jg 26 jaarboek 6 - Reynaertgenootschap
jg 26 jaarboek 6 - Reynaertgenootschap jg 26 jaarboek 6 - Reynaertgenootschap
TIeCelIJn 26Sleutel voor ons onderzoek is ‘Reginar’, niet de naam, maar wel de historischefiguur die deze naam draagt. Niet de etymologie, maar de geschiedwetenschapis onze leidraad.In dit artikel schuif ik één figuur naar voren. Een dikke 250 jaar voorVan den vos Reynaerde op schrift werd gesteld, leefde er een man die Reginarheette 4 en vele vossenstreken uithaalde, maar zo slecht door de geschiedschrijvingis bedeeld dat zijn naam nog maar weinig herinneringenoproept. Ook de vossenjagers van de twintigste en eenentwintigste eeuwhebben hem in het duister laten verwijlen, ondanks hardnekkige associatiesin de achttiende en negentiende eeuw. Vandaag zou ik graag Reginarszware grafsteen lichten.De troon van LotharingenHet is het midden van de negende eeuw. Sinds Karel de Grote en zijn zoonLodewijk de Vrome van het toneel waren verdwenen, leek het licht uit tezijn in West-Europa en de Karolingische renaissance had haar beste tijd gehad.Noormannen en Saracenen zetten het rijk al een hele tijd onder druk.Even later zouden ook de Magyaren op het toneel komen. Het zou nog ergerworden voor het beter werd: de IJzeren Eeuw stond voor deur. De werkingvan de Frankische clanstructuur en het erfrecht, geregeld door de Lex Salica,zorgden ervoor dat het uitgestrekte Karolingische rijk sneller uit elkaar vieldan Karel het had kunnen opbouwen. Lodewijks zonen voerden een bittere,onderlinge strijd die pas werd gestaakt met het Verdrag van Verdun (843).De rijksdeling in Francia Occidentalis (proto-Frankrijk), Francia Orientalis(proto-Duitsland) en Media Francia was een feit. Het middelste gebiedstrekte zich langgerekt uit van Friesland in het noorden tot Italië in het zuidenen viel toe aan Lotharius, de oudste zoon. Toen Lotharius stierf viel MediaFrancia in drie stukken uit elkaar en Lotharius II erfde het noordelijkegebied dat liep van Friesland tot het meer van Genève. Dit noordelijke gebiedwerd ‘regnum quondam Lotharii’, ‘Lotharii regnum’ en vanaf het einde vande tiende eeuw ‘Lotharingia’ genoemd. 5Na de dood van Lotharius II werd Lotharingia de speelbal van de twee andereFrankische rijksdelen. Maar bij het Verdrag van Ribemont (880) haaldede Oost-Frankische koning de bovenhand. Hij verkreeg dat Lotharingia volledigaan zijn rijksdeel werd toegevoegd. De grens tussen Oost- en West-Francia~ 24 ~
Tiecelijn 26liep dwars door de latere Nederlanden en zou bepalend zijn voor de verdere geschiedenisvan onze contreien. Maar de leidende adel van Lotharingia liet zichniet zomaar inlijven. Meer dan honderd jaar lang zouden de Oost-Frankischevorsten hun tanden breken op hun streven naar autonomie. Daarbij kregen zeook te maken met de inmenging van de West-Frankische koningen.De gebeurtenissen rond de vacante troon van Lotharius II doen denken aanGame of Thrones. 6 Adellijke families – de Ragnariden, Matfriedingers en Konradijnen,met variabele claims en verwantschappen met Karolingische prinsenen prinsessen – streden om de macht, daarbij noodzakelijkerwijs rekeninghoudend met de heersers van het Oosten en het Westen.Arnulf van Karinthië, die ‘een Karel Martel had gedaan’ door een enormNoormannenleger te vernietigen bij Leuven (denk aan: ‘Zij werden met honderdenen duizenden de Dijle ingedrongen, zodat de stroom gestuwd werden verderop droog kwam te staan’ 7 ) werd koning van Oost-Francië en in 895installeerde hij zijn vijfentwintigjarige natuurlijke zoon Zwentibold (870/71-900) als puppet king over Lotharingia. Deze exotische naam, die nog steeds totde verbeelding spreekt en een eigen leven is gaan leiden, heeft sommige historiciertoe bewogen te beweren dat Zwentibold een Tsjech was die op Arnulfsuitnodiging met tweeduizend barbaarse krijgers het Karolingische gebied wasbinnengetrokken. De waarheid is dat Zwentibolds naam ontleend was aan zijnBoheemse dooppeter Svatopluk, op dat moment een bondgenoot van zijn vader.8 Zwentibold wordt vandaag beschouwd als een incompetente vorst die ernooit in slaagde de lokale adel te beteugelen en zijn kracht verspeelde in zinlozemilitaire campagnes. 9Listen en lagen van Reginar LanghalsDit is de context waarin onze man op het toneel verschijnt. Reginar (850-915) is op dat moment graaf van Haspengouw en Henegouwen. Reginars moederwas een dochter van Lotharius I, geschaakt door graaf Giselbert. Daarmeebeschikt Reginar niet alleen over ambten, lenen en allodiale goederen in hetMaasgebied, in Brabant, in de Ardennen en in de Eifel – hij is ook een kleinzoonvan de keizer Lotharius, en zich sterk bewust van zijn Karolingische afkomst,waardoor hij ambities heeft die veel verder strekken dan zijn geërfdelanden en titels. 10 Nog voor de troonsbestijging van Zwentibold was Reginareen centrale politieke speler die zijn eigen agenda binnen Lotharingia voerde~ 25 ~
