2005-1 - Vrienden van Blijdorp

1/2005JAARGANG 27

i n t e r v i e wWat te doen met overtollige dieren?Interview met Blijdorp-directeur Ton DorresteijnTekst: Marcel KreugerRegelmatig ontstaat er ophef over het laten inslapen van overtolligedieren in dierentuinen. Recent was er commotie over hetafmaken van bavianen in Dierenpark Amersfoort. Ook Blijdorpwas onlangs in het nieuws, omdat werd beweerd dat er plannenwaren om mannetjesleeuw Azlan te laten inslapen. De hoogstetijd om eens navraag te doen bij Ton Dorresteijn, directeur vanDiergaarde Blijdorp.Wanneer is een dier overtollig?“Dieren zijn overtollig wanneer ze nietmeer op een uit dierenwelzijnsoverwegingacceptabele wijze in Blijdorp zijn te huisvestenen er geen enkel ander redelijkacceptabele plek is te vinden, noch in eenandere dierentuin, noch bij een gekwalificeerdeparticulier (vogels, reptielen). Maareigenlijk ben je dan al een stap te laat. Wemoeten in eerste instantie voorkomen datdieren overtollig worden. Zeker als hetgaat om dieren die in Blijdorp zijn geboren.We gaan altijd zo zorgvuldig mogelijk nawat de mogelijkheden zijn. Als we ze nietkwijt kunnen, dan maar geen jongen. Dat isbijvoorbeeld bij de leeuwen gebeurd.”Toch komt het voor dat dierenovertollig worden?“Ja, je kan het niet helemaal voorkomen.Blijdorp doet aan zo’n 100 fokprogramma’smee. De coördinator van zo’n programmakan vragen om jongen. Ook is de geboortevan jongen soms essentieel voor hetgroepsgebeuren. Bijvoorbeeld bij gorilla’s.Gorilla’s moeten leren van ervaren moeders,anders bestaat de kans dat het laterfout gaat. De dierenarts is ook geen grotefan van het langdurig op de pil zetten vanvrouwtjesdieren. Op termijn is dat schadelijkvoor de gezondheid. Kortom, soms kanhet niet anders. Natuurlijk passen degeslachtsverhoudingen dan niet altijd inde planning. Het kan voorkomen dat ergewoon teveel mannetjes wordengeboren.”Wat doet Blijdorp met dierendie echt nergens naar toekunnen?“Laat ik voorop stellen dat dat maar heelweinig voor komt. Uiteindelijk kunnen weTon Dorresteijn, Blijdorp directeur. - foto: Rob Doolaard95 van de 100 in Blijdorp overbodige dierenbevredigend elders onderbrengen.Soms kost dat veel moeite, maar het luktons bijna altijd. Ook zetten dierentuinensoms mannengroepen op (bijvoorbeeld derendierengroep in Blijdorp –MK). Maar erblijft altijd een aantal dieren over waar echtniets meer mee kan. We kunnen ze meestalniet in de groep laten, want de dominanteman maakt korte metten met ze. Het isnu eenmaal geen natuurlijke situatie.De jonge mannetjes kunnen niet wegrennen.Geloof me, het is geen goede zaakom dieren dusdanig te laten lijden.”“Op jaarbasis zijn er gemiddeld zo’n tweetot drie dieren waar we helemaal nietsmeer mee kunnen en die dreigen in dieronwaardigeomstandigheden terecht tekomen. Dat zijn vrijwel altijd hoefdieren.Deze dieren worden afgemaakt. Prooidierenworden doodgeschoten en opgevoerdaan de roofdieren. In het verleden is datbijvoorbeeld gebeurd met Indische antilopen.In 2004 hebben we een jonge bizonstiermoeten doodschieten. Zijn vadergooide hem min of meer over het hek. Wekonden hem misschien nog wel kwijt aaneen particulier, maar dan was de kans grootdat hij ergens in een restaurant was beland.Niet-prooidieren krijgen een spuitje enworden, net als alle andere dieren die inBlijdorp gestorven zijn, meegegeven aaneen destructiebedrijf. Overigens, zo lang ikhier werk hebben we maar een of tweekeer een overtollig dier niet opgevoerd aande roofdieren.”Hoe weet u dat de alternatieven(andere dierentuinen of particulieren)altijd OK zijn?“In principe gaan we er van uit dat dierentuinendie zijn aangesloten bij een regionalefederatie in Europa (EAZA), Noord-Amerika(AZA) of Australië OK zijn. Een EAZAkeurmerkzegt niet alles, maar is steedsmeer een kenmerk voor kwaliteit. Niet datelke tuin de Blijdorp-standaard haalt, maarwe kunnen er van uit gaan dat de kwaliteitvoldoende is. Van niet-aangesloten dierentuinenweten we meestal zeer weinig. Datgeldt ook voor de meeste particulieren. Bijtwijfel gaan we vooraf kijken. We hebbeneen goede relatie met een paar particulieren.Het gaat daarbij vooral om vogels enreptielen. Met hen wisselen we uit. Wewerken dan met contracten. Nakomelingenvan zeldzame reptielen kunnen veel geldwaard zijn. Voorzichtigheid is dus geboden.We willen niet dat er met nakomelingenvan Blijdorp-dieren wordt gehandeld.”“Er is overigens een gedragscode vande NVD, de Nederlandse Vereniging vanDierentuinen (zie ook www.nvdzoos.nlrubriek ‘vragen’ –MK). Deze code isgemaakt naar voorbeeld van de code vanBlijdorp. Wij waren de eerste dierentuindie de afspraken hebben uitgeschreven.”Wie schiet er?“Meestal de dierenarts. Blijdorp heeft ove->8

Indische antilopen - foto: Rob Doolaardrigens een schietploeg. Dat zijn zes medewerkersdie regelmatig oefenen. In principeworden zij opgeleid om gevaarlijke ontsnaptedieren te kunnen verdoven of neerschieten.Overigens ligt de beslissing omeen dier te doden bij mij, de directeur. Ikbeslis op basis van een advies van de mensenvan Levende Have en de dierenarts.”Ik vroeg me af of het dodenvan dieren niet in strijd is metde eed die artsen (dus ook dierenartsen?)afleggen om hetleven zo lang mogelijk in standte houden. Het gaat tenslotteom gezonde dieren. Toevalligkwam dierenarts Willem Schaftenaarbinnenlopen. Ik heb hethem dus direct even gevraagd.“Ten eerste hebben wij geen eed afgelegd,zoals bij mensen-artsen. Als eenmaal debeslissing is genomen kost het mij geenmoeite om een dier dood te schieten. Hetalternatief is veel erger. Vanuit het oogpuntvan dierenwelzijn kan je een dier niet latenlijden onder het geweld van een dominantmannetje.”Terug naar Dorresteijn. Onlangswas er veel te doen rond mannetjesleeuwAzlan. Blijdorp zouhem willen afmaken?“Dat is ronduit geklets. Blijdorp is altijdvoorzichtig geweest met nakomelingen bijde leeuwen. Alleen als we ze kwijt kondenmochten er jongen worden geboren. Azlanis nu alleen. De vrouwtjes zijn overledenvanwege hun hoge ouderdom, of moestendoor de dierenarts uit hun lijden wordenverlost. We hadden twee opties: nieuweleeuwinnen zoeken of Azlan verhuizen naareen andere tuin. Dat laatste gebeurt.Azlan verhuist binnenkort naar Burgers’in Arnhem (is inmiddels gebeurd-MK).Overigens is het een hele bijzondere leeuw.Zijn ouders zijn in beslag genomen wildeleeuwen uit West-Afrika. Azlan is dus eenvolbloed West-Afrikaanse leeuw. Die zijnbijzonder zeldzaam en dus belangrijk voorhet fokprogramma. Blijdorp begint straks,in het Afrika-deel, met een nieuweleeuwengroep.”Waar zijn de papegaaien trouwensnaar toe gegaan?“De papegaaien zijn verhuisd naar het NOP,de stichting Nederlandse Opvang Papegaaien,een particulier initiatief in Veldhoven(zie ook: http://www.papegaai.org). Dat iseen uitstekende club. Samen met Avifaunazijn zij de plek waar in beslag genomenpapegaaien naar toe gaan. Ze hebben daarvooreen quarantainestation. Dierentuinenhebben hen in het verleden geholpen metde opzet en inrichting. De Blijdorpse papegaaienzitten daar in fokleen. Overigensdenk ik niet dat we ze snel weer terug zullenhalen. U kunt het NOP ook bezoeken.Ga er eens een kijkje nemen!”Leeuw Azlan - foto: Yvonne RaaijmakersEr hangt altijd een beetjegeheimzinnige sfeer om overtolligedieren, terwijl het beleidtoch erg helder is. Moet dat nietbeter worden doorgegeven aande bezoekers?“Geen probleem. De Nederlandse dierentuinenhebben hun beleid trouwensgewoon op de NVD-website staan.Misschien moeten we er ook aandacht aangaan besteden op onze website en in degids, of op een speciaal informatiepaneel inde tuin. Dan kunnen we gelijk publiekelijkhet verhaal ontkrachten dat het afmakenvan overtollige dieren op grote schaalgebeurt.”“Scandinavische tuinen gaan overigens veelverder. Die plaatsen bijvoorbeeld een bordjemet de mededeling dat de antilope volgendeweek wordt opgevoerd aan de leeuwen(Ik heb een dergelijk bord ook gezienin de dierentuin van Neurenberg. Daarwerden overtollige buffels opgevoerd aande leeuwen. –MK). In Nederland ligt datallemaal wat gevoeliger. We hebben eenseen struisvogel die zijn nek had gebroken inzijn geheel op het leeuwenterras gelegd.Dat was een enorm spektakel.De ene helft van de bezoekers stond gefascineerdte kijken, de andere helft had ermoeite mee. Niet iedereen wil zien hoeeen stuk vlees er origineel uit zag. Kinderenzijn het ook niet gewend.”“We moeten er echter volstrekt open overzijn. Als je niet wilt dat je ’s morgens dodedieren uit het verblijf moet halen, dan moetje actie ondernemen. Ik vind wel dat jealtijd moet kunnen uitleggen waarom eenovertollig dier is afgemaakt. Dat er echtgeen alternatieven waren.”9

