Vakmanschap is meesterschap (2007) (Henk Smeijsters) - KenVaK

Presentatie

Toen de fabriek werd overgenomenrukte de papieren bureaucratie op.Opeens voerden productiviteit, financiëleplaatjes en quota de boventoon. Vanafdat moment werden de gitaarbouwersbewaakt door systeemanalisten. CBS hadniet door dat een gitaar iets is dat je liefmoet hebben. Men opperde: “Als jullieelektrische gitaren met draadjes bouwen,kunnen jullie ook radio’s bouwen.” >Freddie Tavares over de overname van Fender Guitars door CBS in 1965

paradox:< Omdat vakmanschap werd vervangendoor protocollen verslechterde de kwaliteitvan de gitaren. Een kwaliteitszorgsysteemwas nodig om te herstellen wat doorbureaucratie verloren was gegaan.>

PerspectiefVanuit het perspectief van de manager:Marktdenken(vraaggericht)Effectief(gewenste resultaat)Indicatorenen cijfers(administreren)Prestatiecontract(uitvoeren)Efficiënt:minimale kosten,maximale opbrengstKwaliteitszorg(verbeteren)Accountability(afrekenen)

PerspectiefVanuit het perspectief van de professional:Vraag van de klantComplexiteitUniciteitMaatwerkProces:Diversiteit in duurDiversiteit inuitkomstVakmanschap(high trust)

Formaticide …

Hoezo bureaucratie ... ?

De uitvoeringvan het muziekstukHet verslagvan het concert

de Coup … doen“De handen aan het bed”“Het open oor voor de cliënt”de Après coup …praten en schrijvenover wat we doen

Meer bezig met formuliereninvullen dan met werken

“De ene helft van het jaarschrijven we onze plannenop, de andere helft van hetjaar zijn we kwijt aanverantwoording over deresultaten”[Frissen]

“Politici en ambtenarenhebben de neiging om tedenken dat met regel- encontroledrift eenmaatschappij valt testuren”[Van Dalen & Koedijk]

Gedetailleerde projectplanning, maar…Nothing Ever Comes Out As Planned!Van tevoren bepalen wat deuitkomst van het onderzoek is.Van tevoren bepalen wat deinhoud van het boek is.De uitvoering:voortdurend op je horloge kijken enintikken wat je op elk moment doet.

NOG MEER PROTOCOLLENELEKTRONISCHE DOSSIERSCRITERIAKENGETALLENINDICATORENURENSTATENREGELSPROCEDURESPROTOCOLLEN

“Doorbreek de tirannievan het moment:steeds snellermeer moeten doen.Door Beethoven snellerte spelen win je tijd,maar geen muziek.”[Thomas Eriksen]

Product / Dienst‘Product over product’Voor wie?“Kwaliteitszorg is niethetzelfde alskwaliteit van zorg”[Schollen & De Clerq]

We doen toch niks …

Gevolgen …

PapierenwerkelijkheidDeskundig oppapier:

‘weten’ hoe je piano moet spelen‘weten’ hoe je een klantte woord moet staan‘weten’ hoe je eenprojectplan moet schrijven

De professional verliest:de beroepseerde bezielingBeroepszeerBurnoutChecked - outDe kunst van het professioneelhandelen is vervangen door dekunde van het administreren[Van den Brink, Brinkman, Hutschemaekers e.v.a. …]

DeprofessionalisongerustHeeft het gevoeldat hij aan de leibandvan de bureaucratie loopt“Een kenniswerker is gemotiveerdtotdat hij zijn baas ontmoet …”[Harry Starren, Directeur de Baak]

Professionals slaan terug …Zij denken na over de zin van werken inrelatie tot de kwaliteit van levenZij stellen zich de vraag of het werktegemoet komt aan hun kernvaardighedenZij worden ondernemend en veranderensneller van werk“Vertelt u mij eens: waarom zou ik vooruw organisatie gaan werken?”[Gaspersz en Wijnhamer]

