Ontgonnen verleden

Men legde deze dijken niet voor niets aan. Aan de zuidkant van Schouwen is in de loopder tijden veel land verloren gegaan. Als de oude zeedijk was ingestort, werd de‘slapende’ inlaagdijk de nieuwe zeewering en werd daarachter een nieuwe inlaagdijkgebouwd. Vermoedelijk lag de meest zuidelijke zeedijk (circa 1400) ooit op de huidigeRoggenplaat in de Oosterschelde, ten zuiden van de diepe stroomgeul de Hammen. In1475 lag de zeedijk aan de zuidkust van Schouwen nog zo’n drie kilometer verwijderdvan de Plompetoren van Koudekerke. Tussen 1475 en 1650 is ruim 3500 hectare aanpolderland van het Zuidland van Schouwen verdwenen, inclusief een groot aantaldorpen zoals Oudekerke, Zuidkerke, Simonskerke, Sint-Jacobskerke, Brieskerke enKoudekerke. De huidige zeedijk is de inlaagdijk uit 1581, die dwars door het dorpKoudekerke kwam te liggen. Grote delen van het dorp kwamen hierdoor buiten dezeedijk te liggen. De dorpskerk werd in 1583 afgebroken, alleen de toren (Plompetoren)bleef staan als baken voor de scheepvaart. Ten noorden van de toren werd in 1654 eeninlaagdijk opgeworpen, waardoor de Plompetoren in een inlaag kwam te liggen. Vaakwerd uit de inlagen klei gehaald om de zee- of inlaagdijk mee te versterken. Doordat deklei in stroken was verwijderd ontstonden langgerekte plassen of greppels die van elkaarwerden gescheiden door dammetjes. Aan de achterzijde van de inlaag liep meestal eenafwateringssloot. De afgegraven klei werd met karren afgevoerd, hetgeen naam gaf aandeze kleiwinningsgebieden: karrenvelden.De Plompetoren en deKoudekerkse Inlaag. Doorvoortdurend landverlies aande zuidkant van Schouwen ishet dorpje Koudekerke geheelverdwenen, op de veertiendeeeuwsetoren na.Naast de inlagen herinneren ook de wielen of welen (doorbraakkolken) aan de strijdtegen het water, zoals het Diepe Gat (langs de Groene Dijk), het wiel aan de OudePolderdijk bij Nieuwerkerk op Duiveland, het wiel aan de Sasdijk bij Schuddebeurs, deKakkersweel (langs de Schouwse Dijk), en het wiel bij Oosthoeve (langs de SchouwseDijk).Landbouw en bedrijvigheidDe inlagen waar geen klei werd gewonnen, zowel als de overige gronden, werden overhet algemeen gebruikt voor de landbouw. Een belangrijk Zeeuws landbouwgewas sindsde Middeleeuwen was meekrap, waarvan de wortels de grondstof leverden voor eenroodbruine textielverf voor wol en later ook voor katoen en zijde. Vanaf de 14 e eeuw wasZeeland een zeer belangrijke exporteur van meekrap. Het gewas werd verbouwd inzwaarbemeste, goed ontwaterende bedden. In het tweede of derde jaar werd demeekrap geoogst: de wortels werden gedroogd, gedorst, gestampt en gemalen totpoeder. Deze handelingen vonden plaats in een door meerdere boeren beheerdemeestoof. Op Schouwen-Duiveland had vrijwel elk dorp een meestoof, waarvan nogenkele resteren, bijvoorbeeld De Kapel te Nieuwerkerk (1869) en De Willem III teNoordgouwe (1863). Meestoven zijn relatief hoge gebouwen, waar de meekrapwortelsop lattenzolders werden gedroogd. In een aangrenzend gedeelte, de koude stoof,werden de meekrapwortels opgeslagen in vakken van de deelnemende boeren.Directie Kennis 15