jg 26 jaarboek 6 - Reynaertgenootschap

Tiecelijn 26naam van Ovidius, de zogenaamde pseudo-ovidiaanse werken, o.a. het in eeneerder verschenen jaarboek Tiecelijn opgenomen Ovidius de lupo. 14 Meestalgaat het om liefdesgedichten, daar Ovidius in de middeleeuwen grote faamgenoot als praeceptor amoris, leermeester in de liefde. Vooral op basis van zijnArs amatoria, een leerdicht over de liefde, maar ook in andere werken van zijnhand zoals de Amores, Heroides en Metamorphoses speelt de liefde een groterol. De middeleeuwse, pseudo-o vidiaanse teksten zijn doorgaans in elegischedisticha geschreven, zoals ook veel van Ovidius’ eigen werk, en hebben nieteen metamorfose als onderwerp. 15Altera sed nostris is een van de vele middeleeuwse satirische teksten waarin deuitspattingen van geestelijken aan de kaak worden gesteld en belachelijk gemaakt.Een aardig, eveneens in het Latijn geschreven, voorbeeld is het zogenaamde Concilievan Remiremont (circa 1150), gesitueerd in de Lotharingse abdij van Remiremont.In dit parodiërende strijdgedicht wordt in een nonnenklooster gediscussieerdover de vraag of geestelijken dan wel ridders de beste minnaars zijn. 16 Bijde opening van dit concilie wordt bij wijze van evangelielezing voorgelezen uit deArs amatoria van Ovidius. Ook in de volkstalige literatuur worden monniken enpastoors graag in hun hemd gezet, bijvoorbeeld in de Franse fabliaux, Van den vosReynaerde en in Boccaccio’s Decamerone. 17 Overigens zijn het meestal monnikenen pastoors die het niet zo nauw nemen met het celibaat, en niet bisschoppen, diejuist vaker beticht worden van hebzucht en simonie. 18Ik heb geprobeerd in mijn vertaling de dubbelzinnigheid van het gedichtenigszins te handhaven door termen als priester, priesteres en tempel te gebruikenin plaats van bisschop, abdis en kerk. Soms was er niet aan te ontkomenom wat explicieter te zijn; vertalen is nu eenmaal verschralen.NOTEN1 Het Latijn heeft fl amineas transfi xit fl amma medullas, letterlijk: een vlam doorboordehet priesterlijke merg. Een woordspel (fl amma-fl amen) dat de priester als een vurig mankenschetst?2 De vertaling, in zesvoetige jamben, is gebaseerd op de editie van Anderson (Anderson1975).3 Zie Anderson 1975, p. 17, voor een afbeelding van het betreffende blad. Een recenteeditie van de Metamorphoses is: Ovidius, Metamorphoses, ed. R.J. Tarrant, Oxford, 2004; een~ 207 ~