jg 26 jaarboek 6 - Reynaertgenootschap

tiecelijn 26Misschien valt het hierna te bespreken gedicht ‘Goya als hond’ in dat opzichtwel als een kunstfilosofisch statement of antwoord op Steiner (en anderen) tebeschouwen. Dat Hertmans in zijn essaybundel expliciet naar Goya (en ookBeethoven en Schubert, die óók figureren in Goya als hond) blijkt te verwijzen,mag daarbij een leuke, zij het dan veeleer toevallige knipoog zijn.Het titelgedicht ‘Goya als hond’ staat op zichzelf, is zelf een volwaardigkunstwerk. Het stáát er. Maar het refereert natuurlijk in de titel al explicietaan Goya’s schilderij ‘El perro’. Men zou het gedicht overhaast louter als eeninterpretatie van of reactie op dat werk kunnen duiden in een voor de hand liggende1:1-relatie. Hertmans heeft het tafereel met het hondje zeker opnieuwtot leven gewekt door het meermaals grondig te doorleven. Bij nader toezienblijkt het gedicht evenwel veel meer te zijn dan enkel een empathische dialoogmet het genoemde schilderij. 2 Indirect combineert Hertmans in ‘Goya alshond’ via perspectiefwissels sowieso al beide rollen: zowel die van zogenaamdobjectief criticus met het scherpe oordeel als van betrokken en iets inschikkelijkerhermeneuticus. Daarnaast fungeert hij nog afwisselend als eigenzinnigbiograaf, kunstkenner, psychoanalyticus, semioticus, museumbezoeker, historicus,toerist, … Op zijn minst een schizoïde situatie. Het mag dan ook duidelijkzijn dat het gedicht meer doet dan het schilderij ‘Een hond tegen de stroomvechtend’ poëtisch bespreken, recenseren, bekritiseren of becommentariëren.‘Goya als hond’ beschrijft het niet alleen op de meest uiteenlopende manieren,het herinterpreteert het werk ook vanuit vele invalshoeken, vult opgemerktelege plekken en creëert er nieuwe bij. Het gedicht wil meer zijn dan een (her)interpreterende versie van het originele schilderij en slaagt daar ook in: hetoverstijgt dat ene tafereel, het grijpt noodzakelijkerwijs hoger en verder omdathet nu eenmaal in verbinding staat met zoveel andere elementen, feitelijk enassociatief. Hoe die boeiende dynamiek in zijn werk gaat, neem ik in het hiernavolgende leesverslag onder de loep. 3Een chronologisch interpreterend leesverslagBij de aantekeningen op het eind van Hertmans’ gedichtenbundel Goya als hond 4staat een zwart-witreproductie afgebeeld van het bekende schilderij ‘Een hondtegen de stroom vechtend’ van de veelzijdige Spaanse kunstenaar Francisco Joséde Goya y Lucientes (1746-1828). Het drieënhalf bladzijden tellende titelgedicht 5opent nochtans niet onmiddellijk met een verwijzing naar dat specifieke werk:~ 176 ~