d i g i b e e s t e nTekst: Jenny CockshullInternet biedt de mogelijkheid om informatie over dieren te zoeken.Maar het is niet altijd even eenvoudig om dit te vinden. Daaromspoort de rubriek Digibeesten een selectie van de meest interessantesites voor u op.Als lid van de Vrienden belandt vier keer per jaar het Vriendennieuwsbij u in de brievenbus. De vraag die mij intrigeert is, welkerubriek lezen de leden als eerste? Beginnen ze gewoon voorin enlopen het hele blad door of bladeren ze gelijk naar hun favorietedeel? Mijn persoonlijke voorkeur is Botanisch Blijdorp en Lijn 13,maar ik kan me voorstellen dat vogelliefhebbers aan de Vogelwijzerverknocht zijn en weer anderen Zoo’n boek het einde vinden.Er is een rubriek in hetVriendennieuws die heelveel informatie bevat enwaarover de secretaris heelveel vragen krijgt: ‘Mutaties’.Die bevat een deel vande geboortes, sterfgevallen,nieuwe dieren die gearriveerdzijn uit andere tuinenen ook dieren die heengezondenworden naar elders(in nogal cryptischebewoordingen!). Hieroverworden vaak vragen gesteldaan de secretaris, dus depagina wordt daadwerkelijkgelezen door enthousiastedierenliefhebbers. Fascinerendvind ik de soms totaalonbekende namen van dierendie vermeld worden.Onbekend maakt vaakonbemind, dus ga ik in deze Digibeesten er een paar van de vorigeeditie uitlichten...Om bij de ‘geboortes’ te beginnen. Er was een hyacintara van onbekendgeslacht ter wereld gekomen. Je zou denken dat het misschieneen geurig ruikende voorjaarsbloem betreft, maar nee, het is eenpapegaai, en wel de grootste van de soort, uitgedost met een prachtig,diep kobaltblauw verenkleed en sterk contrasterende gele ringenrond de ogen en de ondersnavel. Door zijn spectaculaire uiterlijk ishet een zeer geliefde soort voor verzamelaars. Geen wonder datdeze ara uiterst zeldzaam is geworden in het wild. Lees meer eroverbij www.dessie.be/vogels/hyacintara.htm enwww.birdpages.nl/index.php?url=html/diversen/hyacint/hyacint.htmlEr werden ook 6 Wurdemanns poetsgarnalen geboren. Ook hiervanis het geslacht niet bekend, maar wij kunnen er zeker van zijn dat devissen in de aquaria nu wel ‘gepoetst’ zullen worden! Dit kleine garnalentypewordt leuk beschreven op: www.aquariumhobby.nl/zeewater/lagerdier/poetsgarnaal.htmlBlijdorp’s eigen Michael Laterveer gaf een winterlezing, ‘Het grotebelang van de poetsgarnaal’ aan de Vrienden. Een verslag hiervan iste lezen op onze eigen site: www.vriendenvanblijdorp.nl/html/button4/winterlezingen/lezing_poetsgarnaal.html. En als u een kleurrijkewallpaper voor uw computer wilt, dan raad ik de volgende sitesterk aan: home.zonnet.nl/d-heuver/garnaal.htm (zie foto)De rubriek bevat ook intrigerende kleine details over dramatischegebeurtenissen. Bijvoorbeeld twee vermeldingen over ‘gestorven’dieren. Op 15 augustus is een mannelijke dwergoeistiti gestorven envier weken later, op 14 september is er nog een van onbekendgeslacht overleden. Was dit zijn vrouw, zijn beste vriend of vriendin,waren het misschien broer en zus? Wat is überhaupt een dwergoeistiti? Een zoektocht bij Google laat weten dat het de kleinste aapsoort ter wereld is. Meer info bijwww.nvdzoos.nl/beestachtig/6oestitie.html en members.lycos.nl/apenfreak/hobbies0.htmlenwww.worldwidebase.com/zoogdieren/aapje-dwergzijde.shtm -Dwergzijde aap worldwidebaseSommige dieren hebben het schijnbaarniet naar hun zin in Blijdorp.Onder het kopje ‘verzonden’ staatvermeld dat een mannelijke Brahmaansewouw ontsnapt is en weggevlogen...U zult ook ‘wouw’ roepenals u deze schitterende roofvogelziet overvliegen.http://home.hccnet.nl/r.goedegebuur/roofvog/brahmaansewouwn.htmlOnder het deel ‘gearriveerde’ dierenzijn eind vorig jaar een heleboelspannend klinkende dieren aangekomenin Blijdorp. Bijvoorbeeldvier Dendrobates waarvan 3 tinctoriusen 1 azureu. Dit blijken bijnader inzien gifkikkers te zijn methele fraaie kleuren. De Azureuheeft twee kleuren blauw metzwarte stippels en de tinctorius iszwart, grijs, geel en wit. Prachtige plaatjes en info bijwww.gifkikkers.nl/main04.htmlOm in de hoek van de koudbloedigen te blijven (Ja, iemand moet hetgat van ons vertrokken redactielid, Gerhard, tijdelijk vullen!) is ookeen Zonosaurus gearriveerd. Dit klinkt als iets uit het prehistorischetijdperk en is inderdaad een hagedissensoort uit Madagaskar. Eenpaar foto’s: bibliofile.mc.duke.edu/gww/Reptiles/Zonosaurus.htmlAls slotstuk van deze Digibeest wil ik eindigen met de aankomst vanvijf vrouwelijk en vijf mannelijke tureluurs op 10 augustus.Hopelijkwaren ze niet al te tureluurs geworden van de reis uit Rheine! Hetzijn weidevogels en een schat aan info en werkelijke prachtig foto’s iste zien op: www.digitalnature.org/vogels/tureluur item.html Nog eenleuk opgezette site over tureluurs en andere wadbewoners is:www.waddenzee.nl/dutch/ecomare/NED0988.HTMMisschien is nu de interesse gewekt voor deze soms complexuitziende rubriek. Kijk even wat er in de laatste maanden voorbewegingen in het dieren bestand geweest zijn in Blijdorp!Alle links zijn direct aan te klikken op www.vriendenvanblijdorp.nl (links)Als u een leuke site weet, stuur dan een mailtje naarinfo@vriendenvanblijdorp.nl11

v o g e l w i j z e rHet konijnuiltjeEén van de grootste onder de uilen, de oehoe, werd al eens doorons beschreven. Deze keer willen we het over een heel wat kleineruiltje hebben: het konijnuiltje, dat u, samen met de renkoekoekin een mooi groot verblijf in het Oceanium kunt vinden.Uilen zijn makkelijk herkenbare vogels,zelfs voor diegenen die maar weinig vanvogels afweten. Hoewel ze in grootte sterkvan elkaar kunnen verschillen: 40 gram versus4 kilo (maar liefst een honderdvoudigverschil!) zijn het allemaal vogels met groteplatte koppen, gekromde snavels en sterkepoten. Wereldwijd bestaan er 189 uilensoorten.De onderlinge familieverbandenzijn niet allemaal even duidelijk, omdat overveel uilen, die in moeilijk doordringbarewouden leven, nog maar weinig bekend is.Ook zijn er waarschijnlijk nog vele uilensoortenhelemaal niet ontdekt. In iedergeval worden er bijna jaarlijks één of meersoorten uilen (her)ontdekt!Uilensoorten bewonen onze aarde al heelerg lang. De oudste fossiele resten zijnmaar liefst 58 miljoen jaar oud. Er zatengigantische vogels bij: op Cuba heeft een uilgeleefd van meer dan één meter lengte.Stelt u zich daar de klauwen maar eens vanvoor.Wij dachten dat uilen nauw verwant zoudenzijn aan roofvogelsoorten, maar totonze verbazing zijn de nachtzwaluwen hetnauwste verwant, gevolgd door toerako’s.Uilen worden in twee groepen onderscheiden:de kerkuilen en de ‘echte’ uilen. Vooraleen aantal anatomische verschillenbepaalt deze indeling.Het konijnuiltje, behorend tot de ‘echte’uilen, behoort tot het geslacht ‘Athene’. Totdit geslacht behoren nog drie andere soorten,waaronder ook het in Nederlandlevende steenuiltje. Het konijnuiltje, datoverigens ook wel eens het ‘kabouteruiltje’genoemd wordt, is in zijn geslacht eenbeetje een buitenbeentje, omdat hij veellangere poten heeft en veel meer op degrond leeft dan de andere soorten.Voor uilen gelden een aantal ‘wetmatigheden’,die zowel opgaan voor de verschillendesoorten onderling als voor de ondersoortenten opzichte van elkaar. Een voorbeeldis Bergmann’s wet die zegt dat uilen,door selectie, groter worden naarmate zehogere en koelere regio’s bewonen. DitTekst: Jos en Anne Marie NijkampHosmanv o ggeldt dus ook voor de ondersoorten vanhet konijnuiltje. De ondersoort in de koudedelen van zuidelijke Zuid-Amerika is hetgrootste en de ondersoort van de warmere,lager gelegen, Braziliaanse savannes hetkleinst. Ook Kelso vond een dergelijkewetmatigheid bij uilen: de bevedering vande poten is uitgebreider bij uilen die levenin hogere en koudere regio’s. Tenslottevond Glogen nog een ‘regeltje’: uilen invochtige klimaten zijn vooral donkerbruinvan kleur, terwijl uilen in droge klimatenmeer zandkleurig bruin zijn. Voor alle uilengeldt dat ze door hun verenkleed goedgecamoufleerd zijn. Waarschijnlijk is ditvooral bedoeld om overdag redelijk rustigte kunnen slapen, omdat ze zo in debomen niet opvallen.Omdat uilen vooral ’s nachts actief zijn iseen prachtkleed voor de man, zoals bij veelandere vogelsoorten, niet zinvol. Bij demeeste uilensoorten zijn het mannetje envrouwtje dan ook identiek aan elkaar. Bijkonijnuiltjes is het vrouwtje overigens ietsdonkerder en iets meer getekend dan hetmannetje. Een aantal eigenschappen van deuil komen goed van pas bij de nachtelijkejachtpartijen. Door een wat andere bouwvan de veren zijn deze veel zachter, waardoorde vogels (vrijwel) geruisloos kunnenvliegen. Zo horen prooidieren de uil nietnaderen en hoort de uil zijn prooidier en>12

