Nummer 3/2011 (.pdf) - FOD Sociale Zekerheid

DE HERVORMING VAN DE BELGISCHE VERZORGINGSSTAAT: EEN KRONIEK2.3. SAMENVATTINGSinds 1975 bestaat de Belgische sociale zekerheid uit de verplichte socialezekerheidsstelselsvoor loontrekkenden en een vergelijkbaar verplicht stelsel voor zelfstandigen.De sociale zekerheid verzekerde dus nagenoeg de volledige Belgischebevolking tegen inkomensverlies opgelopen ten gevolge van de belangrijkste erkende“sociale” risico’s. De vuistregel was dat deze socialezekerheidsstelsels werdengefinancierd door de verplichte socialeverzekeringsbijdragen, die werden betaalddoor de werkgevers en de werknemers of, in hun stelsel dan, door de zelfstandigen.Ook de gezinsuitkeringen en de gezondheidszorg werden gefinancierd met de verplichtesociale bijdragen. Het socialezekerheidsstelsel verschafte aan de sociaal verzekerdeninkomensgerelateerde uitkeringen die afhingen van de betaalde bijdragenen het voormalig inkomen uit tewerkstelling, maar met een minimum en een maximum.De socialezekerheidsstelsels werden verder aangevuld met een vangnet, datbestond uit een inkomen voor leden van de bevolking die niet of onvoldoende verzekerdwaren en die na een inkomenstoets niet over voldoende eigen middelen blekente beschikken.Deze tendens naar universalisering versterkt door de “rijpwording” van de pensioenstelsels,maakten dat de uitgaven van de sociale zekerheid tijdens deze eerste decenniafors stegen. Deze stijging werd in de eerste plaats gefinancierd door een stijgingvan de socialezekerheidsbijdragen. In 1950 bedroeg de fiscale en parafiscale drukop de loonmassa slechts 23,5%. Tegen 1975 was die druk al gestegen tot 34,6% enhij zou de daaropvolgende jaren nog aanzienlijk blijven stijgen.Tijdens deze eerste decennia kon al worden vastgesteld dat het “Belgische model”geleidelijk aan het Bismarckiaanse verzekeringsprincipe had aangevuld met een toenemendeklemtoon op armoedepreventie, een prioriteit die we traditioneel met dezogenaamde Beveridgiaanse verzorgingsstaten associëren. Tegelijkertijd vormden deprincipes van gelijke vertegenwoordiging en paritair beheer door vertegenwoordigersvan de belangrijkste werkgevers- en werknemersorganisaties de kern van hetinstitutionele kader van de Belgische verzorgingsstaat.TABEL 1: KENMERKEN VAN DE BELGISCHE VERZORGINGSSTAAT IN 1980Bismarckiaanse elementenBelang van het centraal overleg tussen desociale partnersGeleidelijke universalisering van de socialerechten (nagenoeg de volledige bevolkingis verzekerd tegen de belangrijkste risico’sin het leven)Minimumuitkeringen in de verzekerings-stelsels ter vervanging van het inkomenUniverseel en categorisch middelenge-toetst vangnetVerband tussen sociale rechten en sociaalprofessioneelstatuutSociale zekerheid gefinancierd doorverplichte sociale bijdragenGelijke participatie in het beheer van deinstellingenBeveridgeaanse elementen409