de kennis enontwikkeling in balans te houden metbenodigde vaardigheden, speeltopleiding een belangrijke rol.Door medewerkers te ondersteunenmet opleidingen, stimuleren we deinterne mobiliteit. Medewerkersworden breder inzetbaar. Essentondersteunt medewerkers door ze telaten zien hoe ze beter kunnen lerenen stimuleert zo de ontwikkeling vanindividu en organisatie. Deze leerprocessenworden gerealiseerd dooropleiding, maar ook door anderevormen van leren, zoals on-the-jobtraining,zelfstudie, e-learning,coaching, stage of een combinatiehiervan. De aangeboden individuelemogelijkheden zijn gericht op hetverwerven van kennis of vaardigheden.Bijvoorbeeld van bepaaldecomputersystemen, buitenlandsetalen, zoals Duits of Engels, ofpersoonlijke competenties, zoalscoachen, leidinggeven, projectmanagementof conflicthantering.Naast individuele ontwikkelingsmogelijkhedenbiedt Essent ookgroepsgerichte managementprogramma’saan. In 2006 hebbenhieraan 433 medewerkers meegedaan.Doel van deze programma’s is omminder afhankelijk te worden vanexterne bronnen voor werving vanmanagementpotentieel en om talentvollemedewerkers van verschillendeniveaus door te laten stromen. Hiermeewordt uiteindelijk meer met eigenmedewerkers gerealiseerd.Werkervaringsplaatsen en stagesNaast activiteiten voor bestaandemedewerkers biedt Essent ook werkervaringsplaatsen(WEP) en stageplaatsenaan. Een WEP biedt schoolverlatersof langdurig werklozen eenkans om gedurende een vastgesteldeperiode werkervaring en arbeidsritmeop te doen. Essent ziet het als haarverantwoordelijkheid om moeilijkbemiddelbare jongeren en langdurigwerklozen de kans te geven werkervaringop te doen. Werving is niethet voornaamste doel, maar het komtuiteraard wel voor dat medewerkersna de WEP-ervaring besluiten bijEssent in dienst te treden.“Essent heeft er begripvoor dat je op meerderevlakken ambitieus bent en werk,gezin en een academischeopleiding op een goede manierwilt combineren. Essent maakthet ook mogelijk om die ambitieswaar te maken. Zo kan ik mijninteressante baan in deeltijduitvoeren. Door goede afsprakenen technische ondersteuning kandat deels ook nog vanuit huis.Op deze manier is het mogelijkom een goede balans te vindentussen mijn gezin met tweejonge kinderen, baan en”deeltijdstudie rechten.Goed geregeld dus!Helmar NiemeijerOR-coördinator business unit Service& Verkoop, inzake balans werk/privé85

MVO Verslag 200686ProgrammaEssent Leadership ProgrammaEssent Career DevelopmentProgrammaManagement Trainee ProgrammaOperationeel Management EssentMiddel Management EssentWat is het?Het doel is om leiderschapskwaliteiten van de deelnemers te bevorderenen het tonen van leiderschapscapaciteiten binnen Essent te stimuleren.Het doel is om talentvolle specialisten en managers te begeleiden in hunpersoonlijke en professionele ontwikkeling. Daarnaast heeft het programmatot doel de specialisten en managers te versterken in hun algemene visieenstrategievorming, zodat ze in de toekomst binnen Essent kritisch kunnenmeedenken en -beslissen.Het tweejarig managementtraineeship heeft als doel jaarlijks een aantal goedgekwalificeerde jonge academici en hbo’ers op vaste functies de organisatiein te laten stromen.Het programma is bedoeld voor operationele managers die training krijgen inde benodigde kennis en vaardigheden om de bedrijfsprocessen en de eigenafdeling te begeleiden en de verlangde output en resultaten te realiseren.Deze leergang is gericht op managers die over het algemeen op een moeilijkepositie zitten:tussen het op strategie en resultaat georiënteerde topmanagement aan de enekant en het op de uitvoering en werkwijze gerichte operationele managementaan de andere kant. De leergang is gericht op aansturing en coaching.Dit met name bij de business unitsNetwerk en Productie. Daarnaastbiedt Essent jaarlijks aan scholierenen studenten zowel stageplaatsen alsafstudeer-plekken aan. De stage biedtde student gelegenheid kennis temaken met de arbeidsmarkt ensociale vaardigheden in het bedrijfslevente ontwikkelen. In 2006 warener in totaal 154 stagiairs actief binnenhet bedrijf.In dialoog metde medewerkerMet het Essent MedewerkersOnderzoek (EMO) willen wij beterinzicht krijgen in wat medewerkersvinden van Essent en van hun werk,en willen wij horen wat goed gaatbinnen Essent en wat beter kan.En, door onze prestaties te vergelijkenmet benchmarks, onszelf te positionerenten opzichte van andere bedrijven.De medewerkers in dialoog met Essent.Het EMO is een onderzoek dat inopdracht van Essent door hetonderzoeksbureau ISR wordt uitgevoerd.Het onderzoek gaat in opeen groot aantal voor de werknemeren Essent belangrijke thema’s alscommunicatie, betrokkenheid,veiligheid, samenwerken, toekomstverwachtingen,ontwikkeling enwerkdruk. Zo krijgen beide partijeneen goed beeld van hoe demedewerker de organisatie en zijnspecifieke bedrijfsonderdeel ziet.Figuur 45 Ontwikkeling van de score Essent ten opzichte van ISR-Nederlandse nationale normBeoordelingSamenwerkingLokaal LeiderschapSalaris en Secundaire ArbeidsvoorwaardenToekomstverwachtingenVisie en StrategieVeiligheid & ArbeidsomstandighedenRol OndersteuningCommunicatieWerkdruk & Balans Werk-PrivéMedewerkerstevredenheid & LoyaliteitKlant & ResultaatgerichtheidVertrouwen & IntegriteitOntwikkelingImago2006 2005 200410%5%0%5%10%10%5%0%5%10%10%5%0%5%10%Statistisch significant verschil onder NL-norm Statistisch significant verschil boven NL-norm Niet-significant verschil t.o.v. NL-norm

Essent als werkgeverHet bureau doet dit onderzoek opvergelijkbare wijze bij andere grotebedrijven in Nederland, zoals bijABN‐AMRO Bank, Siemens,Unilever en TNT. Hieruit ontstaatde zogenaamde ISR-Nederlandsenationale norm; de landelijkgemiddelde prestatie van vijftig groteNederlandse ondernemingen opdezelfde thema’s. Essent had zichin 2003 tot doel gesteld om in 2006deze norm te behalen en dat is grotendeelsgelukt.In 2003 zaten we nog vele procentenonder de nationale norm van ISR.Door goede communicatie, hetbetrekken van de medewerkers enveel aandacht voor het verbeterpotentieelis dit sterk verbeterd. Veleonderwerpen zijn tot vlakbij of zelfsboven de nationale norm gestegen.Dit zijn bijvoorbeeld onderwerpen alstoekomstverwachting, communicatie,vertrouwen en integriteit, visie enstrategie. Voor de onderwerpenontwikkeling en imago scoren werespectievelijk nog 2% en 4% onderdeze norm.Deze resultaten worden niet vanzelfgerealiseerd. Door communicatie viaverschillende instrumenten hebbende EMO-onderwerpen de afgelopenjaren veel aandacht gekregen.Voorbeelden zijn het ontwikkelenvan mediavormen, zoals Intranet(een Essent-interne vorm van internet),de wekelijkse medewerkerskrant,maandelijkse voortgangsrapportagesvoor medewerkers en volwaardigeinstrumenten ter ondersteuning vanmedewerkers en management.Daarnaast zijn er tal van activiteitengeweest die de afstand van top totmedewerkers verkleind hebben.Zoals werkbezoeken van hogermanagement aan bedrijfsonderdelenen regelmatige roadshows waarmedewerkers en Raad van Bestuurelkaar treffen en informatieuitwisselen. Ook het organiseren vanRonde Tafelgesprekken met een willekeurigeselectie van medewerkers ende Raad van Bestuur heeft ertoebijgedragen dat de ideeën enervaringen van de medewerkers ookin de top gehoord worden.Deze initiatieven en met medewerkersafgesproken acties hebben ertoebijgedragen dat niet alleen deuitkomst, maar ook de deelnameeen vooruitgang laat zien. Dat hetmedewerkersonderzoek goedgewaardeerd wordt, blijkt uit dejarenlange hoge deelnamen gelegentussen de 74% en 81%. Ook zienwe een stijgende waardering vanmedewerkers over de mate waarinacties worden genomen op basisvan het onderzoek.Medezeggenschap:meedenken en meedoenOf het nu gaat om het splitsingsdebatof de vele veranderingenbinnen Essent, de medezeggenschapsorganendenkenmee. Vanuit het belang van hetpersoneel en met een duidelijkoog voor de organisatie. Hiermeewordt recht gedaan aan medewerker,organisatie én bestuurder.Essent heeft negen medezeggenschapsorganen,zeven op businessunit-niveau, een Centrale Ondernemingsraad(COR) en — vanwegehaar activiteiten in Duitsland enBelgië — een Europese Ondernemingsraad(EOR). Essent heeft met demedezeggenschapsorganen in 2006intensief overleg gevoerd. Zowel metde ondernemingsraden binnen deverschillende bedrijfsonderdelen alsook met de COR bij onderwerpendie de business unit overstijgen.87CERTIFICERINGEssent wil de intern georganiseerdeopleidingen, waar mogelijk, externborgen en certificeren. Een certificaatof diploma wordt dan getoetst aan denormen van het Europees Onderwijsstelsel.Hiervoor worden opleidingengewaardeerd met European Credits,een door de Europese Unie ingevoerdsysteem om certificaten en diploma’sop een uniforme wijze te waarderenen te registreren. Hierdoor wordt dewaarde van de opleiding voor demedewerker verhoogd, met eenverrijking van het cv tot gevolg.Om dit te realiseren werkt Essentsamen met diverse onderwijsinstellingen,hogescholen enuniversiteiten.“In januari 2007 ben ik voormijn afstudeeropdrachtbegonnen bij Essent en het bevaltprima. Essent is een leuk bedrijf en ikleer er veel. Mijn opdracht is dan ookerg praktijkgericht: ik doe onderzoeknaar de relatie tussen economischeen demografische factoren enerzijdsen nieuwbouwaansluitingen anderzijds.Ook qua stagebegeleiding isalles goed geregeld. Het enigeminpunt vond ik het ontbreken vaneen stagevereniging bij Essent, eenbedrijf met zoveel stagiairs. Maar datgaat verbeteren: ik help binnenEssent een stagevereniging”op te richten!Marieke Beijestagiaire/afstudeerder bij de businessunit Netwerk, inzake stages‘HELP! IK KRIJG EEN BAAN’Essent heeft zich in 2006 aangeslotenbij een initiatief van Achmea en tweeafleveringen van het televisieprogramma‘Help! Ik krijg een baan’gesponsord. In deze nieuwe seriebij RTL5 lopen jonge, langdurigwerklozen een dagje mee in eenbedrijf. In de eerste aflevering waste zien hoe de twintigjarige Joris vanOoijen de handen uit de mouwensteekt bij het onderhoud van dewindturbine in de Eemshaven.Een tweede kandidaat liep mee bijHoogspanning. Joris werkt inmiddelsbij de business unit Essent Netwerk.

