jg 26 jaarboek 6 - Reynaertgenootschap

Tiecelijn 26van zijn tijd. Het is zelfs mogelijk dat Nivardus de etymologie van de naamReynaert uit het Germaanse woord ‘regin’ (raad) kende, en daarom bewustdeze naam verkoos. Volgens mij is het even aannemelijk dat hij de naam ontleendeaan ouder materiaal dat mondeling of schriftelijk circuleerde in Vlaanderenen Noord-Frankrijk. Maar dat wijzigt niets aan onze vraag waarom devos de naam Renart/Reynaert/Reinardus ooit toebedeeld kreeg.Bij de voorstelling van Tiecelijn 25 in november 2012 gaf Joris Reynaert eenlezing over het begrip reynaerdie. 1 Hij ging in op de etymologische oorsprongvan de naam Reynaert en wees daarbij op de Germaanse persoonsnaam Reginhard,die door de samenstelling ‘regin/ragin’ (raad) en ‘hard’ (sterk) de betekenisheeft van de oordeelkundige, verstandige of wijze. Zowel in Van den vos Reynaerde(reynaerdie) als in de Roman de Renart (‘Si ai maint bon conseil done / Parmon droit non ai a non Renart’, vertaald: ‘Ik heb heel vaak goede raad gegeven;het is terecht dat ik de naam Reynaert draag’) 2 wekt onze vos de schijn dat hijzich bewust is van de betekenis van zijn eigen naam. Joris Reynaert wijst eropdat de etymologische kennis van een Franse auteur omstreeks 1200 een intrigerendekwestie is.Op basis van dezelfde vaststelling heeft Jacob Grimm getracht aan te tonendat de vos al in de vroege middeleeuwen de naam Reynaert (of een oudere variantervan) kreeg, in de tijd dat de etymologische betekenis van de naam nogbekend was. Volgens hem was dat ten laatste in de zesde eeuw nog het geval.‘Reynaert de vos’ betekende dan van meet af aan ‘raadgever vos’. 3In dit artikel verken ik een heel andere mogelijkheid, namelijk dat het bekendeFranse vers in de Roman de Renart of de reynaerdie in Van den vos Reynaerdehelemaal niet verwijzen naar de etymologische betekenis van de naam, maarwel naar de spreekwoordelijke betekenis. Degene die de vos zijn naam toebedeelde,hetzij Nivardus of eender wie voor hem, verwees dan naar een figuurdie Reynaert heette (of, opnieuw, een oudere variant van de naam droeg) enbekend stond om zijn doortrapte raad, listigheid en andere vossenstreken.Het lijkt me boeiend om na te gaan of er diep onder de Reynaertstof misschieneen andere figuur met de naam Reinardus/Renart/Reynaert verborgenzit en of er, in de periode voorafgaand aan de wordingsgeschiedenis vande Reynaertmaterie, een figuur heeft geleefd die zo heette en wiens levenbiografische overeenkomsten vertoont met de Reynaert die we kennen uithet verhaal. Het is niet mijn bedoeling om aan te tonen dat de auteurs inhun satire rechtstreeks naar deze persoon verwijzen. Wel wil ik een verbandonderzoeken tussen Reynaert het personage en Reinardus de naamdrager.~ 23 ~