Peddelen in Venetië - Ciao tutti

FOTOFotograaf: Paul SmitMurano, Laguna VenetaPaul Smit, niet te verwarren met Bart, Gretha of Jantje, is een trouwemedewerker van Op Pad. Paul woont echter niet in dit land van regen,afdruiprekjes en bonuskaarten, maar in een zonnig dorp diep in deFranse Alpen. En wat doet hij daar? Elk jaar opnieuw verzint Paul ietsleuks om te doen. Zo heeft hij dit keer per kano Venetië en omgevingverkend. Met als resultaat weer zo’n typisch Smit-artikel met een hoogdat-wil-ik-ook-gehalte. Kijk maar eens op pagina 16 t/m 21.Zou Paul weten wat job-rotation is?

Met fruit en een koud wit wijntje, gekocht opde markt, zitten we aan het Canal Grande.16 OP PAD 6 JULI/AUGUSTUS 2005

Tekst & fotografie: Paul SmitKarakteristiek van de tochtGekanode traject: In en rond Venetië, 5 dagen, circa 5 uur per dag.Zwaarte/moeilijkheidsgraad: Kano-ervaring op groot water noodzakelijk; in de lagune en in Venetië zijn handigheiden ervaring vereist.Overnachten: Wildkamperen, B&B’s.’s Avonds is de lagune helemaal voorons alleen.Peddelen inVENETIËKajakken tussen plevieren en paleizenMilanoVeneziaWaar vind je nog een kajakparadijs met nauwelijksandere kajakkers? Waar peddel je het ene moment tussenS A R DI NI ARomaA d riatischeITALIËNapoliZe ewatervogels en het volgende tussen kerken en paleizen?En waar slaap je de ene nacht in een grachtenpand ende volgende op een eenzaam eiland? Antwoord: in deSI CI LI ALaguna Veneta. Zelfs voor wildwater 3 is gezorgd.Igor Buosi, de kajakverhuurder, is een aardige vent.Hij neemt ons mee de lagune op, zodat we kunnenwennen. Aan de kade van Cavallino gaan we te water.‘De lagune doet soms denken aan jullie Hollandse plassen. Maardit is geen meer, dit is de zee. Zien jullie die boerderij? Daar gaanwe heen.’ We houden het puntje aan de horizon middenvoor.Overal ontdekken we watervogels: plevieren, steltkluten,talloze eenden- en ganzensoorten en kleine, smettelooswitte zilverreigers.Op de remIk word overvallen door de rust en vertel Igor dat ik nauwelijkskan wachten om van start te gaan, de kajaks beladenmet expeditiegevoel en avontuur: ‘Vandaag, zonderbagage, gaat het eigenlijk veel te licht!’ Igor grijnst: ‘Niet langmeer!’ Plotseling trapt iemand op de rem. ‘Met slechts eenpaar centimeter water onder de kajak word je door de zuigkrachtafgeremd’, verklaart Igor. ‘Morgen lig je een stuk dieper. Dan kunje, als je niet oplet, het expeditiegevoel een paar uur uitstellen tot devloed je lostilt.’ Kajakmaat Mick geeft een schreeuw: ‘Ik zitvast!’‘Wiebelen en achteruitvaren zoals je gekomen bent’, roept Igor.‘Meestal kom je dan weer weg. Als je tenminste niet treuzelt, wanthet water daalt.’Igors boodschap is duidelijk: de lagune is geen meer, maareen ingewikkeld web van kreken en slibplaten, onderhevigaan eb en vloed. Het tijverschil bedraagt gemiddeld slechtseen halve meter, maar is allesbepalend. ‘De slibplaten beslaan90% van het oppervlak. Bij vloed geen probleem, maar bij eb moet jede kreken volgen, de verkeersaders van de lagune. Je kunt dus nietkaarsrecht naar een punt aan de horizon varen. De kleinere krekenzijn onzichtbaar en kronkelen grillig, wat het vinden lastig maakt.Bovendien verplaatsen ze zich langzaam.’Niet slimDe volgende dag vertrekken we bij vloed. Als de hongertoeslaat ontdekken we