MVO Verslag 200688Met de COR is uitgebreid gesprokenover de plannen van de minister vanEconomische Zaken inzake de eigendomssplitsingvan energiebedrijven.De COR heeft in LME‐verband(Landelijk MedezeggenschapsplatformEnergiedistributiebedrijven) effectiefcampagne gevoerd tegen de plannenvan de minister. Mede dankzij de roldie de COR in dit verband speelde, iseen splitsing van Essent voorlopig vande baan. Andere onderwerpen vanoverleg met de COR waren ondermeer de ondernemingsstrategie,lopende organisatieveranderingenen de verkoop van de business unitEssent Kabelcom.In 2006 is de medezeggenschapsstructuuraangepast aan de nieuwebusiness unit-structuur. In oktoberzijn daarom verkiezingen gehouden,waarbij voor het eerst per computeren gsm kon worden gestemd. Denieuwe ondernemingsraden en deCOR zijn in november geïnstalleerd.Ook in 2007 staan weer belangrijkeonderwerpen op de agenda, zoals devoorgenomen fusie tussen Essent enNuon en het verder stimuleren dathet werknemersbestand een goedeafspiegeling is van de maatschappij.‘Essent in vorm’In 2006 is het programma‘Essent in Vorm’ van start gegaan.Onder professionele enenthousiaste begeleiding wordenmedewerkers persoonlijkgecoacht bij een actieve leefstijl,gezond bewegen en gezondwerken. De trainingsruimte inons kantoor in Den Bosch vormthierbij de uitvalsbasis. Hetprogramma kent verschillendeonderdelen zoals cardiofitness,ATB-fietsen, werkplekonderzoeken fysiotherapie. ‘Essent in Vorm’is eerst nog een proef inDen Bosch, maar, indien succesvol,wordt dit initiatief geleidelijkEssent-breed ingevoerd.Open en constructief overleg tussenmanagement en medezeggenschap isvan groot belang voor het succesvolopereren van Essent en het goedfunctioneren van alle medewerkers.De Gedragscode MedezeggenschapEssent die in april 2006 werd ondertekenddoor de bestuurder en devoorzitter van de COR geeft ook blijkvan het belang dat alle partijenhechten aan een professioneelopererende medezeggenschap. Dezegedragscode regelt de relatie tussende werkzaamheden voor de medezeggenschapen overige werkzaamhedenvan de leden van medezeggenschapsorganen.De COR is ook maatschappelijk actiefmet het door de COR opgerichtepersoneelsfonds ‘Samen voor Anderen’.Het personeelsfonds steunt projectenvoor kinderen in ontwikkelingslanden,charitatieve instellingen in Nederlanden helpt bij acute noodsituaties inbinnen- en buitenland. De Raad vanBestuur verdubbelt de door de CORgedane donaties.Gezondheid en welzijnvan medewerkersGezondheid en welzijn zijn thema’sdie elkaar nauw raken. Hoe ervarenmensen het werken bij Essent?Een zaak van gezond verstanden van gezond handelen. En vanvertrouwen. Dit ontwikkelden wijverder in 2006.De focus verandert van ziekteverzuimbeleidnaar een meer preventieveinsteek in de vorm van gezondheidsbeleid.Gezondheidsbeleid richt zichniet alleen op risicobeheersing ingeval van een ziekmelding, maarvooral ook op het bevorderen vangezondheid van medewerkers doorpreventieve activiteiten. Medewerkerszullen door veranderende wet- en

Essent als werkgeverEen belangrijk speerpunt in hetverzuimbeleid is de begeleiding bijlangdurige ziekte. Medewerkers vanHuman Resources en de ARBO-artsenondersteunen de leidinggevenden bijhet zoeken naar passende oplossingen.Door een probleemanalyse en eenreïntegratieplan op maat kan voorkomenworden dat medewerkersonnodig in de WAO terechtkomen.Openheid en vertrouwenEssent heeft regelingen voor medewerkersmet werkgerelateerdeproblemen. Verspreid over het werkgebiedvan Essent zijn elf vertrouwenspersonenwerkzaam. Wie hulp zoektbij het oplossen van een probleemop het gebied van pesten, agressie,geweld of seksuele intimidatie kandaar altijd terecht. Mocht een meldingbij de vertrouwenspersoon leiden toteen klacht, dan vindt beoordelingplaats door een evenwichtig samengesteldeklachtencommissie. In 2006zijn er 24 meldingen gedaan bij devertrouwenspersonen, daarvan zijner vier behandeld bij de klachtencommissie.Eén klacht is ontvankelijkverklaard, maar ongegrond. De andereklachten zijn nog in behandeling.89regelgeving langer werken dan in hetverleden en pas op hogere leeftijdgebruikmaken van (vroeg)pensioen.Daarom is het van belang dat medewerkersin alle fasen van hun levengezond, veilig en gemotiveerd kunnenwerken. Ons gezondheidsbeleid isdaarom gericht op de totale ketenvan preventie, verzuim en reïntegratie,met als doel de gezondheid van mensen bedrijf te bevorderen.Essent stimuleert medewerkers actiefde regie te voeren over de balans inhun eigen gezondheid en dedagelijkse werkzaamheden. Hetuitgangspunt is eenvoudig: eengezonde, fitte en vitale medewerkeris weerbaarder en kan de dagelijksewerkzaamheden beter aan. Essentrealiseert zich dat het veel vraagt vanmedewerkers: verantwoordelijkheid,flexibiliteit en prestaties. Daaromvindt Essent het belangrijk om degezondheid van de mensen achterdeze prestaties aandacht te geven.Inzetbaarheid is hier van belang, watin termen van gezondheidsbeleidinhoudt dat er gewerkt wordt aanvitaliteit en gezondheid van medewerkers.Bijvoorbeeld door initiatievenom ‘gezond eten’ te promoten. Zo isgezond eten goedkoper gemaakt in debedrijfsrestaurants en zijn dikmakersduurder geworden. Daarnaast wordengezonde producten gelabeld.ZiekteverzuimIn 2006 was het ziekteverzuim (zonderlangdurig verzuim > 1 jaar en zonderzwangerschap) 4,2%. De afgelopenjaren was dit redelijk stabiel rond de4% - 4,5%. Hiermee ligt het ziekteverzuimbij Essent duidelijk lagerdan in de sector (5,4%, CBS 2005).De verwachting is dat door blijvendeaandacht voor arbeidsomstandigheden,welzijn en reïntegratie hetziekteverzuim nog verder zal wordenteruggedrongen.Met de ‘Klokkenluidersregeling’dragen we verder bij aan onzekernwaarden; open, effectief eninspirerend. Deze regeling biedtde medewerker die een misstandvermoedt een mogelijkheid dit temelden zonder dat dit gevolgenheeft voor zijn arbeidsrelatie.Een vertrouwenspersoon heeft tottaak de positie van de medewerkerte beschermen door de identiteit vande medewerker geheim te houden endoor erop toe te zien dat de medewerkerniet benadeeld wordt in zijnarbeidsrelatie. In 2006 waren ergeen meldingen die onder deKlokkenluidersregeling vallen.

MVO Verslag 2006Planet“Eind 2006 hebben we het partnership met Essent verlengdtot en met 2009. Sinds 1995 werken we al samen op het gebiedvan Groene Stroom en het voorkomen van klimaatverandering, endat bevalt heel goed. Een van de afspraken die we nu gemaakthebben, is dat we gezamenlijk op zoek gaan naar alternatieve,duurzaam geteelde biomassa voor de bijstook in onze centrales.Daarnaast starten we een pilotproject om nieuwe varianten vanbiomassa in de praktijk uit te testen en zetten we de promotievan Groene Stroom en Groen voor Gas voort.

Essent als bedrijfsburgerEn natuurlijk blijft het WNF deel uitmaken van de Raad vanAdvies inzake de Essent Green Gold Standard. Zo zien we eroptoe dat de door Essent geïmporteerde biomassa ook echt uit eenduurzame bron komt. Niemand zal overigens verwachtendat we overal hetzelfde over denken. Zo vinden wij dat er meergeïnvesteerd moet worden in de technologie rond zonne-energie.Jammer dat de overheid de afgelopen jaren zo’n inconsistentsubsidiebeleid heeft gevoerd rond duurzame energie: dat heeftinvesteerders onzeker gemaakt.”“Samen zoekennaar biomassavoor de bijstook.”Johan van de Grondenalgemeen directeur Wereld Natuur Fonds (WNF)

Essent alsbedrijfsburgerHet bedrijfsburgerschap betekent voor Essent dat we actief en gepassioneerddeelnemen aan de maatschappij. Dat we ons veel gelegen laten liggen aande omgeving waarin we opereren. Dat we hechten aan een goede verstandhoudingmet mensen. En dat we ook het nodige terug willen doen voor hetvertrouwen dat die mensen in ons stellen.We geven op tal van maniereninvulling aan die wens. Door dediscussie aan te gaan met omwonendenvan onze elektriciteitscentralesen afvalverwerkers.Over licht, geluid, geur. Over watzij van ons verwachten, wat wekunnen verbeteren. We organiserenrondleidingen, geven uitleg overonze processen. In alle openheid engericht op het vergroten vanwederzijds respect.Waar we kunnen, proberen weook het welzijn van lokale gemeenschappente bevorderen —in Nederland en elders op de Planet.We stimuleren onze medewerkersvrijwilligerswerk te doen, individueelof collectief. Bij voorkeur in deomgeving waar zij wonen en/ofwerken, veelal de gebieden waarEssent haar wortels heeft. Een primamanier om uitdrukking te geven aanonze regionale verankering.Tenslotte vullen we ons bedrijfsburgerschapin met sponsoringen donaties. Hierbij staan dekernwaarden open, effectief eninspirerend centraal. Waar wijdeze herkennen in initiatieven eninstellingen op het gebied vancultuur, natuur, onderwijs en sportgaan wij graag samenwerkingsverbandenaan. Liefst langdurigook, want zulke relaties zijn hetmeest waardevol.