Foto: Yvonne RaaijmakersFoto: S. Sheermahomede l w i j z e rniet zichzelf. Uilen kunnen zo zelfs prooienonder een sneeuwlaag horen! Uilen hebbengrote ogen waarmee ze goed in het donkerkunnen zien. Omdat de ogen ver uit elkaargeplaatst staan, kunnen ze bovendien goeddiepte zien. Maar in de echt pikdonkerenachten kunnen ook uilen onvoldoendezien. Door een soort van plattegrond vanhet bos, die ze in hun hersenen hebbenopgeslagen, wordt voorkomen dat ze tegenbomen aanvliegen.KonijnuiltjeKonijnuiltjes zijn niet groot, slechts 19 tot25 centimeter. De voornamelijk bruingekleurde vogeltjes komen voor in grotedelen van de westelijke Verenigde Staten,alsmede in Midden-Amerika en Zuid-Amerika (behalve in Brazilië). Ze komenzelfs in het Nederlandse Koninkrijk voor,en wel op Aruba.Konijnuiltjes leven in droge, open gebiedenen tegenwoordig verschijnen ze zelfs opgolfbanen en vliegvelden. Ze voeden zich,hoe klein ze zelf ook zijn, met grote insecten,kleine zoogdieren, amfibieën en reptielen.De meeste prooien worden met depoten op de grond gevangen, maar ze kunnenook al vliegend een insect in de luchtvangen.De monogame konijnuiltjes broeden vanmaart tot augustus in holen in de grond. Dein Florida en de Caraïben levende ondersoortengraven zelf hun holen, terwijl deoverige ondersoorten gebruik maken van albestaande holen, gegraven door konijnen,grondeekhoorns, prairiehondjes, marmottenen vele andere dieren. De eieren wordenin ongeveer dertig dagen uitgebroeddoor het vrouwtje, terwijl het mannetjevoor het voer zorgt. Het vrouwtje gaat pasweer jagen als de jongen, die anderhalvemaand in het nest blijven, minder zorgnodig hebben. Het soort hol dat het uiltjegebruikt heeft veel effect op het broedresultaat.Zo vliegt 63% van de jongen geborenin een ‘oud’ hol uit tegen maar 19%van de jongen uit een nieuw gegraven hol.Uiteindelijk worden konijnuiltjes maximaalruim acht jaar. Het gaat over het algemeenniet slecht met dit leuke uiltje, al zijn er welgebieden waar het bestand sterk krimpt.Afname van goede leefgebieden en de toenamevan verkeer, waarbij vogels zichdoodvliegen tegen auto’s, honden die nestenverstoren en het gebruik van pesticidenzijn hier de belangrijkste oorzaken van.SteenuiltjeVan dezelfde familie (Athene) komt inNederland het steenuiltje (Athena noctua)voor. Steenuiltjes zijn ook niet groot, circatweeëntwintig centimeter. Deze vogels zijnbij ons gekomen vanuit het Midden-Oostenen Centraal-Azië. We vinden ze vooral ophet kleinschalige boerenland met knotwilgenen lindebomen. Vroeger waren jagersgrote ‘tegenstanders’ van deze vogelsomdat men (onterecht) meende dat ze opjonge fazanten en patrijzen jagen. Steenuiltjesleven echter voor meer dan vijftig procentvan insecten, wat voor boeren vaakgunstig is in de bestrijding van deze(schadelijke) insecten. Broeden doet dit uiltjevooral in holle bomen (knotwilgen, oudefruitbomen), maar soms, net als zijn soortgenoot,in konijnenholen. Helaas gaat hetmet deze vogel in Nederland niet zo goed.Het steenuiltje, dat in de volksmond ookwel ‘poepuil’ wordt genoemd omdat hijsoms een dof ‘poe-poe’ laat horen, staat allange tijd op de rode lijst. Gebrek aan nestgelegenheid,voedseltekort, verkeer enstrenge winters eisen hun tol. De laatstejaren is de steenuil uit veel streken inNederland verdwenen en momenteelwordt hun aantal op niet meer dan 6000paren geschat. Hopelijk zal deze soort hetin Nederland redden.VooruitblikIn het volgende nummer van Vriendennieuwszullen wij u wat vertellen over demedebewoner van het konijnuiltje inBlijdorp, de renkoekoek en tevens watover het wel en wee van deze vogels inhet Oceanium.13

Afrikaanse olifanten in Howlett’sfoto: Monique van LeeuwenVierdaagse dierentuinreis naarEngeland: 5 t/m 8 mei 2005De Vereniging Vrienden van Blijdorp organiseert van 5 t/m 8 mei2005 een vierdaagse dierentuinreis naar Engeland en Frankrijk.De volgende tuinen zullen worden bezocht:◗ Howlett’s Zoo te BekesbourneCanterbury◗ Port Lympne Zoo te Hythe◗ Nausicaä te Boulogne sur MerIedere dierentuinliefhebber kent wel detwee beroemde tuinen van de in 2000overleden John Aspinall. In de meeste tuinenwordt een compromis gezocht tussenhet welzijn van de dieren en bovenal hetwelzijn van de bezoeker. In zijn tuinen ligtdat net even anders. Geweldig grote enook goede verblijven voor de (zoog)dieren.Geen mooi decor rotswerk of andere verfraaiingen,maar enorme recht toe rechtaan verblijven voor grote groepen dieren.Nergens is het concept ‘animals first,visitors second’ zo ver doorgevoerd. Datis nou juist de charme van deze tuinen.Howlett’s is met 22 ha. de kleinste van detwee. Howlett’s is vooral bekend om degrote groepen gorilla’s en de kudde Afrikaanseolifanten. Toen Howlett’s te kleinwerd, werd gezocht naar een tweede tuin.Dat werd een maar liefs 160 ha groot landgoed:Port Lympne. Behalve de grotegroepen hoefdieren is Port Lympne vooralbekend als de tuin waar ‘onze’ olifantennaar toe gegaan zijn. Zou u ze nog herkennen?Nausicaä Centre National de la Mer aan deoverzijde van het Kanaal is, zoals de naam aldoet vermoeden, geen klassieke dierentuinmaar een ‘Oceanium’. Gebouwd in 1991 enHowlett’s - foto: Monique van Leeuwenuitgebreid in 1998 biedt Nausicaä een thematischevoorstelling van de Oceaan en demens. Hoogtepunten zijn: het koraalrif, detropische lagune, het zeeleeuwenverblijf ende nieuwe trots, het vorig jaar geopendeondergelopen Amazonewoud.Het reisprogramma ziet er als volgt uit:◗ Donderdag 5 mei (Hemelvaartdag): vertrekom 9.00 uur vanaf het Kruisplein bijde haltes OO of PP. Dit is 150 metervoor het Centraal station tussen deDoelen en het Weena Point. De reisgaat van Rotterdam naar Calais, vandaardoor de Kanaaltunnel naar Folkstone ennaar onze eindbestemming Canterbury.◗ Vrijdag 6 mei: bezoek aan Howlett’sZoo.◗ Zaterdag 7 mei: bezoek aan PortLympne Zoo.◗Zondag 8 mei: via de Kanaaltunnel weerterug naar het continent en aansluitendeen bezoek aan Nausicaä. In de loop vande middag vertrek naar Rotterdam enomstreeks 21.00 uur aankomst op hetKruisplein.De reissom, gebaseerd op een arrangementin een 2-persoonskamer, bedraagt bij25 personen Euro 355,- Bij meer aanmeldingenzal de prijs naar beneden wordenbijgesteld. Niet-leden (die daarmee automatischlid zijn voor het lopende jaar) betalenEuro 30,- extra. Voor een 1-persoonskamergeldt een toeslag van Euro 80,-.In de reissom zijn begrepen:◗ Vervoer van Rotterdam naar ons hotelin Canterbury en de genoemde dierentuinenv.v.◗ Kosten voor de Kanaaltunnel.◗ Drie nachten verblijf op basis van logiesen ontbijt in ´The Swallow SaucerHotel´(3 sterren) in het centrum vanCanterbury.◗ Toegang tot de dierentuinen.◗ Eén gezamenlijk diner op de laatstedag in Engeland (zaterdag).Niet inbegrepen zijn:◗ Overige maaltijden.◗ Persoonlijke uitgaven.◗ Fooi voor de chauffeur.◗ Persoonlijke verzekeringen zoals annuleringsverzekering,reis- en/of ongevallenverzekering.Zoals altijd geldt in de bus een rookverbod.Er wordt onderweg regelmatig gestoptvoor rook/rustpauzes. Niemand kan aanspraakmaken op een vaste plaats in de bus. >14