een picknicktafel, die surrealistischop een met zeekraal begroeid eilandje staat. Geen wandelaarof automobilist kan er ooit komen. De lunch is uitgebreid;daarna begint Mick aan een reisdagboek en ik housiësta. Bij het vertrek liggen de kajaks dertig centimeterlager op een hellend stuk slib, waar ik tot over mijn kuitenin wegzak. Niet slim om het tij te vergeten!We slaan een kreek te vroeg af en komen bij verder dalendtij in de situatie terecht waarop Igor ons voorbereid heeft.We gaan de uitdaging aan en keren niet om als we onzefout herkennen. Het is ook veel te mooi hier, in de bronchiënvan de lagune! ‘Slibplaten kun je herkennen aan wadendeOP PAD 6 JULI/AUGUSTUS 2005 17

De allesoverheersende vraag is: wat doet die absurd groteRomaanse kerk vol Byzantijnse mozaïeken hier?steltvogels en bij wind aan kleinere golven dan elders’, had Igoruitgelegd. ‘En je kunt ze onder water zien, maar alleen onder eenvrij steile hoek. Hoe hoger je ogen, hoe eerder je ze ontdekt. Nietvoor niets stáán gondeliers.’Tenslotte is er helemaal geen kreek meer en Micks kajaklaat een bruin slibspoor achter. We moeten snel het beginvan een kreek vinden die de andere kant op loopt. Hoeweluitstappen en duwen soms een oplossing biedt is het hiergeen optie, het slib is zo zacht als gesmolten boter. Ineensschiet Mick vooruit: de kreek! Na een halve kilometeroplettend kronkelen bereiken we de grotere waterweg, deGiaggan di San Lorenzo. Een kwartiertje hebben we gezelschapvan plezierschuiten met Italiaanse naturisten.Daarna is de lagune weer voor ons alleen.Een essentieel detailDie avond zetten we de tent op naast de ruïne van eenbaksteenoven op Isola la Cura. Er is een ommuurd haventje,ooit bedoeld voor de afvoer van de stenen. Het eilandis grotendeels ‘hol’: een verzameling dijken met daarbinnenwater. Via dijkopeningen stroomt bij vloed slibhoudendwater naar binnen, dat bezinkt en de grondstofvoor de bakstenen vormde. Rond de oven ligt de grondboven springvloedniveau, een essentieel detail voor lagunekampeerders!We dineren met uitzicht op het Ossario diSan Ariano, het knekeleiland, waar de botten gedeponeerdwerden als Isola San Michele, Venetië’s begraafplaats, tevol raakte. Rechts in de verte floepen de lichten van hetvliegveld aan.Absurd grote kerkTorcello is het toppunt van landelijkheid. Er wonen twintigmensen, boeren vooral, het is er groen, met moestuinenen een smal kanaal waarin je onder een langgerektetunnel van zoutminnende tamarisken door vaart. De allesoverheersendevraag is: wat doet die absurd groteRomaanse kerk vol schitterende Byzantijnse mozaïekenhier? De campanile is vanuit de hele noordelijke lagune tezien!Dit is geen dorpskerk maar de belangrijkste kathedraalvan een grote stad: tienduizenden mensen woonden ooitop dit eiland. Toen de Barbaren het Romeinse Rijk binnen-Elk huis is in een andere kleur geschilderd, maar het harmonieert wonderwel.18 OP PAD 6 JULI/AUGUSTUS 2005

