Nummer 3/2011 (.pdf) - FOD Sociale Zekerheid

BELGISCH TIJDSCHRIFT VOOR SOCIALE ZEKERHEID - 3e TRIMESTER 2011Als we Frankrijk en België terzijde laten – deze landen hadden al maatregelengenomen inzake de tenlasteneming van kleine kinderen – zijn de meestvernieuwende ontwikkelingen wellicht de maatregelen die gezins- en beroepslevenbeter met elkaar moeten verzoenen, en de geformaliseerde zorg voor kleinekinderen. Sommige van de meest conservatieve stelsels van sociale bescherming zijnbegonnen met zich aan de verdwijning van het rolmodel van de huisvrouw aan tepassen door voor kleine kinderen opvangplaatsen te creëren, de schooluren te wijzigen,het ouderschapsverlof te veranderen en alleenstaande ouders beter te beschermen.Deze “revolutie” is echter bijzonder dubbelzinnig, aangezien het wellicht debedoeling is om het lot van de vrouwen te verbeteren en in de kinderen teinvesteren, maar ook (en misschien zelfs nog meer) om de vruchtbaarheid te ondersteunen(Henninger et al., 2008) en (voor vrouwen) arbeidsplaatsen tegen lagelonen te creëren in de dienstensectoren (Morel, 2007). Oostenrijk en Italië hebbendeze vorderingen niet gemaakt. Frankrijk en België zijn er in zekere zin op achteruitgegaan,want de voorzieningen voor kinderopvang kregen het om budgettaire redenenzwaar te verduren.5. WAT IS ER VAN DE BISMARCKIAANSE STELSELS VOOR SOCIALE BESCHERMINGGEWORDEN?Globaal genomen hebben al deze hervormingen de stelsels voor sociale bescherminggrondig mee gereorganiseerd. Hun vermogen om nagenoeg de hele bevolkingte dekken, werd ingeperkt, er kwamen tal van maatregelen om mensen te stimulerenom weer aan het werk te gaan, en het traditionele model van arbeidsverdelingvolgens geslacht werd afgezwakt. In tegenstelling tot diegenen die deze veranderingeninterpreteren als een kruising van de stelsels voor sociale bescherming,menen wij dat we getuige zijn van een progressieve dualisering van de socialestelsels in Continentaal Europa.Een van de belangrijkste veranderingen spruit voort uit het feit dat de verplichtesociale verzekeringen niet langer bij machte zijn om een hoog inkomen te blijvengaranderen, niet alle sociale risico’s kunnen dekken, noch de volledige bevolkingkunnen beschermen. De hoofddoelstelling van de sociale bescherming in de bismarckiaansestelsels bestond er oorspronkelijk in om voor de werknemers en hun gezininkomenszekerheid te waarborgen. Deze doelstelling werd in de jaren zestig verderuitgebreid en de sociale verzekeringen dienden de ganse bevolking en alle socialerisico’s te dekken en een hoge inkomensvervangingsratio te garanderen. In de jarenzestig werd er expliciet naar gestreefd om de hele bevolking in de socialeverzekeringsstelselsop te nemen, zodat er geen nood meer was aan sociale bijstand. Ook aldekten ze in werkelijkheid dan niet de volledige bevolking, toch was dat op heteinde van de jaren zestig en zeventig (vroeger in Duitsland, zie de pensioenhervormingvan 1957) duidelijk de bedoeling: rechtstreeks, door de sociale verzekeringvoor de (mannelijke) werknemers in loondienst of onrechtstreeks voor hun partner328