ZOO’N BOEK (EN DVD):Opgewarmd NederlandVoor deze reis dient u te beschikken overeen geldig paspoort of een geldig nieuwmodel ID-kaart. Het maximum aantal deelnemersvoor deze reis is beperkt tot 50personen. Het bestuur van de VerenigingVrienden van Blijdorp behoudt zich hetrecht voor de reis eenzijdig te annuleren.Het door u betaalde voorschotbedrag zalin dat geval aan u worden teruggestort(onder inhouding van 15 Euro reserveringenadministratiekosten). Als de reis volgeboektis wordt wel het gehele bedragteruggestort.Deze reis wijkt op bepaalde punten af vande vorige meerdaagse reizen. Zo is er nuvoor gekozen om in of nabij het centrumvan een historische stad te overnachten ineen eveneens historisch hotel. De reistijdennaar en vanuit Canterbury zijn allemaalkort. U heeft dus veel vrije tijd in Canterbury.Er is dan ook bewust gekozen voorlogies en ontbijt i.p.v. halfpension. Zo kuntu zelf bepalen waar, met wie en in welkeprijsklasse u gaat dineren: wordt het chicof toch... fish en chips. Eén diner is welgezamenlijk en inclusief. Ondanks dat dereis een dag korter is, heeft deze reis doorde kortere reisafstanden dezelfde inhoud(3 tuinen) als een 5 daagse reis.Indien u belangstelling heeft voor deze reis,verzoeken wij u voor 1 april aanstaandeEuro 100,- p.p. als eerste aanbetaling(tevens bewijs van boeking) over te makennaar postbankrekening 20.71.059 t.n.v.Vereniging Vrienden van Blijdorp afd.excursies, Vroesenlaan 28-A 3039 DVRotterdam onder vermelding van ´Engeland´,alsmede uw telefoonnummer. Als ueen 1-persoonskamer wenst dient u ditaan te geven met de code ´1-p´. Boekt ugescheiden maar reist u samen vermeldtdan de naam van de kamergeno(o)t/(e).Hotels in Engeland zijn duur. Bent u alleenreizenden wilt u de 1-persoonskamertoeslagvermijden, dan kunt u dat met de code´Ind.´ kenbaar maken dat u met iemandde kamer wilt delen. De reiscoördinatorzal dan kijken of een kamerdeling metiemand van het gelijke geslacht mogelijk is.Lukt dit niet dan wordt alsnog een 1-persoonskamergeboekt en in rekeninggebracht. Indeling gebeurt op eigen risico.Na 1 april besluit het bestuur of de reisdoorgaat. U wordt daarvan zo spoedigmogelijk op de hoogte gebracht. Ook ontvangtu dan nadere informatie over de reis.Het is niet mogelijk de eerste aanbetalingterug te storten voor afmeldingen die na1 april zijn ontvangen. Voor meer informatieover deze reis kunt u zich wenden totPeter Biesta (zie colofon).Vaak is het een genoegen om deze rubriek te schrijven.Veel boeken, tijdschriften en DVD’s zijn demoeite waard om te lezen en te bekijken. Zo ookdeze keer weer. Na een uitgebreide perscampagnewerd het boek ‘Opgewarmd Nederland’ op 11november 2004 in Artis aan de pers gepresenteerd.Boek en DVD geven een indringend beeld van dekolossale veranderingen die staan te gebeuren of alzijn ingezet als gevolg van het opwarmen van deaarde. Bij dat ene graadje dat het warmer is gewordenblijft het niet. Nederland wordt ook natter,vooral in de winters, terwijl de zomers juist vakerdrogere periodes zullen geven. De winters zullenminder koud worden en de rivieren zullen vakerextreem hoge waterstanden geven. De zeespiegelzal stijgen. En hoewel niet precies te voorspellenvalt hoe groot de veranderingen precies zullen zijn(de schattingen voor 2100 lopen uiteen van +1 tot +6 °C), de gevolgen ervan zijn nu alzichtbaar in de ons omringende natuur. Van deze veranderingen schetst het boek een uitgebreidbeeld in meerdere hoofdstukken. Zo worden achtereenvolgens de gevolgenbeschreven voor insecten, libellen, vlinders, vogels, amfibieën en reptielen, (korst)mossenen wilde flora. Ook de verschillende ecosystemen worden bekeken.Op de DVD bij het boek staan reportages die een en ander nog eens aanschouwelijkmaken en/of verder uitdiepen.Op dit moment gebeurt er al veel in Nederland. Soorten die in ons land hun meest zuidelijkeverspreidingsgebied hebben verdwijnen deels: het wordt hier voor hen te warm.Soorten die in de buurt van Nederland hun meest noordelijke verspreidingsgebied hebbenbreiden zich deels uit: steeds meer Zuid-Europese soorten komen ook in Nederlandvoor. Helaas gebeurt dit voornamelijk bij die soorten die weinig eisen aan hun leefgebiedstellen: de ‘gemakkelijke’ en vaak al veel voorkomende soorten. De ‘moeilijke’ soorten,zij die veel en hoge eisen aan hun leefgebied stellen, breiden zich veel moeilijker of zelfshelemaal niet uit. Deze veeleisende soorten sterven (deels) uit en zo treedt een verarmingin de natuur op.Als laatste worden in het boek adviezen gegeven om de natuur er toch nog zo goedmogelijk uit te laten komen. Daarbij gaat het niet alleen om de bestrijding van de klimaatsveranderingen.In het boek keert ook een aantal andere problemen steeds terug:vermesting, verdroging en versnippering van de leefgebieden voor flora en fauna. Gezienhet beleid van de afgelopen jaren zijn wij maar weinig optimistisch over de kansen op hetwelslagen van de goede adviezen uit het boek.‘Opgewarmd Nederland’ is zeker geen vrolijk boek (en DVD), maar wel zeer interessant.Het geeft een zeer breed beeld over de gevolgen van de opwarming van het klimaat. Ergaat veel mis en de gevolgen (ook voor onszelf natuurlijk: denk alleen maar aan de te verwachtenstijging van de zeespiegel en de toename van het aantal overstromingen) zijnenorm. Toch is het goed hier kennis van te nemen en het is eigenlijk ook fantastisch omte zien hoe alles in de natuur met elkaar samenhangt. En wie weet is die glimp van al datwonderbaarlijke voor een enkele beleidsmaker dan toch weer een reden zich in te spannenvoor de natuur, in al haar rijkdom. Ons welgemeende advies: kopen dit boek!Opgewarmd Nederland (boek en DVD) – Rolf Roos e.a. (red.)ISBN-nummer: 90-808158-2-9Uitgave: Stichting NatuurMedia en uitgeverij Jan van Arkel i.s.m. StichtingNatuur en MilieuPrijs: 34,95 eurowww.opgewarmdnederland.nlTekst: Jos en Anne Marie Nijkamp Hosman.15

v r i e n d e n l e z i n gVerstandige, Veelzijdige VarkensTekst: Angeline Peters en Alex SchoutenGebaseerd op: de Vriendenlezing van Ben WesterveldAls je iemand vraagt een hoefdier te noemen wordt vaak gedachtaan herten, antilopen, paarden of misschien koeien. De aanwezigenbij de Vriendenlezing van Ben Westerveld op 14 november2004 weten inmiddels beter. Ook varkens horen tot de omvangrijkeorde van de hoefdieren. In dit artikel naast allerlei wetenswaardighedenover deze dieren speciale aandacht voor de varkens,die in Blijdorp zijn of waren: babirussa, penseelzwijn enknobbelzwijn. Over het Visaya-wrattenzwijn, die sinds kort tebewonderen is in Rotterdam, kunt u in de rubriek Nieuws uitBlijdorp meer lezen.Een stukje theorieVarkens behoren tot de evenhoevigen. Datbetekent dat hun hoeven (voeten) bestaanuit een even aantal tenen. Er zijn ook zogenoemdeonevenhoevigen zoals paardachtigen,tapirs en neushoorns.De orde van evenhoevigen is een zeerdiverse groep die onderverdeeld wordt indrie onderordes:◗ de eeltpotigen (o.a. kamelen);◗ de herkauwers (o.a. hertachtigen, giraffenen holhoornigen zoals antilopen enrunderen):◗ de niet-herkauwers (nijlpaarden, varkensen pekari’s).Wij gaan nu alleen verder met de onderverdelingvan de laatstgenoemde groep, devarkens en pekari’s. Pekari’s komen voor inde ‘nieuwe’ wereld (Midden- en Zuid-Amerika).Er zijn drie soorten bekend: de halsbandpekari,de witlippekari en de chacopekariof reuzenpekari. Deze laatste soort ispas in 1975 door wetenschappers beschreven.Varkens komen voor in de ‘oude’Knobbelzwijn - foto: Diergaarde Blijdorpwereld (Europa, Azië en Afrika). Er zijn vijfsubfamilies met de lastige latijnse namen:Sus, Babyrousa, Potamochurus, Hylochoerusen Phacochoerus. Binnen deze subfamilieszijn weer verschillende soorten teonderscheiden (zie schema).Veelzijdig en verstandigVarkens zijn over het algemeen niet demeest bevallige of mooie dieren, maar doorhun kracht, intelligentie en aanpassingsvermogenweten ze toch vaak bewondering afte dwingen. Zoals uit het bovengenoemdeoverzicht blijkt komen varkens op eengroot deel van onze aarde voor. Ze zijn instaat in zeer diverse habitats te overleven:van berggebieden tot savannes en van tropischeregenwouden tot ons koude kikkerlandje.Hun menu is veelzijdig en bevat eenbreed scala van plantensoorten en –delenzoals paddestoelen, varens, grassen, bladeren,wortels, bollen en vruchten. Soortenzoals het wilde zwijn en het penseelzwijnversmaden ook insectenlarven, wormen enkleine gewervelden (kikkers en muizen)niet. De goed ontwikkelde neus wordtzowel gebruikt om voedsel onder de grondop te speuren als ook om het omhoog tewroeten. Daartoe is de neus omgevormdtot een gespierde beweeglijke ronde schijf.Varkens leven gewoonlijk in familiegroepenwaarbij door onophoudelijk gillen, knorrenen tsjilpen onderling contact wordt gehouden.Ze kennen meer dan 25 soorten geluidenom met elkaar te communiceren. Vijandenen rivalen worden hardhandig weggejaagdwaarbij de onderste hoektanden alsgeduchte wapens worden gebruikt. Zelfseen leeuw zal zich twee keer bedenkenvoordat hij een knobbelzwijn aanvalt. Tenslotteis vermeldenswaardig dat varkenszeer intelligent zijn. Ze vallen net buiten hetpodium, maar zijn volgens wetenschappersna de mens, de mensapen en dolfijnen hetmeest ´verstandig´.Varkens en mensenAl ver voor de jaartelling fokte de mens varkensvoor het vlees. Daarbij is met namehet wilde zwijn steeds verder gedomesticeerd.De rol van het varken is in hogemate cultureel bepaald. In de westersewereld staat het varken symbool voor geluken vruchtbaarheid. Denk maar aan hetspaarvarken. Dat met name in het Westenvarkens steeds meer als product wordengezien en niet meer als levend intelligentwezen staat hiermee in schril contrast. Inde bio-industrie worden in Nederland jaarlijksmeer dan 18 miljoen dieren gefokt engeslacht...Omdat varkens alleseters zijn, staan ze aande andere kant ook bekend als vraatzuchtig.Daarnaast kunnen ze bijvoorbeeld door heteten van aas allerlei voor mensen besmettelijkeziektes verspreiden. In veel culturenworden varkens daarom als onreine dierengezien en mogen niet worden gegeten ofaangeraakt. In Afrika blijken de zwijnen dragersvan de zwijnenkoorts. Zijzelf wordenhier niet ziek van, maar kunnen via teken deziekte wel overdragen op geïmporteerdevarkenssoorten die wel zeer vatbaar zijnvoor de ziekte. Dit heeft geleid tot verdelgingscampagnestegen penseel- en knobbelzwijnenin de omgeving van varkensfokkerijen.Gelukkig zijn de wilde varkenssoorteninmiddels beschermd, maar hun aantal inhet wild is door de verdelgingscampagnesén verlies van leefgebied wel gedecimeerd. >16

