SAW DC 43 Doelen sociaal-cultureel werk - Profi-leren

DC43Doelen sociaal-cultureel werkper werkterrein1 InleidingAls sociaal-cultureel werker sta je midden in de samenleving en heb je met veel verschillendedoelgroepen te maken. Het werkgebied is groot en er zijn veel doelen te verwezenlijken.In dit thema geven we inzicht in de doelen per werkterrein.De inhoud van dit thema:2 Doelen sociaal-cultureel werk3 Doelen per werkterrein1SAW DC 43 Doelen sociaal-cultureel werk per werkterrein1

2 Doelen sociaal-cultureel werkDe doelen voor het sociaal-cultureel werk zijn door verschillende instellingen omschreven.Ook uit de Wet maatschappelijke ondersteuning kun je doelen halen. We geven er hierondereen aantal.Volgens de beroepsbeschrijving sociaal-cultureel werk van Movisie is de sociaal-cultureelwerker gericht op de participatie en het functioneren van burgers in de samenleving en ophet volgende doel.Doel sociaal-cultureel werk volgens MovisieHet doel van het sociaal-cultureel werk is het vergroten van het individuele welzijn en dat vangroepen en samenlevingsverbanden.In de Wet maatschappelijke ondersteuning zijn negen prestatievelden genoemd. Met alleprestatievelden heeft het sociaal-cultureel werk van doen. De doelen die je hier voor hetsociaal-cultureel werk uit kunt halen, zijn de volgende.Doelen sociaal-cultureel werk naar aanleiding van de Wet maatschappelijke ondersteuning1 verbeteren woon-, werk- en leefklimaat in buurten2 bevorderen van participatie, integratie en welbevinden van bewonersOok in het functieboek van de CAO-Welzijn en Maatschappelijke Dienstverlening staateen doel voor het sociaal-cultureel werk.Doel sociaal-cultureel werk CAO-Welzijn en Maatschappelijke DienstverleningOndersteuning van de doelgroep door het bieden van activiteiten om de zelfstandigheid enzelfwerkzaamheid van de doelgroep te vergroten en verbetering van het woon-, werk- en leefklimaatte bewerkstelligen.Je ziet dat in alle definities ongeveer dezelfde aspecten zitten. De belangrijkste aspecten vanhet sociaal-cultureel werk in deze definities zijn samengevat:• zowel op individuen als op groepen en samenlevingsverbanden gericht;• gericht op wonen, werken en samenleven;• bevorderen van welzijn, participatie en integratie;• zelfstandigheid en zelfwerkzaamheid verbeteren.2SAW Digitale Content

Het sociaal-cultureel werk is zo breed dat jet het werk eigenlijk niet in een paar doelenkunt vangen. Hieronder zie je de meest voorkomende.2Doelen sociaal-cultureel werk:• recreatie• ontmoeting• educatie• ondersteuning• creativiteit• informatie en advies• ontplooiing• participatie• emancipatie• zelfstandigheid en zelfredzaamheid• integratie• activering• samenhang bevorderen• leefbaarheid bevorderen• preventie• begeleiding• opvangBij de beschrijving van de verschillende werkterreinen en de doelen hieronder zul je ziendat deze doelen vrijwel op alle werkterreinen aan de orde zijn. Ontmoeting is bijvoorbeeldniet alleen voorbehouden aan het werkterrein recreatie en ontmoeting maar komt in allewerkterreinen terug. Waar het bij onderstaande beschrijving van de doelen per werkterreinom gaat, is dat er accentverschillen zijn en dat de invalshoek per werkterrein een andereis. Om het onderscheid duidelijk te maken, noemen we daarom per werkterrein alleen debelangrijkste van bovengenoemde doelen.SAW DC 43 Doelen sociaal-cultureel werk per werkterrein3

3 Doelen per werkterreinOmdat er zoveel doelgroepen zijn en het werk zo divers is, wordt het werk in verschillendewerkterreinen ingedeeld.Movisie deelt het werkterrein in vier verschillende gebieden in. Deze werkterreinen nemenwe als leidraad voor de beschrijving van de doelen van het sociaal-cultureel werk. Zij sluitenaan bij de doelen, taken en activiteiten die in het boek Sociaal-Cultureel Werk saw 4 inhet thema over sociale en maatschappelijke kwesties genoemd zijn. Over alle werkterreinenzijn in dat boek thema’s geschreven.Werkterreinen:• samenlevingsopbouw• ontmoeting en recreatie• kunst en cultuur• educatie en burgerschapsvorming33.1 SamenlevingsopbouwMet samenlevingsopbouw wordt het werken aan het samenleven en samenwonen in wijkenen buurten bedoeld.Doel samenlevingsopbouwBijdragen aan het leef-, woon- en werkklimaat, de sociale samenhang, de participatie en integratievan bewoners.Samenlevingsopbouw kan op veel verschillende manieren gestalte krijgen. Bijvoorbeelddoor wijkraden en verenigingen te ondersteunen in hun contacten met de gemeente endoor een cursus vergaderen voor hen te organiseren. Je informeert hen bijvoorbeeld oversubsidiemogelijkheden en wet- en regelgeving. Je adviseert hen over mogelijke activiteitenals het organiseren van een informatiemarkt of helpt bij de organisatie daarvan.4SAW Digitale Content

