Pijnbestrijding, postoperatief - Nederlandse Vereniging voor ...

POSTOPERATIEVE PIJNBEHANDELINGMEDICATIEde creatinineklaring met 18ml/min en de kaliumexcretie met 38 mmol/dag in vergelijking metplacebo op de eerste postoperatieve dag. Serumcreatinine nam op de tweede postoperatievedag toe met 15 mol/l. Lee et al. concluderen dat NSAID’s een klinisch onbelangrijke voorbijgaandevermindering van de nierfunctie veroorzaken in de vroege postoperatieve periode. 1NSAID’s zouden niet onthouden moeten worden aan volwassenen met normale preoperatievenierfunctie vanwege de zorgen om postoperatieve nierschade. Ook bij langdurig gebruik is ineen grote cohortstudie bij meer dan 11.000 patiënten (geen indicaties genoemd) geen toegenomenrisico op disfunctioneren van de nier aangetoond. 2Feldman et al. onderzochten in een patiëntcontroleonderzoek bij 9.850 patiënten 10.219 toedieningsperiodenvan ketorolac. 3 De onderzoekers concluderen dat de overall incidentie vanacuut nierfalen als gevolg van parenterale toediening van ketorolac laag is en niet groter dan bijtoediening van opioïden. Na toediening gedurende meer dan vijf dagen is wel een verhoogdrisico aanwezig. Ketorolac parenteraal is in Nederland niet in de handel.In een diermodel kon geen effect van ketorolac alleen op de nierfunctie worden aangetoond,wel als tevens gentamicine werd toegediend. 4Page et al. onderzochten in een patiëntcontroleonderzoek het verband tussen het gebruik vanNSAID’s en de ontwikkeling van hartfalen bij 365 patiënten met een gemiddelde leeftijd van77 jaar. 2 Het gebruik van NSAID’s (anders dan lage doseringen acetylsalicylzuur) in de voorafgaandeweek hing samen met een verdubbeling van de odds ratio (2,1; 95% betrouwbaarheidsinterval1,2-3,3) voor ziekenhuisopname door hartfalen. Het gebruik van NSAID’s bij patiëntenmet een hartziekte in de voorgeschiedenis heeft een odds ratio van 10,5 (2,5-44,9) voor eersteopname voor hartfalen in vergelijking met 1,6 (0,7-3,7) voor patiënten zonder een dergelijkevoorgeschiedenis. De odds ratio voor eerste opname door hartfalen hing samen met de dosisNSAID in de voorafgaande week en nam meer toe voor NSAID’s met een langere halfwaardetijddan voor NSAID’s met een korte halfwaardetijd. NSAID’s zijn verantwoordelijk voorongeveer 19% van de ziekenhuisopnames voor hartfalen. De studie geeft geen informatieover bijvoorbeeld de dosering van NSAID’s, aantal toedieningen en indicaties.Bij de Europese registratie van een nieuw generiek product van ketoprofen (vooral gebruiktin de reumatologie) is congestief hartfalen als contra-indicatie en bijwerking opgenomen inopdracht van de betreffende registratieautoriteiten.ConclusieNiveau 1Het is aangetoond dat NSAID’s bij patiënten met normale nierfunctiepreoperatief een klinisch onbelangrijke voorbijgaande vermindering van denierfunctie kunnen veroorzaken in de vroege postoperatieve periode.ConclusiesNiveau 3Er zijn aanwijzingen dat het risico op een ziekenhuisopname voor hartfalenaanzienlijk wordt verhoogd door gebruik van NSAID’s in de voorafgaandeperiode bij oudere patiënten.A1 Lee 2000 1B Page 2000 2Literatuur1. Lee A, Cooper MC, Craig JC, Knight JF, Keneally JP. Effects of nonsteroidal anti-inflammatory drugs on post-operativerenal function in adults (Cochrane Review). In: The Cochrane Library, Issue 4, 2000;Oxford:Update Software.2. Rexrode KM, Buring JE, Glynn RJ, Stampfer MJ, Youngman LD, Gaziano JM. Analgesic use and function in men.JAMA 2001;286:313-21.3. Feldman HI, Kinman JL, Berlin JA, Hennessy S, Kimmel SE, Farrar J, et al. Parenteral ketorolac: the risk for acuterenal failure. Ann Intern Med 1997;126:193-9.4. Jaquenod M, Ronnhedh C, Cousins MJ, Eckstein RP, Jordan V, Mather LE, et al. Factors influencing ketorolac-associatedperioperative renal dysfunction. Anesth Analg 1998;86(5):1090-7.2.3.2.4 HartfalenWetenschappelijke onderbouwingFeenstra et al. publiceerden een review naar door geneesmiddelen geïndiceerd hartfalen. 1 Bijpatiënten met verminderde linkerkamerfunctie spelen prostaglandines een belangrijke rol inhet onderhouden van een cardiovasculair evenwicht. Bij deze patiënten kunnen NSAID’scongestief hartfalen uitlokken of verergeren. Daarnaast kunnen NSAID’s interfereren methet effect van diuretica of ACE-remmers.Niveau 1LiteratuurBij patiënten met verminderde linkerkamerfunctie kunnen NSAID’scongestief hartfalen uitlokken of verergeren.A1 Feenstra 1999 11. Feenstra J, Grobbee DE, Remme WJ, Stricker BHCh. Drug-induced heart failure. J Am Coll Cardiol 1999;33:1152-62.2. Page J, Henry D. Consumption of NSAID’s and the development of congestive heart failure in elderly patients. ArchIntern Med 2000;160:777-84.Overige overwegingenHet is aannemelijk, hoewel hiervoor geen literatuur voorhanden is, dat de kans op het ontstaanvan hartfalen groter is wanneer NSAID’s voor langere duur (reumatologie) wordengebruikt. Het is mede daarom vanzelfsprekend NSAID’s niet langer te gebruiken dan nodigis en extra waakzaam te zijn bij patiënten met een cardiovasculaire aandoening in de anamnese.De klinische relevantie van de hematologische effecten van NSAID’s (verlenging bloedingstijden toename bloedverlies) is nog onduidelijk. Waarschijnlijk is dit echter in de meeste gevallen4243