Ontgonnen verleden
Ontgonnen verleden Ontgonnen verleden
De haven van SluisHulst is ontstaan op een dekzandrug temidden van diverse kreken. De nederzetting isvermoedelijk in de elfde eeuw ontstaan en kreeg in 1180 stadsrechten van de graafvan Vlaanderen. In 1413 werden de eerste verdedigingswerken aangelegd. Via eenzijkreek van de Braakman stond de haven in verbinding met de Westerschelde. Destad kwam in de vijftiende eeuw tot grote bloei, onder meer door de lucratievezouthandel. De welvaart van Hulst was een doorn in het oog van Gent; de Gentenarenhebben de stad dan ook verschillende keren aangevallen en gebrandschat. In deTachtigjarige Oorlog verschillende keren door Spaanse en Staatse troepen veroverd.De Spanjaarden versterkten de stad tussen 1615 en 1621 met moderneverdedigingswerken: negen bastions, vijf ravelijnen en drie poorten. Deze werken zijnbewaard gebleven. In 1645 kwam de stad, na belegering door Frederik Hendrik, inStaatse handen. De stad vormt, samen met de Liniedijk, fort Moerschans en de restenvan fort Zandberg, een indrukwekkend militair-historisch complex. Aan het einde vande achttiende eeuw verzandde de ‘Oude Vaart’, de kreek die uitmondde in de havenvan Hulst. Er werd begonnen aan een nieuw kanaal, naar Axel dat moest uitmondenin de Axelse kreek, maar dat werk werd niet afgemaakt door de troebelen in verbandmet de Belgische onafhankelijkheidsoorlog (1830-1839).De stad IJzendijke heeft een bewogen geschiedenis. In het begin van de twaalfdeeeuw kreeg deze oude, al in 1046 genoemde nederzetting stadsrechten. Vooral doorde handel in wol maakte het een periode van grote bloei door, tot het in 1404 dooreen overstroming werd verwoest. Pas in het begin van de 17 e eeuw werd het nieuweIJzendijke gebouwd, iets ten zuiden van de oude stad. Het werd als vesting gesticht,en een deel van de verdedigingswerken is bewaard gebleven.Mude kreeg stadsrechten in 1241. Het stadje aan het Zwin was een belangrijkevoorhaven van Brugge. Door de concurrentie met Sluis en de verzanding van het Zwinverviel Sint Anna ter Muiden tot een klein, voornamelijk op de landbouw georiënteerdstadje.Philippine werd in 1505 als vesting gesticht door Philips de Schone. Door de liggingaan de Braakman en door de aanleg van een haven ontwikkelde Philippine zich alseen vissersstadje en een centrum van de mosselhandel. Omstreeks1900 werden delenvan de Braakman ingepolderd. De stad behield haar toegang tot de Braakman door deaanleg van het Philippinekanaal.5.6 Historisch-geografische elementen en structurenDe cultuurhistorische elementen en structuren in het huidige landschap waaronder dehistorisch geografische elementen en structuren zijn voor het gebied te ordenen naarte onderscheiden landschapsvormende functies. Onderstaand is per relevante functieeen aantal kenmerkende elementen en structuren vermeld.Landbouw- poelgebied De Grote Putting tussen Hengstdijk en Kloosterzande- restanten van strookvormige percelering met houtsingels bij Eede, Hulst, Heikant en Clinge- ‘verkreekte’ waterlopen in vrijwel het hele gebied74 Directie Kennis