Varkens(Oude wereld)SusBabyrousaPotamochorusHylochoerusPhacochoerusDwergzwijnuitlopers van de Himalaya. Sterkbedreigd. Kleinste zwijn 6-10 kgBaardzwijn/-varkenMaleisië, Suamatra, BorneoEuraziatisch WildzwijnGroot verspreidingsgebied. Stamvadervan gedomesticeerd zwijnWrattenzwijnZO Azië, diverse ondersoorten,waaronder Visaya wrattenzwijnHertezwijn of BabirussaSulawesi + Sulu/Buru-eilanden.4 ondersoortenPenseelzwijn of RivierzwijnAfrika: ten zuiden van de SaharaReuzenboszwijnOerwouden van Centraal Afrika.Tot 275 kg, grootste zwijnKnobbelzwijnAfrika: ten zuiden van de Saharagetjes te bekommeren. Met name heeljonge biggetjes blijken nog niet het besef tehebben dat ze zich dan uit de voeten moetenmaken om niet platgedrukt te worden.Door in de eerste weken een nestkist met2 compartimenten te gebruiken hoopt menhet probleem van dooddrukken te voorkomen.Een andere doodsoorzaak bleek bacteriëleinfecties. Om derust niet te veel te verstorenwerden de stallennamelijk minimaal schoongemaaktals er jonge biggetjeswaren. Inmiddels wordende stallen elke daggrondig schoongemaakt,biggen of geen biggen,waardoor het aantal infectiessterk is teruggelopen.Babirussa - foto: Yvonne RaaijmakersBabirussaTot een paar jaar geleden hadDiergaarde Blijdorp babirussa’s inde collectie. Babirussa’s komen inhet wild voor op het Indonesischeeiland Sulawesi en de Sulu en Buru eilanden.Door de sterk uitgegroeide hoektandenstaat deze soort ook wel bekend alshertezwijn. Het Blijdorpse fokstel metde oer-hollandse namen Cor enWilma maakten onderdeel uitvan het Europese fokprogramma.Het aantal dierenin dit fokprogrammaloopt echter terug.Hierdoor werd degenetische basis vooreen gezond fokprogrammate klein, waardoorinteeltproblemenzoals vergroeide potensteeds vaker voorkwamen.Daarom heeft Blijdorpbesloten te stoppenmet de deelname aan ditfokprogramma en de babirussa’snaar een andere dierentuinte doen.PenseelzwijnenSinds april 1995 kunnen bezoekersvan Diergaarde Blijdorp penseelzwijnenbewonderen. De dierenstaan naast de okapi’s. Penseelzwijnen,ook wel rivierzwijnengenoemd, komenvoor in Afrika tenzuiden van de Saharaen op Madagaskar.De fok met dezedieren verloopt inde Diergaarde zeervoorspoedig. Inmiddelszijn er al 56 jongen geboren.Er is echter een grootprobleem. Van de jongen zijn35 dieren overleden. Eén van deoorzaken van de hoge jeugdsterfteheeft te maken met de stalinrichting.Het kwam regelmatig voor dat mamsdomweg ging liggen zonder zich om de big-KnobbelzwijnenNa de film de Lion King ishet knobbelzwijn wel debekendste varkenssoort.Deze dieren komen voorin Afrika ten zuiden van de Sahara enbewonen met name de savanne. De dierenin de Diergaarde hebben de toepasselijkenamen Knobbel (het mannetje) en Hobbelen Bobbel (de vrouwtjes). Knobbel is destamvader van 18 jongen. Helaas zijn ookbij deze soort een aantal jongen om diverseredenen overleden, maar 12 dieren zijnvoorspoedig opgegroeid en naar anderedierentuinen verhuisd. Eén dochter is inBlijdorp gebleven. Het mannetje wordtseparaat van de dames gehuisvest. Uiteraardmag hij om te paren wel bij de dames.Dat de fok in dierentuinen niet altijd goedverloopt, is volgens Ben Westerveld te wijtenaan het dieet. Veel knobbels zijn te diken planten zich daardoor slecht voort.Diergaarde Blijdorp neemt uiteraard metalle varkensoorten deel aan Europese fokprogramma’s(EEP). Ondanks dat de fok bijalle soorten in Blijdorp redelijk verloopt zijner bijvoorbeeld van de knobbelzwijnen inhet EEP minder dan 14 fokmannen en 17fokvrouwtjes. In de Verenigde Statennemen rond de 50 mannetjes en rond de40 vrouwtjes deel aan het fokprogrammavan de knobbels.Penseelzwijntjes- foto: F.J. van TielWrattenzwijnenWrattenzwijnen komen voor in diverse landenen eilanden van Zuidoost Azië waardoorverschillende ondersoorten wrattenzwijnzijn ontstaan: Javaans, Vietnamees,Sulawesi/ Celebes, en het Filippijns/Visayawrattenzwijn,de meest recente aanwinst inDiergaarde Blijdorp. Van de Visaya-wrattenzwijnenzijn de dieren in Blijdorp en Polende enige in Europa (zie nieuws uit Blijdorp).Bij deze soort is uitwisseling met de Filippijnendus van levensbelang omdat anders degenetische basis van het fokprogramma veelte klein is. Nageslacht van Visaya-wrattenzwijnenwordt verder over de tuinen vanEuropa verdeeld om een EEP op te zetten.En nu maar duimen draaien dat de dierenzich in Blijdorp voortplanten!17

v r i e n d e nVoorjaarsexcursie naarZoo DortmundOp zaterdag 9 april 2005 organiseert de Vereniging Vrienden vanBlijdorp de voorjaarsexcursie naar de dierentuin van Dortmund.Als lid kunt u hieraan deelnemen.Zoo DortmundBegonnen als Tierpark Dortmund enrecentelijk omgedoopt tot Zoo Dortmund.De Dortmunder zoo heeft als specialisatieZuid-Amerikaanse dieren. Beroemd zijn zijo.a. geworden met de fok van zowel reuzenmierenetersals boommiereneters. Ookheel trots zijn zij op hun Zuid-Amerikaansereuzenotters. Deze moeilijk te houden dierenzijn bijna allemaal in bezit van de Dortmunderzoo. Alleen de Duisburger zoobezit in Europa nog twee dieren. In Dortmundis speciaal voor hen een tropischotterhuis gebouwd (nog in aanbouw bij devorige Vriendenreis in 1998). De klappervan deze reis zal ongetwijfeld het nieuweRegenwaldhaus ‘Rumah Hutan’ zijn. Hierworden in een enorme kas orang oetansgecombineerd met Maleise tapirs. Vorigjaar waren er nog wat kinderziektes, maarals het goed is, is alles nu in gebruik. Met28 ha. heuvel- en boslandschap is ZooDortmund een mooie en prettige tuin.De volgende punten zijnvoor u van belang:Maximaal aantal deelnemers is 50,dus geef u snel op, want vol is vol.Vertrek: 8.00 uur vanaf het Kruispleinhalte OO of PP te Rotterdam (tussen deDoelen en het Weena Point ca. 150meter voor het Centraal station).Aankomsttijd in Dortmund ca. 12.15 uur.Geplande aankomsttijd in Rotterdamca. 21.30 uurKosten voor de leden bedragen € 27,50.Deelnemers die geen lid zijn van deVereniging Vrienden van Blijdorpbetalen € 30,-Eventuele reisverzekering / annuleringsverzekeringdient u zelf af te sluiten.In de dierentuin van Dortmund kunt u bijdiverse horecapunten terecht voor eenlunch of eenvoudige snacks. U kunt natuurlijkook de broodtrommel thuis vullen enmeenemen.In de reissom zijn begrepen:De busreis Rotterdam - Dortmund v.v.Een kop koffie op de heenreis.Toegang tot de dierentuin.Fooi voor de chauffeur.Zoals altijd geldt in de bus een rookverbod.Op de heenreis zal een koffiestop gehoudenworden. Op de terugweg is er eenstop om op eigen kosten een maaltijd tegebruiken.Aanmelden voor deze reisHet verschuldigde bedrag dient u over temaken naar girorekening 20.71.059 t.n.v.Vereniging Vrienden van Blijdorp,Vroesenlaan 28-A 3039 DV Rotterdam,onder vermelding van ‘Dortmund’.De overschrijvingen dienen uiterlijk25 maart te zijn ontvangen (N.b. denktu aan de tijd nodig voor verwerking doorde Postbank). Uw overschrijving is uwbewijs van deelname. U ontvangt geen verderebescheiden of mededelingen, tenzij debus vol is. Hiervan krijgt u dan zo snelmogelijk bericht en het volledige bedrag zalook zo snel mogelijk worden teruggestort.Het is niet mogelijk het betaalde bedragte restitueren voor afmeldingen die na 25maart worden ontvangen.Eventuele restituties vinden plaats onderinhouding van € 2,50 administratiekosten.Foto: Teun de Vries - fotoservice BlijdorpEcokids in actie!Eind 2004 heeft onze voorzitster, Tineke Groenhorst, een chequevan maar liefst 170 euro in ontvangst mogen nemen van deEcokids van Kinderboerderij De Kooi uit Rotterdam. MevrouwGroenhorst heeft de kids natuurlijk hartelijk bedankt voor defantastische actie. Het geld komt ten goede aan de campagnevoor een nieuw ijsberenverblijf.18