MVO Verslag 20069 Essent alsbedrijfsburger94Essent als bedrijfsburger; als onderdeel van de maatschappij en in constanteinteractie met de gemeenschap. Essent is meer dan alleen een energiebedrijf.Wij zijn een gesprekspartner en een partij die nieuwe ontwikkelingenondersteunt en daarmee mogelijk maakt. Essent is in Nederland altijd lokaalaanwezig en steeds bereikbaar voor vragen, klachten of verzoeken.Hiermee geven wij als onderdeel van de samenleving waaraan wijenergie leveren iets terug, namelijk betrokkenheid.Essent is dagelijks bezig met debevordering van het welzijn van lokalegemeenschappen. Met de leveringvan elektriciteit en gas, als bronnenvan comfort en gemak. Maar ook metmeer dan verkoop en levering alléén.Door rekening te houden met omwonenden,serieus om te gaan metklachten én mensen kennis te latenmaken met wat wij doen.Ook wil Essent actief in de samenlevingstaan. Dat doen wij doorpublieksactiviteiten te ondersteunen;van sport tot cultuur. En door donatiesaan charitatieve instellingen enprojecten die op lokaal niveauactiviteiten steunen; van buurtverenigingtot harmonie. Wij zijn ookhoofdsponsor en partner van hetWereld Natuur Fonds (WNF). Samenvragen wij aandacht voor de klimaatproblematieken biedt Essent, onderstrikt toezicht van het WNF, duurzamealternatieven die CO 2 ‐emissiesbeperken. Ook zoeken wij samennaar duurzamere oplossingen, zoalsnieuwe biomassabrandstoffen.Teneinde actief bezig te zijn met detoekomst, steunen wij extra onderwijsen duurzaam wonen en zorgen wijvoor toegang tot energie encommunicatie. Extra onderwijs alsmiddel tot kennisverwerving voor díekinderen voor wie dat niet vanzelfsprekendis. Duurzaam wonen alsconcept om een lager energieverbruikte realiseren. En toegang tot duurzameenergie en communicatie voor deallerarmsten in Afrika. Dit gebeurtweliswaar nog op kleine schaal, maarhet is wel een begin. Allemaal zakendie veelal mogelijk worden gemaaktdoor de inzet van vrijwilligers.Als actief deel van de samenlevingbiedt Essent haar medewerkersmogelijkheden om deel te nemenaan vrijwilligerswerk.

Essent als bedrijfsburger95

helft van de omwonenden is zichbewust van de centrale in de buurt.De meesten beschouwen Essent alseen neutrale tot goede buur. Hierbijwerd het niet veroorzaken van overlasten het direct waarschuwen bijeventueel gevaarlijke situaties alsbelangrijk gezien. Toch waren erook zaken voor verbetering vatbaar.Omwonenden willen bij eventueleoverlast ook achteraf graag weten wathiervan de oorzaak was. En ze willenmeer duidelijkheid over de toekomstplannenrondom de centrale.Essent neemt deze uitkomsten terharte. Zo hebben ruim 5.000 omwonendenin Maasbracht en Linneeen uitnodigingsbrief gekregen vooreen hoorzitting over de uitbreiding envernieuwing van de Clauscentrale inMaasbracht. In verband met het narevisie in gebruik nemen van onderdelenvan de Amercentrale zijn zo’n2.500 omwonenden vooraf op de hoogtegebracht van beperkte geluidsoverlasten stoomvorming. Zo voorkomen wijklachten en zijn wij transparant.Direct contact met onze burenDe activiteiten van Essent vindenin vele regio’s in Nederland plaats.In alle gevallen wil Essent zo openmogelijk communiceren over wiewij zijn en wat wij doen. Zo tredenwij met omwonenden van onzecentrales in contact. Informerenwij omwonenden van onze locatieswaar wij afval verwerken.En spreken wij met specifiekebelangengroepen over actuelezaken. Om zo als goede buren metelkaar van gedachten te wisselenover wat wij doen, wat dat betekenten hoe wij dat eventueel verdergaan verbeteren.Voor veel mensen zijn de energiecentralesvan Essent een nabije buur.De centrales zijn een constante bronvan activiteit. Naast de dagelijksebedrijfsvoering zijn er bijna altijdbouw- en onderhoudsactiviteitenom veilig en duurzaam elektriciteitop continue basis te produceren.Teneinde de invloed van centralesvoor omwonenden beter in beeldte krijgen en om beter met hen tecommuniceren, heeft Essent in 2006hiernaar een onderzoek laten doen.Dit onderzoek betrof de omgevingscommunicatievan Essent bij deAmercentrale (Geertruidenberg),de Clauscentrale (Maasbracht), eenmiddelgrote warmtekrachtcentralein Eindhoven en bij de bio-energiecentralein Cuijk. De omwonendenvan elk van de centrales werdverzocht te reageren op de vraaghoe Essent met hen communiceert.Hieruit kwamen enkele opmerkelijkeconclusies naar voren. Nog niet deKlachten en overtredingenInformeren, klachten registrerenen vervolgens onderzoeken. Opbasis hiervan wordt binnen deregels van vergunningen gewerkten worden de omgeving en hetmilieu niet aangetast. Als wijniet voldoen en worden beboet,betrachten wij hier openheid in.Dit is een continu leerproces en zovoorkomen wij nieuwe problemen.Essent heeft een klachtenprocedureen -registratie voor haar centrales ende locaties waar wij afval verwerken.Klachten over bijvoorbeeld lawaai ofgeuroverlast kunnen 24 uur per daggemeld worden. Indien wij niet directeen uitleg kunnen geven, dan gebeurtterugkoppeling schriftelijk. In 2006ontvingen wij diverse klachten. Voorde centrales hadden deze betrekkingop geluidsoverlast, roestdeeltjes enroetneerslag.Bij de Clauscentrale in Maasbrachtwerd melding gemaakt van geluidsoverlast.De Provincie Limburg heeft

Essent als bedrijfsburgerde overlast bij de Clauscentraleonderzocht en diverse geluidsmetingengedaan. Hieruit bleek geenoverschrijding van de milieunormen.Ook zijn er bij de Clauscentrale50 klachten ingediend over neergeslagenroestdeeltjes. Ook ditis door de Provincie onderzocht.Hieruit bleek dat de roestdeeltjesniet aantoonbaar afkomstig warenuit de centrale. Bij de Amercentralein Geertruidenberg was een klachtover vermeende roetneerslag; hetgeenniet waarschijnlijk bleek te zijn.Bij de overige productielocaties,zoals de WKC Moerdijk en demiddelgrote eenheden, zijn geenklachten binnengekomen.Overtreding van vergunningenen regels; opgelegde sanctiesEssent heeft voor haar activiteitenvele, vaak zeer specifieke,vergunningen nodig. Hierin zijn denormen weergegeven die er voorzorgen dat het milieu beschermdwordt, overlast minimaal is enveiligheid gegarandeerd wordt.Wij streven altijd strikte nalevingvan deze vergunningen na, maarFiguur 46 Boetes betaald in 2006heel soms blijkt dit toch niet telukken.Bij het niet nakomen van vergunningsvoorwaardenwordt door bijvoorbeeldde gemeente of provincie, een toezichthouderof andere bevoegde instantieeen sanctie opgelegd. Dit willen wijvoorkomen, maar als zich ditvoordoet, willen wij hiervan leren.In totaal heeft Essent in 2006 twaalfboetes voor een bedrag van bijnaEUR 22.000 betaald.Bij de Amercentrale is een boete vanEUR 300 opgelegd wegens vervuildegangboorden bij het lossen vanbiomassa. Essent Milieu Wijster heefteen schikking betaald van EUR 15.000ten aanzien van een geschil dat isAantal boetesBedragen boetes(euro)Energieproductie 1 300Afvalverwerking 11 21.625Energiedistributie 0 0Totaal 12 21.925ontstaan in 2004 over de samenstellingvan geleverde compost.Essent Milieu Zuid heeft een bedragvan EUR 6.625 betaald voor tien kleineoverschrijdingen van lozingsnormenen rapportagetermijnen in 2004 en2005, in afwachting van een uitspraakop bezwaar.Verder loopt nog een onderzoek ofbewerkingsactiviteiten van lichtverontreinigde grond door EssentMilieu wel of niet zouden zijntoegestaan. Indien dit tot een boeteof overige sanctie leidt zal dit in eenvolgend MVO-verslag wordenopgenomen.97Figuur 47 Beoordeling door respondenten in hoeverreEssent op verschillende locaties wordt gezienals een ‘goede buur’.Figuur 48 Beoordeling door respondenten in hoeverremen zich bewust is van de aanwezigheid vaneen Essent-centrale op verschillende locaties.100%100%80%80%60%60%40%40%20%20%00Bio-energiecentraleCentraleBeukenlaan(Eindhoven)TotaalAmercentraleClauscentraleAmercentraleClauscentraleBio-energiecentraleCentraleBeukenlaan(Eindhoven)TotaalGoede buurDoorsnee buurSlechte buurAnders/weet nietJaNeeWeet niet/geen antwoord

MVO Verslag 200698VoorlichtingOmwonenden en anderegeïnteresseerden kunnen Essentook bezoeken. Onze windparkenen centrales staan open voorbezichtiging.Zo kunnen zij kennismaken metde herkomst van de elektriciteitdie bij hen thuis of in het bedrijfgeleverd wordt. Ons Excursiecentrumvertelt de bezoekeralles over stroom, opwekking,distributie, afvalverwerking enduurzaamheid.In 2006 bezochten ruim 9.000mensen Essent. Hiervoor zijn in totaal384 rondleidingen door diverseEssent-locaties verzorgd, 28% meerdan een jaar eerder. Vooral het bezoekaan de bio-energiecentrale in Cuijksteeg. Daar waren in 2006 48 rondleidingen,vergeleken met negentienin 2005. De drukstbezochte excursielocatieszijn de Amercentrale en deafvalverwerkingsinstallaties vanEssent Milieu in Wijster. Bezoekerswaarderen de excursies zeer;gemiddeld geven ze als cijfer een 8,3.Het Excursiecentrum draagt ook bijaan een beter beeld van Essent. In2006 had 41% van de bezoekers vóórde excursie een positieve mening overEssent, na afloop was dat 83%.Essent als beheerdervan het landschapBloemen, bijen of schapen.Een broedende slechtvalk bij dekoeltoren van de centrale of eenzeldzame orchis op een schakelstation.Hierbij wordt niet directaan Essent gedacht. Toch heeftEssent in Nederland meer dan1.400 hectare aan terreinen ineigendom. Een gebied groter dan2.000 voetbalvelden. Dit beherenwij duurzaam en zorgvuldig.De vele terreinen van Essentverschillen van grote locaties tot zeerkleine. Gedacht moet worden aanonze locaties waar afval verwerktwordt, voormalige vuilstorten diewij beheren en diverse elektriciteitscentrales.Of aan transformatieenschakelstations, windparken ende kleinere transformatiehuisjes inwoonwijken. Van groot tot klein;allemaal hebben ze beheer nodig.Hieraan geeft Essent jaarlijks zo’nEUR 5 miljoen uit ten aanzien vanonderhoud en goede omgang metde aanwezige natuur- en landschapswaarden.Bos en landschapBij de terreininrichting gaat het naastde infrastructuur, zoals toegangswegen,paden, parkeerplaatsen en hekwerken,ook om groenvoorzieningen met eenfunctie. Aangezien Essent een enormehoeveelheid onder- en bovengrondsevoorzieningen beheert, spelen dezeelementen op het eigen terrein eenvoorname rol. Aan het soort beplantingkan men vaak herkennen welkeondergrondse voorzieningen aanwezigzijn. Zo treft men gras of bodembedekkersaan op kabelbedden.Bij bosachtige aanleg oflandschappelijke inrichtingen liggengeen kabels of leidingen. Dit omdatde wortels de kabels aantasten enbij graafwerkzaamheden de bomenzouden sneuvelen.Vaak is ons terrein een onderdeel vaneen grotere natuurlijke omgeving.Al bij de aanleg van de locatie wordtrekening gehouden met inpassing inde landschappelijke omgeving. Ookbij het onderhoud kijken wij naar watde omgeving verlangt en de overheidsoms voorschrijft. In het kader vanbosontwikkeling is een visie voor delange termijn van groot belang.Informatiecentrum De Blinkerd in Wijster

