Het heft in eigen hand Sturen op zelfsturing - Gilde Re-integratie

Verandertaal versterkenDe belangenlineaal is een eenvoudige methodeom verandertaal uit te lokken. Gebruikeen liniaal met gradaties van 0 tot en met10 en stel de klant de volgende vraag. ‘Hoebelangrijk is het voor u om weer aan het werkte gaan?’ 0 staat voor zeer onbelangrijk en 10voor zeer belangrijk. Stel de klant geeft aandat werk zeer belangrijk voor hem is (een 8),vraag dan: ‘Stel, dat u besluit om weer werkte zoeken. Hoeveel vertrouwen hebt u dat udaarin zult slagen?’ 0 staat dan voor absoluutgeen vertrouwen en 10 voor zeer veelvertrouwen. De klant kan dan aangeven nietzo gek veel vertrouwen te hebben (een 5).De antwoorden zijn gericht op verandering.Stel daarom niet de vraag: ‘Waarom zit u op5 en niet op 10?’ Dat roept een antwoord opdat indruist tegen verandering. Stel eerderde vragen: ‘Waarom zit u niet op een 4?’ of‘Wat zou er moeten gebeuren om een stapjeverder te komen?“Zodra een klant een reden voor veranderingheeft genoemd, is het raadzaam nietgelijk op zoek te gaan naar de volgendereden, maar uit te weiden over de genoemdereden. Zo wordt de motivatie bekrachtigd enwordt er nog meer verandertaal uitgelokt.Bijvoorbeeld door door te vragen: ‘Hoe zouje dat precies willen aanpakken?’ of ‘Kun jedaarvan een voorbeeld geven?’Door te vragen naar extremen en uitersten,kan verandertaal uitgelokt worden - zekerwanneer men in een impasse is aanbeland.Een voorbeeld: ‘Stel dat je geen werk maaktvan je re-integratie en nog een paar jaarwerkloos blijft… waar maak je je dan hetmeeste zorgen over? Hoe zou je je voelen?’Een ongunstig toekomstbeeld kan mensenmotiveren om te gaan veranderen.Het kan nuttig zijn de klant terug te latenkijken naar een tijd voordat het probleemontstond, zodat deze periode vergeleken kanworden met de huidige situatie. Bijvoorbeeld:‘Waar liep je toen tegenaan en hoe heb je dattoen opgelost?’ of ‘Hoe zag je leven eruit toenje nog werkte?”Vragen naar waar de cliënt wil zijn over vijfjaar – vooruit kijken - kan ook een manierzijn om verandertaal uit te lokken. Een voorbeeld:‘Als je besluit te veranderen, hoe zoudan je toekomst er uit zien?’ of ‘Hoe zou jijhet vinden als straks blijkt dat….’Door verandertaal uit te lokken met open vragen,daarop te reflecteren en door verandertaalsamen te vatten en te bevestigen (NORBS) wordtde motivatie om te veranderen aangesproken. Deprofessional doet dit selectief, waarbij het eenvalkuil is dit alleen op de positieve kanten vande verandering toe te passen. Dat kan tot gevolghebben dat de klant zijn situatie gaat verdedigenof in een ‘ja, maar’-reactie schiet. Het gaat dusom subtiel manipuleren. Paradoxaal genoeg kandaarmee zelfsturing worden bevorderd.5.4 Omgaan met weerstandWeerstand is het tegenovergestelde van motivatieen weerstandtaal het tegenovergestelde vanverandertaal. Verandertaal duidt op een bewegingnaar de verandering toe. Weerstandtaal wijstop een beweging van de verandering af. Behalvedoor het taalgebruik is weerstand vaak ook nonverbaalwaarneembaar.Weerstand kan altijd optreden maar treedt metname op bij een directieve stijl (bijvoorbeeld bijde reparatiereflex). Maar ook wanneer een professionalde keuzemogelijkheden voor een klantinperkt wordt een sterke tegenreactie opgeroepen.De inperking kan betrekking hebben op watiemand doet, wanneer iemand iets doet of hoeiemand iets doet. Dit is een normale menselijkereactie. De klant zal, strevend naar autonomie,juist meer verlangen naar de keuze(vrijheid)die hem is ontnomen. De optie die niet tot demogelijkheden behoort, wordt aantrekkelijker.34Het heft ineigen handen