- grasland in stroken langs de kreken en voormalige krekenBosbouw- twintigste-eeuwse bosaanplant bij Hulst, Kapellebrug, Axel,Wonen- lineaire dorpen: Clinge, Graauw, Nieuw-Namen, Nieuwvliet, Hengstdorp, Hoek, Waterlandkerkje,Kloosterzande, Zuid-zande, Schoondijke, Koewacht, Groenendijk, Lamswaarde, Kuitaart, Ter Hole,Ossenisse, Sint Jansteen, Sluiskil, Zuiddorpe- kerkringdorpen: Cadzand, Groede- voorstraatdorp: Hoofdplaat- havenplaatsen: Axel, Aardenburg, Biervliet, Sint Anna ter Muiden, Sluis, Breskens, Hulst- vestingstad: IJzendijke, Philippine- Vlaamse keet, onderkomen voor seizoenarbeiders (19 e eeuw), CadzandJacht en visserij- Geen itemsWaterstaat- Axelse Sassing, de uitwateringssluis van het Axelse havenkanaal (1824), Axelse Sassing- uitwateringskanaal met zeesluis (1872), Cadzand- dijk met muraltmuurtje (1933), Hoek- De Beaufortsluis (1761/1906), Walsoorden bij KloosterzandeDefensie- resten van castellum (Romeinse tijd), Aardenburg- resten ringwa lburcht (9 e eeuw), Oostburg- vliedberg Torenberg (11 e /12 e eeuw), Zaamslag- Kaaipoort of Westpoort (ca 1650), Aardenburg- Marechausseekazerne (1895), Aardenburg- vestingwerken (begin 17 e eeuw), Aardenburg- Elderschans (1640), Aardenburg- luchtwachttoren (1953), Eede- luchtwachttoren (1953), Nieuw-Namen bij Clinge- luchtwachttoren (1953), Koewacht- fortengordel ten zuiden van Axel (eind 16 e eeuw), Axel- marechausseekazerne (1934), Axel- fort Frederik Hendrik (1810-12), Breskens- bunkers, onderdeel van de Stutzpunktgruppe Breskens (1942-43), Breskens- bunker (1943), Cadzand- bunkers van het Stützpunkt Groede (1942-43), Groede- bunkers (1942-1943), Nieuwvliet- vestingwerken Hulst, bestaande uit de omwalling, de negen bastions en vier poorten; de ruïne van deBollewerckpoort (1533), de Gentse Poort (1780), de Grauwe of Bagijnepoort (1704) en de DubbelePoort (1620/1771), Hulst- vestingwerken (ca 1610, verbeterd 1702), IJzendijke- vestingwerken Philippine, grotendeels verdwenen (1505), Philippine- vesting Cadsandria (1604), Retranchement- vestingwerken Sas van Gent bestaande uit het bolwerk Generaliteit en een uitgebreid gangenstelselonder de stad (17 e eeuw), Sas van Gent- Vestingwerken van Sluis, waaronder de resten van drie stadspoorten en kring van bastions- schansen en defensiedijken tussen Aardenburg en Sluis. met de Elderschans, Olieschans,Krabbeschans en Kruishaarschans (1640)- arsenaal (1840), TerneuzenDelfstofwinning- zandgroeve Nieuw-Namen, thans geologisch reservaat, Nieuw-Namen bij Clinge- stadspomp (midden 18 e eeuw), Hulst- dorpspomp (1886), Lamswaarde- stadspomp (1789), Sint Anna ter Muiden- pompstation van het waterleidingbedrijf Zeeuwsch-Vlaanderen (1949), Sint Jansteen- stadspompen op de Markt (midden 18 e eeuw) en op de Garenmarkt en de Beestenmarkt (midden 19 eeeuw), SluisBedrijvigheid- vlasroterij (ca 1935), EedeDirectie Kennis 75
- Page 23 and 24: 2 Regio 66: Sint-Philipsland en Tho
- Page 25 and 26: egroeide buitendijkse gronden). De
- Page 27 and 28: Dit schorrengebied, exclusief de kr
- Page 29 and 30: - Philipsdam te Sint Philipsland (1
- Page 31 and 32: 3 Regio 67: BevelandNoord- en Zuid-
- Page 33 and 34: 3.3 Ontstaan van het natuurlijke la
- Page 35 and 36: Bedijkingen van het oudlandDe eerst
- Page 37 and 38: Bevelandse boerderijen. Alleen de l
- Page 39 and 40: De gracht van fort Ellewoutsdijk op
- Page 41 and 42: VisserijAan het eind van de negenti
- Page 43 and 44: - korenmolen De Koornbloem (1801),
- Page 45 and 46: - Bruin, M.P. de & M.H. Wilderom, 1
- Page 47 and 48: 4 Regio 67: WalcherenDe negende-eeu
- Page 49 and 50: landschap. Gedurende het laatste de
- Page 51 and 52: contact kwam met veen nam het veen
- Page 53 and 54: kreekruggen, waar geen zoute bodeml
- Page 55 and 56: In de zestiende eeuw is Walcheren v
- Page 57 and 58: havenstadje, dat omstreeks 1350 van
- Page 59 and 60: - wüstung (verlaten nederzetting):
