Het heft in eigen hand Sturen op zelfsturing - Gilde Re-integratie

Het is bekend dat mensen mindergemotiveerd zijn voor doelen die(nog) ver weg liggenWerkt competitie motiverend?Competitiegerichte doelen (ofwel prestatiegerichtedoelen) zijn doelen waarbijprestaties van anderen als vergelijkingsstandaardgelden. Deze doelen gaan overhet aan anderen laten zien hoe goed je bent,of voorkomen dat je afgaat waar anderenbij zijn. Bijvoorbeeld ‘Ik wil eerder een baanvinden dan de andere mensen van de sollicitatietraining’of ‘Ik wil voorkomen dat ik eenslecht figuur sla in het sollicitatiegesprek’.Dergelijke competitiegerichte doelenkunnen soms werken indien mensen devaardigheden hebben om het gedrag uit tevoeren en hoog vertrouwen hebben in eigenkunnen en wanneer mensen een sterkeprestatiemotivatie hebben. Maar in depraktijk blijkt dat competitiegerichte doelenmeestal slechter werken dan leergerichtedoelen. Omdat mensen vooral bezig zijn metanderen, met het demonstreren van hunvaardigheden en het voorkomen van afgaan,hebben ze minder aandacht voor de taak.Verder leiden competitiegerichte doelen totminder intrinsieke motivatie, meer stress,en geven mensen eerder op als het tegenzit.Dus je kunt beter leergerichte doelenstellen dan competitiegerichte doelen, en alhelemaal als het gaat om complexe, nieuwetaken, taken waarvoor je nieuwe dingenmoet leren, en taken waarbij de kans opobstakels en falen groot is.Korte- en langetermijndoelenDe aantrekkelijkheid van een doel wordt zeldenalleen maar bepaald door de korte termijn ofonmiddellijke doelen. Werk zoeken en eventueel‘slechter’ werk tijdelijk accepteren kan geïnspireerdzijn door langetermijndoelen die daarmeemeer binnen bereik komen. Het hebben van eenpad van subdoelen op weg naar een bepaaldeinddoel, waarbij het succesvol behalen van iedersubdoel voorwaarde is voor het volgende doel,werkt sterk motiverend. De feedback over hetbehalen van de subdoelen vergroot het zelfvertrouwenen de idee van haalbaarheid van verdergelegen (moeilijke) sub- en einddoelen.Het is bekend dat mensen minder gemotiveerdzijn voor doelen die (nog) ver weg liggen in de tijddan voor nabije doelen. Door het definiëren vansubdoelen kan de tijd tot het einddoel beter wordenoverbrugd. Het is de kunst om de negatievespiraal waarin iemand door langdurige werkloosheidterecht is gekomen te doorbreken ende klant uitzicht te bieden op door hem/haar alshaalbaar ervaren mogelijkheden op de arbeidsmarkt.Daarbij is het belangrijk om niet in te zoomenop de onmogelijkheden die een klant in hetheden ervaart, maar veeleer op de potentie diewel aanwezig is. Hoe verder iemands toekomstperspectiefreikt des te gemotiveerder mensenzijn. De motivationele kracht voor een onmiddellijk(sub)doel wordt als het ware vermeerderdmet de motivatie die men heeft voor alle doelendie in het verschiet liggen bij het behalen van datonmiddellijke doel. Doelen die op zichzelf weinigmotiverend zijn kunnen zeer motiverend wordendoor ze in een perspectief te plaatsen.Werken met subdoelenMogelijke subdoelen die het geloof in eigen kunnenversterken zijn bijvoorbeeld:• Het volgen van een sollicitatiecursus alvorens te gaansolliciteren• Een werkervaringsplaats accepteren alvorens te gaanzoeken naar een reguliere baan• Het verrichten van vrijwilligerswerk alvorens te startenmet re-integratie• Het doen van een intensieve opleiding of het volgenvan kortere trainingen alvorens ergens aan het werkte gaanVoor oudere werkzoekenden geldt dat verderweg gelegen einddoelen wellicht niet meervoorhanden of aantrekkelijk zijn. Zij hoevengeen verstrekkende toekomstplannen meer temaken gezien het beperkte aantal jaren dat zijnog kunnen werken. Juist voor deze groep kanveel winst worden geboekt door het stellen vanmeervoudige doelen of bredere levensdoelen:leer- of prestatiedoelen bijvoorbeeld gekoppeldaan sociale doelen (naast het vervullen van eentaak en het behalen van een prestatie, tevens vanbetekenis zijn voor de groep).Irreële doelenSommige klanten hebben irreële doelen. Zij willen‘piloot worden’ maar hebben geen vooropleiding.Zonder de klant zijn droom te ontnemen kanuiteraard wel het eerst mogelijke reële subdoelworden geformuleerd, gericht op uitstroom.De klant kan dan vervolgens vanuit een baan38Het heft ineigen handen