Nummer 3/2011 (.pdf) - FOD Sociale Zekerheid

DE HERVORMINGEN VAN DE WERKLOOSHEIDSUITKERING IN CONTINENTAAL EUROPADe hier voorgestelde analyse mag dan al in de lijn liggen van de recentste neo-institutioneletheorieën die de klemtoon leggen op het belang van incrementele, maartoch transformerende veranderingen in een compacte institutionele omgeving, zedoet in dit verband ook vragen rijzen. Deze literatuur heeft pertinent aangetoonddat betekenisvolle beleidsveranderingen kunnen plaatsvinden in een context vaninstitutionele stabiliteit en stelt impliciet voor dat deze beleidsveranderingen evenzotransformatoren kunnen zijn als de veranderingen die door een crisis of een institutionelediscontinuïteit zijn ontstaan. Onze analyse van de hervorming van het beleidinzake bescherming tegen werkloosheid in Continentaal Europa doet veronderstellendat deze laatste bewering een flink pak optimistischer kan zijn. Voor verschillendedimensies van de hervormingen valt Nederland het meest op in onze analyse,sinds het midden van de jaren negentig – dat wil zeggen, sinds de tijd toen eengrootschalige institutionele reconfiguratie van de verzekeringen voor Nederlandsewerknemers werd doorgevoerd, met als hoogtepunt de volledige uitsluiting van desociale partners in hun rol in het beheer van het stelsel (Wierink, 2000, p. 33;Kuipers, 2006, pp. 147-148). Hoewel deze verandering niet met een “dramatischestoring zoals een oorlog of een revolutie” kan worden geassimileerd (zie Streeck enThelen, 2005, p. 5), is ze nauwelijks zuiver incrementeel te noemen, aangezien zeeen kernpijler van het bismarckiaanse institutionele kader fundamenteel en frontaaluitdaagt. Zoals uit figuur 1 blijkt, is het mogelijk dat het transformerende potentieelvan de incrementele dynamiek op het vlak van het transformatievermogenbeperkingen heeft, en dat een ‘metapolitieke hervorming’ – die de beslissingsmodaliteitenen de tenuitvoerlegging van het beleid zelf opnieuw in beschouwingneemt (zie Dror, 1968), meer bepaald wat betreft, zoals in Nederland, de respectieverol van de sociale partners en de staat – een conditio sine qua non is voororthodoxere hervormingen die conform zijn met de globale agenda voor hetwerkgelegenheidsbeleid (overgang naar de cel Tijd X + N ) ook in de overige driegevallen.We kunnen veel leren uit het contrast tussen de bismarckiaanse verzorgingsstatenen de andere landen, zoals Denemarken of het Verenigd Koninkrijk. In deze landenwerd geen enkele betekenisvolle ‘metapolitieke’ hervorming – en nog minder eenrevolutie – doorgevoerd en tot op heden was het niettemin mogelijk om meer fundamentelehervormingen van het beleid inzake bescherming tegen werkloosheiddoor te voeren dan in een groot deel van Continentaal Europa. Dat heeft belangrijkegevolgen voor de analyse, met name om te begrijpen welke incrementele veranderingsmechanismenhet meeste kans hebben om de overhand te hebben in verschillendeinstitutionele (en sociale) contexten (zie Hacker, 2004, pp. 246-248). Daaruit blijktduidelijk dat de beleidsinitiatieven inzake bescherming tegen werkloosheid in debismarckiaanse verzorgingsstaten verre van verstard zijn, maar ook niet – in goedeen kwade tijden – even zo gemakkelijk te transformeren zijn als in andere contextenvan de verzorgingsstaat.499