- Page 3: Jaarboek 6 van het Reynaertgenootsc
- Page 7 and 8: Ten geleide / Tiecelijn 26WInTeRslA
- Page 9 and 10: Tiecelijn 26en in het vertellen van
- Page 12 and 13: TIeCelIJn 26En nu wilt u het dus ee
- Page 15: Tiecelijn 26ik een en ander’, sch
- Page 20 and 21: TIeCelIJn 26de ‘vossenjagers’ v
- Page 22 and 23: Artikel / Tiecelijn 26ReGInAR en He
- Page 26: TIeCelIJn 26door aansluiting te zoe
- Page 29 and 30: Tiecelijn 26Cover van het werk van
- Page 31: Tiecelijn 26naar de oorsprong de na
- Page 34 and 35: TIeCelIJn 26theorie dat die naam we
- Page 36 and 37: TIeCelIJn 26Dans son Reinhart Fuchs
- Page 41 and 42: Tiecelijn 26als reynaerdie en de li
- Page 43 and 44: Tiecelijn 266 Game of Thrones is ee
- Page 45 and 46: Artikel / Tiecelijn 26vAn den beIAA
- Page 48 and 49: TIeCelIJn 26Een klepel doet ons mee
- Page 50: TIeCelIJn 26Voor de middeleeuwer wa
- Page 53 and 54: Tiecelijn 26Kriekeputte als locus t
- Page 55 and 56: Tiecelijn 26en dier gemeden oord. 1
- Page 57 and 58: Tiecelijn 26vertaling van A 2582. D
- Page 59 and 60: Tiecelijn 26Omdat er kwalijke dampe
- Page 61 and 62: Tiecelijn 26Een andere versie van d
- Page 63 and 64: Tiecelijn 26hun ongeluk tegemoet en
- Page 65 and 66: Tiecelijn 26dichter van Reynardus v
- Page 67 and 68: Tiecelijn 2632 ‘Hier … de poort
- Page 69 and 70: Tiecelijn 26het licht omdat anders
- Page 71 and 72: Tiecelijn 26• Rik van Daele, Ruim
- Page 73 and 74: Tiecelijn 26Gravure: Jean de la Fon
Tiecelijn <strong>26</strong>liep dwars door de latere Nederlanden en zou bepalend zijn voor de verdere geschiedenisvan onze contreien. Maar de leidende adel van Lotharingia liet zichniet zomaar inlijven. Meer dan honderd jaar lang zouden de Oost-Frankischevorsten hun tanden breken op hun streven naar autonomie. Daarbij kregen zeook te maken met de inmenging van de West-Frankische koningen.De gebeurtenissen rond de vacante troon van Lotharius II doen denken aanGame of Thrones. 6 Adellijke families – de Ragnariden, Matfriedingers en Konradijnen,met variabele claims en verwantschappen met Karolingische prinsenen prinsessen – streden om de macht, daarbij noodzakelijkerwijs rekeninghoudend met de heersers van het Oosten en het Westen.Arnulf van Karinthië, die ‘een Karel Martel had gedaan’ door een enormNoormannenleger te vernietigen bij Leuven (denk aan: ‘Zij werden met honderdenen duizenden de Dijle ingedrongen, zodat de stroom gestuwd werden verderop droog kwam te staan’ 7 ) werd koning van Oost-Francië en in 895installeerde hij zijn vijfentwintigjarige natuurlijke zoon Zwentibold (870/71-900) als puppet king over Lotharingia. Deze exotische naam, die nog steeds totde verbeelding spreekt en een eigen leven is gaan leiden, heeft sommige historiciertoe bewogen te beweren dat Zwentibold een Tsjech was die op Arnulfsuitnodiging met tweeduizend barbaarse kri<strong>jg</strong>ers het Karolingische gebied wasbinnengetrokken. De waarheid is dat Zwentibolds naam ontleend was aan zijnBoheemse dooppeter Svatopluk, op dat moment een bondgenoot van zijn vader.8 Zwentibold wordt vandaag beschouwd als een incompetente vorst die ernooit in slaagde de lokale adel te beteugelen en zijn kracht verspeelde in zinlozemilitaire campagnes. 9Listen en lagen van Reginar LanghalsDit is de context waarin onze man op het toneel verschijnt. Reginar (850-915) is op dat moment graaf van Haspengouw en Henegouwen. Reginars moederwas een dochter van Lotharius I, geschaakt door graaf Giselbert. Daarmeebeschikt Reginar niet alleen over ambten, lenen en allodiale goederen in hetMaasgebied, in Brabant, in de Ardennen en in de Eifel – hij is ook een kleinzoonvan de keizer Lotharius, en zich sterk bewust van zijn Karolingische afkomst,waardoor hij ambities heeft die veel verder strekken dan zijn geërfdelanden en titels. 10 Nog voor de troonsbesti<strong>jg</strong>ing van Zwentibold was Reginareen centrale politieke speler die zijn eigen agenda binnen Lotharingia voerde~ 25 ~