Het heft in eigen hand Sturen op zelfsturing - Gilde Re-integratie

Falen zorgt voor negatieveemoties en verminderdzelfvertrouwen6.1 De juiste doelen stellen37Het stellen van doelen is een gezamenlijk procesvan de klant en de professional. Opgelegde doelenontnemen de klant zelfsturing, met weerstand endemotivatie als gevaar. De professional kan gerichtwerken aan de motivatie voor een bepaald doeldoor verandertaal uit te lokken en daar zodanig opte reflecteren, bevestigen en samenvatten dat demotivatie voor dat doel wordt versterkt. De sterkeeigenschappen van de klant die deze veranderingkunnen ondersteunen worden benadrukt. Diekomen tot uiting in vertrouwenstaal.Maar welke doelen moeten dan wel gesteldworden?Doelen stellenGoede doelen zijn:• Acceptabel voor de professional• Acceptabel voor de klant• Niet opgelegd, maar in samenspraak tot stand gekomen• Belangrijk voor de klant• Haalbaar voor de klant (realistisch)• Intrinsiek motiverend - waardevol in zichzelf – of geplaatstin een motiverend perspectief als zij in zichzelfweinig motiverend zijn• Voldoende uitdagend• Specifiek (meetbaar en tijdgebonden)• Leerdoelen als de taken nieuw en misschien te moeilijkzijn• Voorzien van haalbare subdoelen als het hoofddoellastig haalbaar lijkt• Voorzien van kortetermijndoelen als het einddoel op delange termijn ligt• Meervoudig voor ouderen met een afnemend gevoel vancompetentie (naast het vervullen van een taak en hetbehalen van een prestatie, tevens van betekenis zijnvoor de groep)Specifieke uitkomstdoelenErvan uitgaande dat het doel voor de klant acceptabelis, niet afgedwongen wordt, maar insamenspraak tot stand komt, dat de klant het doelbelangrijk vindt en dat de klant denkt over de capaciteitente beschikken om het doel te bereikenis het raadzaam om specifieke moeilijke uitkomstdoelente stellen.Mensen presteren beter wanneer ze specifiekemoeilijke uitkomstdoelen stellen, dan wanneer zegeen doelen, gemakkelijke doelen, of ‘doe-je-best’-doelen stellen. Een uitkomstdoel is specifiek alshet een meetbaar doel is dat aangeeft wat iemandwanneer wil bereiken (‘Ik ga mezelf voor 18:00vanmiddag inschrijven bij 5 uitzendbureaus’). Ofeen uitkomstdoel moeilijk is, hangt af van de vaardighedenen percepties van de klant. Een moeilijkuitdagend doel zorgt voor meer inzet, moeite endoorzettingsvermogen dan een gemakkelijk doel.Bijvoorbeeld wanneer de klant als doel stelt om 10sollicitatiebrieven te schrijven, gaat hij harder enlanger aan de slag dan wanneer hij als doel steltom 2 sollicitatiebrieven te schrijven. Een specifiekdoel houdt in dat het doel omschreven wordt inaantallen en tijdstippen. Bijvoorbeeld het doel ‘Ikga mijn best doen om sollicitatiebrieven te schrijven’is een vaag doel, terwijl ‘Ik ga vanmiddag voor17:00 uur twee sollicitatiebrieven schrijven’ eenveel specifieker doel is. Doordat het doel specifiekeris, gaat de klant vanzelf meer nadenken overhoe hij het doel het beste kan behalen. Omdat hetdoel meetbaar is, zal hij doorzetten tot het bereiktis. Bij een ‘doe-je-best’-doel is het minder duidelijkwanneer het doel behaald is en zullen menseneerder stoppen.LeerdoelenBij nieuwe taken, complexe taken, en taken waarvoormensen (nog) niet alle vaardigheden hebben,kunnen specifieke moeilijke uitkomstdoelenaverechts werken. De kans is namelijk groot dathet doel niet bereikt wordt. Doordat het doel zospecifiek gesteld is, voelen mensen dat ze gefaaldhebben. Falen zorgt voor negatieve emoties,verminderd zelfvertrouwen en geloof in eigen kunnenen daardoor voor minder motivatie voor hetvervolg. Daarom kan bij nieuwe, complexe takenbeter gewerkt worden met leergerichte doelen. Eenleergericht doel is een doel waarin niet zozeer deuitkomst maar het proces centraal staat. Verdergebruikt een leergericht doel het eigen niveau, decompetenties of eerdere prestaties van de klantals vergelijkingsstandaard. Het gaat om leren enontwikkelen, zodat de klant ergens beter in wordtdan hij was. Bijvoorbeeld: ‘Ik wil leren hoe ik eengoed CV moet opstellen’ of ‘Ik wil uitzoeken op watvoor manieren ik het beste naar geschikte vacatureskan zoeken’. De klant kan eigenlijk niet falen opleergerichte doelen (hij leert onderweg altijd wat).