- Page 61 and 62: - spoorlijn Bergen op Zoom-Middelbu
- Page 63 and 64: - Trimpe Burger, J.A., 1973. Oost-S
- Page 65 and 66: 5 Regio 68: Zeeuws-VlaanderenDijk b
- Page 67 and 68: eerste dijken aanleggen, maar dat w
- Page 69 and 70: vandaar dat de dorpen die we hier a
- Page 71 and 72: VerdedigingswerkenDoor de dijkaanle
- Page 73: De dorpen in de nieuwe polders zijn
- Page 77 and 78: - grenspaal (1869), Cadzand, onderd
- Page 79: - Reest, P.J. van, 1993. Landinrich
De haven van SluisHulst is ontstaan op een dekzandrug temidden van diverse kreken. De nederzetting isvermoedelijk in de elfde eeuw ontstaan en kreeg in 1180 stadsrechten van de graafvan Vlaanderen. In 1413 werden de eerste verdedigingswerken aangelegd. Via eenzijkreek van de Braakman stond de haven in verbinding met de Westerschelde. Destad kwam in de vijftiende eeuw tot grote bloei, onder meer door de lucratievezouthandel. De welvaart van Hulst was een doorn in het oog van Gent; de Gentenarenhebben de stad dan ook verschillende keren aangevallen en gebrandschat. In deTachtigjarige Oorlog verschillende keren door Spaanse en Staatse troepen veroverd.De Spanjaarden versterkten de stad tussen 1615 en 1621 met moderneverdedigingswerken: negen bastions, vijf ravelijnen en drie poorten. Deze werken zijnbewaard gebleven. In 1645 kwam de stad, na belegering door Frederik Hendrik, inStaatse handen. De stad vormt, samen met de Liniedijk, fort Moerschans en de restenvan fort Zandberg, een indrukwekkend militair-historisch complex. Aan het einde vande achttiende eeuw verzandde de ‘Oude Vaart’, de kreek die uitmondde in de havenvan Hulst. Er werd begonnen aan een nieuw kanaal, naar Axel dat moest uitmondenin de Axelse kreek, maar dat werk werd niet afgemaakt door de troebelen in verbandmet de Belgische onafhankelijkheidsoorlog (1830-1839).De stad IJzendijke heeft een bewogen geschiedenis. In het begin van de twaalfdeeeuw kreeg deze oude, al in 1046 genoemde nederzetting stadsrechten. Vooral doorde handel in wol maakte het een periode van grote bloei door, tot het in 1404 dooreen overstroming werd verwoest. Pas in het begin van de 17 e eeuw werd het nieuweIJzendijke gebouwd, iets ten zuiden van de oude stad. Het werd als vesting gesticht,en een deel van de verdedigingswerken is bewaard gebleven.Mude kreeg stadsrechten in 1241. Het stadje aan het Zwin was een belangrijkevoorhaven van Brugge. Door de concurrentie met Sluis en de verzanding van het Zwinverviel Sint Anna ter Muiden tot een klein, voornamelijk op de landbouw georiënteerdstadje.Philippine werd in 1505 als vesting gesticht door Philips de Schone. Door de liggingaan de Braakman en door de aanleg van een haven ontwikkelde Philippine zich alseen vissersstadje en een centrum van de mosselhandel. Omstreeks1900 werden delenvan de Braakman ingepolderd. De stad behield haar toegang tot de Braakman door deaanleg van het Philippinekanaal.5.6 Historisch-geografische elementen en structurenDe cultuurhistorische elementen en structuren in het huidige landschap waaronder dehistorisch geografische elementen en structuren zijn voor het gebied te ordenen naarte onderscheiden landschapsvormende functies. Onderstaand is per relevante functieeen aantal kenmerkende elementen en structuren vermeld.Landbouw- poelgebied De Grote Putting tussen Hengstdijk en Kloosterzande- restanten van strookvormige percelering met houtsingels bij Eede, Hulst, Heikant en Clinge- ‘verkreekte’ waterlopen in vrijwel het hele gebied74 Directie Kennis