jg 26 jaarboek 6 - Reynaertgenootschap

TIeCelIJn 26zijn volgens Rousseau voor een kind onbegrijpelijk. Met de combinatie ‘Maître’en ‘Corbeau’ kan men bij een jong kind niet aankomen. Ook de inversie ‘sur unarbre perché’ zou een kind niet snappen. Inhoudelijk klopt de fabel ook niet,want een raaf houdt niet van kaas. En zo gaat hij nog een tijdje door. Het kind,zo besluit hij, zou de moraal wel eens op kunnen vatten als een pleidooi voorvleierij (de vos krijgt het toch maar mooi voor elkaar). Hetzelfde geldt volgensRousseau voor de moraal in de overbekende fabel La Cigale et la Fourmi (‘Dekrekel en de mier’). Een kind kan dit uitleggen als een aansporing tot gierigheid.Het fijnzinnige spel dat La Fontaine met de moraal speelt gaat kinderenboven hun pet. In La Cigale et la Fourmi wordt volgens een latere muggenzifter,de entomoloog Jean-Henri Fabre (1823-1915), de jeugd een verkeerd beeldgegeven van de natuurlijke historie van krekels en mieren. In zijn Souvenirsentomologiques (1907) verwijt hij La Fontaine dat hij de krekel verwart metde cicade en dat de beide insecten planteneters zijn. Zij eten geen vliegjes ofwormpjes, zoals La Fontaine beweert.Deze en latere kritiek tastte de reputatie van La Fontaine als schoolauteurechter niet aan. In de negentiende eeuw verschenen maar liefst meer dan 1200verschillende uitgaven, waarvan het merendeel voor schoolgebruik.La Fontaine behoorde volgens de literator Sainte-Beuve (1804-1869) tot het‘aloude Gallische ras’. Zijn fabels waren een uiting van ‘het ras en het genie vanonze voorvaderen’. De positivistische denker Taine (1828-1893) noemde LaFontaine het product van ‘race, milieu et moment’, en zijn fabels ‘het epos vanFrankrijk’.Dit nationalisme speelde ook een rol rond het ‘fin de siècle’. De Franse regeringbewerkstelligde in de periode 1880-1900 de canonisatie van La Fontaineals schoolauteur. Tijdens de begintijd van de Derde Republiek seculariseerdehet lager onderwijs in hoge mate. Kruisbeelden verdwenen uit de klaslokalen.La Fontaines fabels namen de plaats in van de catechismus. De humanistischelekenmoraal verving de religieuze moraal. La Fontaine maakte volgens velendeel uit van het Franse culturele erfgoed.Ook later, in de twintigste eeuw, vinden we staaltjes van nationalistischeverheerlijking van de fabels van La Fontaine terug. De criticus Louis Arnauld(1864-1949) vindt in La Terre de France chez La Fontaine (1924) het werk vanLa Fontaine ‘een poëtica van de Franse bodem’ en Ferdinand Cohin laat ons inL’ Art de La Fontaine dans ses Fables (1929) weten dat ‘Het werk van La Fontaineis ontstaan uit de Franse bodem en tot bloei is gekomen onder de stralenvan de meest zuivere Franse geest; het is een van de meest exquise bloemen die~ 78 ~