Essent als bedrijfsburgerMooie natuur op onze eigen terreinenHet maaien van hoog bermgras wordtniet zomaar gedaan. Er wordt rekeninggehouden met de bloeitijd van dekruiden. Zo wordt gewacht totdatde meeste kruidachtige planten uitgebloeidzijn. Hierdoor kan zaadvormingplaatsvinden en zijn zaadetendevogels ons zeer dankbaar.Onze waterkrachtcentrale (vlakbij deClauscentrale) is voorzien van eenvistrap. Essent heeft deze ruim200 meter lange en vier meter hogetrap, met achttien treden, in overlegmet het ministerie van Landbouw,Natuur en Visserij aangelegd. Ook hetonderhoud van de rivieroevers rondomde centrale gebeurt door Essent.Er bevindt zich daar een vrij zeldzamerivierkleiflora. Enkele planten zijn voorde start van de bouw van de vistrap indepot gezet, om ze na het gereedkomenvan de vistrap weer terug teplanten.Een ander voorbeeld is de afvalverwerkingslocatiein Wijster. Op dezestortplaats is decennialang het afvalvan miljoenen Nederlanders gestort.Nu is het grotendeels natuurgebied.Op de top van de veertig meter hogeheuvel, het hoogste punt van deprovincie, ligt het in 2001 geopendeinformatiecentrum De Blinkerd, eeninitiatief van onder andere de StichtingHet Drentse Landschap, het WaterschapReest en Wieden en Essent.Essent in beweging;ons mobiliteitsbeleidBeweging kost energie. Soms isdit schaarse of milieubelastendeenergie, afkomstig van fossielebrandstoffen. In onze centralesgaan wij daar zo efficiënt mogelijkmee om en waar mogelijkvervangen wij deze door duurzamerealternatieven. Dit geldtook voor ons mobiliteitsbeleid.Mobiliteit is noodzakelijk voor Essent.Om onze installaties in goede staatte houden, storingen op te lossen enklanten te helpen, maken wij veelkilometers. Die kilometers proberenwij zoveel mogelijk te beperken.Dat is milieuvriendelijker en veiliger.Om woon-werkautokilometers tereduceren, is het vestigingsbeleid vanEssent erop gericht kantoren te concentrerenrond knooppunten van openbaarvervoer. Onze belangrijkste kantoorlocatiesin Arnhem en Den Boschliggen direct nabij goede trein- enbusverbindingen. Medewerkers wordenzodoende gestimuleerd de trein of debus te nemen. Om openbaarvervoergebruikverder te stimuleren, wordt in2007 aan alle leaserijders gratis de NSBusiness Card verstrekt. De overigemedewerkers kunnen veelal gratisgebruik maken van een afdelingskaart.Als dit al nodig is, want metthuiswerkplekken en video- entelefoonconferenties is reizen somszelfs overbodig. Om thuiswerken teondersteunen, biedt Essent bijvoorbeeldeen vergoeding voor hetinternetabonnement.In totaal heeft Essent zo’n1.575 personenauto’s in gebruik.Dit zijn veelal leaseauto’s, verstrektaan medewerkers die voor hun functiemobiel moeten zijn. Deze auto’sworden vaak ook privé gebruikt.Naast het beperken van het aantalkilometers, moeten die kilometers ookzuiniger worden. Zo is de eis voor allenieuwe personenauto’s dat deze eenenergielabel hebben uit de categorieA tot en met D. Deze labels gevende relatieve zuinigheid van de autoweer, waarbij de schaal loopt vanA (zeer zuinig) tot en metG (bijzonder onzuinig).Ook onderzoeken wij of gebruik vanauto’s voorzien van een roetfilterverder gestimuleerd kan worden.99Groen voor rijden; klimaatneutraal rijdenEssent gaat haar wagenpark CO 2 -neutraal maken. Alle CO 2 -emissiesdoor bedrijfs- en personenauto’sbinnen het Essent-wagenpark zullenin 2007 gecompenseerd worden. Dit iseen belangrijk beleids element, naastde andere inspanningen om de milieueffectenvan het wagenpark van Essentte beperken. De CO 2 -compensatiewordt gerealiseerd op basis van deaankoop van rechten (zogehetencredits) uit een CO 2 -reductieproject.Het betreffende project voldoet aande strenge WNF Gold Standardcriteriavoor klimaatcompensatie.De emissie van het wagenpark vanEssent wordt geschat op 16.000 tonCO 2 per jaar.Wij stimuleren ook het gebruik vannieuwe auto’s die voorzien zijn vaneen zogenaamde hybride aandrijving;een bijzonder efficiënte combinatievan rijden op benzine en elektriciteit.Begin 2007 waren er twaalf hybrideauto’s in het Essent-wagenpark.De verwachting is eind 2007 uitte komen op 25. Teneinde dezedoelstelling te bereiken, wordt eenpromotietour langs de grotere Essentvestigingengeorganiseerd ombekendheid te geven aan dezeenergiezuinige vorm van rijden.

MVO Verslag 2006100“Als energiebedrijf hebben wij eenvoorbeeldfunctie als het gaat omenergiebesparing en duurzaamheid. Door hetefficiënt opwekken van elektriciteit met kolen engas en de inzet van schonere alternatieven,komen wij tot een duurzamere energiehuishouding.Essent heeft in deze energietransitieeen voortrekkersrol. Ook met onsmobiliteitsbeleid moeten wij deze voortrekkersrolvervullen. Streven naar zuiniger en duurzamerautogebruik voor die kilometers die wij echtmoeten maken. Ik wil dit ook uitdragen en hebdaarom gekozen voor een energiezuinige hybrideauto. Voorzien van moderne techniek en met eendeels elektrische aandrijving levert deze, net alsEssent, een bijdrage aan een milieuvriendelijkerewijze van mobiliteit.”Rinse de Jonglid Raad van Bestuur

Essent als bedrijfsburgerAlternatieve Elfstedentocht in Oostenrijk 101Essent heeft ook 1.326 bedrijfsauto’s(diesels) in de kleuren van Essent.Hiermee is in 2006 in totaal bijna36 miljoen kilometer gereden; zo’n27.000 kilometer per auto. Essent wilde emissies van haar dieselauto’sbeperken. Zo worden nieuwe bedrijfsauto’s,waar dit technisch mogelijk is,voorzien van een roetfilter en allenieuwe vrachtauto’s ( > 7.500 kg) vanzogenaamde AdBlue-technologie.Dit is een zuivere, milieuvriendelijkeoplossing op basis van de chemischestof ureum, welke schadelijke stoffenin de uitlaatgassen sterk reduceert.AdBlue wordt afzonderlijk opgeslagenin de buurt van de dieseltank enwordt niet aan de diesel toegevoegd.Ten aanzien van alternatieven voordiesel voor bedrijfsauto’s kijkt Essentook naar aardgas, dat emissievriendelijkeris. In het voorjaar van2007 start een test voor bedrijfsvoertuigenmet aardgas als brandstof.Deze worden ingezet bij EssentNetwerk te Tilburg. Vooralsnog bij éénvestiging, maar de inzet op anderelocaties in geheel Nederland is optermijn mogelijk. Gekeken wordt naarveiligheid, betrouwbaarheid en hetbehalen van door de fabrikantenopgegeven emissiewaarden. Belangrijkstruikelblok bij de verdere toepassingis het gebrek aan tankstations waaraardgas beschikbaar is.Sponsoring en donaties;bijdragen aan degemeenschapAls bedrijf maatschappelijkverantwoord bezig zijn, betekentniet alleen rekening houden metwinst en omzet, maar ook metde omringende gemeenschap.Omdat wij geloven in bevorderingvan welzijn door educatieve enculturele initiatieven en inversterking van de leefbaarheidin lokale gemeenschappen.Sponsoring is een goede manierom de naamsbekendheid van Essenten ons imago verder te versterken.Wij richten ons hierbij op viergebieden om brede groepen inde samenleving te bereiken:cultuur, natuur, onderwijs en sport.CultuurHet ondersteunen van initiatieven ophet gebied van cultuur is een van demogelijkheden om de band met onzeregio’s te versterken. Tegelijkertijdwordt het aanbod van cultuur voorde samenleving versterkt. Sponsoringricht zich op popmuziek, (zomer)-festivals en een drietal musea.De Essent Awards zijn stimuleringsprijzenvoor popmuziek, bedoeld voorbeginnende bands. Daarnaast dragenwij bij aan grote festivals als Lowlandsen Noorderslag en een hele seriekleinere popfestivals.In 2007 zal Essent nauw samenwerkenmet vijftien festivals onder de noemerEssent Awards@festivals. De EssentAwards@festivals zijn een uitbreidingvan de bestaande Essent Awards.Zo krijgen winnaars van een EssentAward een extra podium.Essent ondersteunt…• Essent ISU (International SkatingUnion) World Cup, een serie vanacht mondiale Wereldbekerwedstrijden.• De schaatsbond KNSB.• De Essent Cup, gericht opmarathonschaatsen.• Het schaatsstadion Thialfin Heerenveen.• Diverse alternatieveElfstedentochten in bijvoorbeeldZweden, Finland en Oostenrijk.• Enkele regionale projecten voorschoolschaatsen.Daarnaast ondersteunen wij ook hetinternationale schaaktoernooi vanHoogeveen. Daarin spelen jaarlijksde Nederlandse kampioen, devrouwelijke wereldkampioen,de jeugdwereldkampioen en eenmondiale top tien-speler in eenvierkamp tegen elkaar. Sponsoringvan andere sporten, zoals hockey,tennis en voetbal, biedt ons demogelijkheid voor relatieontvangstenen klantenacties.

MVO Verslag 2006102De Essent AwardDe Essent Award bestaat inmiddelsvijf jaar en is uitgegroeid tot eenbelangrijke waardering vooraanstormend talent. Tien keer per jaarreiken wij dé muziekaward uit omtalentvolle bands en artiesten teondersteunen. De winnaar krijgteen promotiebudget van EUR 5.000,veel aandacht van de media en demogelijkheid om te spelen op eengroot festival. In het voorjaar spelenvijf bands op het festival Noorderslagin Groningen en in het najaar vijfbands op het Lowlands festival.In totaal hebben 75 bands de Awardal in ontvangst mogen nemen.Dit bijvoorbeeld op verschillendebevrijdingsfestivals, Dauwpop,Mundial Tilburg, Paaspop, hetTT‐festival en Indorppop. Deze enandere festivals kunnen metfinanciële steun van Essent Awardsmaximaal twee van de tien meestrecente Essent Awards winnaarscontracteren.ErasmusfestivalEssent ondersteunt het Erasmusfestivalin Den Bosch waar de laureaatvan de Erasmusprijs wordt geëerd.Met een dansvoorstelling, film, mode,een breed educatief programma,diverse tentoonstellingen en eencongres geven wij invulling aanhet thema van de Erasmusprijs.De Erasmusprijs wordt jaarlijkstoegekend aan een persoon ofinstelling die een bijzonderbelangrijke bijdrage heeft geleverdaan de Europese cultuur. De nadrukligt hierbij op tolerantie, cultureleveelvormigheid en ondogmatisch,kritisch denken; humanistischewaarden. In het verleden is de prijstoegekend aan befaamdekunstenaars, geleerden en politici.ZomerfestivalsOnder ‘regionale’ zomerfestivals vallenbijvoorbeeld Theaterfestival Boulevardin Den Bosch, Noorderzon inGroningen, Cultura Nova in Heerlen,het ‘State of the Image’-festival inArnhem, het Take Root-festival inAssen en Oerol op Terschelling.Het zijn bijzondere festivals, metvernieuwende acts en multicultureleinvalshoeken.MuseaIn de loop der jaren is een bandopgebouwd met drie voor hunprovincie prominente musea: hetDrents Museum in Assen, hetMuseum voor Moderne Kunst inArnhem en het Bonnefantenmuseumin Maastricht. Deze musea wordenondersteund bij het maken vanbijzondere presentaties uit de eigencollectie, al dan niet aangevuld methoogwaardige stukken uit bruikleen.