Groene boomboa - foto: Rob doolaardk o u d b l o e dGroene boompython - foto: Gerda van der LindeBoa’s en pythons in BlijdorpTekst: Theo van de VeldeInformatie Blijdorp: Sandra BijholdAl jaren loop je door Blijdorp en kijk je naar dieren, maar je ziettussen sommige soorten eigenlijk weinig verschil. We zijn voor uop zoek gegaan.De boa's en pythons worden ook wel reuzenslangengenoemd maar sommige soortenworden nog geen 1,5 meter groot. Hetzijn in ieder geval wel wurgslangen. Dewetenschappelijke benaming is anders.Onder de orde 'squamata' vallen de familiesvan zowel hagedissen als slangen, daaronderbevinden zich de pythonidae (met hetgeslacht pythons) en de boidae (met hetgeslacht boa's). Deze geslachten zijn weeronderverdeeld in de vele soorten enondersoorten.De echte reuzen in Blijdorp zijn de tijgerpythons,die kunnen soms wel 7 meterworden. De grootste boa in Blijdorp is degele anaconda. Dit kleine broertje van deanaconda wordt toch met een beetje geluknog 4,5 meter. De meeste boa's en pythonsworden helemaal niet zo groot en hebbendan ook een veel slankere lichaamsbouw.Het dieet van deze slangen varieert vankleine knaagdieren, vogels, vleermuizen totpecari's (soort zwijntje) of voor de anacondacapibara's of zelfs een kleine krokodil.Verhalen dat reuzenslangen zich uit bomenop mensen laten vallen om ze op te etenzijn toch wel heel vreemd. Een anacondawil zich nog wel eens op een omgevallenboom aan het water wagen maar verderzullen slangen van dit formaat niet echt inbomen klimmen. Jagen doen ze op degrond of vanuit het water, meestal vanuiteen hinderlaag. De reuzenslang die een volwassenmens serieus in gevaar kan brengenmoet groter dan 5 meter zijn. Een slangheeft niet zulke beste ogen, hij ziet welredelijk maar herkent niet alles. Een prooidierdat doodstil zit wordt niet opgemerkt.Sommige knaagdieren voelen dit instinctiefaan, waardoor het verhaaltje ontstaan is datslangen zouden kunnen hypnotiseren.Slangen beschikken over een buitengewonetast- en reukzin waarbij de tong een rolspeelt. Om te ruiken worden de geurdeeltjesmet de tong naar het verhemeltegebracht waar het orgaan van Jacobson zichbevindt, dat de informatie aan de hersenendoorgeeft. Trillingen via de grond neemteen slang met het lichaam waar en luchttrillingenmet de tong.De mannetjes en vrouwtjes van beide soortenhebben overblijfselen van ledematen:een paar spoorvormige klauwtjes.Dezerudimentaire achterpootjes zijn bij de mannetjesgroter dan bij de vrouwtjes.Vooralbij de reuzenslangen is dit goed te zien.Overigens hebben de boa- en pythonmannetjestwee penissen, de hemipenisgenaamd. Tijdens de paring wordt een ofbeide hemipenissen naar buiten gestulpt.Slechts een hiervan wordt bij het vrouwtjein de cloaca ingebracht. De boa's zijn eierlevendbarend(ovovivipaar) de jongenkomen als het ware tijdens de bevalling uithet ei. Pythons leggen eieren (vivipaar) in'nesten' en broeden ze uit. Ondanks datslangen koudbloedig zijn stijgt de temperatuurbinnen de kronkels die om het legselworden geslagen, ongeveer 7 graden.Slangen kennen geen zorg voor de jongen.Sociale emotie is slangen volstrekt vreemd.Terrariumbezitters weten dat je slangen(niet alle soorten!) soms handtam kuntkrijgen, in zoverre dat je ze kan wennenaan rustig beetpakken. Hij onderscheidt ofherkent zijn eigenaar niet. Je kunt een slangecht niets leren.Hoewel boa's noch pythons giftig zijn is eenbeet geen pretje. In de bovenkaak zittenrijen met speldscherpe tanden die naarachteren gericht zijn. De onderkaak die uitlosse helften bestaat heeft enkele rijen vandeze tanden naast elkaar.In de Rivièrahal kunt u twee boombewoners,de groene boomboa of hondskopboa,die in het Amazonegebied leeft en de groeneboompython ofwel de chondropythonuit Nieuw Guinea goed vergelijken. Beideleven ze in de bomen en hebben eenmooie groene kleur. Let vooral op de kop.Omdat deze slangen niet voldoende vanhun ogen op aan kunnen en bovendiendoof zijn, hebben ze om succesvol te kunnenjagen, andere zintuigen nodig. Dit zijnwarmtesensoren, waarmee een warmbloedigdier binnen een paar decimeter gelokaliseerdkan worden. Je kunt duidelijkeondiepe groeven bij de bek waarnemen.Bij de groene boomboa zitten ze op debuitenkant van de boven en onderlip en degroene boompython op de buitenkant vande onderlip. Hierdoor kunnen deze slangenook goed in het donker jagen.Kijk ook eens naar de overige slangen vandeze families in Blijdorp:◗ De Boelen's python, met zijn reflecterendekleuren.◗ De gele anaconda's, die zo mooi kunnenvervellen.◗ De Cubaanse boa's, zijn er lekker veelvan.◗ De madagascarboa's die pas 200 dagenna de bevruchting jongen krijgt.◗ De ringpython die eigenlijk een boa is!(Liasisboa)Bij het zoeken naar verschillen vonden wenog meer interessante overeenkomsten.Zoekt u zelf eens!19

o t a n i s c h b l i j d o r pPrimula’sIn het vroege voorjaar zijn ze in grote getale te koop bij tuincentraen bloemenkramen: primula’s. Naast de bloembollen brengenzij als eerste kleur in onze tuinen en bloembakken. Voor demeeste van ons zijn primula’s eenjarige lentebloemen, die als zezijn uitgebloeid al snel op de composthoop belanden. Met hunfelle, haast schreeuwende kleuren spreken deze gekweektevariëteiten niet iedereen aan. De botanische vormen zijn eigenlijkveel aantrekkelijker.Tekst: Monique van Leeuwen-MaatMet dank aan: Leen Baas en Juulvan Dam, botanische afdeling DiergaardeBlijdorpBronnen: ‘Het verborgen leven vande planten’ door David Attenborough,‘Primula’ door John Richardsen ‘Plant’ door Janet MarinelliBolvormige bloeiwijze - foto: Koos van Leeuwen‘Etageprimula’ - foto: Koos van LeeuwenEr komen over de hele wereld zo’n 350soorten primula’s voor, waarvan de meestevaste planten zijn. Zoals de naam al zegt iseen vaste plant een plant die jaarlijks weeropkomt. Lang niet alle primula’s zijn voorjaarsbloeiers.Eigenlijk zijn er elk jaargetijdewel soorten die bloeien. De primula is eenplantengeslacht dat op veel continentenvoorkomt: in Azië, Europa, Noord-Amerikaen delen van Zuid-Amerika. Ook de standplaatsvan primula’s loopt nogal uiteen.Er zijn dan ook veel verschillen in uiterlijk,hoewel alle primula’s een ding gemeenhebben: de bladeren vormen een grondrozetwaaruit de bloemen tevoorschijnkomen. De bladvorm en bloeiwijze kunnensterk verschillen. Sommige soorten hebbenstengelloze bloemen die als een toef op debladrozet zit. Er zijn ook soorten met langestelen, waarop als een kroon een krans vanbloemen verschijnt. Er zijn bolvormige enaarvormige bloeiwijzen. Ronduit spectaculairvind ik de zogenaamde ‘etageprimula’s’.Hierbij verschijnen kransen van bloemen opverschillende etages aan de stengel.BedreigdEen aantal primulasoorten staat op de ‘rodelijst’. Dit betekent dat ze in de natuur sterkbedreigd worden. Een van de redenenwaarom enkele soorten zo kwetsbaar zijn,is doordat ze een nauwe band aangaan methun bestuivers, de bijen. Planten hebbenheel ingenieuze systemen om te voorkomendat een bloem zichzelf bevrucht, enprimula’s zijn daar een prachtig voorbeeldvan. Opdat de bloemen niet zichzelf kunnenbestuiven maakt de plant twee soortenbloemen (heterostylie). De ene bloemheeft de meeldraden heel hoog zitten ende stempel laag, zodat ze zichzelf niet kanbestuiven. Bij de andere bloem is het preciesandersom en zit de stempel hoog ende meeldraden laag. De plant is daardoorvoor de bestuiving afhankelijk van bijen.Een bij bezoekt een bloem waarbij demeeldraden hoog zitten en neemt stuifmeelvan die bloem mee. Vervolgens landt hij opeen bloem waarin de stempel hoog zit.Er blijft wat stuifmeel achter waardoor debloem bevrucht kan worden. Men noemtdit kruisbestuiving. Ruim 90 % van alleprimulasoorten plant zich op deze wijzevoort. Hoewel het een mooi mechanismeis, maakt het de plant ook kwetsbaar.Op het moment dat er iets gebeurt metde bestuivers kan de plant zichzelf nietbevruchten en sterft dus uit. Eén van detaken van botanische tuinen is om bedreigdesoorten te kweken, zodat er in gevangenschapschaduwcollecties ontstaan. Opdie manier hoopt men soorten voor uitstervente behoeden.Primulakweek in BlijdorpDe Botanische afdeling van DiergaardeBlijdorp is sinds 2004 bezig om een grotecollectie primula’s op te kweken. Omdatprimula’s op het gehele Noordelijk halfronden in delen van Zuid-Amerika voorkomen,is het een interessante familie voor deDiergaarde. Blijdorp wordt immers opgedeeldin continenten en daar kun je heelgoed de bijbehorende soorten primula’slaten zien.Leen Baas, een van de hoveniers van deDiergaarde, heeft de verantwoording overde primulakweek. Leen is een groot liefhebbervan vaste planten en vindt het eenuitdaging om zoveel mogelijk soorten primula’sop te kweken. Inmiddels zijn ongeveer60 soorten succesvol gekweekt. Viade zaadlijsten van botanische tuinen vanover de hele wereld zijn zaden aangevraagd.Omdat primula’s lichtkiemers zijnworden ze boven op de zaaigrond gezaaid.Na twee weken komen de eerste plantjesop en na enige tijd worden ze verspeend. >20

