(lIJ lUL' - Zoogdierwinkel

More documents

Recommendations

Info

$H:\AB-Zm\Telganger\Definitieve versies\1998-1999 ... - Zoogdierwinkel$

ZOOGOffiR 2002 I 3 (3) 24Johan ThissenIn Zoogdier 13(2) beschrijft Annelce Clason de geschiedenisvan de hamster Cricetus cricetus in Zuid- en Midden-Limburg.Zij stelt dat er over het voorkomen in de prehistorie weinigbekend is., omdat er geen fossielen zijn in de kalkarmeLimburgse bodem. Met behulp van Duitse en vooral Belgischeliteratuur is er echter meer over te zeggen.De prehistorieDe Aziatische steppen zijn het centrumvan het verspreidingsgebied van dehamsters als groep. Onze hamster komtdaar nog steeds voor tot in China(Zhang, 1997), en waarschijnlijk is hij opeen gegeven moment uit Centraal-Aziënaar Europa gekomen (Trouessart,Hamster. Foto: Dick Klees1910).De vraag of de hamster pas in hetHoloceen, dus pas na de laatste ijstijd,in Duitsland verschenen is, lijkt inmiddelsopgelost. Gezien het feit dat hetvoorkomen van de bamster tijdens heteerdere Pleistoceen bekend is uit hethuidige West-Frankrijk en Engeland,ligt het voor de hand dat de soort toenook in Duitsland aanwezig was.De hamster verdween na het Pleistoceenuit de westelijkste delen van zijntoenmalige areaal, waarschijnlijk doorhet opkomen van dicht bos, maar ditgold niet voor Midden-Europa. InOostenrijk en Tsjechië handhaafde desoort zich (Spitzenberger & Bauer,2001). De hamsters hoefden in hetHoloceen dus niet van heel ver tekomen om Nederland te bereiken.De historie: geschreven bronnenSchlege1 (1862) noemt de hamster inderdaadniet, maar Zuid- en MîddenLimburg horen niet tot zijn studiegebied.Zowel in de reeks Natuurlijke historievan Nederland (1859-1862) als inBouwstoffen voor eene fauna vanNederland (1851-1866) wordt Limburgbuiten beschouwing gelaten. Voor faunistischegegevens uit deze periode kanmen voor Nederlands Limburg beterBelgische literatuur raadplegen, zoalsDe Sélys Longchamps (1842), die meldtdat men hem verteld heeft dat er op derechteroever van de Maas in de omgevingvan Venlo hamsters leven. Dit is deeerste, maar weinig zekere, melding 'Vande hamster in Nederland: het eventuelevoorkomen bij Venlo is nooit bevestigd.De eerste goed gedocumenteerde mel-
ZOOGDIER 2002 13 (3)dingen in Nederland dateren uit 1879:de eerste hamsterplaag in Zuid-Limburg(Heerlen).De uitbreiding vaD het areaal van dehamster in het noordwesten was beginvorige eeuw nog aan de gang (België:zie Dupond, 1932; Nederland: ziePelzers & Lenders, 1992). Het is denkbaardat de soort niet al met de eerstelandbouw (5000 v . Chr.) naar ons landgekomen is, maar pas veel later. Op 31oktober 1879 vraagt de Commissaris desKonings in het Hertogdom Limburg alleburgemeesters om informatie over "hetgeenomtrent dit dier, en de velWoestingenwefke in het in Uwe gemeente zouhebben aangebragt, bekend is". DeTweede Kamer had namelijk bij debegrotingsbehandeling inlieh ti.ngengevraagd "om(rent het versch.ijnen in ditgewest van een zeer gevaarlijk graanetenddier, den hamster, ... ". Op 1december 1879 schrijft de Commissarisdes Konings aan de Minister vanWaterstaat, Handel en Nijverheid hetvolgende: "De