Nummer 3/2011 (.pdf) - FOD Sociale Zekerheid

BELGISCH TIJDSCHRIFT VOOR SOCIALE ZEKERHEID - 3e TRIMESTER 2011Deze overeenkomst legde ontegenzeglijk de grondvesten voor de Belgische verzorgingsstaatzoals we die ook nu nog kennen. Het feit dat dit belangrijke basisdocumentvoornamelijk het werk was van vertegenwoordigers van de belangrijkstewerkgevers- en werknemersorganisaties, met een beperkte tussenkomst van deregering, is niet onbelangrijk voor al wie de ontwikkeling van de Belgische verzorgingsstaattot op heden beter wenst te begrijpen. Dit draagvlak gaf de Belgische verzorgingsstaatzonder twijfel een brede maatschappelijke legitimiteit en stabiliteit,maar maakte ook dat haar ontwikkeling voor een groot stuk afhankelijk was van het“klimaat” van de industriële betrekkingen. Dit verhaal vormt impliciet de rode draadvan dit artikel.Net als de andere artikels in dit bijzondere nummer, beschrijft dit artikel de ontwikkelingvan de voornaamste kentrekken van de Belgische verzorgingsstaat in diversefases. In die zin is het artikel eerder een kroniek, al worden de feiten niet eenvoudigopgelijst maar selectief toegelicht en geduid. In deel een wordt de ontwikkeling vande Belgische verzorgingsstaat tot in 1980 beschreven; dan volgen in delen drie tot enmet vijf een beschrijving en analyse van de verschillende pogingen die tussen 1980en 2005 werden ondernomen om te hervormen. Deel 6 bevat een algemene beoordelingvan de evolutie van de Belgische verzorgingsstaat in de periode 1945-2005.2. BASISKENMERKENDe auteurs van de ontwerpovereenkomst beschouwden hun ontwerp als een“authentiek Belgisch model” (Fuss, 1958). Ze distantieerden zich uitdrukkelijk vanhet Britse, “beveridgeaanse” (4) model, dat ze “staats” noemden, en beklemtoondendat hun model verankerd zat in de vooroorlogse Belgische traditie, gekenmerkt doorde centrale rol van de sociale organisaties, zoals de vakbonden en de mutualiteiten.Deze sociale organisaties waren georganiseerd volgens de politiek-confessionele segmentenvan de Belgische samenleving in die tijd, een sociaal kenmerk dat later ‘verzuiling’zou worden genoemd (o.m. de Voogd, 2004). De voorstellen in de ontwerpovereenkomstrationaliseerden deze traditie en onderbouwden vooral ook de organisatorischebasis ervan. De ontwerpovereenkomst beperkte zich dan ook niet toteen ontwerp van het naoorlogse socialezekerheidssysteem, maar pleitte in de eersteplaats voor een wettelijk ingestelde socialemarkteconomie die het fundament zouvormen waarop de Belgische verzorgingsstaat zou worden gebouwd.(4) Deze Engelse sociaalliberale econoom was voorzitter van de naar hem genoemde commissie, dievoor het naoorlogse Groot-Brittannië een rationeler sociaal beleid moest voorbereiden; hij stelde eenuniversele verzekering voor, die de volledige bevolking tegen sociale risico’s zou beschermen. Het stelselzou in de eerste plaats door belastinginkomsten van de volledige bevolking worden gefinancierd.404