jg 26 jaarboek 6 - Reynaertgenootschap

tiecelijn 26alle slag, bedelaars en hoeren incluis. Levensechte ‘Madrileños’ kortom, ‘hetblinkend koren en het ruisend kaf ’.Hierna wordt weer een interpreterende blik geworpen op het schilderij ‘Eenhond tegen de stroom vechtend’:De schilder blaft naar de verschijning van zijn eigen Zelf –iets wat zijn hand heeft aangericht,onttrokken aan het vroegere naïeve vergezicht.Er is opnieuw algemeen sprake van ‘de schilder’, die zich duidelijk niet goedin zijn vel voelt, want hij ‘blaft naar de verschijning van zijn eigen Zelf ’. Dat‘Zelf ’ vormt zijn diepere, beangstigende ‘ik’, zijn zogenaamde identiteitsessentieen veroorzaakt een schokeffect. Zonder hondje was het schilderij nog een naïefvergezicht: een water-, zand- en luchtlandschap. Nu hij – of beter: zijn hand –de hondenkop eraan toegevoegd heeft, is het schilderij een verontrustendeexistentiële spiegel geworden, exemplarisch voor zijn levenssituatie. Goyastaat op de rand van de waanzin oog in oog met zijn door de spartelende hondverpersoonlijkte Zelf, dat uit het zand / de golven is komen opduiken. Hijkampt met zijn eigen levensbedreigende demonen.De kijker-lezer gaat in dat beeld onmiskenbaar een eind mee, wordt erdoormeegesleept en raakt gefascineerd, maar staat al even snel met beide voeten opde grond:Het is maar verf – gedroogde aarde,gruis en het vermalend ritmevan de vijzel, de patina vanwat ik zie als ik hem zie –maar het weekt, als lang door spuug bevochtigd eiwitin het miasma van het doek,de dingen los die ik me zelf herinner:De dichter lijkt eerst doelbewust te willen relativeren en ontkracht de nogalemotionele voorafgaande verzen met de woorden dat het ‘maar verf ’ is. De illusiedat het schilderij wel eens iets fundamenteels zou kunnen verbeelden, wordthiermee abrupt doorbroken. In werkelijkheid bestaat het slechts uit wat verouderdegrondstoffen, die de schilder toentertijd weliswaar nog ambachtelijk heeftmoeten mengen. (Het lyrische subject ‘ziet’ hem tussen de liggende streepjes ingedachten als het ware aan het werk en ziet ‘hem’ ook metaforisch verschijnen~ 180 ~