vielen vluchtten de bewoners van de stad Altino naar delagune. Ze leefden van visserij, landbouw en de handel.Van de vijfde tot de veertiende eeuw bloeide hun hoofdstadTorcello, een naam die stamt van de torens op de vestingwerken.Toenemend probleem vormde echter de malaria,waarvan opkomend Venetië geen last had. Uiteindelijkvertrok iedereen naar Murano, dichter bij Venetië, de bakstenenvan hun huizen meenemend. Slechts de kathedraalbleef achter.een spiegelende watervlakte, een fata morgana van louterverlichte torens en koepels.Meer melancholieWe ontbijten aan de andere kant van het eiland, waar dezon opkomt. Daar wacht een nieuwe verrassing: bovenBurano, met zijn campanile zo scheef als de toren van Pisa,rijzen de besneeuwde Julische Alpen op.Vaporetto’s en watertaxi’sVlak voor het eiland Burano komen we abrupt in aanrakingmet de bewoonde wereld. Onze waterweg eindigthaaks op het grote Canale di Burano en daar is het druk:vaporetto’s (waterbussen), vrachtboten, watertaxi’s en speedbotenvaren voorbij terwijl wij over moeten steken.Bovendien heeft een fikse wind de kop opgestoken, golvenvan een halve meter onder een schuine hoek maken hetons lastig. Met een indianenkreet storten we ons via eenweloverwogen koers tussen de schepen. Sommige boeggolvendoven die van de wind uit, maar andere worden erbijopgeteld. Wildwater 3!Aangekomen in een windbeschut grachtje binnen Buranoconstateer ik dat Mick kletsnat is. ‘Die ene vaporetto sloeg af.Ik was aan het uitwijken en had geen tijd om op de golven te letten.Ze sloegen finaal over de kajak.’ Zijn ogen vonken. Dan verstomthij: het grachtje waarin we beschutting gezocht hebbenis ademstokkend mooi. Elk huis is in een andere fellekleur geschilderd, het zou vreselijk moeten vloeken maarharmonieert wonderwel. Mick vergeet droge kleren aan tetrekken, ik vergeet mijn kajak eb-bestendig vast te knopen.Fotograferen is het enige waar we aan denken en weworden na elke hoek beloond. Wasgoed staat op stokkenin de straatjes te drogen, kinderen rennen en spelen,omaatjes staan te kletsen en vissersboten zijn even kleurrijkals de huizen.Hotelletje volGelukkig kijkt Mick ook af en toe naast zijn zoeker en zietmijn kajak over het Canale di Burano voorbij varen, richtingzee! Wildwater 3 wordt voor de tweede keer zijn deeltijdens de achtervolging. Pas als de zon ondergaat bedenkenwe dat we nog geen slaapplaats hebben. Het enigehotelletje is vol, een zoektocht naar bed & breakfasts looptop niets uit. Wat nu?We springen in de kajaks, sprinten naar eiland Mazzorbomaar vinden geen plek voor de tent. Dan zien we in hetlaatste schemerlicht midden op de watervlakte een huisje,recht tegen de harde westenwind in. ‘Volle kracht vooruit!’,roept Mick, die duidelijk de smaak te pakken heeft. ‘Opnaar Treasure Island.’Isola Madonna del Monte, ooit door monniken gesticht enlater voor militaire doeleinden gebruikt, heeft daadwerkelijkeen schat voor ons in petto: als we om de ruïne van demilitaire opslagplaats heen lopen zien we voor het eerstVenetië liggen. Een stad uit duizend en één nacht achterEen zoektocht naar bed & breakfasts loopt op niets uit.OP PAD 6 JULI/AUGUSTUS 2005 19

Een gelikte jonge manager stapt door een kantoorraam in eenmotorboot en vertrekt naar een afspraakIn en om Murano is het drukker dan bij Burano, met minderkleur en meer melancholie. Het is een provinciale versievan Venetië. Onze route van de lagune via steeds drukkereeilanden naar de Grote Stad, is ideaal. Naarmate weVenetië naderen vereist het kajakken meer ervaring en diedoen we onderweg op.Fragment van de werkelijkheidHet is zover. Dankzij een bed & breakfast in Murano kunnenwe vroeg op pad richting