jg 26 jaarboek 6 - Reynaertgenootschap

tiecelijn 26one, inseparable’ (p. 388). De ‘oneness’ die de auteur vooropstelt, is niet alleenlichamelijk maar ook spiritueel of psychisch van aard: ze maakt van de geliefdendie elkaar in hun ‘ziel’ raken een ondeelbare twee-eenheid. De ‘ziel’ is voorhem een kernbegrip dat hij hooguit vaag en tautologisch als volgt definieert:‘the soul being that for ever unknowable reality which causes us to rise intobeing’. 25Wat er ook van zij, de liefde die de betrokkenen in een soort roes weet tebrengen, bij voorkeur omschreven als ‘spell’, ‘ecstasy’ of ‘rapture’, komt zonderuitzondering tot stand in een antiburgerlijke omgeving, in de periferie van degeordende maatschappij, liefst buiten het huwelijk. De liefde die tot eenheidleidt, lijkt niet bestand tegen opgelegde of overgeleverde patronen, is wezenlijkoverspelig, tegendraads en kortstondig. Dat geldt bij uitstek voor Helena enSigismund in het Wagneriaanse The Trespasser, maar ook voor Ursula en Winifredin Th e R a i n b , o voor w Hannele en Alexander Hepburn in The Captain’sDoll. Hoewel een liefdesrelatie in theorie partners veronderstelt van dezelfdesociale klasse (‘the same class and race’), zoals Constance bij zichzelf bedenktvoor ze boswachter Mellors ontmoet, 26 blijkt telkens weer dat passionele liefdealle onderscheid tussen rang en stand doorbreekt en juist daarom een kans vanbestaan heeft.Hoewel Lawrence er nooit helemaal in geslaagd is een coherente liefdestheorieop te bouwen, heeft hij in Fantasia of the Unconscious en Psychoanalysisand the Unconscious een ernstige poging daartoe ondernomen. Zonder op detailsin te gaan, komt het erop neer dat liefde een natuurlijke respons is vande ‘plexus solaris’ (de zenuwbundel in de onderbuik van de mens/man) en de‘cardiac plexus’ (de zenuwbundel ter hoogte van het hart) op kosmologischekrachten. Volgens Lawrence bepalen the ‘sun-principle’ en ‘the moon-principle’de liefde tussen man en vrouw. Op basis van niet altijd even samenhangendeargumenten komt hij uiteindelijk tot déze conclusie: ‘Woman is really polarizeddownwards, towards the centre of the earth. Her deep positivity is in thedownward flow, the moon-pull. And man is polarized upwards, towards thesun and the day’s activity’. 27 Die tegenstrijdige krachten hebben niets van doenmet het duistere onderbewuste waaraan Sigmund Freud de liefdesdrift van demens/man toeschrijft, maar alles met vormen/niveaus van bewustzijn die zichin het bloed, het hart, het brein, de baarmoeder e.d. op een dynamische enspontane manier manifesteren. 28Lawrence heeft zich de laatste tien jaar van zijn leven met hand en tand verzettegen de opvattingen van Freud over het moeder- en vadercomplex, het incest-~ 152 ~