Nummer 3/2011 (.pdf) - FOD Sociale Zekerheid

BELGISCH TIJDSCHRIFT VOOR SOCIALE ZEKERHEID - 3e TRIMESTER 2011waardoor de productiviteit nog meer moest worden opgedreven en er nog maareens moest worden bespaard op de arbeidskrachten, die op hun beurt met subsidiesvervroegd de arbeidsmarkt moesten verlaten (Hemerijck en Manow, 2001). Bovendienbracht de strikte arbeidsmarktreglementering – met onder meer hoge minimumlonenen een strenge aanwervings- en ontslagwetgeving, die de insiders in detopbedrijfstakken moest beschermen – onrechtstreeks schade toe aan het productievermogenen het participatiepotentieel van outsiders, jongeren, vrouwen en etnischeminderheden in de dienstensector.De voorbije vijftien jaar hebben zowel de centrumlinkse als de rechtse regeringenvan Nederland een belangrijke rol gespeeld door sociale hervormingen in de hand tewerken, zoals we hieronder zullen zien. In de Nederlandse politiek bakenen coalitieregeringenen corporatisme de bekwaamheden van de instellingen af inzake socialeen economische beleidsvorming. De Nederlandse politieke economie is uitgerustmet een stevig gevestigde organisatie van bi- en trilaterale comités voor sociale eneconomische beleidsvorming op nationaal niveau. Voorbeelden zijn de bilateraleStichting van de Arbeid (STAR), de centrale ontmoetingsplaats van de sociale partners,en de trilaterale Sociaal-Economische Raad (SER), een van de meest prestigieuzeadviesraden van de Nederlandse regering inzake sociale en economischebeleidsvorming. Als hoofdfinanciers van het systeem (door toedoen van bijdragen)hebben de sociale partners tot het midden van de jaren negentig een sterke invloeduitgeoefend op het beheer, de administratie en de implementatie van socialezekerheidsvoorzieningen(Visser/Hemerijck, 19977).In Nederland maakte het syndroom van “welzijn zonder werk” de hervormingsagendabijzonder complex omdat verschillende doelstellingen moesten worden nagestreefd:de expansieve dynamiek van de sociale zekerheid onder controle houden, snoeienin de verbintenissen inzake pensioenen en “passieve” uitkeringen, het gezinsbeleidverbeteren en tegelijkertijd door loonmatiging de werkgelegenheid doen groeien,“actieve” stimulansen invoeren in nettovoordelen op korte termijn, de arbeidsmarkthervormen om de kloof tussen insiders en outsiders te overbruggen en door eengrootse financiële herstructurering de incidentie van sociale lasten verminderen.Verderop in dit artikel leg ik de klemtoon op de Nederlandse reeks van hervormingenop het vlak van loonbeleid, sociale verzekering, arbeidsmarktbeleid en gezondheidszorg– beleidsterreinen die in de politieke debatten sinds enige tijd centraalstaan. Door deze onderling afhankelijke beleidsterreinen onder de loep te nemen,hoop ik een licht te werpen op de manier waarop het nationale beleidserfgoed ende politieke, institutionele bijzonderheden vorm geven aan zowel de opties die politiekeactoren (van de overheid en andere) ter beschikking hebben, als de eruitvoortvloeiende aard van hun inspanningen om falende continentale welzijnsvoorzieningenweer in goede banen te leiden.458