Venetië. Voorbij het statigedodeneiland San Michele varen we op een gigantischefaçade van paleizen, kerken en koepels af, die de helehorizon in beslag neemt. Zo laag op een grote watervlaktezittend lijkt het alsof we niet dichterbij komen. Danineens schieten we de verkeersader aan de rand van destad over en worden tussen hoge bakstenen huizen verzwolgendoor een web van waterstegen. Geestelijk haddenwe ons voorbereid op drukte. Maar de rust en intimiteitwaarin we terechtkomen overrompelen ons. De overgangvan de weidse, van licht vibrerende lagune naar het schemerigelabyrint is zo plotseling dat het voelt alsof we naareen andere wereld geteleporteerd zijn.Kajakken in Venetië valt niet te beschrijven en zelfs debeste foto’s laten maar een fragment van de werkelijkheidzien. Zeker, visueel is het adembenemend. Maar er is vooralgeluid en geur. In mei is er nog geen sprake van derioolstank van de zomer. Je glijdt voorbij de prikkelendelucht van zeewier, ruikt zeeplucht als wasgoed over jehoofd fladdert, of de geur van een vismarkt. Het geluidvan de peddels wordt tussen de muren versterkt, elkedruppel hoor je vallen. Fragmenten van gesprekken klinkenuit open vensters, en duizend voetzolen dreunen als jeonder een drukbelopen brug doorvaart. Dan weer stilte.Gelikte jonge managerAlsof kajaks tijdmachines zijn worden we teruggeworpenin de geschiedenis, komen in nauw contact met gotiek,barok en renaissance, om soms terug te keren in 2004.Niet ons 2004 maar een parallel universum zonder auto’s.Een koerier laadt vanuit een DHL-boot een doos uit, smalle,lange vrachtschepen laveren geroutineerd door dewaterstegen, metselaars balanceren op steigers boven hetwater, een gelikte jonge manager stapt door een kantoorraamin een motorboot en vertrekt naar een afspraak.Niets echter verstoort de rust in de waterdoolhof.Tenslotte doemt de Brug der Zuchten op. Zelfs als er nogiets van het gezucht der veroordeelden in de lucht zouhangen, op weg van de rechtszaal in het Dogenpaleis naarde gevangenis aan de overkant, zou het overstemd wordendoor de oh’s en ah’s van zeker honderd Japanners. Als éénwezen hebben ze zich naar ons omgekeerd en leggen onsop video vast. Dan braakt de stad ons uit, even abrupt alsI SaccaSèssolaIsola SantoSpiritoM20 OP PAD 6 JULI/AUGUSTUS 2005Ook ik zou hier, op het Canal Grande, willen zingen.

liI SaccaSèssolaCan.disinau FCan.F a si ole d CanaleI SanIsola SantoClementeSpiritoI LazzarettoVecchioA R E A D R IMlaC iudecca0 500 1 2km.VeneziaLa GiudeccaI. la GraziaCan.Can.OrfanoLazzarettoPonte dellaLibertá N11CanalacinoBdiI SanServolona Gna CS.Marc o.d..GrandeidLidoSaccheS a nA T I C Oan.laCCan.diNaveIsolaSan MicheleNaviN i olòcdi M a r a nC an.PortoodiLidoCan.di Tesseras e MuranoCa nCa n.S. ErasmoAeroportoMarco PoloMeestal vindt de lezer op deze plek de praktische informatie. Dezekeer niet. Op oppad.nl staat wel het uitgebreide InformatiebladPeddelen in Venetië, Reizen, Informatiebladen (voor abonnees).. BisattoCan.el CanaTre s di sdiIsola Madonnadel MonteMazzorbooS. ErasmoTreportiBuranodCan.CrevaniLa RicettoriaPunta SabbioniTreportiTorcelloCan.diCan..on BuranoAria S.Sangg a Ga nGaggian di SCan.diOssario diSan ArianoIsolaLa Curai a ndiF e liceTorcelloS a nStarte n or z oLSiCan.Kade v. CavallinoC anDossa.FeliceLio Piccolozij