jg 26 jaarboek 6 - Reynaertgenootschap

jg 26 jaarboek 6 - Reynaertgenootschap jg 26 jaarboek 6 - Reynaertgenootschap

reynaertgenootschap.be
from reynaertgenootschap.be More from this publisher
12.07.2015 Views

TIeCelIJn 26Sleutel voor ons onderzoek is ‘Reginar’, niet de naam, maar wel de historischefiguur die deze naam draagt. Niet de etymologie, maar de geschiedwetenschapis onze leidraad.In dit artikel schuif ik één figuur naar voren. Een dikke 250 jaar voorVan den vos Reynaerde op schrift werd gesteld, leefde er een man die Reginarheette 4 en vele vossenstreken uithaalde, maar zo slecht door de geschiedschrijvingis bedeeld dat zijn naam nog maar weinig herinneringenoproept. Ook de vossenjagers van de twintigste en eenentwintigste eeuwhebben hem in het duister laten verwijlen, ondanks hardnekkige associatiesin de achttiende en negentiende eeuw. Vandaag zou ik graag Reginarszware grafsteen lichten.De troon van LotharingenHet is het midden van de negende eeuw. Sinds Karel de Grote en zijn zoonLodewijk de Vrome van het toneel waren verdwenen, leek het licht uit tezijn in West-Europa en de Karolingische renaissance had haar beste tijd gehad.Noormannen en Saracenen zetten het rijk al een hele tijd onder druk.Even later zouden ook de Magyaren op het toneel komen. Het zou nog ergerworden voor het beter werd: de IJzeren Eeuw stond voor deur. De werkingvan de Frankische clanstructuur en het erfrecht, geregeld door de Lex Salica,zorgden ervoor dat het uitgestrekte Karolingische rijk sneller uit elkaar vieldan Karel het had kunnen opbouwen. Lodewijks zonen voerden een bittere,onderlinge strijd die pas werd gestaakt met het Verdrag van Verdun (843).De rijksdeling in Francia Occidentalis (proto-Frankrijk), Francia Orientalis(proto-Duitsland) en Media Francia was een feit. Het middelste gebiedstrekte zich langgerekt uit van Friesland in het noorden tot Italië in het zuidenen viel toe aan Lotharius, de oudste zoon. Toen Lotharius stierf viel MediaFrancia in drie stukken uit elkaar en Lotharius II erfde het noordelijkegebied dat liep van Friesland tot het meer van Genève. Dit noordelijke gebiedwerd ‘regnum quondam Lotharii’, ‘Lotharii regnum’ en vanaf het einde vande tiende eeuw ‘Lotharingia’ genoemd. 5Na de dood van Lotharius II werd Lotharingia de speelbal van de twee andereFrankische rijksdelen. Maar bij het Verdrag van Ribemont (880) haaldede Oost-Frankische koning de bovenhand. Hij verkreeg dat Lotharingia volledigaan zijn rijksdeel werd toegevoegd. De grens tussen Oost- en West-Francia~ 24 ~

