Het heft in eigen hand Sturen op zelfsturing - Gilde Re-integratie

Het is een misverstand te denkendat zelfsturing hetzelfde is als vrijheid– blijheid voor de klant1.3 Zelfsturing is geen vrijheid – blijheidHet is echt een misverstand te denken dat zelfsturinghetzelfde is als vrijheid – blijheid voorde klant. Zelfsturing is iets heel anders dan ‘leefje droom’. Zelfsturing is juist een manier om deklant zijn eigen verantwoordelijkheid te latenvormgeven. Verantwoordelijkheden die horenbij de samenleving en bij alle mensen die in diesamenleving (moeten) participeren.Ieder mens heeft te maken met randvoorwaarden,met kaders, of we ze nu leuk vinden of niet.Daarbinnen proberen we er vaak het beste van temaken en is ieder mens geneigd te streven naarzo veel mogelijk autonomie. Wie een beroep doetop een uitkering krijgt te maken met duidelijkekaders en verantwoordelijkheden. Zo gelden deverplichtingen die samenhangen met het ontvangenvan een uitkering en / of het deelnemen aaneen traject. Het gaat bijvoorbeeld om de sollicitatieplichtof de verplichting om algemeen geaccepteerdearbeid te aanvaarden. Deze verplichtingenvormen als het ware de vangrails langs deweg naar werk. Waar het om gaat is om de klantbinnen deze vangrails ruimte te geven om zelfte sturen en zelf zijn traject naar werk en zijnverantwoordelijkheden vorm te geven. Dat werktmotiverend en komt het resultaat ten goede.Zelfsturing betekent niet dat professionals nietrichtinggevend kunnen handelen. Integendeel!In deze handreiking wordt juist uiteengezet hoesturing en zelfsturing samenhangen. Het gaat omzelfsturing binnen duidelijke randvoorwaarden,met duidelijke afspraken met de klant en in degewenste richting. Er is een duidelijk doel.Niet alle klanten zullen in staat zijn te komen tot(volledige) zelfsturing. Dat laat onverlet dat destrategieën en technieken uit deze handreikingwel kunnen worden gebruikt bij re-integratie. Teneerste om de capaciteiten tot zelfsturing zo veelmogelijk te benutten, ten tweede omdat de techniekenbruikbaar zijn voor alle veranderprocessen,ook die waarin de klant minder zelfsturendis en ten derde omdat de technieken ook sturendkunnen worden ingezet.1.4 En de ruimte voor de re-integratieprofessional?7Re-integratieprofessionals hebben (dus) juisteen belangrijke rol in het bewerkstelligen vanzelfsturing door hun klanten. ‘Maar,’ zullen zijzich bijvoorbeeld afvragen, ‘hebben we daar detijd wel voor?’ Het is een terechte vraag. Reintegratieprofessionalshebben te maken met dekaders en randvoorwaarden die worden meegegevendoor het management van de organisatieswaarvoor ze werken. Zaken als caseload, de tijddie aan een klant kan worden besteed, de samenstellingvan het takenpakket, de werkinstructies,de beschikbare trajecten, de ruimte om zelf keuzeste kunnen maken (maatwerk) zijn van invloedop de mate van zelfsturing die de klant door deprofessional kan worden geboden. Vaak ontbreektde tijd om zelfinzicht en zelfvertrouwenbij de klant te laten rijpen. Een meer directieveaanpak kan ingegeven zijn door de wens zakentijdig af te ronden. Het is in veel gevallen begrijpelijk,maar de consequentie kan zijn dat klantende hakken in het zand zetten of alleen solliciterenomdat ze móeten solliciteren en niet omdat zehet ook zelf willen. Daardoor blijft veel energieonbenut en gaat er ook veel energie in anderezaken – zoals controleren – zitten in plaats van inhet ondersteunen en helpen van de klant.De opstellers van deze handreiking erkennen datde randvoorwaarden voor de professional belangrijkzijn. Niettemin is het binnen de grenzenvan het redelijke en mogelijke altijd nuttig omaan te sluiten bij de motivatie van de klant. Ervanuitgaande dat ieder gesprek tussen klant enprofessional een bepaald doel heeft, bieden detechnieken in deze handreiking houvast om datdoel effectiever te bereiken.