Je kunt ook verbanden leggen tussen onderwijs en vrije tijd, of tussen onderwijs en opvangvan schoolkinderen. Bijvoorbeeld door mee te denken over of het organiseren van naschoolseactiviteiten en de afstemming met de naschoolse opvang, onderwijs en sport. Ofdoor een huiswerkgroep voor tieners te organiseren in samenwerking met het voortgezetonderwijs.Samen met woningbouwcorporaties, de politie en de gemeente kun je werken aan de veiligheidin buurten in flatgebouwen. Je organiseert bijvoorbeeld portiekgesprekken. Dat zijngesprekken met mensen die samen één portiek delen. Die gesprekken gaan vaak over deproblemen die zij daarbij ervaren, over hun wensen om de omgeving te verbeteren of overhet realiseren van een gezamenlijke ruimte voor het organiseren van activiteiten.Je ondersteunt mensen die dat nodig hebben, bijvoorbeeld door projecten op te zetten overopvoeding, ter voorkoming van sociaal isolement, voor administratieve ondersteuning,enzovoort.Aan het verbeteren van het werkklimaat draag je bijvoorbeeld bij door stageplekken tecreëren en medewerkers die in een traject op weg naar werk zitten, te begeleiden. Maar jekunt ook projecten starten die de link leggen tussen ondernemers in de buurt en de bewoners.Je kunt ondernemers bijvoorbeeld vragen om activiteiten te sponsoren. Of je organiseerteen kunstroute langs alle winkels, met kunstobjecten in de etalages.Is de gezondheid van bewoners in gevaar door vervuilende bedrijven of een straat met veelverkeer, dan kun je samen met de bewoners en de GGD dit probleem bespreekbaar makenbij de gemeente. Hetzelfde geldt voor andere milieuproblemen. Je kunt ook voorlichtingsbijeenkomstenorganiseren over gezondheids- en milieuproblemen en daar deskundigesprekers voor uitnodigen.Jouw taak als sociaal-cultureel werker bij al deze activiteiten is de initiatiefnemers ondersteunenen begeleiden, hen mobiliseren en activeren en hun zelfstandigheid en zelfredzaamheidbevorderen Vaak zijn taken in het kader van samenlevingsopbouw voorbehoudenaan collega’s op HBO niveau. Is dat het geval dan zorg je ervoor dat je de link legttussen de bewoners en je collega.SAW DC 43 Doelen sociaal-cultureel werk per werkterrein5

Hieronder zie je een aantal projecten in de gemeente Bergen.Projecten in de wijkVia het wijkgericht werken kunnen in woonwijken projecten worden opgezet voor dingenwaaraan de inwoners zelf prioriteit geven. Het kan om kleinigheidjes gaan zoals het plaatsenvan een hekje of een knipperlicht, maar dat is zo kleinschalig dat de omschrijving ‘project’ misschienwat te ruim in het jasje zit. We geven u een paar voorbeelden die in omvang oplopen endus gaan van ‘projectje’ naar ‘project’.In Egmond aan den Hoef werd op verzoek van de inwoners een jeu de boulesbaan aangelegd.Klein project, maar met groot plezier ontvangen.In het centrum van Schoorl wilden de centrumbewoners meer geur en fleur in hun omgevingen samen met hen werd besloten hanging baskets (bloemenmanden aan palen) te plaatsen.In de wijk Saenegheest in Bergen werd een groot rioleringsproject aangepakt in nauw overlegmet de inwoners.De Zeeweg (binnen de bebouwde kom) ging volledig op de schop na intensief overleg met deinwoners van Bergen aan Zee.Samengevat zijn de belangrijkste doelen van samenlevingsopbouw:• samenhang bevorderen;• leefbaarheid (leef-, woon- en werkklimaat) bevorderen;• integratie stimuleren;• participatie bevorderen;• activering;• ondersteuning.6SAW Digitale Content

