Nummer 3/2011 (.pdf) - FOD Sociale Zekerheid

DE HERVORMING VAN DE BELGISCHE VERZORGINGSSTAAT: EEN KRONIEKduidelijk in een negatief spiraal terecht waren gekomen. Het economische onbehagenwas overal voelbaar en tegen het einde van het decennia was iedereen het erovereens dat nog verregaandere maatregelen noodzakelijk waren.3.1. POLITIEKE IMPASSEJammer genoeg liep de motor van de Belgische verzorgingsstaat – het sociaal overleg– onder de invloed van de slechte economische situatie bijzonder stroef. In deloop van de jaren zeventig kwamen de goede betrekkingen tussen de werknemersenwerkgeversorganisaties al snel op de helling te staan. In november 1976 beslotende sociale partners dat zij niet in staat waren om tegen 1977 een interprofessioneleprogrammaovereenkomst te bereiken. Daarenboven werd ook het tripartiete overlegtussen regering en sociale partners verlamd.Daar kwam nog bij dat de politieke spanningen tussen de twee taalgroepen in Belgiënagenoeg alle aandacht van de politieke beleidsvormers voor zich opeisten. Na hetverkiezingssucces van de op de gewesten gerichte partijen op het einde van dejaren zestig en het begin van de jaren zeventig, werden de belangrijkste politiekepartijen, die tot nog toe een eenheid hadden gevormd, een na een geregionaliseerd.Vanaf 1978 namen alle politieke partijen onder een regionale naam deel aan de verkiezingen.De eisen van de gewesten maakten dat de Belgische staat geleidelijk werd gedefederaliseerd,ook wat bepaalde aspecten van het sociale beleid betreft. Een eerstegrondwetsherziening dateert van 1970. Op verzoek van de Vlaamse politici werd deautonomie van de verschillende taalgemeenschappen erkend, in het bijzonder doortoedoen van cultuurraden. Deze kregen ook wetgevende bevoegdheden, die zedoor middel van decreten konden doen gelden. Op verzoek van de Waalse politiciwerden sommige sociaaleconomische bevoegdheden eveneens naar de gewestendoorgeschoven. Een tweede staatshervorming dateert van augustus 1980, onder deauspiciën van Eerste minister Wilfried Martens. De gemeenschappen kregenbevoegdheden voor culturele aangelegenheden en voor “persoonsgebonden” zaken,zoals de gezondheidszorg. Verder werden de gewesten bevoegd voor aangelegenhedenmet een territoriale dimensie, bijvoorbeeld wat ruimtelijke ordening, huisvestingen milieu betreft.3.2. TENUITVOERLEGGING VAN DE HERVORMINGTegen 1980 was een grondige sociale en economische hervorming onvermijdelijkgeworden. Jammer genoeg waren de rooms-rode regeringen Martens I tot en met IV(1979-1981) en Eyskens I (1981) bijzonder onstabiel en zwak. Ze erkenden weldegelijk dat een hervorming noodzakelijk was, maar ze slaagden er ondanks verschillendepogingen niet in om een saneringsbeleid te lanceren.In 1981 bijvoorbeeld zette de Regering-Martens IV (1980-1981) eerst de sociale part-411