Nummer 3/2011 (.pdf) - FOD Sociale Zekerheid

DE DUALISERING VAN HET FRANSE SOCIALEBESCHERMINGSSYSTEEMsocialebeschermingsregeling diverse dualismen: de ontwikkeling van tweewerelden van sociale bescherming binnen het overheidsstelsel, de toevoeging vaneen privébestanddeel aan het overheidsbestanddeel en de opsplitsing van de bevolkingin verzekerde “insiders” en bijgestane of geactiveerde “outsiders”.Eerst en vooral verdeelden de hervormingen de sociale bescherming over tweesociale werelden. De ene is het domein dat onder de sociale verzekering blijft vallenen voornamelijk de pensioenen en werkloosheidsuitkeringen omvat. Hoewel dezogenaamde Franse “beroepssolidariteit” centraal staat, wordt het recht op uitkeringener altijd verworven door werk, ook al zijn ze dan sterker dan vroeger gelinktaan de hoeveelheid betaalde bijdragen. De sociale partners hebben nog steedsinspraak in de ontwikkelingen van deze verzekeringen, hoewel “de schaduw van destaat” steeds duidelijker zichtbaar is. Deze socialezekerheidswereld beweert nietlanger in staat te zijn om een volledige dekking te bieden, dat wil zeggen noch devolledige bevolking te dekken, noch aan de verzekerden toereikende uitkeringen teverstrekken om hun levensstandaard te behouden. De andere wereld van de socialebescherming is diegene die in Frankrijk die van de “nationale solidariteit” wordtgenoemd en de gezondheidszorg, de gezinsbijslagen en het beleid tegen sociale uitsluitingomvat. Hier wordt het recht erop bepaald door de behoeften en het burgerschap;ofwel zijn de uitkeringen universeel (gezondheidszorg en kinderbijslag),ofwel zijn ze aan het vermogen gekoppeld (CMU, RMI en andere minimuminkomsten);ze worden gefinancierd door de nationale belastingen (in het bijzonder deCSG) en de staat speelt er een centrale rol.In Frankrijk impliceerde het uitgavenbeheer vooral dat op het domein van desociale verzekeringen strengere ontvankelijkheidscriteria werden goedgekeurd, metals gevolg dat minder mensen door de sociale verzekeringen gedekt zijn en dan ooknog in mindere mate. Deze inkrimping van de sociale verzekeringen laat onder enboven de socialebeschermingsregelingen van de overheid ruimte vrij: onder, om dearmsten met een minimuminkomen te dekken, en boven, voor de facultatieveprivéaanvullingen (privépensioenfondsen en privéziekteverzekeringen). Dit houdtvoor het Franse sociale stelsel een nieuwe architectuur in, waarin de sociale verzekeringennog steeds centraal staan zonder evenwel overheersend te zijn.Deze nieuwe architectuur deed binnen de samenleving nieuwe vormen van verticaaldualisme ontstaan. De Franse bevolking zelf lijkt meer te zijn verdeeld in diegenendie kunnen rekenen op wat nog steeds een vrijgevig verzekeringsprogramma is,en (dankzij hun werkgever of hun eigen middelen) toegang hebben tot privéaanvullingen,en diegenen die uit het stelsel zijn uitgesloten en van minimumuitkeringenafhangen. Bij deze laatste groep moeten we waarschijnlijk ook diegenen rekenendie werden “geactiveerd” en genoodzaakt zijn om atypische overeenkomsten teaanvaarden om te kunnen genieten van werk en tweederangs sociale bescherming(Clegg, 2008, Palier, Thelen, 2008). Voegen we daaraan nog de gerechtigden opsociale minima toe (10% van de Franse bevolking), alsook de 25% van de actievebevolking met een atypische arbeidsovereenkomst (van beperkte duur, deeltijds,397