Essent als bedrijfsburgerNatuurDoor de intensieve samenwerking meten ondersteuning van het WereldNatuur Fonds (WNF) wordt ‘duurzaamondernemen’ ook in de praktijkgebracht. WNF en Essent bouwensamen aan een duurzame toekomst.Onder meer door gezamenlijkontwikkelde projecten, die deleefbaarheid bevorderen door zorg tedragen voor natuur en de kwaliteitvan het landschap. Ook ondersteunenwij het Nationaal Park de HogeVeluwe en het Drents Landschap.Stichting ‘Het Drentse Landschap’voorkomt dat in de provincie dierenen planten verdwijnen, bijzonderelandschappen slijten of monumentenin het landschap hun karakterverliezen.OnderwijsMet het ondersteunen van onderwijswordt gewerkt aan toekomstperspectiefvoor mens en onderneming.Essent heeft zich verbondenaan de IMC-Weekendscholen inTilburg en (sinds 2007) in Groningen,gericht op jongeren van tien totveertien jaar. Het doel is omgemotiveerde jongeren uit sociaaleconomischeachterstandssituatiesdoor aanvullend onderwijs in hetweekeinde te helpen hun kansen énhun zelfvertrouwen te vergroten.Daarnaast heeft Essent goede bandenmet diverse universiteiten enonderwijsinstellingen in ons land ensponsoren wij studieprojecten.SportOp het gebied van sport ligt denadruk op het schaatsen. Met diekeuze verbindt Essent zich met eendoor en door ‘Hollandse’ sport,die gekenmerkt wordt door eensympathiek en open karakter.Een sport waarbij het draait omeen optimaal gebruik van energie,een gezonde vechtlust en de wilom de beste resultaten te boeken.DonatiesBijdragen aan de samenlevinggebeurt niet alleen door sponsoring,maar ook door donaties aan eenbreed scala projecten op maatschappelijkgebied. Wij ondersteuneninitiatieven in onze regio’s, zoals destichting ‘Doe een Wens’, die deliefste wens van kinderen van drietot achttien jaar met een levensbedreigendeziekte vervult. Maar ookhet Colombinehuis en Villa Pardoes.Dit zijn vakantieverblijven voor ernstigzieke kinderen en hun familie.Ook met éénmalige bijdragen aan(kleinere) projecten geven wij uitingaan onze betrokkenheid bij de samenleving.Gedacht moet worden aandonaties aan lokale sportverenigingen,buurthuizen enstichtingen met diverse ideële doelen.In 2006 doneerde Essent ongeveerEUR 300.000 aan 170 sterkuiteenlopende projecten en activiteiten.103Bijzondere partners en projectenHet Wereld Natuur Fondsen Essent; partners induurzaamheidEen van onze meest bijzondere en gewaardeerde sponsorrelaties is hetWereld Natuur Fonds. Samen zetten wij ons vanaf 1995 in voor hetzelfdedoel: het tegengaan van de oorzaken van klimaatverandering. In 2006besloten wij de samenwerking te verlengen tot 2010, omdat er nog veelte doen is voor de natuur en de bescherming van ons klimaat.Essent is hoofdsponsor van hetWereld Natuur Fonds (WNF) en hetenige bedrijf binnen de energiebranchedat samenwerkt met hetWNF. Het WNF maakt dit op verschillendemanieren kenbaar, o.a. in haarmagazine Panda en op hun website.De samenwerking komt voort uit eengemeenschappelijke doelstelling omde oorzaken van klimaatveranderingtegen te gaan. De CO 2die vrijkomt bijde opwekking van energie draagt bijaan de opwarming van de aarde.Wetenschappers zijn van mening datdit de belangrijkste veroorzaker isvan klimaatverandering.Essent onderschrijft de doelstellingenvan het WNF. Wij associëren onsgraag met de goodwill, sympathie enbetrouwbaarheid van het merk WNF.Het logo van het WNF in onze reclameuitingenis een keurmerk voor onzeklanten. Dit helpt ons bij de promotievan Groene Stroom en Groen voorGas. Dit zijn duurzame producten diede warme aanbeveling krijgen van het

MVO Verslag 2006WNF en waar zij in een onafhankelijkerol toezicht op houdt.Samen sterk voor een duurzame wereld104In 2006 is een verlenging van desamenwerking ondertekend tot en met2009. Hierbij is een aantal thema’sbenoemd, waarop beide partijen hunaandacht zullen toespitsen. Allereerstzal de promotie van de duurzameenergieproducten Groene Stroom enGroen voor Gas worden voortgezet.De ambitie is om de klantaantallenvoor beide producten verder uit tebouwen. Het WNF zal daarbij eenbelangrijke aanbevelende rol blijvenspelen. Voorts is energiebesparingeen zeer prominent thema, naastverduurzaming van de energievoorziening.Het WNF en Essentzullen beide het publiek stimulerenom het gebruik van energie tereduceren. Een derde speerpunt isduurzame biobrandstoffen. Essentgaat samen met het WNF onderzoekdoen naar beschikbare duurzamebiobrandstoffen voor onze centrales.Essent staatVrijwilligerswerkmidden in desamenlevingDat Essent midden in de samenleving staat komt ook tot uitdrukking inhet vele vrijwilligerswerk dat de medewerkers doen, veelal in de regiowaar zij wonen en/of werken. Individueel of in afdelingsverband. Zo zijnmedewerkers actief als vrijwilliger bij de door Essent gesponsordeWeekendscholen en gaan complete afdelingen aan de slag voor eengoed doel.In 2006 heeft Essent de mogelijkhedenonderzocht om vrijwilligerswerk extrate stimuleren. Daarbij nadrukkelijkkijkend in hoeverre kan worden aangeslotenbij wensen die leven bijandere stakeholders, zoals aandeelhouders.Dit heeft geresulteerd ineen aantal proefprojecten die in hetvoorjaar van 2007 zullen wordenuitgevoerd. Goed voor de ontwikkelingvan de medewerkers, goed voor deregio, goed voor de maatschappij.

Essent als bedrijfsburgerWeekendschoolSinds januari 1998 bestaat de IMC-Weekendschool, een school voor aanvullendonderwijs voor jongeren van tien tot veertien jaar uit sociaal-economischeachterstandswijken. De eerste school is ontstaan in Amsterdam Zuidoost,waarna andere steden volgden. Essent is sponsor van de Weekendscholen inTilburg en Groningen.Daarnaast biedt het Essent demogelijkheid om beroepen in deenergie- en techniekwereld onder deaandacht te brengen van de kinderen.Doordat medewerkers van Essent zichvia gastlessen en vrijwilligerswerkinzetten voor de Weekendschool,dragen zij bij aan een beter toekomstperspectiefvoor de deelnemendekinderen.Het enthousiasme van de medewerkersvan Essent heeft in 2006geleid tot de eerste lesmodule energie.Het technische lesblok bevat onderandere een kijkje in de bussen vande storingsmonteurs van Essent, eenproefjesdag en een discussie overenergie in de toekomst. Gedurendede laatste lesdag waren de kinderente gast in het opleidingscentrum vanEssent Netwerk in Den Bosch.105Op de Weekendschool makengemotiveerde jongeren uit sociaaleconomischeachterstandssituatieskennis met tal van interessante vakgebiedenuit de wereld van wetenschapen kunst.Weekendschoolvakken worden aangebodendoor deskundigen met eenpassie voor hun vak. Het curriculumomvat onder meer geneeskunde,recht, filosofie, poëzie, wiskunde,sterrenkunde en beeldende kunst.In drie jaar volgen de leerlingenongeveer vijftien Weekendschoolvakkenvan gemiddeld vier zondagen.Daarnaast volgen zij trainingen, zoalspresenteren, informatie zoeken encollege volgen. Bovendien worden zijaangemoedigd zelf ook gastcollegeste organiseren.“Doel van het Weekendschoolonderwijsis jongeren te steunen bij het verbredenvan hun perspectieven en hetverwerven van zelfvertrouwen.Tijdens een geslaagde loopbaan opde Weekendschool wordt intellectueelenthousiasme levend gehoudenen gevoed. Bovendien krijgen dedeelnemers in toenemende matehet gevoel dat ook zij deel kunnenuitmaken van maatschappelijkekringen waarin intellectuele ofkunstzinnige prestaties wordengewaardeerd.Alle Weekendscholen wordengefinancierd door bedrijven enfondsen. Essent heeft zich als hoofdsponsorverbonden aan de Weekendscholenin Tilburg en Groningen.Toen ik hoorde over de Weekendschoolin Tilburg, sprak het conceptme meteen aan en heb ik me opgegevenom daar een keer opzondag als vrijwilliger aan de slagte gaan. Het was heel leuk om tedoen en ik vond het ook dankbaarwerk; de kinderen waren gemotiveerden hadden veel plezier.Wel heel intensief: als je in hetdagelijks werk vooral bezig bentmet het interpreteren van cijfers,is het begeleiden van kinderenvan een jaar of twaalf toch wel ietsheel anders! Mijn eerste ervaringis me zo goed bevallen dat ikinmiddels een tweede keer alsbegeleider heb meegedaan.”In de toekomst zal ik mezeker weer aanmelden.Laura Lammerscontroller datakwaliteit bij businessunit Netwerk

MVO Verslag 2006EcoVilla; duurzaam wonen enleven als besparingsbron106Verbeteren van welzijn, bevorderenvan leefbaarheid, aansporen totburgerzin en betrokkenheid bij desamenleving. Kortom, met elkaarbouwen aan een duurzametoekomst. Daarin is het conceptDuurzaam Bouwen alléén nietgenoeg, maar zullen bewonershun leefpatroon opnieuw moeten‘ontwerpen’. Stichting EcoVillahelpt daarbij.EcoVilla biedt concrete woonconceptenmet als doelstelling hetenergieverbruik rondom wonen enleven drastisch te verlagen. Ditgebeurt door een integrale aanpaken met toepassing van duurzametechnologie en kennis. EcoVillabrengt in praktijk wat nu al kan:modern en aantrekkelijk leven enwonen en tegelijkertijd onze verantwoordelijkheidtonen voor het milieu.Bewoners, bedrijven en deskundigengaan met elkaar de uitdaging aan omde CO 2-uitstoot van EcoVilla-bewonersmet een factor vijf terug te brengen.In een EcoVilla wonen meerderegeneraties bij elkaar in de buurt.In het concept vormen de bewoneren diens keuze het uitgangspunt.Aspirant-bewoners, ondersteund doordeskundigen, maken eigen keuzenvoor een duurzame leefstijl. Dieworden vertaald naar een duurzameleefomgeving op maat. De energie diezij gebruiken, wordt duurzaamopgewekt en een belangrijk deel vanhet benodigde voedsel wordt in debuurt verbouwd.Er worden vier voorbeelden voorwoonconcepten ontwikkeld:City (flat in stad), Suburban (Vinexwijk),Water (drijvend) en Park (deafbeelding op deze pagina toont deplattelandsvariant).Essent is samen met DHV initiatiefnemervan EcoVilla. Inmiddels hebbenmeer dan tien gemeenten en grondeigenareninteresse getoond in hetEcoVilla-concept. De stichting wilin de komende tien jaar ten minstedertig projecten initiëren.WAAROM ECOVILLA?Wereldwijd is duurzaamheidmisschien wel de grootsteuitdaging voor de komende vijftigjaar. Klimaatverandering staathoog op de agenda. Wereldleidersbevestigen het acute belang vanklimaatbeleid. Wie de bioscoopfilm‘An Inconvenient Truth’ heeft gezien,de kranten leest of de tv of radiovolgt, beseft dat wij snel iets móétenveranderen aan onze manier vanleven. Maar wat kunnen wij zelf doen?EcoVilla brengt de groteklimaatdreiging terug naar demenselijke maat en laat concreetzien wat de mogelijkheden zijn vantechnische en sociale innovatie.Die innovatie kan door het integraleleef- en woonconcept van EcoVillaeen grote bijdrage leveren aanklimaatbescherming.

