Bijlage 1 <strong>en</strong> 2:Inhoud<strong>en</strong> per subdomeinInhoud<strong>en</strong> uit het Refer<strong>en</strong>tiekader rek<strong>en</strong><strong>en</strong> 1Getall<strong>en</strong> Verhouding<strong>en</strong> Met<strong>en</strong> & meetkunde Verband<strong>en</strong>A Notatie, <strong>taal</strong> <strong>en</strong> betek<strong>en</strong>is• Uitspraak, schrijfwijze <strong>en</strong>betek<strong>en</strong>is van getall<strong>en</strong>,sy<strong>mbo</strong>l<strong>en</strong> <strong>en</strong> relaties• Wiskunde<strong>taal</strong> gebruik<strong>en</strong>A Notatie, <strong>taal</strong> <strong>en</strong> betek<strong>en</strong>is• Uitspraak, schrijfwijze <strong>en</strong>betek<strong>en</strong>is van getall<strong>en</strong>,sy<strong>mbo</strong>l<strong>en</strong> <strong>en</strong> relaties• Wiskunde<strong>taal</strong> gebruik<strong>en</strong>A Notatie, <strong>taal</strong> <strong>en</strong> betek<strong>en</strong>is• Mat<strong>en</strong> voor l<strong>en</strong>gte,<strong>op</strong>pervlakte, inhoud <strong>en</strong>gewicht, temperatuur• Tijd <strong>en</strong> geld• Meetinstrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>• Schrijfwijze <strong>en</strong> betek<strong>en</strong>isvan meetkundige sy<strong>mbo</strong>l<strong>en</strong><strong>en</strong> relatiesA Notatie, <strong>taal</strong> <strong>en</strong> betek<strong>en</strong>is• Analyser<strong>en</strong> <strong>en</strong> interpreter<strong>en</strong>van informatie uit tabell<strong>en</strong>,grafische voorstelling<strong>en</strong> <strong>en</strong>beschrijving<strong>en</strong>• Veel voorkom<strong>en</strong>dediagramm<strong>en</strong> <strong>en</strong> Grafiek<strong>en</strong>B Met elkaar in verbandbr<strong>en</strong>g<strong>en</strong>• Getall<strong>en</strong> <strong>en</strong> getalrelaties• Structuur <strong>en</strong> sam<strong>en</strong>hangB Met elkaar in verbandbr<strong>en</strong>g<strong>en</strong>• Verhouding, proc<strong>en</strong>t, breuk,decimaal getal, deling,‘deel van’ met elkaar inverband br<strong>en</strong>g<strong>en</strong>B Met elkaar in verbandbr<strong>en</strong>g<strong>en</strong>• Meetinstrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> gebruik<strong>en</strong>• Structuur <strong>en</strong> sam<strong>en</strong>hangtuss<strong>en</strong> maat<strong>e<strong>en</strong></strong>hed<strong>en</strong>• Verschill<strong>en</strong>derepres<strong>en</strong>taties, 2D <strong>en</strong> 3DB Met elkaar in verbandbr<strong>en</strong>g<strong>en</strong>• Verschill<strong>en</strong>de voorstellingsvorm<strong>en</strong>met elkaar inverband br<strong>en</strong>g<strong>en</strong>• Gegev<strong>en</strong>s verzamel<strong>en</strong>,ord<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> weergev<strong>en</strong>• Patron<strong>en</strong> beschrijv<strong>en</strong>C Gebruik<strong>en</strong>• Berek<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> uitvoer<strong>en</strong> metgehele getall<strong>en</strong>, breuk<strong>en</strong> <strong>en</strong>decimale getall<strong>en</strong>C Gebruik<strong>en</strong>• In de context vanverhouding<strong>en</strong> berek<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>uitvoer<strong>en</strong>, ook metproc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> verhouding<strong>en</strong>C Gebruik<strong>en</strong>• Met<strong>en</strong>• Rek<strong>en</strong><strong>en</strong> in