Nummer 3/2011 (.pdf) - FOD Sociale Zekerheid

DE HERVORMING VAN DE BELGISCHE VERZORGINGSSTAAT: EEN KRONIEKEen belangrijke vernieuwing was de oprichting van een Fonds voor het financieelevenwicht van de sociale zekerheid (FFESZ). Doordat de Belgische sociale zekerheidper tak werd gefinancierd, werden sommige takken van de sociale zekerheid tengevolge van de financiële crisis echter met ernstige financieringstekorten geconfronteerd,terwijl andere in staat waren om reserves aan te leggen. De oprichting vaneen Fonds was een eerste stap in de richting van de afschaffing van de grenzen tussende verschillende takken van de sociale zekerheid. Het Fonds schiep niet alleen demogelijkheid om socialezekerheidsbijdragen over te dragen naar takken van de socialezekerheid die in financiële moeilijkheden verkeerden. Het werkte ook als een doorgangspuntvoor een reeks nieuwe alternatieve inkomsten en bijdragen, zoals de loonmatigingsbijdrageen de heffing op het dubbel vakantiegeld. Aangezien de meestefinanciële middelen nog steeds volgens sector werden verdeeld, had het FFESZ alleentoegang tot een beperkt aandeel van de middelen van de sociale zekerheid.Een andere belangrijke structurele (16) maatregel was de deplafonnering van desociale bijdragen, terwijl de vervangingsinkomens wel begrensd bleven. Hierdoorwerd het solidariteitsprincipe drastisch versterkt, maar kalfde het verzekeringsprincipeverder af. Tegelijkertijd werden de socialezekerheidsbijdragen (17) systematischopgetrokken. Alhoewel deze maatregel gunstig was voor de financiering vanhet stelsel, leidde hij tot een scherpe toename van de sociale lasten voor de hogereinkomensgroepen onder de werknemers.Verder was het belangrijk voor de coalitie dat de positie van de gezinnen die afhankelijkwaren van een vervangingsuitkering, en de bescherming van de groepen in delaagste inkomensschijf zouden worden gevrijwaard. Dit gebeurde door de gezinsmodaliseringte versterken en de minima, in zowel sociale zekerheid als de bijstand, teverhogen terwijl de maxima verder werden beperkt.Deze dubbele doelstelling wordt duidelijk aan de hand van het voorbeeld van dehervorming van de werkloosheidsverzekering. Werkloosheidsuitkeringen warennog steeds gekoppeld aan vroegere bijdragen, maar voor drie categorieën vanbegunstigden werd een onderscheid gemaakt: gezinshoofden met een gezin tenlaste, alleenstaanden en samenwonenden. De laatstgenoemden zijn werklozen diesamen met iemand anders leven van diens eigen inkomen uit werk of van een vervangingsinkomen.De eerste twee categorieën, die volledig van hun eigen werkloosheidsuitkeringafhingen, behielden een normale verzekeringsuitkering. De categoriesamenwonenden ontving na een bepaalde periode een veel lagere werkloosheidsuitkeringdie niet aan enig vroeger inkomensniveau gelinkt was.(16) Al was hij volgens Dehaene aanvankelijk tijdelijk bedoeld als crisismaatregel (Dehaene, 2012).(17) De sociale bijdragen van de werkgevers werden echter selectief verlaagd. In 1981 werd debeslissing genomen om de sociale bijdragen van werkgevers in sectoren met een hoge arbeidsintensiteitop een overeengekomen manier te verlagen. Deze operatie – “Maribel” genoemd – verlaagde desociale bijdragen van werkgevers met 15 miljard.415