Essent als bedrijfsburgerEnergy4All; energieals sleutel tot welvaartEnergie is de motor voor alle economische activiteit en daarmeeeen voorwaarde voor welvaart. Zonder welvaart is er een gebrekaan voedsel, water, medische voorzieningen, opleiding en kleding.Dit geldt terdege voor de ontwikkelingslanden, waar niet in dezebehoeften kan worden voorzien zonder adequateenergievoorzieningen.Een betrouwbare en duurzame energievoorzieningstelt de allerarmsten inde wereld in staat om te werken aande verbetering van hun eigen leefomstandigheden.Afrika, met 13%van de wereldbevolking, verbruiktmaar 3% van alle elektriciteit in dewereld. Ruim 90% van de ongeveer850 miljoen Afrikanen onder deSahara is aangewezen op eentraditionele energievoorziening in devorm van hout, afval en mest of opdure olie; slechts een enkeling isaangesloten op een elektriciteitsnetwerk.De vraag naar communicatiein de vorm van mobiele telefonie eninternet is echter enorm. Eén van debeperkingen voor verdere uitbreidingvan het communicatieverkeer, is hetgebrek aan betrouwbare energievoorzieningenwaarmee bijvoorbeeldmobiele telefoons opgeladen kunnenworden. De introductie van kleine enstand-alone energiesystemen biedteen snelle toegang tot elektriciteit.107Met dit doel is de Energy4AllFoundation opgericht: het helpendoorbreken van de mondiale impassein duurzame ontwikkeling door invoeringvan kleinschalige oplossingenop gebied van energie, telecommunicatie,internetfaciliteiten enandere nutsvoorzieningen. Energy4Allzet zich in voor micro utilities die snel,duurzaam en economisch de lokalegemeenschappen in ontwikkelingslandenvan energie, water encommunicatie voorzien. Dit doetEnergy4All nu in Afrika, maar zij wilop den duur in alle ontwikkelingsgebiedenactief zijn. Essent ondersteuntEnergy4All sinds 2006.NICE; de eerste activiteiten van Energy4All in GambiaEen voorbeeld van hoe Energy4Allinvulling geeft aan haar beleid is hetin 2006 gestarte NICE Internationalprojectin Gambia. NICE Internationalis voor Energy4All ontwikkeld. HetNICE-concept — Next door InternetCafe and Energy service shop — is eencentrum waarin diensten aangebodenworden, zoals internet, telefonie en tv.Hiervoor worden kleinschaligeenergiesystemen met een laagenergieverbruik toegepast. De NICE-eenheid biedt bovendien eenontmoetingsplaats voor de bevolking.Naast communicatiediensten wordtook scholing verzorgd en wordencursussen gegeven op het gebiedvan bijvoorbeeld aidspreventie.Met deze NICE-pilot in Gambia maaktEnergy4All het mogelijk dat de lokalebevolking toegang krijgt tot onderwijs,internet en telefonie.

MVO Verslag 200610 Overige gegevensAssurance-rapportAan:belanghebbenden van Essent N.V.108OpdrachtWij hebben een assurance-opdrachtuitgevoerd overeenkomstigStandaard 3410 ‘Assurance standaardinzake maatschappelijke verslagen’aangaande het MVO-verslag 2006 vanEssent N.V. (Essent). Onze assuranceopdrachtis gericht op het verkrijgenvan een beperkte mate van zekerheiddat de informatie in het MVO-verslag2006 in alle van materieel belangzijnde opzichten, een betrouwbareen toereikende weergave is van hetbeleid ten aanzien van maatschappelijkverantwoord ondernemen, debedrijfsvoering, de gebeurtenissenen de prestaties gedurende 2006.Met betrekking tot de HR-informatieis onze assurance-opdracht gerichtop het verkrijgen van een redelijkemate van zekerheid. De werkzaamhedendie worden verricht bij hetverkrijgen van een beperkte mate vanzekerheid zijn gericht op het vaststellenvan de plausibiliteit vaninformatie en zijn geringer in diepgangdan de procedures die wij uitvoerenvoor het verkrijgen van een redelijkemate van zekerheid. Met betrekkingtot milieu- en HR-informatie vormtde informatie over SWB AG,Deutsche Essent en minderheidsdeelnemingen(kleiner of gelijk aan50%, waarbij Essent geen zeggenschapheeft over de bedrijfsvoering) geenonderdeel van onze assuranceopdracht.Door Essent N.V. is voor2006 voor het eerst een MVO-verslagopgesteld. Derhalve zijn de in hetverslag opgenomen vergelijkendegegevens geen onderdeel van onzeassurance-opdracht.CriteriaAls toetsingscriteria hebben wijgehanteerd de “SustainabilityReporting Guidelines” (G3) van GlobalReporting Initiative, de handreikingmaatschappelijke verslaggeving vande Raad voor de Jaarverslaggeving enhet verslaggevingsbeleid van Essent.Wij zijn van mening dat deze criteriatoereikend zijn voor het doel van onzeassurance-opdracht.Verantwoordelijkheid van het bestuurHet bestuur van Essent isverantwoordelijk voor de inhoud vanhet MVO-verslag 2006, en hetopmaken ervan in overeenstemmingmet bovenstaande criteria. Dezeverantwoordelijkheid omvat ondermeer het ontwerpen, invoeren enin stand houden van een internbeheersingssysteem relevant voor hetopmaken van een MVO-verslag datbetrouwbaar en toereikend is, hetkiezen en toepassen van aanvaardbaregrondslagen voor het meten enpresenteren van duurzaamheidsprestatiesen het maken vanschattingen die onder de gegevenomstandigheden redelijk zijn. De doorhet bestuur gemaakte keuzes, dereikwijdte van het verslag en deverslaggevingsgrondslagen, inclusiefde inherente specifieke beperkingendie de betrouwbaarheid van de in hetverslag opgenomen informatie kunnenbeïnvloeden, zijn uiteengezet inhoofdstuk 5 van dit verslag.Verantwoordelijkheid vande accountantHet is onze verantwoordelijkheid omop basis van de boven beschrevenopdracht een conclusie te formulerenover het MVO-verslag 2006 vanEssent. Wij hebben onze werkzaamhedenverricht in overeenstemmingmet Nederlands recht. Hierin staanonder meer gedragsregels, inclusiefeisen voor de onafhankelijkheid vande assurance teamleden.De belangrijkste werkzaamheden voorde informatie gericht op het verkrijgenvan een beperkte mate van zekerheidwaren:– het verkrijgen van inzicht in debranche, de organisatie en haarmeest relevante maatschappelijkeissues;– het beoordelen van de aanvaardbaarheidvan de gehanteerdegrondslagen voor verslaggeving ende consistente toepassing ervan,alsmede van belangrijkeschattingen en berekeningen,die bij het opmaken van hetMVO‐verslag 2006 zijn toegepast;– het beoordelen van de plausibiliteitvan de informatie in hetMVO‐verslag van Essent doormiddel van het uitvoeren vanwerkzaamheden met betrekking totde onderbouwing van de informatiein het verslag voornamelijk door eencombinatie van cijferanalyses enhet inwinnen van inlichtingen.Daarbij zijn onder meer interviewsgehouden met verantwoordelijkefunctionarissen en zijn relevantebedrijfsdocumenten opgevraagd en

Essent N.V.externe bronnen geraadpleegd.Deze werkzaamheden hebben wijvia deelwaarnemingen zowel opgroepsniveau als op als op locatiesin Nederland uitgevoerd;– het beoordelen van het algehelebeeld van het MVO-verslag 2006aan de hand van bovengenoemdecriteria.Voor het verkrijgen van een redelijkemate van zekerheid over deHR‐informatie waren de werkzaamhedenbovendien:– het identificeren van inherenterisico’s in de betrouwbaarheid vande HR-informatie en het beoordelenin hoeverre deze risico’s wordenafgedekt door interne beheersingsmaatregelen;– het door gerichte werkzaamhedenbeoordelen van het bestaan en deeffectieve werking van de internebeheersmaatregelen gericht op debetrouwbaarheid en toereikendheidvan de HR-informatie;– het door middel van deelwaarnemingenvolgen van deaudittrail van brongegevens tot enmet informatie in het MVO-verslag2006;– het door middel van deelwaarnemingenuitvoeren vandetailcontroles gericht op debetrouwbaarheid van de primaireHR-informatie.ConclusieMet betrekking tot de informatie inhet MVO-verslag 2006 van Essentwaarbij onze werkzaamheden warengericht op het verkrijgen van eenbeperkte mate van zekerheid hebbenwij geen reden te concluderen datdeze niet in alle van materieel belangzijnde opzichten, een betrouwbare entoereikende weergave is van hetbeleid, de bedrijfsvoering, degebeurtenissen en de prestatiesten aanzien van maatschappelijkverantwoord ondernemen gedurende2006, in overeenstemming met debovengenoemde criteria.Met betrekking tot de HR-informatieten aanzien van Nederlandseentiteiten waarbij onze werkzaamhedenwaren gericht op het verkrijgenvan een redelijke mate van zekerheidkomen wij tot de conclusie dat dezein alle van materieel belang zijndeopzichten een betrouwbare entoereikende weergave is van deinzake dit onderwerp geleverdeinspanningen en prestatiesgedurende 2006.Groningen, 7 maart 2007Ernst & Young AccountantsNamens deze109D.A. de Waard RA MA