de meetkundeC Gebruik<strong>en</strong>• Tabell<strong>en</strong>, diagramm<strong>en</strong> <strong>en</strong>grafiek<strong>en</strong> gebruik<strong>en</strong> bij het<strong>op</strong>loss<strong>en</strong> van problem<strong>en</strong>• Rek<strong>en</strong>vaardighed<strong>en</strong>gebruik<strong>en</strong>1 Deze beschrijving<strong>en</strong> zijn tekst<strong>en</strong> uit hoofdstuk 5 van Over de drempels met rek<strong>en</strong><strong>en</strong>.34ref-niv_<strong>taal</strong> <strong>en</strong> rek<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>mbo</strong>_folder.indd 34 23-2-2010 15:31:32
Inhoud<strong>en</strong> uit het Raamwerk Rek<strong>en</strong><strong>en</strong>/wiskunde <strong>mbo</strong>Getall<strong>en</strong>,hoeveelhed<strong>en</strong>, mat<strong>en</strong>Ruimte <strong>en</strong> vorm Gegev<strong>en</strong>sverwerking <strong>en</strong>onzekerheidIn het dagelijks lev<strong>en</strong> <strong>en</strong>in de beroepspraktijkkom<strong>en</strong> regelmatigsituaties voor waaringerek<strong>en</strong>d of gemet<strong>en</strong>moet word<strong>en</strong>. In dit soortsituaties gaat het vaak omberek<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> metverhouding<strong>en</strong> <strong>en</strong>proc<strong>en</strong>t<strong>en</strong>, ook rek<strong>en</strong><strong>en</strong>met tijd <strong>en</strong> geld <strong>en</strong>omgaan met mat<strong>en</strong> komtveel voor. Gek<strong>op</strong>peldhieraan zijn onder meerschatt<strong>en</strong>d rek<strong>en</strong><strong>en</strong>,inzicht in het getalsysteem<strong>en</strong> hetontwikkel<strong>en</strong> <strong>en</strong> gebruik<strong>en</strong>van maatk<strong>en</strong>nis vanbelang.Daarbij word<strong>en</strong> ondermeer de volg<strong>en</strong>devaardighed<strong>en</strong> insam<strong>en</strong>hang gebruikt:• Rek<strong>en</strong><strong>en</strong> in situaties;• Met<strong>en</strong> <strong>en</strong> werk<strong>en</strong> metmat<strong>en</strong>;• Basisbewerking<strong>en</strong>inzett<strong>en</strong>De driedim<strong>en</strong>sionalewerkelijkheid wordt vaak‘plat’ (tweedim<strong>en</strong>sionaal)weergegev<strong>en</strong>, d<strong>en</strong>k daarbijbijvoorbeeld aan kaart<strong>en</strong>,plattegrond<strong>en</strong>, uitslag<strong>en</strong> <strong>en</strong>werktek<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>. Het is inmaatschappelijke <strong>en</strong>beroepssituaties van belangom hiermee om te kunn<strong>en</strong>gaan.Er hor<strong>en</strong> activiteit<strong>en</strong> bij als:plaatsbepal<strong>en</strong>, naviger<strong>en</strong> <strong>en</strong>oriënter<strong>en</strong>, construer<strong>en</strong>,berek<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> tek<strong>en</strong><strong>en</strong>. Er zijnvaardighed<strong>en</strong> nodig als:• Object<strong>en</strong>, situaties <strong>en</strong>afbeelding<strong>en</strong> daarvanbeschrijv<strong>en</strong> (in <strong>e<strong>en</strong></strong>meetkundig begripp<strong>en</strong>kader),mak<strong>en</strong>, interpreter<strong>en</strong><strong>en</strong> gebruik<strong>en</strong>;• Schatt<strong>en</strong>, met<strong>en</strong> <strong>en</strong>berek<strong>en</strong><strong>en</strong> van onderandere l<strong>en</strong>gte,<strong>op</strong>pervlakte, inhoud;• Plaatsbepal<strong>en</strong> <strong>en</strong>oriënter<strong>en</strong> in