jg 26 jaarboek 6 - Reynaertgenootschap

TIeCelIJn 26Le Renard, les Mouches et le HèrissonDe vos, de vliegen en de egel (XII, 13)De fabel komt uit de Retorica (II. V. 20) van Aristoteles (384-322 voor Christus).Aristoteles betoogt dat het in de rechtbank soms lastig is om een waregebeurtenis te vinden die op de zaak lijkt die behandeld wordt. Het is dangemakkelijker om met een fabel op de proppen te komen. Als voorbeeld vertelthij dan de fabel van de vos, de luizen en de egel (Rijns 2011: 222-223).Een vos raakt tijdens het oversteken van een rivier beklemd in een rotskloofen krijgt daar veel last van luizen die zich vastzuigen op zijn huid. Een egel dievoorbij komt, vraagt of hij de luizen moet weghalen. De vos weigert dat met alsargument dat de luizen al vol van zijn bloed zijn en dat als de egel de luizen zouweghalen er nieuwe luizen zouden komen die het bloed wat hij nog over heeft,zouden opdrinken. Aristoteles gebruikte deze fabel in een pleidooi tegen degratieverlening van een terdoodveroordeelde volksmenner. Als men hem gratiezou verlenen, zouden er nieuwe armoedzaaiers komen (Huys 2004: 152-153).La Fontaine bewerkt deze fabel. De vos zit niet beklemd in een rotskloof,maar wentelt zich op de grond om vliegen te verjagen die op zijn bloed afkomen.De vos is door een jager gewond geraakt en het bloed trekt vliegen aan.Ook hier wil de egel de vos te hulp komen en wijst de vos de hulp af om te voorkomendat er nog meer vliegen op hem af zullen komen. La Fontaine eindigtmet een allegorie op het geldslorpende financiële systeem van het ancien régime.Een merkwaardig slot als je bedenkt dat La Fontaine een aantal jaren deprotegé was van Nicolas Fouquet, de frauduleuze Franse minister van Financiën.Ook deze zeer oude fabel zal men tevergeefs zoeken in de druk van Leeu.Le Renard, le Loup et le ChevalDe vos, de wolf en het paard (XII, 17)Een nog jonge maar sluwe vos ziet voor het eerst van zijn leven een paard. Hijbekijkt het dier goed en haalt dan zijn jonge neef de wolf over om het paard teverschalken. Met voorbedachten rade vraagt de vos aan het paard hoe het heet.Het paard antwoordt dat zijn naam te lezen staat op zijn hoef. De vos excuseertzich – hij is ongeletterd – maar de wolf (La Fontaine betitelt hem als een‘franc novice’) snoeft dat hij wel kan lezen met alle bekende gevolgen van dien.Het paard verkoopt met zijn hoef de wolf een dreun waardoor de wolf vier tan-~ 94 ~