Stadskrant 7 september 2011.indd - Gemeente Brunssum

5Stadskrant Brunssum september 2011Oud en nieuw: Entree TreebeekIn de rubriek Oud en Nieuw tonen we de geschiedenis achter bekende plekjes van BrunssumDe oude foto links werd genomen in de jarendertig. Het laat de ‘Entrée Treebeek’ zien, terhoogte van de Treebeekstraat. Volgens degegevens in het gemeentelijk archief is defietser op de voorgrond mevrouw Serraens,die jarenlang op de Franciscusschool les heeftgegeven.Op de foto is ook de tramlijn Brunssum -Heerlen v.v te zien (in Treebeek kende de lijnook een aftakking naar Sittard). Het beginpunt(en eindpunt) van de lijn was voor caféMuys aan de Schinvelderstraat, het huidigecafé ‘de Kroeg’. De tramlijn werd in 1924 ingebruik genomen en de trams bleven rijdentot 1949. Daarna werd de lijn, geheel ofgedeeltelijk, afgebroken.Anno 2011 (foto rechts) is de Treebeekstraatniet meer de verkeersader van weleer. Hetmeeste verkeer verloopt nu via de iets zuidelijkergelegen Emmaweg. Op de foto is rechtsnog net een stukje van het zorgcentrumEmmastaete te zien. En nee, wie de mensenop de scooter zijn, is niet bekend.Meer geschiedenis van Brunssum?Ga naar www.brunssum.nl/archiefBrunssumse gemeenteraadsverslagen 1817 – 1829 tot boek gebundeldDe veldwachter werd betaald in spek en granenHet is een schatkamer voor iedereen die geïnteresseerd is in de geschiedenis van Brunssum: de verslagen van de gemeenteraad uit devroege 19e eeuw. Het zijn soms verhalen rechtstreeks uit een schelmenroman, zegt Aaldrik Hermans. ”Zoals het gedeelte waar de inspecteurvan onderwijs de dorpsonderwijzer stomdronken op school in bed aantrof.” Hermans, historicus en archeoloog, heeft de verslagenonlangs uitgegeven in een boek, ‘De delibiratiën van de gemeenteraad van Brunssum 1817-1829’.Aaldrik Hermans, nazaat van de molenaarsvan de voormalige watermolen inde Oeloven, raakte geïnteresseerd in degeschiedenis van ‘het dorp van zijn voorouders’.Hij besloot de notulen van detoenmalige gemeenteraad over de periodevan 1817-1829 te bestuderen en deoude geschriften te digitaliseren. Hetresultaat, zegt hij, geeft een verrassendgoed inzicht in het leven in Brunssum indie tijd. Van de gebruiken, de omstandigheden,de families die in Brunssumwoonden en van de aparte taal voldialectwoorden.BedelaarsUit het boek rijst het beeld op van eenarme, door werkloosheid geteisterde“Brunssum was arm in het begin van de 19e eeuw. Bijna 1 op de 10 inwoners wasbedelaar.” Aaldrik Hermans met zijn boek waarin de gemeenteraadsverslagen1817 – 1829 zijn gebundeld.gemeente. “Er was toen nauwelijkswerkgelegenheid,” zegt Hermans. “Pasna 1825 kwamen de eerste fabriekjes.In de periode daarvoor trokken bijnaalle inwoners van Brunssum in dezomer voor werk naar Duitsland. Daargingen ze ‘bricken’ bakken. Je kunt je nuhaast niet voorstellen hoe dat was: eenbijna uitgestorven dorp in de zomermet dichtgetimmerde huizen. En eengeweldige armoede. Bijna 1 op de 10inwoners was bedelaar.”GrensgeschillenMaar het leven in die tijd kende ookpositieve kanten. “De sociale samenhangwas vroeger veel belangrijker.Zo werden reparaties aan wegen enbruggen door de inwoners samen uitgevoerd.Dat was ook noodzaak: zokonden de gemeentelijke belastingenlaag blijven.” De ambtelijke organisatiebestond in die tijd uit twee ambtenaren:de gemeentesecretaris en de veldwachter– de laatste werd betaald in natura,waaronder spek en granen. Ondanksdie bescheiden omvang van het gemeentelijkapparaat kampte Brunssummet enorme tekorten. In 1818 stelde deprovincie bezorgd vast dat Brunssumschulden had die tien keer zo grootwaren als de jaarlijkse begroting.Aaldrik Hermans: “De gemeenteraadheeft toen in de begroting veel stelpostenteruggebracht naar het niveauvan 1795. Ik denk dat terugkijken in detijd in het bijzonder voor bestuurdersvan belang is. Ook nu. Omdat hunbeslissingen soms een reikwijdtehebben die toekomstige generatiestreft. Als je als gemeente besluit om eenhistorisch pand af te breken ben je welaan je stand verplicht om dit voor hetnageslacht goed te documenteren. Eengoede archivering is in mijn ogen danook van onschatbare waarde.”De notulen uit de periode 1817-1829tonen nog tal van andere maatschappelijkeontwikkelingen, waaronderde bouw van een nieuw schoolgebouwtjeen van een nieuwe pastorie,en de grensgeschillen met Heerlen enSchinveld.Bestellen?Aaldrik Hermans verwacht nog tweevervolgdelen te publiceren. Het huidigeboek, ‘De delibiratiën van degemeenteraad van Brunssum 1817-1829’, is te bestellen via de schrijver:aaldrik2001@Yahoo.com voor € 17,50.