MVO Verslag 2006Overzicht gehanteerde GRI-richtlijnen voor duurzaamheidsverslaglegging*Algemeen1. Strategie en analyse1.1 Verklaring van de bestuursvoorzitter over relevanteduurzame ontwikkelingen van de organisatie en strategie.1.2 Beschrijving van de belangrijke gevolgen, risico’s en mogelijkhedentav. duurzame ontwikkeling, duurzaamheidstrends en financiële prestaties.1102. Organisatieprofiel2.1 Naam van de organisatie.2.2 Voornaamste producten en diensten.2.3 Operationele structuur.2.4 Locatie van het hoofdkantoor.2.5 Aantal landen waar de organisatie actief is.2.6 Eigendomsstructuur en rechtsvorm.2.7 Afzetmarkten.2.8 Omvang van de verslaggevende organisatie.2.9 Significante veranderingen voorgaande verslagen.2.10 Onderscheidingen.3. VerslagparametersVerslagprofiel3.1 Verslagperiode.3.2 Datum meest recente verslag.3.3 Verslaggevingscyclus.3.4 Contactpunt voor vragen.Reikwijdte en afbakening van het verslag3.5 Proces voor bepalen van de verslaginhoud.3.6 Afbakening van het verslag.3.7 Specifieke beperkingen afbakening.3.8 Basis voor verslaglegging samenwerkingsverbanden.3.9 Technieken en berekeningsgrondslagen.3.10 Uitleg gevolgen herformulering eerdere informatie.3.11 Significante veranderingen voorgaande verslagen.GRI-inhoudsopgave3.12 Tabel verwijzing informatievoorziening.Assurance3.13 Assurance + accountantsverklaring.4. Bestuur, verplichtingen en betrokkenheidBestuursstructuur4.1 Bestuursstructuur van de organisatie.4.2 Rol voorzitter.4.3 Aantal onafhankelijke en/of niet-leidinggevende ledenvan het hoogste bestuurslichaam bij enkelvoudige bestuursstructuur.4.4 Mechanismen die aandeelhouders en medewerkers zeggenschap geven.4.5 Koppeling vergoeding leden Raad van Bestuur en prestaties.4.6 Processen waarmee tegenstrijdige belangen worden vermeden.4.7 Proces voor bepaling kwalificaties / expertise hoogste bestuurslichaam.4.8 Intern ontwikkelde missie / gedragscode van belang voor economische, milieugerelateerde en sociale prestaties.4.9 Procedures van het hoogste bestuurslichaam voor het overzien / beheer economische, milieugerelateerde en socialeprestaties + frequentie.

Essent N.V.HoofdstukOpmerkingOnze waarheid,voorwoord voorzitter Raad van BestuurOnze waarheid,voorwoord voorzitter Raad van BestuurIntroductie MVO-beleid en - logo specifiek relevant voorMVO-ontwikkelingen.Introductie MVO-beleid en - logo specifiek relevant voorMVO-ontwikkelingen.2. Profiel van Essent N.V.2. Profiel van Essent N.V.2. Profiel van Essent N.V.2. Profiel van Essent N.V.2. Profiel van Essent N.V.2. Profiel van Essent N.V.2. Profiel van Essent N.V.2. Profiel van Essent N.V.Publicatie eerste MVO-verslag.Niet gemeten.1115. De afbakening en inhoud van ons verslag5. De afbakening en inhoud van ons verslagColofonPublicatie eerste MVO-verslag.4. De dialoog met onze stakeholders +5. De afbakening en inhoud van ons verslag5. De afbakening en inhoud van ons verslag5. De afbakening en inhoud van ons verslag5. De afbakening en inhoud van ons verslagNiet weergegeven.Publicatie eerste MVO-verslag.Publicatie eerste MVO-verslag.10. Overige gegevens10. Overige gegevens3. Corporate Governance3. Corporate Governance Zie ook het financieel jaarverslag 2006.Niet relevant. Essent heeft een two tier structuur.Zie ook het financieel jaarverslag 2006.3. Corporate Governance +Zie ook het financieel jaarverslag 2006.4. De dialoog met onze stakeholdersFinancieel jaarverslag 2006.3. Corporate GovernanceFinancieel jaarverslag 2006.3. Corporate Governance3. Corporate Governance +4. De dialoog met onze stakeholders

MVO Verslag 2006Algemeen4.10 Processen voor evaluatie eigen prestaties van hoogste bestuurslichaam.Verplichtingen i.v.m. externe initiatieven4.11 Toelichting toepassing voorzorgsprincipe.4.12 Extern ontwikkelde economische, milieugerelateerde en sociale handvesten die de organisatie onderschrijft.4.13 Lidmaatschap van relevante en/of strategische verenigingen (in het kader van MVO).Overleg met belanghebbenden4.14 Lijst van belangenhebbenden die de organisatie heeft betrokken bij het opstellen van verslag.4.15 Basis voor de inventarisatie van belanglanghebbenden die betrokken moeten worden.4.16 Benadering van het betrekken van belanghebbenden.4.17 Voornaamste onderwerpen en vraagstukken nav. inventarisatie belanghebbenden + reactie organisatie.Prestatie indicatoren**112EC 1EC 2Economische indicatorenEconomische aspectenDirecte economische waarden die zijn gegenereerd en gedistribueerd.Financiële implicatie en andere risico’s en mogelijkheden van de organisatie als gevolg van klimaatverandering.EC 3EC 4EC 6EC 7EC 8EN 1EN 2EN 3Dekking van de verplichtingen in verband met de het vastgestelde uitkeringsplan van de organisatie.Significante steun van de overheid.MarktaanwezigheidBeleid, methoden en deel uitgaven betreffende lokaal gevestigde leveranciers.Procedures voor lokale personeelswerving.Indirecte economische heffingenOntwikkelingen en gevolgen van investeringen in infrastructuur en diensten ten behoeve van het algemeen nut.Milieu indicatorenMaterialenTotale hoeveelheid gebruikte materialen naar gewicht of volume.Percentage van de gebruikte materialen dat bestaat uit afval van externe bronnen.EnergieDirect energieverbruik door primaire energiebron.EN 4Indirect energieverbruik door primaire bron.EN 6Initiatieven ten behoeve van op duurzame energie gebaseerde producten en diensten.EN 7EN 8EN 11EN 12EN 16EN 17EN 18EN 19EN 20EN 21EN 22Initiatieven ter verlaging van de het indirecte energieverbruik.WaterTotale wateronttrekking per bron.BiodiversiteitLocatie en oppervlakte van land dat grenst aan natuurgebied.Beschrijving significante gevolgen van activiteiten op biodiversiteit in beschermde gebieden.Luchtemissies, afvalwater en afvalstoffenTotale directe en indirecte emissies van broeikasgassen.Andere relevante indirecte emissies van broeikasgassen.Initiatieven ter verlaging van de emissies van broeikasgassen.Emissie van ozonafbrekende stoffen naar type en gewicht.NOx en SOx en andere luchtemissiesTotale waterafvoer naar kwaliteit en bestemming.Totaalgewicht afval naar type en verwijderingmethode.

Essent N.V.HoofdstukOpmerkingFinancieel jaarverslag 2006.3. Corporate Governance3. Corporate Governance +7. Essent als marktspeler3. Corporate Governance4. De dialoog met onze stakeholders4. De dialoog met onze stakeholders4. De dialoog met onze stakeholders4. De dialoog met onze stakeholders113Zie ook het financieel jaarverslag 2006.Niet beschikbaar. Mogelijke uitwerking in 2007 via nogdoor GRI te publiceren specifiek op de energiesectorgericht Sector Supplement.Financieel jaarverslag 2006.6. Essent als bedrijfsvoerder Zie ook het financieel jaarverslag 2006.Niet gemeten.Niet beschikbaar.Financieel jaarverslag 2006.6. Essent als bedrijfsvoerder Vermelding gebruikte brandstoffen en bulkchemicalien.Niet beschikbaar.6. Essent als bedrijfsvoerder Energieconsumptie is niet weergegeven,wel energieproductie en brandstofverbruik.7. Essent als marktspeler Indirecte energieconsumptie is niet weergegeven,wel milieu impact van geleverde stroom.7. Essent als marktspeler +9. Essent als bedrijfsburger7. Essent als marktspeler6. Essent als bedrijfsvoerderNiet beschikbaar en niet relevant.Niet beschikbaar en niet relevant.6. Essent als bedrijfsvoerder Alleen directe emissies opgenomen.6. Essent als marktspeler Niet vermeld.6. Essent als bedrijfsvoerderNiet relevant.6. Essent als bedrijfsvoerder6. Essent als bedrijfsvoerder6. Essent als bedrijfsvoerder Afval en restproducten uit energieproductie enafvalverwerking zijn vermeld. Bij afvalverwerking isuitgegaan van eigen afval uit ingrijpende processen.

MVO Verslag 2006Algemeen114EN 23EN 26EN 27EN 28LA 1LA 2LA 4LA 5LA 7LA 8LA 10Totaal aantal en volume van significante lozingen.Producten en dienstenInitiatieven ter compensatie van de milieugevolgen van producten en dienstenen omvang van deze compensatie.Percentage producten dat is verkocht en waarvan verpakking is ingezameld.NalevingMonetaire waarde van significante boetes en niet monetaire sancties wegens niet naleving milieuwetgeving.Sociale indicatorenMedewerkersTotale personeelsbestand naar type werk, arbeidsovereenkomst en regio.Totaal aantal en snelheid van personeelsverloop.Verhouding tussen werkgever en werknemerPercentage medewerkers dat onder een collectieve arbeidsovereenkomst valt.Minimale opzeggingstermijn in verband met operationele verandering.Gezondheid en veiligheidLetsel-, beroepsziekte-, uitvaldagen- en verzuimcijfers.Opleidings-, trainings-, advies-, preventie- en risicobeheersingsprogramma’s ten behoevevan personeelsleden en hun families in verband met ernstige ziekten.Opleiding en onderwijsGemiddeld aantal uren dat een werknemer per jaar besteedt aan opleiding.LA 13LA 14HR 1HR 2HR 4Diversiteit en kansenSamenstelling van bestuurslichamen en onderverdeling van medewerkers per categorie naar geslacht,leeftijdsgroep en het behoren tot een maatschappelijke minderheid.Verhouding tussen basissalarissen van mannen en vrouwen per medewerkerscategorie.MensenrechtenInvesterings- en inkoopbeleidPercentage van en totaal aantal aanmerkelijke investeringsovereenkomstenwaarin clausules over mensenrechten zijn opgenomen.Percentage belangrijke leveranciers en aannemers die getoetst zijn op naleving van de mensenrechten.Verbod op discriminatieTotale aantal gevallen van discriminatie en de getroffen maatregelen.HR 5Vrijheid van vereniging en collectieve arbeidsonderhandelingenActiviteiten met een risico voor recht uitoefening vrijheid van vereniging etc.HR 6KinderarbeidActiviteiten waarvan is vastgesteld dat er een aanzienlijk risico is van gevallen van kinderarbeid,alsmede de maatregelen die zijn getroffen gericht op uitbanning van gedwongen of verplichte arbeid.HR 7Gedwongen en verplichte arbeidActiviteiten waarvan is vastgesteld dat er een aanzienlijk risico is van gedwongen arbeid.

