Ontgonnen verleden

VerdedigingswerkenDoor de dijkaanleg verloren de terpen hun oorspronkelijke betekenis. In sommigegevallen werden de heuvels opgehoogd tot de 5-12 meter hoge "vliedbergen" ofwerven. Op deze bergjes hebben destijds versterkingen gestaan: mottekastelen(chateaux à motte). In totaal zijn er 38 vliedbergen in Zeeland en 5 in Friesland. OpWalcheren vinden we de grootste dichtheid aan vliedbergen: er liggen ereenentwintig. In Zeeuws-Vlaanderen zijn maar drie vliedbergen bewaard gebleven: bijSluis, Groede en de Torenberg bij Zaamslag. De versterkingen op de vliedbergenwaren aanvankelijk uit hout opgetrokken. Vanaf de dertiende eeuw werden er stenenkastelen gebouwd. Het kasteel van Sluis is omstreeks 1385 gebouwd; het werdafgebroken tussen 1794 en 1820.De vestingwallen vanRetranchement.De Kruisdijkschans bijAardenburgIn Zeeuws-Vlaanderen liggen belangrijke verdedigingslinies uit de TachtigjarigeOorlog: de Opstand van de noordelijke provincies, onder leiding van Willem vanOranje, tegen de Spaanse Koning. Om de Schelde en de Spaansgezinde havenstadAntwerpen te kunnen beheersen werd de zuidelijke Scheldeoever door de opstandigelegers veroverd en werd er aan de zuidzijde van het veroverde gebied eenverdedigingslinie aangelegd om weerstand te kunnen bieden aan een opmars vanvijandelijke legers vanuit het zuiden. Uitgebreide delen van het laaggelegen landwerden onder water gezet om de doortocht te bemoeilijken. De Spanjaarden legdenaan de zuidkant van de inundaties eveneens versterkingen aan. We zien dus tweeverdedigingslinies, die min of meer parallel aan elkaar door het land lopen: de één inZeeuws-Vlaanderen, de ander in Belgisch Vlaanderen.Van beide linies zijn restanten in het huidige landschap terug te vinden. We zullen onsin het volgende beperken tot de Staatse linie, gelegen in Zeeuws-Vlaanderen. De liniebestaat uit een aantal vestingsteden, zoals Sluis, Aardenburg, Philippine en Axel. Hetlandelijk gebied tussen deze steden werd verdedigd met militaire versterkingen in devorm van forten, schansen en bastions, met daartussen gelegen verdedigingsdijken en– aan de frontzijde – inundatiegebieden. Een subtiel verdedigingsstelsel, nauwgerelateerd aan de terreingesteldheid, en bestaande uit een groot aantalDirectie Kennis 71