de ruimtebijvoorbeeld de wegvind<strong>en</strong> <strong>en</strong> beschrijv<strong>en</strong>Veel informatie, zowel inmaatschappelijke als inberoepsspecifieke situaties, wordt(geord<strong>en</strong>d) weergegev<strong>en</strong> intabell<strong>en</strong> <strong>en</strong> grafiek<strong>en</strong> ofdiagramm<strong>en</strong>. Daarnaast spel<strong>en</strong>statistische gegev<strong>en</strong>s, informati<strong>e<strong>en</strong></strong> onzekerheid (meetfout<strong>en</strong>, (on)nauwkeurigheid, patron<strong>en</strong> invariatie <strong>en</strong> kans) <strong>e<strong>en</strong></strong> belangrijkerol bij het nem<strong>en</strong> van beslissing<strong>en</strong>.Vaardighed<strong>en</strong> in dit domein zijnonder meer:• Interpreter<strong>en</strong>, gebruik<strong>en</strong> <strong>en</strong>beoordel<strong>en</strong> van numeriekeinformatie uit tabell<strong>en</strong> <strong>en</strong>diagramm<strong>en</strong>;• Numerieke gegev<strong>en</strong>sverzamel<strong>en</strong>, ord<strong>en</strong><strong>en</strong>,sam<strong>en</strong>vatt<strong>en</strong>, combiner<strong>en</strong>,analyser<strong>en</strong> <strong>en</strong> gebruik<strong>en</strong>;• Werk<strong>en</strong> met onzekerheid,variatie, onnauwkeurigheid <strong>en</strong>kans (zowel kwalitatief alskwantitatief);• Opzett<strong>en</strong> <strong>en</strong> uitvoer<strong>en</strong> van <strong>e<strong>en</strong></strong>(statistisch) onderzoek <strong>en</strong> deempirische cyclus k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> <strong>en</strong>kunn<strong>en</strong> gebruik<strong>en</strong>Verband<strong>en</strong>, verandering<strong>en</strong>,formulesIn veel situaties is het van belang tebegrijp<strong>en</strong> hoe groothed<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>hang<strong>en</strong><strong>en</strong> verander<strong>en</strong>, d<strong>en</strong>kbijvoorbeeld aan kost<strong>en</strong> afhankelijkvan tijd of aantal; kapi<strong>taal</strong>groeiafhankelijk van kapi<strong>taal</strong> <strong>en</strong> r<strong>en</strong>te;dosering afhankelijk van lichaamsgewicht;<strong>op</strong>pervlakte afhankelijk vanl<strong>en</strong>gtemat<strong>en</strong> <strong>en</strong>zovoort.Dit soort verband<strong>en</strong> wordt vaakbeschrev<strong>en</strong> met tabell<strong>en</strong>, grafiek<strong>en</strong> <strong>en</strong>formules of vuistregels. Herk<strong>en</strong>n<strong>en</strong>,beschrijv<strong>en</strong> <strong>en</strong> gebruik<strong>en</strong> van patron<strong>en</strong><strong>en</strong> regelmaat is hierbij van belang. Hetgaat in dit domein om vaardighed<strong>en</strong>als:• Herk<strong>en</strong>n<strong>en</strong> <strong>en</strong> gebruik<strong>en</strong> vanpatron<strong>en</strong> <strong>en</strong> verband<strong>en</strong> in tabell<strong>en</strong>,grafiek<strong>en</strong> <strong>en</strong> situaties;• Werk<strong>en</strong> <strong>en</strong> rek<strong>en</strong><strong>en</strong> met vuistregels<strong>en</strong> formules;• Aflez<strong>en</strong>, interpreter<strong>en</strong>, <strong>en</strong>gebruik<strong>en</strong> van <strong>e<strong>en</strong></strong> breed spectrumaan tabell<strong>en</strong> <strong>en</strong> grafiek<strong>en</strong>.35ref-niv_<strong>taal</strong> <strong>en</strong> rek<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>mbo</strong>_folder.indd 35 23-2-2010 15:31:32