hamster [... l is sederteenige jaren in enkeJe gemeenten [.. . llangs de Duitsche grens, uit welk landhij schijnt te zijn gekomen, onder denaam van korenwolf bekend, ...."De vraag blijft overigens of de hamstertoen inderdaad pas kort in Nederlandwas of lange tijd onopgemerkt geblevenis. Husson (1949) kon, ondanks uitgebreidarehiefonderzoek, deze vraag nietoplossen. llij schrijft: "Alle gegevenskunnen plausibel verklaard wordendoor aan te nemen, dat in diverse strekende hamster al heel lang voorkwam,maar wegens zijn zeldzaamheid ontsnapteaan de mammologen." Mogelijkkan genetisch onderzoek, dat op ditmoment loopt in Wageningen (PlantResearch International en Alterra), dezevraag op korte termijn alsnog enigszinsophelderen. ~Verspreiding van de hamster in Limburg vóór 1880 en inde periode 1938-1949 naar Husson, 1949 (bron: Atlas vande Nederlandse Zoogdieren)25LiteratuurDupond, c., 1932. La propagation du hamsteren Belgique. MededeeIingen van helKoninklijk Nawurhistorisch Museum ioBelgië 8 (26) : 1-43.Husson, A.M. 1949. Over het voorkomen vande hamster, Criee/lis cricelus (L.), inNederland. Publicaties van het NatuurhistorischGenootschap in Limburg 2: 13-54.Pelzers, E. & A.J.W. Lenders, 1992. HamsterCricetus cricetus (L., 1758). 1n: Broekhuizen,S. eT al., (ed.). Alias van de Nederlandsezoogdieren: 235-239. St. UitgeverUKNNV, Utrecht.Schlegel, H . 1862. Natuurlijke historie vanNederland. De zoogdieren. Kruseman,Haarlem.Sélys Longchamps, E. de, 1842. Faune beIge,I re partie, indication mêthodi q ue desmam01iferes, oiseaux, reptiles et poissonsobservés jusqu'ici en Belgique. H. Des·sain/Liège & c. MuquartlBruxelles.Spitzenberger, F. & K. Bauer, 2001. HamsterCricelUs cricetllS (Linnaeus, 1758). .~n:Spitzenberger, F. Die Säugetierfauna OstelTeichs:406~415. Austria medien serviceGmbH, Graz.Troue.ssarl, E .-L., 1910. Faune des Mammifèresd'Europe. R. Friedländer, Berün.Zhang, Y-Z. 1997. Distribution of mammalianspecies in China. China Forestry PublishingHouse, Bejing.
Page 1 and 2: (lIJ lUL'
Page 3 and 4: ZOOGDIER 2002 I 3 (3) 3LVRATEOnbe e
Page 5 and 6: ZOOGDJER 2002 I 3 (3)5bet quotum da
Page 7 and 8: door direct contact met urine van b
Page 9 and 10: ZOOGDmR 2002 13 (3)juli 2001 slecht
Page 11 and 12: ZOOGDIER 2002 13 (3) IIRGijs Kurstj
Page 13 and 14: ZOOGDIER 2002 13 (3)13Tabel 1.Dood-
Page 15 and 16: ZOOGDIER 2002 I 3 (3) 155°100rÎv
Page 17 and 18: ZOOGDIER2002 13 (3) 17Aantallen4000
Page 19 and 20: ZOOGDIER 2002 I 3 (3)19vloeden van
Page 21 and 22: ZOOGDIER 2002 j 3 (3)21LokazenZijn
Page 23: ZOOGDIER 2002 13 (3)23Fokken en uit
Page 27 and 28: achter de schermen van de eerste vo
Page 29 and 30: ZOOGDIER 2002 13 (3)UtImpres iveldw
Page 31 and 32: ZOOGDIER 2002 I 3 (3)31Doordat dass
Page 33 and 34: ZOOGDIER 2002 I 3 (3)sen naar de vi
Page 35 and 36: ZOOGDIER 2002 13 (3) 35FUMEU heeft
Page 37 and 38: ZOOGDIER 2002 13 (3)Schiet bescherm
Page 39 and 40: ZOOGDIER 2002 I 3 (3)397 september
Page 41 and 42: ZOOGDIER 2002 I 3 (3) 41Symposium '
Page 43 and 44: ZOOGDIER 2002 13 (3)Uit het bestuur

(lIJ lUL' - Zoogdierwinkel

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?