ons eerder verzwolg, en drijven we temidden van eennog niet eerder meegemaakte drukte. Dit is Bacino diMarco, de grootste verkeersader van de lagune, waarcruiseschepen met een brug zo hoog als een flatgebouwdoorheen varen. In opperste concentratie laveren we tusseneen tiental vaporetto’s en nog meer vrachtschepen door.Golven komen van alle kanten, de kunst is de neus tegende hoogste in te draaien en desondanks niet tegen eenboot op te knallen. Na de verrassing en de aan paniekgrenzende opeenvolging van koerscorrecties beheersen wede situatie. De tijd is rijp voor de grootste uitdaging: hetCanal Grande.Het zwarte borsthaarWe hadden het niet beter kunnen timen: de ochtendspitsis een dolgedraaide kermis omgeven door het mooistearchitectonische decor van Europa. Als we een kwartierlater onder het Rialto doorvaren, de beroemdste brug vanItalië, zie ik slechts een wazige vorm door het zoute waterin mijn ogen. Geen lagunewater. De combinatie van actie,overal beweging, kleuren, mensen en herrie temidden vande overrompelende schoonheid ontroert me simpelweg.We halen een vloot van O sole mio-zingende gondeliers in.Hun vrachtje Zuid-Koreanen filmt óns in plaats van de baritons.Ook ik zou willen zingen, voel reeds het zwarteborsthaar uit mijn smetteloos witte hemd omhoog krullen.Naar het hiernamaalsTijd voor een pauze. Met fruit en een koud wit wijntje zittenwe met onze benen bungelend over de kade tussen detoeristen. ‘Ik snap er niets van’, zegt Mick. ‘Dit overtreft al onzekajaktochten. En we zijn de enigen. Terwijl kajakken hier niet verbodenis, en je de stad veel intiemer kunt verkennen dan te voet ofper gondel.’ In gedachten staren we voor ons uit. Dan heb ikhet antwoord: ‘Herinner je je dat winkelstraatje op Burano nogdat zwart zag van de toeristen, terwijl niemand zich in het kleurenparadijsdaarbuiten waagde? De enige verklaring is dat mensenmensen volgen. Elk ander deel van Burano was mooier, maar datdeed er niet toe. Dat iedereen zelf thuis op de kaart kan zien datVenetië ideaal kajakterrein is doet er ook niet toe. Niemand gaat,dus niemand volgt.’Plotseling klinkt prachtig Italiaans gevloek op het CanalGrande. Een gondelier wenst de bestuurder van een groenteboot,die naar zijn mening te dicht langs vaart, naar hethiernamaals. Via een trap laten we de kajaks te water enmengen ons weer in het circus.Hetzelfde uitzicht gratisDie avond keren we terug naar onze B&B op Murano, maarde volgende twee nachten hebben we weer een eiland vooronszelf: Isola Santo Spirito. Anders dan de naam doet vermoedenis het een voormalige militaire voorpost vanVenetië. We verkennen dit deel van de lagune: we doorkruisenGiudecca met zijn verlaten fabrieken en oudehaveninstallaties uit het vroeg-industriële tijdperk, leggenaan bij ziekenhuiseiland La Grazia en verwonderen onsover het kabaal van schorre honden op dierenasieleilandLazzaretto Vecchio. Voor alles heeft de lagune een eigeneiland: groenteteelt op San Erasmo, Armeense monnikenop San Lazzaro, gekkenhuis op Sacca Sassola en op SanClemente het duurste hotel van Venetië. De kamers ensuites van San Clemente Palace hebben een fabelachtiguitzicht op Venetië, voor 350 tot 1900 euro per nacht.Ons eiland ligt ernaast. Bloeiende acacia’s, twee verweerdepicknicktafels en exact hetzelfde uitzicht. Gratis.