Essent N.V.HoofdstukOpmerking9. Essent als bedrijfsburger Opgenomen onder EN 28.7. Essent als marktspelerNiet relevant.9. Essent als bedrijfsburger8. Essent als werkgever8. Essent als werkgever8. Essent als werkgeverNiet gemeten.Niet gemeten.Niet relevant;specifiek toegespitst op ziekten.115Niet gemeten. Overzicht opleidingsprogramma’s welopgenomen in Hoofdstuk 8; Essent als werkgever.8. Essent als werkgeverNiet gemeten.Niet gemeten.7. Essent als marktspelerNiet expliciet gemeten.Hoofdstuk 8; Essent als werkgever beschrijft wel hetaantal meldingen bij vertrouwenspersonen.Niet relevant. Binnen Essent is een ondernemingsraadmet hiervoor vrije verkiezingen.Zie ook Hoofdstuk 8; Essent als werkgever.Niet relevant. Voor hoe Essent is omgegaan met devermeende nadelige effecten van het gebruik vanpalmolie, zie Hoofdstuk 7; Essent als marktspeler. Idemvoor de inkoopvoorwaarden (Supplier Code of Conduct).Niet relevant. Voor hoe Essent is omgegaan met devermeende nadelige effecten van het gebruik vanpalmolie, zie Hoofdstuk 7; Essent als marktspeler. Idemvoor de inkoopvoorwaarden (Supplier Code of Conduct).

MVO Verslag 2006AlgemeenSO 1Maatschappelijke prestatie indicatorenAard en reikwijdte en effectiviteit van alle programma’s en methodendie de effecten van activiteiten op gemeenschappen bepalen en beheren.SO 2Percentage van en totaal aantal bedrijfseenheden geanalyseerd op corruptiegerelateerde risico’s.116SO 3SO 4SO 5SO 8PR 1PR 3Percentage personeel dat trainingen in anticorruptiebeleid heeft gevolgd.Maatregelen die zijn getroffen naar aanleiding van gevallen van corruptie.Standpunten betreffende publiek beleid en deelname aan de ontwikkeling ervan evenals lobby.Monetaire waarde van significante boetes en niet monetaire sancties wegens niet naleven van wet- en regelgeving.ProductverantwoordelijkheidLevensduurstadia waarin de gevolgen van producten en diensten voor gezondheid en veiligheid worden beoordeeld met hetoog op verbetering van het percentage van belangrijke producten en diensten die aan dergelijke procedures onderhevig zijn.Type informatie over producten en diensten dat verplicht wordt gesteld door proceduresen het percentage van belangrijke producten en diensten die onderhevig zijn aan dergelijke informatie-eisen.PR 5PR 6PR 9Beleid ten aanzien van klanttevredenheid, met inbegrip van onderzoeken naar klanttevredenheid.Programma’s voor de naleving van wetten, standaarden en vrijwillige codes met betrekking tot marketingcommunicatie.Monetaire waarde van significante boetes wegens niet-naleven van wet- en regelgeving betreffendelevering producten en diensten.* De gehanteerde beschrijvingen en indicatoren zijn verkort opgenomen. Voor een volledige beschrijving hiervan wordt verwezen naar GRI Richtlijnen voor duurzaamheidsverslaglegging,versie 3.0, © 2002 - 2006 GRI. Meer informatie hierover is te vinden op www.globalreporting.org.** GRI hanteert ‘kern’ en ‘overige’ indicatoren. Essent heeft er voor gekozen een weergave te geven van de ‘kern’ indicatoren.De ‘overige’ indicatoren zijn niet opgenomen in dit overzicht.

Essent N.V.HoofdstukOpmerking6. Essent als bedrijfsvoerderNiet gemeten. Hoofdstuk 4; de dialoog met onzestakeholders geeft inzicht hoe is omgegaan metstakeholders in 2006.Niet gemeten. Voor de wijze waarop Essent in algemenezin met omgaat met integriteitsvraagstukken, zie ookHoofdstuk 3 Corporate Governance, taken enverantwoordelijkheden. De Essent Bedrijfscode is hierrichtinggevend voor ons handelen.Zie SO 2.Zie SO 2.Niet gemeten voor concurrentiebelemmerend gedrag.Niet relevant.1177. Essent als marktspeler7. Essent als marktspelerBeschrijving van de brandstofmixen van de verschillendedoor Essent aangeboden producten en hun milieuconsequenties.Niet specifiek gemeten voor marketingcommunicatie.Zie ook SO 2 voor de Essent Bedrijfscode.Niet gemeten.Aspecten die geen directe relatie hebben met bedrijfsactiviteiten van Essent zijn als niet relevant aangemerkt.Aspecten waarover geen informatie beschikbaar was zijn als niet gemeten aangemerkt.

MVO Verslag 2006MVO-beleidsverklaring118Maatschappelijk verantwoord ondernemen is voor ons eenvanzelfsprekend onderdeel van onze bedrijfsvoering. Een vande eerste voorbeelden uit onze praktijk is de introductie vanhet product Groene Stroom, intussen ruim tien jaar geleden.Als toonaangevende producent en leverancier van duurzameenergie in Nederland dragen wij zo in belangrijke mate bijaan het beperken van de CO 2-uitstoot die het gevolg is vande productie van elektriciteit.DefinitieOnze definitie van maatschappelijkverantwoord ondernemen is:‘een wijze van bedrijfsvoering waarbijde onderneming haar positieve ennegatieve invloed op de maatschappijin het algemeen, en op haarstakeholders in het bijzonder, in haarbelangenafweging betrekt en daaruitvervolgens een weloverwogen keuzeafleidt, die een bijdrage levert aan deoplossing van maatschappelijkevraagstukken’.Essent kan en wil een bijdrage leverenaan het oplossen van huidige entoekomstige maatschappelijkevraagstukken, of aan het voorkomenervan. De invloed die wij met onze(kern)activiteiten op onze omgevinghebben, of kunnen en willen hebben,is bepalend voor de keuze van dezevraagstukken. Opvattingen enmeningen in de maatschappij zijndaarbij eveneens van groot belang.Onze rollen in de samenlevingDoor onze activiteiten staan wijmidden in de samenleving.Er zijn vier rollen die ons alsorganisatie kenmerken:• Essent als bedrijfsvoerder produceerten vernieuwt haar producten endiensten en zorgt voor afstemmingervan op de wensen van klanten enandere belanghebbenden;• Essent als marktspeler biedt haarproducten en diensten aan in demarkt en neemt producten endiensten af van andere leveranciers;• Essent als werkgever biedt eenwerkplek aan mensen;• Essent als bedrijfsburger neemt deelaan de maatschappij en is medeburger.Voor elk van de genoemde rollen isgeïnventariseerd welke invloed onshandelen heeft op de omgeving enwelke maatschappelijke vraagstukkenhet dan betreft.Maatschappelijke vraagstukkenVanuit onze maatschappelijke rollenen bijbehorende verantwoordelijkhedenwillen wij een bijdrage leverenaan de oplossing van diverse(inter)nationale maatschappelijkevraagstukken, die tot 2010 en oplangere termijn (2010-2030) spelen.Die bijdrage dient maatschappelijkuitgebalanceerd, maar ook bedrijfseconomischverantwoord te zijn.Onze inspanningen richten zich opde volgende zeven vraagstukken:• het stimuleren van duurzameontwikkeling (waaronder hetbeperken van de klimaatverandering);• het versterken van de concurrentiekrachtvan de landen waar wij zijngevestigd;• het inachtnemen van de internationalemensenrechten bijonze toeleveranciers;• het versterken van de arbeidsparticipatievan ondervertegenwoordigdegroepen bij ons bedrijf;• het vergroten van de kwaliteit vanarbeid bij ons bedrijf;• het vergroten van de leefbaarheidvan de leefomgeving;• het vergroten van de (externe)veiligheid.BeleidDat wij kiezen voor maatschappelijkverantwoord ondernemen komt naarvoren in onze missie, bedrijfscode,leverancierscode (Supplier Code ofConduct) en ons veiligheidsbeleid.Ieder jaar toetsen wij onze ambitiesen formuleren wij concrete doelstellingenen acties.

Essent N.V.Verantwoording afleggenDoor maatschappelijk verantwoordte ondernemen wil Essent een openen transparante bijdrage leveren aande samenleving. Onze activiteiten opdat gebied worden zichtbaar in eenjaarlijks te publiceren MVO-verslag.Dat verslag laat zien hoe wij in depraktijk invulling geven aan onzemaatschappelijke verantwoordelijkheid.Het maakt duidelijk wat onzebijdrage is aan het oplossen vaneerdergenoemde vraagstukken.Ons eerste verslag heeft betrekkingop het verslagjaar 2006. Het wordtbegin 2007 gepubliceerd en komtook via onze website beschikbaar.Waar dat relevant is, zullen wijtussentijds rapporteren.119People, Planet, Profit én PowerMaatschappelijk verantwoord ondernemenhoudt in dat bij alle activiteitenwordt gezocht naar een balans tussenPeople, Planet en Profit. Aan dietriple P heeft Essent een vierde Ptoegevoegd. Essents Power staat voorde (duurzame) energie die wij leveren,maar bovenal voor de energie enpassie waarmee wij vorm geven aanonze maatschappelijke verantwoordelijkheid.M.A.M. Boersmavoorzitter Raad van BestuurNovember 2006

MVO Verslag 2006Colofon120Essent N.V.Nieuwe Stationsstraat 206811 KS ArnhemPostbus 2686800 AG Arnhemtel. 088 851 1000fax 026 851 1389www.essent.euRedactie en coördinatieEduard Wijnoldij Daniëls, projectmanager MVO-rapportageMarga Edens, secretaris vennootschap en manager MVOChris Arthers, projectmanager HSE-MilieuChristina Lycklama à Nijeholt, HR-analistJoke ten Hove, bestuursassistentRealisatieTekstadviezen thema’sWijvekate Wervende Teksten o.a., LeiderdorpArt direction & designPhasis Communication Works B.V., EindhovenThemafoto’sPaulien de Gaaij Fotografie, UtrechtOverige foto’sRiesjard Schropp Fotografie en Essent N.V.Portretfoto M.A.M. BoersmaJeroen Bouman, Den HaagVertalingErnst & Young Vertaalbureau, Den HaagDrukChevalier International, Hendrik-Ido-AmbachtGebruikte afkortingenV volt, eenheid van elektrische spanningJ joule, eenheid van elektrische arbeidA ampère, eenheid van elektrische stroomVA volt x ampère, eenheid van elektrisch schijnbaarvermogenW watt, eenheid van vermogenWh wattuur, geleverde eenheid van 1 watt gedurende1 uurk kilo = 1.000 (kV = kilovolt, kWh = kilowattuur,kW = kilowatt)M mega = 1.000 kiloG giga = 1.000 megaFTe fulltime equivalents, aantal medewerkersomgerekend naar een volledige werkweekGehanteerd jaarlijks gemiddeld elektriciteitsverbruikper huishouden: 3.500 kWh.Verschijningsdatum: 2 april 2007Dit MVO-verslag wordt uitgegeven in het Nederlands enEngels. De Nederlandse gedrukte uitgave is leidend.Dit MVO-verslag is gedrukt op papier dat is geproduceerd ineen papierfabriek waaraan de International EnvironmentalManagement Standard (ISO 014001) is toegekend. Het papieris vervaardigd uit Elemental Chlorine Free (ECF) pulp, afkomstiguit commercieel aangelegde en herplantbare bossen.