3.2 Ontmoeting en recreatieDe meeste sociaal-cultureel werkers werken op het gebied van ontmoeting en recreatie.Ontmoeting en recreatie heeft een belangrijke rol in de samenleving. Het brengt mensenmet elkaar in contact, zorgt zo voor samenhang en onder de bewoners in een buurt en eengoed leefklimaat.Doel ontmoeting en recreatieOntmoeting en recreatie hebben tot doel de leefbaarheid, participatie, integratie en samenhangin een wijk of buurt te bevorderen door bewoners in de gelegenheid te stellen kennis metelkaar te maken, elkaar te leren kennen en met elkaar activiteiten te doen.Het zijn doorgaans ontspannende, leuke activiteiten die mensen uitnodigen met elkaar tecommuniceren en een sociaal netwerk op te bouwen. De activiteiten zijn voor iedereentoegankelijk en laagdrempelig. Dat wil zeggen dat bewoners er gemakkelijk op af stappenen dat er geen financiële drempel is. Vaak zijn deze activiteiten een vindplaats voor vrijwilligers.Het vrijwilligerswerk heeft voor de vrijwilligers zelf meestal ook de functie vanontmoeting.Ontmoeting en recreatie kan op verschillende manier gestalte krijgen, bijvoorbeeld doorsportactiviteiten, een ontmoetingsruimte voor ouderen, spelmiddagen voor kinderen,clubactiviteiten, disco voor tieners, naschoolse activiteiten, buurtfeesten, enzovoort. Ontmoetings-en recreatieve activiteiten hebben ook vaak een opvangfunctie voor kinderen,tieners of ouderen. Denk maar aan de naschoolse activiteiten voor kinderen, activiteitenvoor ouderen om vereenzaming te voorkomen of de openstelling van ruimten voor tienersen jongeren die anders op straat rond zouden hangen.SAW DC 43 Doelen sociaal-cultureel werk per werkterrein7

Hieronder zie je een voorbeeld van een multicultureel ontmoetingsproject in Den Haag.Het project ‘Multiculturele Ontmoeting’ beoogt communicatie en acceptatie tussen de autochtonenen allochtonen in de Haagse achterstandswijken Laak, Spoorwijk en Rijswijk te vergroten.Door middel van allerlei activiteiten op het gebied van cultuur (jaarkalender: culturele feestenen gedenkdagen van allerlei geloofsrichtingen, creatieve activiteiten, zoals cultureel koken,multicultureel theater, enzovoort), sport (voetbal met diverse etnische wijkbewoners, judoen Taekwondo) en recreatie (speciale activiteiten tijdens kleine schoolvakanties) bieden wijmogelijkheden voor verschillende etnische ontmoetingen. Ook ouders of familie en vriendenworden er bij betrokken. Sportverenigingen, scholen, wijkinstanties, diverse gebedshuizen enwoningbouwverenigingen worden hierbij ingezet.De activiteiten zijn erop gericht om een duurzaam, laagdrempelig contact tot stand te brengen,waardoor een dialoog wordt aangegaan over elkaars achtergronden, culturen en leefwerelden.Dit alles in het kader van preventie: het bevorderen van actief burgerschap en participatie vanallochtone en autochtone jongeren in de samenleving, met name begeleiding van kwetsbarejongeren en het tegengaan van sociaal isolement en zo het voorkomen van overlast en probleemgedrag.Samengevat zijn de belangrijkste doelen op het terrein van ontmoeting en recreatie:• ontmoeting;• recreatie;• opvang;• integratie;• activering;• leefbaarheid bevorderen.8SAW Digitale Content

3.3 Kunst en cultuurActiviteiten op het gebied van kunst en cultuur kunnen bruggen creëren tussen individuelemensen en tussen culturen.Doel kunst en cultuurCulturele activiteiten hebben tot doel mensen met elkaar te verbinden ongeacht leeftijd ofafkomst. Kunst heeft als doel mensen op een andere manier naar dingen te laten kijken en dedagelijkse realiteit op een andere manier te laten ervaren.Activiteiten op het gebied van kunst en cultuur laten mensen anders naar elkaar kijkenen zetten aan tot dialoog. Ze dagen uit om na te denken, te filosoferen en met elkaar vangedachten te wisselen. Ze stimuleren om creatief aan de slag te gaan: nieuwe oplossingenvoor problemen te bedenken, nieuwe combinaties te maken, toeval toe te laten, anders tedurven doen en andere wegen te bewandelen.Kunst en cultuur kan allerlei vormen aannemen. De eerder genoemde kunstroute bijvoorbeeld,of knutselclubs en graffiti, een tentoonstelling organiseren van kunstenaarsuit de buurt of van de schilderclub. Het kunnen ook activiteiten zijn op het gebied vandrama,taal, fotografie of dans. Je kunt een kindermusical organiseren of een circusvoorstelling,een gedichten- of verhalenwedstrijd uitschrijven of een tienerband oprichten.Hieronder een aantal activiteiten tijdens de jaarlijks terugkerende kunstroute in AmsterdamOud-West.Open Ateliers Oud-WestEen weekend lang zetten 98 kunstenaars van Oud-West hun deuren wagenwijd voor u open.Kunstenaars met verschillende disciplines doen mee: schilders, grafici, fotografen, keramisten,beeldhouwers, enzovoort. Ieder atelier heeft een Magenta kleurige vlag aan de gevel hangenzodat de ateliers op afstand herkenbaar zijn. De toegang is uiteraard gratis.Er zijn diverse extra activiteiten zoals muziek, een enorme luchtfoto ‘Buurt aan de Muur’ op degevel boven café Bax, een handgemaakt kunstenaarsboek, een etalageroute-wandeling ‘Werkaan de weg’ en een heuse kauwgom-collector in de centrale expositie Tetterode.SAW DC 43 Doelen sociaal-cultureel werk per werkterrein9