Tiecelijn 26liep dwars door de latere Nederlanden en zou bepalend zijn voor de verdere geschiedenisvan onze contreien. Maar de leidende adel van Lotharingia liet zichniet zomaar inlijven. Meer dan honderd jaar lang zouden de Oost-Frankischevorsten hun tanden breken op hun streven naar autonomie. Daarbij kregen zeook te maken met de inmenging van de West-Frankische koningen.De gebeurtenissen rond de vacante troon van Lotharius II doen denken aanGame of Thrones. 6 Adellijke families – de Ragnariden, Matfriedingers en Konradijnen,met variabele claims en verwantschappen met Karolingische prinsenen prinsessen – streden om de macht, daarbij noodzakelijkerwijs rekeninghoudend met de heersers van het Oosten en het Westen.Arnulf van Karinthië, die ‘een Karel Martel had gedaan’ door een enormNoormannenleger te vernietigen bij Leuven (denk aan: ‘Zij werden met honderdenen duizenden de Dijle ingedrongen, zodat de stroom gestuwd werden verderop droog kwam te staan’ 7 ) werd koning van Oost-Francië en in 895installeerde hij zijn vijfentwintigjarige natuurlijke zoon Zwentibold (870/71-900) als puppet king over Lotharingia. Deze exotische naam, die nog steeds totde verbeelding spreekt en een eigen leven is gaan leiden, heeft sommige historiciertoe bewogen te beweren dat Zwentibold een Tsjech was die op Arnulfsuitnodiging met tweeduizend barbaarse krijgers het Karolingische gebied wasbinnengetrokken. De waarheid is dat Zwentibolds naam ontleend was aan zijnBoheemse dooppeter Svatopluk, op dat moment een bondgenoot van zijn vader.8 Zwentibold wordt vandaag beschouwd als een incompetente vorst die ernooit in slaagde de lokale adel te beteugelen en zijn kracht verspeelde in zinlozemilitaire campagnes. 9Listen en lagen van Reginar LanghalsDit is de context waarin onze man op het toneel verschijnt. Reginar (850-915) is op dat moment graaf van Haspengouw en Henegouwen. Reginars moederwas een dochter van Lotharius I, geschaakt door graaf Giselbert. Daarmeebeschikt Reginar niet alleen over ambten, lenen en allodiale goederen in hetMaasgebied, in Brabant, in de Ardennen en in de Eifel – hij is ook een kleinzoonvan de keizer Lotharius, en zich sterk bewust van zijn Karolingische afkomst,waardoor hij ambities heeft die veel verder strekken dan zijn geërfdelanden en titels. 10 Nog voor de troonsbestijging van Zwentibold was Reginareen centrale politieke speler die zijn eigen agenda binnen Lotharingia voerde~ 25 ~

Tiecelijn <strong>26</strong>liep dwars door de latere Nederlanden en zou bepalend zijn voor de verdere geschiedenisvan onze contreien. Maar de leidende adel van Lotharingia liet zichniet zomaar inlijven. Meer dan honderd jaar lang zouden de Oost-Frankischevorsten hun tanden breken op hun streven naar autonomie. Daarbij kregen zeook te maken met de inmenging van de West-Frankische koningen.De gebeurtenissen rond de vacante troon van Lotharius II doen denken aanGame of Thrones. 6 Adellijke families – de Ragnariden, Matfriedingers en Konradijnen,met variabele claims en verwantschappen met Karolingische prinsenen prinsessen – streden om de macht, daarbij noodzakelijkerwijs rekeninghoudend met de heersers van het Oosten en het Westen.Arnulf van Karinthië, die ‘een Karel Martel had gedaan’ door een enormNoormannenleger te vernietigen bij Leuven (denk aan: ‘Zij werden met honderdenen duizenden de Dijle ingedrongen, zodat de stroom gestuwd werden verderop droog kwam te staan’ 7 ) werd koning van Oost-Francië en in 895installeerde hij zijn vijfentwintigjarige natuurlijke zoon Zwentibold (870/71-900) als puppet king over Lotharingia. Deze exotische naam, die nog steeds totde verbeelding spreekt en een eigen leven is gaan leiden, heeft sommige historiciertoe bewogen te beweren dat Zwentibold een Tsjech was die op Arnulfsuitnodiging met tweeduizend barbaarse kri<strong>jg</strong>ers het Karolingische gebied wasbinnengetrokken. De waarheid is dat Zwentibolds naam ontleend was aan zijnBoheemse dooppeter Svatopluk, op dat moment een bondgenoot van zijn vader.8 Zwentibold wordt vandaag beschouwd als een incompetente vorst die ernooit in slaagde de lokale adel te beteugelen en zijn kracht verspeelde in zinlozemilitaire campagnes. 9Listen en lagen van Reginar LanghalsDit is de context waarin onze man op het toneel verschijnt. Reginar (850-915) is op dat moment graaf van Haspengouw en Henegouwen. Reginars moederwas een dochter van Lotharius I, geschaakt door graaf Giselbert. Daarmeebeschikt Reginar niet alleen over ambten, lenen en allodiale goederen in hetMaasgebied, in Brabant, in de Ardennen en in de Eifel – hij is ook een kleinzoonvan de keizer Lotharius, en zich sterk bewust van zijn Karolingische afkomst,waardoor hij ambities heeft die veel verder strekken dan zijn geërfdelanden en titels. 10 Nog voor de troonsbesti<strong>jg</strong>ing van Zwentibold was Reginareen centrale politieke speler die zijn eigen agenda binnen Lotharingia voerde~ 25 ~

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!