jg 26 jaarboek 6 - Reynaertgenootschap

Tiecelijn 26hun ongeluk tegemoet en Cuwaert vindt er de dood. Van Daele schrijft in zijnproefschrift dat de kenmerken van de vossenburcht (kwaadheid, duisternis,diabolie) een spiegel van de eigenschappen van zijn bewoner zijn, 52 zoals ookde wildernis van Kriekeputte het karakter van de vos tekent en de zondigheid,de goddeloosheid, het onhoofse en kwade karakter van de hofdieren en vande heerser in het bijzonder verpersoonlijkt. 53 Zo ver zou ik niet willen gaan.Ik meen wel (ik heb het nu over RV) dat Kriekeputte en de daar levende uilenReynaerts karakter weerspiegelen, maar niet dat ook Nobel en de hofdieren erdoor gekarakteriseerd worden. Zij mijden Kriekeputte, met uitzondering vanCuwaert, die echter vooral slachtoffer is en niet, zoals de vos, een dader.Ook RV 1264 kan in verband gebracht worden met de daden van de vos. HetLatijnse incestus omvat immers meer dan alleen bloedschande; 54 het betekentook zondig, onkuis en, in een religieuze context, onrein. 55 In deze zin wordtincesti in RV 556 gebruikt om het gedrag van losbandige geestelijken aan teduiden. 56 Reynaerts overspel met Hersint, meer dan eens ter sprake gebracht(RV 45, 111-116, 741-750), kan ook als incestus worden gekenschetst. Wat devos in zijn biecht bij Grimbeert over de koningin zegt, is wellicht een toespelingop overspel met Nobels gemalin. 57De nadrukkelijke vermelding van Nyctimenes tegennatuurlijke gedragtegenover haar vader (een schanddaad die Boudewijn bijna letterlijk overneemtvan Ovidius (patris temerasse thorum, RV 1261; patrium temerasse cubile, M II592)), kan gelezen worden als een verwijzing naar Reynaerts tegennatuurlijkeverraad van zijn vader en zijn verwant Grimbeert; door verwanten te verradenbesmeurt de vos zijn familie. 58In RV 1257 gebruikt Boudewijn het aan temerasse verwante temerarius omAscalaphus aan te duiden als een schaamteloze verklikker (temerarius index,RV 1257). Even later wordt Ascalaphus een verrader (proditor, RV 1264)genoemd. Verraad (proditio) en verraden (prodere) is in Boudewijns bewerkinguitsluitend verbonden met Reynaert (RV 1066, 1068, 1217-1218, 1396) en zijnwederhelft Hermeline (RV 1099), evenals het verwante p e r fi du s (trouweloos). 59Nyctimenes schuldbewustzijn in de Metamorphoses (conscia culpae / conspectumlucemque fugit, M II 593) heeft ook een parallel in RV: volgens Boudewijnverhindert Reynaerts schuld hem naar het hof te gaan (culpa vetatvenire, RV 32), zoals een boosdoener niet graag in het licht komt (venit adlucem invite factor iniqui, RV 33). 60 Ook elders blijkt dat Reynaert zich bewustis van zijn schuld (contricio magna movet me / de culpa factis preteritisquemalis, RV 625-626; cunctis avibus ferisque / me pecasse queror, est mea culpa~ 63 ~