Omdat de worteltjes erg teer zijn, wordende plantjes met kleine plukjes tegelijk ingrotere potjes gezet. Dat gebeurt in verschillendesoorten grond, afhankelijk van deoorsprong van de primulasoort. Primula’skomen in de natuur voor op heel uiteenlopendestandplaatsen. Sommige soortengroeien hoog in de bergen, zelfs boven deboomgrens. Andere groeien juist in vochtiggrasland. Dat maakt de kweek van primula’slastig, maar ook interessant.Houden de planten van vochtige grond, ofzijn het juist droogteminnaars? Ook detemperatuur en de hoeveelheid licht zijnvan belang. Allemaal zaken waarbij je tijdensde kweek rekening moet houden. Datbetekent ook dat je veel moet lezen over aldie soorten primula’s.Leen: “Je interesse groeit als je zo intensiefbezig bent. Naarmate dingen lukken wordthet steeds leuker. Het geeft echt een kickals er een nieuwe soort opkomt, ook al ishet maar één plantje. Het is dan een sportom die groot te brengen.”ProblemenDat is eigenlijk het lastigste stadium: deplanten grootbrengen. Omdat de soortenzulke verschillende wensen hebben is hetaltijd weer uitproberen wat het bestewerkt om de planten gezond groot te krijgen.Ook als je de juiste grondsoort hebt,de juiste temperatuur en hoeveelheid licht,kan er nog van alles misgaan. Ziektes enongedierte zoals luizen kunnen veel schadetoebrengen. Leen: “Onlangs hadden we larvenvan de taxuskever die alle wortels opaten,dat is echt enorm balen!”Daarbij komt nog dat primula’s een heellastige groep zijn om te kweken. De soortenkunnen namelijk onderling kruisen endan komt er niet de plant uit die je had‘Kijkje in de keuken’ - foto: Koos van Leeuwenaangevraagd op de zaadlijst. Soms zie je datal tijdens het verspenen: de uiterlijke verschillenzijn dan duidelijk te zien. Vaak twijfelje echter en kun je pas onderzoekenwelke soort je werkelijk in huis hebt als deplant gaat bloeien. Zaak is dan ook om elkpotje te voorzien van een label met naamen nummer. Bij het kweken uit zaad is hetaltijd afwachten wat eruit komt. Blijdorpheeft inmiddels zelf ook al heel wat verschillendesoorten op de zaadlijst staan.Het is de bedoeling dat de verschillendesoorten straks verspreid door de dierentuinstaan. Dat maakt de kans kleiner dat desoorten onderling kruisen.SNPBlijdorp is vanwege haar bromeliacollectieaangesloten bij de Stichting Nationale Plantencollectie.Ook voor de primula’s wil Blijdorpgraag een SNP-collectie samenstellen.De collectie moet daarom aan een aantaleisen voldoen. Afgezien van een breed aanbodaan soorten, moeten alle planten zijnvoorzien van een label met daarop hunnaam en nummer. In een database wordenalle gegevens bijgehouden. Bovendien moetmen in Blijdorp de meest recente literatuurover de soort in huis hebben. Een specialekeuringscommissie van de SNP zal de collectiegaan keuren.Tot nu toe waren de primula’s voornamelijkte zien achter de schermen. Maar daar gaatnu verandering in komen. Dit voorjaarkomt er in de Chinese tuin een stukje speciaalvoor primula’s. Uiteindelijk is het debedoeling dat er in alle continenten waarde plant van nature voorkomt primula’s tezien zijn. Al diverse keren heb ik bij Leeneen kijkje in de keuken mogen nemen enhet belooft wat! Het primulavirus isbesmettelijk, want als je ziet hoeveel variëteiter is krijg je steeds meer bewonderingvoor deze schoonheden!LIJN 13SpiegelZe zijn al heel wat gewend die penseelzwijnen.Met hun intelligente kraaloogjes kijken ze naarde bezoekers en je ziet ze blikken uitwisselen.Hoewel varken vaak als scheldwoord wordtgebruikt, lijkt de geestelijke bagage van dezebewoners die van hun bezoekers soms toch ver te overstijgen.Aan het hek staan drie jongens en twee meisjes, en een stukje verdernog een jongen; Duidelijk de Clearasil-doelgroep. Het gezichtvan één van de jongens vertoont de sporen van het eerste onhandigegebruik van een scheermes –zo kan je ook van je puistjesafkomen.Een van de jongens heeft ontdekt dat de zwijntjes reageren op zijnpolyfone beltoon. Maar dat is leuk! Snel worden de Nokia’s enSamsungs getrokken. ‘Bhoeaa…Kaik nou, hij gaat er vandóór’.‘Vin je dat gek? Frans Bauer!’‘Let op, let op, nou kom tie,’ het mobieltje maakt het geluid vaneen kraaiende haan. De volwassen zwijnen draaiden met hun orenen wroeten onverstoorbaar door. Twee van de kleintjes maken eensprongetje zijwaarts en kijken verbaasd op. Aan de zijlijn moetende meisjes ook lachen, waardoor de jongens zich ineens heel sterkvoelen. Er wordt wat geduwd, getrokken en er vinden wat schijngevechtjesplaats. Nog vijf beltonen worden op hun effectiviteitgetest.Die jongen aan de zijlijn, die een stukje verder staat zie ik denken,hij lacht wel mee maar hij had zich deze dag anders voorgesteld.Hij kijkt naar de groep zwijntjes en ziet hoe ze op elkaar reageren;hoe de biggetjes bij de oudere vrouwtjes blijven en hoe het mannetjenet buiten de groep schijnbaar onverschillig opmerkzaamblijft. Voor die jongen is dit weer zo’n typische ‘net niet’ dag. Jehebt je op dit schooluitje verheugd, het is ook wel leuk maar niemanddeelt jouw interesse; de mobieltjes zijn leuker.Als ze verder lopen heeft hij toch maar het midden van de groepgezocht en maakt een komische opmerking tegen het alpha-mannetje.Hij hoort er nu weer helemaal bij. Ach, vandaag een beetjelol maken, de natuur komt morgen wel.Hij komt er wel die jongen. Als alles mee zit vindt hij later eenleuke baan. En heeft het niet iets met natuur te maken, dan kanhij altijd nog een hobby in die richting zoeken. Met zijn ‘net niet’dagen leert hij wel omgaan, zijn verwachtingspatroon wordt vanzelfbijgesteld; een aantasting van spontaniteit die doorgaans ‘volwassenworden’ genoemd wordt. Veel vrouwen schijnen trouwensvan mening te zijn dat mannen nooit volwassen worden. Ik hebnooit begrepen hoe ze daarbij komen.In het moerasgebied spring ik wanneer even niemand kijkt op eenrotsblok en tuimel er aan de andere kant weer af. Ik beland metmijn kont op een natte steen. Op weg naar huis vraag ik me tweedingen af. Die jongen, hij kwam me zo bekend voor…? En hoeleg ik die modderplek op mijn achterwerk straks uit.21

