Nummer 3/2011 (.pdf) - FOD Sociale Zekerheid

EEN NIEUWE RICHTING VOOR EEN VERZORGINGSSTAAT: NEDERLANDgevoelige één miljoen – op een bevolking van zeven miljoen volwassenen – dramatiseerdePremier Lubbers de kwestie openlijk door te stellen dat het land “ziek” wasen “zware medicatie” nodig had.2.2. DE INVALIDITEITSCRISISLubbers I en II hadden de strategie – de sociale uitgaven onder controle krijgendoor de uitkeringen te bevriezen en zelfs te verlagen – volledig uitgeput en Lubberserkende dat hij in de regering niet zonder de sociaaldemocraten (de PvdA) kon, metaan het hoofd ex-vakbondsleider en onderhandelaar voor het Akkoord van WassenaarWim Kok, om de verantwoordelijkheid te delen voor de voltooing van de socialehervorming. De PvdA trad in 1989 weer toe tot de regering, als partner in hetderde kabinet-Lubbers. De regering wilde in de eerste plaats het aantal actieven inde beroepsbevolking doen toenemen, in tegenstelling tot de vroegere opstelling,gericht op het behoud van een beperkt niveau van formele werkgelegenheid doorhet teveel aan werknemers af te leiden naar welzijnsprogramma’s (WetenschappelijkeRaad voor het Regeringsbeleid 1990). De nieuwe regering stapte over naar een“volumebeleid”, dat het aantal uitkeringstrekkers moest verlagen. De sociale partnerswaren echter niet bepaald enthousiast over deze doelstelling. De Sociaal-EconomischeRaad bleek niet in staat om unaniem een aanbeveling te formuleren over dewijzigingen die aan het verzekeringstelsel voor invaliditeit zouden moeten wordenaangebracht. Bijgevolg koos de regering ervoor om unilateraal op te treden. In dezomer van 1991 besloot de regering, na flink wat perikelen, om het arbeidsongeschiktheidsprogramma(de WAO) te beperken en ook andere wegen om de arbeidsmarktte verlaten, af te sluiten. De wettelijke verplichting voor gedeeltelijk arbeidsongeschikteWAO-uitkeringstrekkers om alternatieve banen te aanvaarden, werdnog strenger gemaakt en de ontvankelijkheidscriteria voor het WAO-stelsel werdenverscherpt. Het voorstel omvatte tevens een verlaging van de vervangingsratio’svoor alle werknemers jonger dan 50. De uitkeringen zouden uiteindelijk dalen tot70 procent van het wettelijke minimumloon, plus een bijkomende, leeftijdsgebondenuitkering. Verder zouden werknemers jonger dan 50 die een arbeidsongeschiktheidsuitkeringaanvroegen, aan nieuwe, strengere medische onderzoeken wordenonderworpen. Deze episode had verreikende politieke gevolgen en de vakbondenzouden in Den Haag hun grootste naoorlogse protestactie organiseren, met haastéén miljoen deelnemers. Deze onrust veroorzaakte een zo diepgaande crisis binnende PvdA, dat Kok er bijna toe besliste om het partijleiderschap naast zich neer teleggen.In 1992 publiceerde de Algemene Rekenkamer een verslag waarin de klemtoonwerd gelegd op de dubbelzinnige verdeling van macht en verantwoordelijkheden inde Nederlandse verzorgingsstaat. Het verslag liet doorschemeren dat het tragetempo waaraan de hervorming werd doorgevoerd, voor een groot deel was toe teschrijven aan de manier waarop de sociale partners de politieke beslissingen namenen aan de administratieve autoriteit die ze hadden in het socialezekerheidsstelsel.Daarop besloot het parlement om haar sterkste wapen in te zetten: een parlementaironderzoek met alle betrokken partijen en met de getuigenissen van tal van officiële463