jg 26 jaarboek 6 - Reynaertgenootschap

TIeCelIJn 2617 Et possidebunt illam onocrotalus et ericius; ibis et corvus habitabunt in ea (geraadpleegd viainternet: http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Jesaja+34&id38=1&l=nl&set=10&pos=0).18 Plinius, Naturalis historia X 131 (onocrotalus), VIII 133 (ericius), VIII 41 (ibis) en X 32-33(corvus); cf. Pliny, Natural History books VIII-XI, with an English translation by H. Rackham,Cambridge (Mass.)/Londen, 1997. Voor Jacob van Maerlant: zie Verwijs 1980, p. 270-271(onocrotalus), 86 (ericius), 246-248 (ibis) en 200-202 (corvus). Zie Van Oostrom, Maerlantswereld, Amsterdam, 1996, p. 140, 142, 187, over de datering van Der naturen bloeme.19 Buitenrust Hettema 1910-1911, p. 67, duidt de ule als de bosuil, de scuvuut als de ransuilof steenuil.20 Lulofs 1983, p. 162.21 Janssens 1991, p. 230.22 Van Daele 1994, p. 495-497; Heyse 1993.23 Bouwman en Besamusca 2002, p. 129; Bouwman en Besamusca 2009, p. 194-195.24 Van Gasse 1993, p. 90.25 ‘Bubo dats ule ofte scuvut / Die sdaghes rust ende snachts coemt uut’; Der naturen bloemeIII 607-608 (Verwijs 1980, p. 190). Cf. Van Daele 1994, p. 494.26 Ik citeer het Latijn naar de editie van Huygens 1968, de vertaling naar Nieuwenhuis 2012.‘Daar waar de zon opkomt, terwijl de Stier hem vasthoudt / in zijn verblijf, ligt aan de Vlaamsegrens een bos, / bekend als Hulsterlo. Daar vlakbij is een put, / de Kriekenput geheten. Zeldenkomt daar iemand. / Volstrekt verlaten is dat oord, daar woont geen mens, / geen vogel, dier ofbeest dat op vier poten loopt, / en elke vogel beeft als hij er overheen vliegt. / Een overnachtingdaar is eng, een zware last.’27 ‘‘Die plaats,’ zegt Cuwaert, ‘is / niet ver van Hulsterloo, door ieder mens vermeden. / Dedieren en het vee vermijden deze put, / dat oord is woest en ledig, zonder enig goeds. / Ik leeddaar veel ellende, honger, hitte, kou, / en daarom denk ik steeds weer aan die plaats terug. / Hethondje Tibout, scherp van geest in geldverkeer, / heeft daar zijn valsemuntersstreken uitgehaald, /ontvluchtte met zijn maten menselijk gezelschap / omdat hij daar zijn valse munten wilde slaan.’’28 Cf. Van Daele 1994, p. 290, over Reynaert (in VdvR) als een figuur van de duisternis:‘Impliciet resulteert hieruit dat het hof van Nobel geassocieerd kan worden met het licht.’Boudewijn expliciteert dus de tegenstelling hof/licht – Kriekeputte/duisternis.29 Ik citeer de Aeneis naar Mynors (1969); vertaalde passages zijn overgenomen uit Schrijvers(1996). Het Avernische woud (VI 118); de Avernische wouden (VI 566); wordt verborgendoor het gehele woud (VI 138-139); de omvang van het woud (VI 186); een pikzwarte poelen het duister van diepe wouden (VI 238).30 De ingang van de stinkende Hades (VI 201); ‘zo’n kwalijke damp stijgt op uit de zwarte /monding en spreidt zich uiteen langs het hoge hemelgewelf ’, (VI 240-241).31 ‘Er gaapt in de rotswand een diepe, enorme spelonk.’~ 66 ~