m u t a t i e s(3 november 2004 – 11 januari 2005)(Cynthia), 24-12/ 0.1.0 serval (Maya, ca. 23jaar oud), 24-12/0.1.0 Europese hamster,23-12/0.0.1 grote textorwever, 22-12/0.0.3Europese hamster, 22-12/1.0.0 violetteschildtoerako, 20-12/0.1.0 Europese hamster,19-12/0.0.1 popeye, 18-12/1.0.0 shamalijster,17-12/1.0.0 Europese hamster,16-12/0.0.1 dwergvijlvis, 16-12/0.1.0Amoerpanter, 16-12/0.0.1 geelstaartsnapper,15-12/0.0.1 witkruinroodborsttapuit,14-12/0.0.1 bonte boomkikker, 13-12/1.0.0Europese hamster, 12-12/0.0.3 bonteboomkikker, 11-12/0.0.4 bonte boomkikker,10-12/0.0.1 roze zeester, 10-12/1.0.0Europese hamster, 09-12/0.0.3 bonteboomkikker, 08-12/1.0.0 Europese hamster,08-12/0.0.6 bonte boomkikker, 08-12/0.0.1 stralenschildpad, 06-12/1.0.0 tijgerpython,06-12/0.0.3 bonte boomkikker,05-12/0.0.1 Afrikaanse doornstaartagame,05-12/0.0.1 vlamvis, 04-12/0.0.1 eekhoornvis,03-12/0.0.1 Europese hamster,03-12/0.0.1 kappersgarnaal, 02-12/1.0.0roodbuikparkiet, 02-12/0.0.1 china rockfish,01-12/1.1.0 votsotsa, 01-12/1.0.0 Europesehamster, 01-12/0.0.1 stekelleguaan, 28-11/0.0.1 rode piranha, 27-11/0.0.1 stekelleguaan,27-11/0.0.1 gestreepte muisvogel,26-11/0.0.1 Chinese reuzensalamander, 23-11/0.1.0 knobbelzwijn, 22-11/0.1.0 knobbelzwijn,22-11/1.0.0 dwergoeistiti, 21-11/0.1.0 rode reuzenkangoeroe, 16-11/0.0.1 Europese hamster, 16-11/0.0.1blauwgezichthoningeter, 13-11/0.1.0Mhorr-gazelle (Tichla), 13-11/0.0.1 mierenegel,12-11/0.0.1 neerkijker, 10-11/0.1.0dwergoeistiti, 09-11/1.0.0 smaragdvaraan,08-11/0.0.1 vuurkruinbaardvogel, 08-11/0.0.1 rijstvogel, 06-11/1.0.0 smaragdvaraan,05-11/0.0.1 zoetwaterrog, 04-11/0.0.1silver Jenny.Jonge pinguïn - foto: Rob DoolaardIn deze rubriek vindt u delen van de mutatielijst van de Diergaarde.Voor deze lijst is gebruik gemaakt van diverse (interne)Blijdorp-uitgaven. Er kan dus tussentijds het een en ander zijnveranderd. Ook kunnen dieren zich (niet zichtbaar voor publiek)achter de schermen bevinden. De meest actuele lijst vindt u ophet mededelingenbord op het voorplein tegenover de flamingo’s.Op verzoek geven we met ingang van dit nummer aan of het een mannetje (het eerste cijfer)of een vrouwtje (het tweede cijfer) betreft, of dat het geslacht nog niet bekend is (hetderde cijfer). Voorbeeld: 1.1.0 Leeuw = Twee leeuwen, één mannetje en één vrouwtje.Geboren04-01/ 0.0.1 zwartvoetpinguïn (geboren ca.25/12), 01-01/0.0.1 manenduif, 28-12/0.0.2anemoonvisje, 19-12/0.0.1 giraffe (moederPatricia, jong kort na de geboorte gestorven),16-12/0.0.1 muskaatduif, 14-12/0.0.1Prins-Alfredhert, 13-12/0.0.? reuzenmiljoenpoot,04-12/0.0.21 gestreept zeepaardje,28-11/0.0.1 zwartvoetpinguïn, 27-11/0.0.55 bonte boomkikker (Phrynohyasresinifictrix), 07-11/1.0.0 Prins-Alfredhert(Rosso, vader Chico, moeder Althea)Gestorven11-01/0.0.2 Kaaps zeepaardje, 11-01/0.0.1tijgerrotsbaars, 11-01/0.0.1 prachtbarbeel,08-01/0.0.1 mescichlide, 08-01/1.0.0 zoetwaternaald,07-01/0.0.1 Europese hamster,07-01/0.0.1 horsmakreel, 05-01/0.0.5 Europesehamster, 03-01/1.0.0 Europese hamster,31-12/3.1.0 Europese hamster 28-12/1.0.0 bongo (Lusampo, nek gebroken), 28-12/0.0.1 zilveroornachtegaal, 27-12/1.0.0Europese hamster, 27-12/0.0.1 hondshaai,25-12/0.0.1 degenkrab, 24-12/0.1.0 addaxGearriveerd09-01/0.0.10 dwergsnoekcichlide, 05-01/1.1.0 witbuiktoerako, 05-01/1.0.0 oranjebuikvruchtenduif,30-12/1.1.0 zilveroornachtegaal(van NOP), 17-12/1.0.0 zwarteooievaar (uit Riga), 15-12/0.0.1 rode piranha,10-12/0.1.0 Madagaskar-boa (uit Serpo,Delft), 01-12/0.1.0 vorkstaartscharrelaar(uit Chester), 30-11/1.1.0 groene oropendola,23-11/0.0.8 aardbeikikker (Dendrobatespumilio) (uit Antwerpen), 20-11/0.0.1Amerikaanse zeekreeft ,16-11/2.0.0 schamalijster,11-11/2.0.0 Bichenow-astrilde(door publiek losgelaten in de kas), 10-11/1.0.0 manenwolf (uit Plock), 10-11/3.3.0Visaya-wrattenzwijn (uit Poznan, Polen),07-11/0.0.1 geelwangschildpad.Verzonden06-01/0.1.1 witte muskaatduif, 06-01/1.0.0zwartnekvruchtenduif, 06-01/3.0.0 vissendekat (naar Nadermann), 06-01/0.1.0 Bengaalsekat (naar Nadermann), 04-01/0.1.0Mantsjoerijse kraanvogel (naar Zutendaal,België), 28-12/1.0.0 Indische neushoorn(Hugo, naar Beekse Bergen), 16-12/0.0.2Annam-waterschildpad (naar Londen), 16-12/0.0.2 Annam-waterschildpad (naarChester), 14-12/0.1.0 Temminck-tragopan(naar Avifauna), 13-12/19.17.4 Cubaanseflamingo (naar Avifauna), 11-12/0.2.0zwartnekvruchtenduif, 10-12/1.0.0 Madagaskar-boa(naar Serpo, Delft), 01-12/0.0.4bonte boomkikker, 29-11/0.1.0 Vonder-Deckentok (naar Banham, Engeland), 28-11/1.2.0 Californische zeeleeuw (naarOcean Park, Hong Kong), 23-11/0.0.3 geelkoplandschildpad,22-11/1.0.0 penseelzwijn(naar Howletts, Engeland), 17-11/1.1.0Madagaskar-spinschildpad, 16-11/2.0.0schamalijster, 10-11/1.0.0 Mauritius-duif(naar Pilsen), 09-11/1.1.0 mutslangoer (naarPraag), 09-11/0.0.4 Cubaanse boa (naarPraag), 08-11/1.1.0 Palawan-pauwfazant(naar Poznan, Polen),22

c o l o f o n27e jaargang, nummer 1, oplage: 7250Vereniging Vrienden van BlijdorpSonoystraat 6a, 3039 ZT RotterdamVriendennieuws is een uitgave van de Vereniging Vriendenvan Blijdorp en verschijnt vier maal per jaar.Zaterdag 28 mei:Spectaculaire opening nieuw tijgerverblijf!Eindelijk is het zover! Het heeft even geduurd, maar nu kunnen we ons nieuwe tijgerverblijfopenen. Trouwe bezoekers van onze winterlezingen hebben al een keer doorhet verblijf in aanbouw kunnen wandelen. Dat gaf al een eerste impressie van de omvang.Regelmatige bezoekers van de Diergaarde hebben kunnen zien hoe de afgelopen maandende oude betonnen bak werd omgetoverd in een tijgervriendelijke biotoop. Nu kunnende tijgers er in!Na afloop van de Algemene Ledenvergadering op 28 mei gaan we met z’n allen de symbolischeopening verrichten. Zoals u gewend bent wordt in samenwerking met Blijdorp eenleuk programma aangeboden. Het is tenslotte onze grootste gift ooit! U bent van hartewelkom om 13.00 uur op het plein voor de Lotusserre. Tot dan!Agenda13 maart 2005, 11.00 – 12.30 uur: Winterlezing door Blijdorpsvoedselspeciallist Joeke Nijboer over de voeding van dierentuindieren,in Blijdorp en de internationale samenwerking op dit gebied.9 april 2005: Vriendenreis naar Zoo Dortmund (zie ook pag. 18)5-8 mei 2005: Vriendenreis naar Engeland (zie ook pag. 14)De lezingen worden gehouden in het Eauditorium in het Oceanium. Vriendenhebben op de genoemde data tot aanvang van de bijeenkomst, en op vertoonvan hun lidmaatschapskaart voor het betreffende jaar, gratis toegang tot deDiergaarde. Er is niet meer dan één introducé per lid toegestaan. U kunt bijde koffie-balie van de Vrienden in het Eauditorium uitrijkaarten kopen.28 mei 2005, 11.00 - 12.00 uur: Algemene Ledenvergadering(zie ook pag. 3).28 mei 2005, 13.00 uur: Start opening nieuw tijgerverblijf -Plein Lotus Serre.U kunt uw mededelingen opsturen naar:Redactie Vriendennieuws, M. Kreuger, Goudsesingel 235d, 3031 EL Rotterdamv r i e n d e nAfscheidOnlangs bereikte ons het bericht dat Hennie Ruwhoff op 17 november 2004 isoverleden. Dhr. Ruwhoff nam regelmatig deel aan de Vriendenreizen. De andere‘vaste klanten’ kennen zijn speciale voorliefde voor ezels. Als je hem vroegover de Poitou ezel was je voorlopig nog niet van hem af… We zullen hem missen.Wij wensen de nabestaanden veel sterkte bij het verwerken van het verlies.Namens het bestuur van de Vrienden, Marcel KreugerDe Vereniging Vrienden van Blijdorp stelt zich ten doel:“Het in zo breed mogelijke zin ondersteunen van DiergaardeBlijdorp”. De jaarlijkse minimale contributiebedraagt € 30,-, waarvoor de leden 4 keer per jaar hetverenigingsorgaan Vriendennieuws ontvangen, alsmede2 gratis toegangsbewijzen voor Diergaarde Blijdorp inRotterdam. Bovendien worden de leden in staat gestelddeel te nemen aan diverse activiteiten, die speciaal voorhen georganiseerd worden, zoals excursies en lezingen.Secretariaat:K. van Leeuwen, Sonoystraat 6a,3039 ZT RotterdamVriendenfoon: 010 - 467 66 37Vriendenfax: 010 - 467 66 37Email: info@vriendenvanblijdorp.nlPostbank: 13 57 803Bank: Fortis bank nr: 98.55.33.099Reizen:P. Biesta, Vroesenlaan 28A,3039 DV RotterdamTelefoon: 010-4664998Email: peter.biesta@wanadoo.nlPromotieteam:Fam. H. Gerritse,Sourystraat 1d, 3039 SR RotterdamTelefoon/fax: 010 - 466 36 82Telefoon Vriendenwinkel: 010 - 4431431tst 220 (oude winkel) en 250 (nieuwe winkel).Mobiel: 06-40323077Postbank: 62 17 917Redactie-adres Vriendennieuws:M. Kreuger, hoofdredacteur.Goudsesingel 235d, 3031 EL Rotterdam,Email: mkreuger@planet.nlRedactie-medewerkers:J. Cockshull, M. van Leeuwen-Maat,J. Nijkamp, A. Nijkamp-Hosman, A. Peters,A. Schouten, T. van de VeldeVormgeving en druk: Argus, RotterdamVrienden van Blijdorp op Internet:Website: http://www.vriendenvanblijdorp.nlRedactie Website: J.Cockshull, A. GelderblomSamenstelling Verenigingsbestuur:VoorzitterC.M. GroenhorstSecretarisK. van LeeuwenTweede secretaris S. NoordijkPenningmeester A.M. BosLedenH. Gerritse, M. Kreuger,vacatureISSN: 1568-3400Artikelen geschreven door derden vertegenwoordigende mening van de auteur en niet noodzakelijkerwijs dievan de redactie. De redactie behoudt zich het rechtvoor artikelen in te korten of te weigeren.Toegezonden foto’s kunnen met vermelding van denaam van de fotograaf rechtenvrij gebruikt worden tenbehoeve van activiteiten zonder winstoogmerk van deVereniging Vrienden van Blijdorp. Tenzij schriftelijkanders wordt aangegeven worden toegezonden foto’sopgenomen in het fotoarchief van de Vereniging Vriendenvan Blijdorp en aldus niet geretourneerd.23

dierenzorg dierencrematoriumdierenbegraafplaatsdierenpensionKralingseweg 3473065 RC RotterdamTelefoon 010 202 18 65Fax 010 202 00 90Wie?komt onspromotieteamversterken?Heeft u een dagje over, kunt u 1 + 1 bij elkaar tellenen leuk met klanten omgaan?Kom dan ons promotieteam versterken.Voor inlichtingen kunt u bellenof faxen naar: 010-4663682.Een briefje is ook welkom:H. Gerritse, Sourystraat 1d, 3039 SR Rotterdam.