Samengevat zijn de doelen op het terrein van kunst en cultuur:• creativiteit;• educatie;• ontplooiing;• emancipatie;• integratie;• leefbaarheid bevorderen.10SAW Digitale Content

3.4 Educatie en burgerschapsvormingEducatie en burgerschapsvorming zijn alle activiteiten die gericht zijn op het vergroten vankennis en zelfredzaamheid.Doel educatie en burgerschapsvorming:Activiteiten ter vergroting van de kennis om zo de zelfredzaamheid en zelfstandigheid te bevorderenen mee te kunnen doen in de samenleving.Het gaat hierbij bijvoorbeeld om activiteiten gezondheidsinformatie en -voorlichting,inburgeringscursussen, taalcursussen, maar ook computercursussen, een vergadercursus, encursussen voor vrijwilligers. Alles wat met ‘leren’ te maken heeft, valt hieronder.Hieronder een voorbeeld van mogelijke activiteiten in samenwerking met een organisatievoor gezondheidsvoorlichting.Taken en activiteiten van de afdeling Gezondheidsvoorlichting en opvoeding (GVO) in EmmenDe GVO-functionarissen bieden op maat gesneden diensten aan, naar aanleiding van eengesignaleerd gezondheidsprobleem bij een bepaalde bevolkingsgroep.Een voorbeeld van een activiteit is het project ‘Jeugd deugt’. Waarbij jongeren inzicht wordtgeboden in mogelijke leefstijl en keuzes daarin, met participatie van de jongeren hierbij.DocumentatiecentrumHet documentatiecentrum ondersteunt peuterspeelzalen, scholen en welzijnsorganisaties bijprojecten en activiteiten in het kader van gezondheid, bevordering van gezond gedrag envoorkomen van ziekte.In het documentatiecentrum kunnen verschillende lesmaterialen en achtergrondinformatieover gezondheidsonderwerpen worden geleend. Het centrum biedt faciliteiten over de volgendeonderwerpen: ‘voeding’, ‘mondzorg’, relationele en seksuele vorming’, ‘geslachtsziekten’, ‘AIDSen veilig vrijen’, ‘sport en bewegen’, ‘pesten en sociaal emotionele vorming’, ‘dood, zelfdoding enhet rouwproces’, ‘alcohol, roden drugs’, ‘het schoolgezondheidsbeleid’.SAW DC 43 Doelen sociaal-cultureel werk per werkterrein11

De faciliteiten zijn:• uitleen van materiaal en advies aan studenten, leerlingen, leerkrachten en geïnteresseerden;• instructie en ondersteuning bij de zoekfunctie door de documentalist;• advies op maat (en op aanvraag) door een GVO-functionaris.Doelgroep:Beroepskrachten uit het basisonderwijs, voortgezet onderwijs, speciaal onderwijs, beroepsonderwijsen welzijnsinstellingen die in het kader van hun werk vorm en inhoud willen geven aangezondheidsvoorlichtingsactiviteiten.Materialen:De materialen kunnen in de lessen en bij voorlichtingsactiviteiten over gezondheidsthema’sworden gebruikt. Er zijn materialen waarmee één of meerdere lessen of activiteiten over eenonderwerp kunnen worden georganiseerd, maar ook themapakketten voor projecten.Het documentatiecentrum is via het Internet aangesloten op het informatiebestand van hetNationaal Instituut voor Gezondheidsbevordering en Ziektepreventie (NOGZ), waarin landelijkontwikkelde materialen en projecten opgezicht kunnen worden. Leerlingen en studentenkunnen terecht in het documentatiecentrum, voor bijvoorbeeld achtergrondinformatie voorscripties en spreekbeurten.Samengevat zijn de doelen op het terrein van educatie en burgerschapsvorming:• educatie;• ontplooiing;• integratie;• ondersteuning;• informatie en advies;• preventie.12SAW Digitale Content