Oplossingen

Voor eerste hulpbij bureaucratie:KAFKA brigadewww.kafkabrigade.nl

Controle is goedvertrouwenin professionalsis beter[Cools]

“Everythingshouldbemade as simple aspossible, but notsimpler”[Einstein]Complexiteit versus gecompliceerdheid

30% - 70% regel voor hetmanagen van professonals“Never present a professional with afinished product, service or process;only give them a 30% solution,that basically defines it.then leave a 70% ‘space’that they can fill with their contribution”[Newman, 2006]

Prestaties blijken uitactiviteiten en productenof diensten, niet uitregels, rapporten encommissies die ditbewaken[Kafkabrigade]

“Laat me zienwat je doet enik weet wie jebent”

Het beste innovatiebeleid iszorgen dat er eenhoogopgeleide bevolking is diecreatieve oplossingen zoekt omde welvaart te vergroten. Hetharde besef moet doordringendat kwaliteit een prijs kent,zeker in onderwijs enwetenschap.”[Van Dalen & Koedijk]

Dekennisinnovatoris geenkruidenier

Mentale ruimte voor de professional[Tissen, Lekanne Deprez]FlexibiliteitInspiratieCreativiteitTalentMentaleruimteZelfsturingWerkplekgeoriënteerdVrijheid vandenkenen handelen

Zero space in de organisatie[Tissen, Lekanne Deprez]NiethiërarchischInformeelRespectvolVeiligeopenheidZeroSpaceWederzijdsvertrouwenNietbureaucratisch

Stellingen

1) Professionals denken teveel vanuit hun eigen vakgebied, waardoorveranderingsprocessen moeilijk te sturen zijn2) In veel organisaties bestaat een kloof tussen wat op papier staaten wat op de werkvloer gebeurt3) Organisaties gaan gebukt onder formaticide4) Efficiëntie en effectiviteit vereisen dat veel gedraggestandaardiseerd wordt5) Er bestaat een welhaast onoplosbare spanning tussenstandaardisatie en variatie6) Accountability heeft tot gevolg dat de inspiratie, creativiteit en hetengagement van professionals gesmoord worden7) De snel veranderende omgeving heeft professionals nodig die outof the box kunnen denken en handelen8) De snel veranderende omgeving vereist dat professionalsspeelruimte hebben en geen toestemming vragen

9) Professionals maken onvoldoende gebruik van de mentale ruimtedie hen geboden wordt10)……………………………………………………………………………………………………….11)……………………………………………………………………………………………………….12)……………………………………………………………………………………………………….13)……………………………………………………………………………………………………….14)……………………………………………………………………………………………………….

Werken in subgroepenKies een gespreksleider die de deelnemers uitnodigtmet argumenten voor|tegen en/of voorbeeldencommentaar te geven op de stellingen.Kies iemand die de reacties op de stellingen samenvat.Begin met de stelling die het meest prikkelt;bespreek deze. Ga daarna over op een volgendeprikkelende stelling.Het is niet noodzakelijk alle stellingen te bespreken.De kwaliteit van de discussie is belangrijker dan hetaantal stellingen.Zet steekwoorden op de flap.Kies iemand die plenair de flap bespreekt.

Terugkoppeling

LiteratuurBrink, G. van den, Jansen, T. & Pessers, D. (red.). (2005) Beroepszeer. WaaromNederland niet goed werkt. Amsterdam: Boom.Brinkman, J.W. (2006). Dynamiek en onzekerheid als kans. Onderzoek naar detoepasbaarheid van (delen van) het moderne militaire besturingsmodel in hetNederlandse ziekenhuisstelsel. Proefschrift. Universiteit Tilburg.Cools, K. (2005). Controle is goed, vertrouwen nog beter. Over bestuurders encorporate governance. Assen: Van Gorcum.Dalen, H. van & Koedijk, K. (2006). Regeer begrijpelijk en stop de controledrift. NRC, 15november, blz. 8.Eriksen, T.H. (2003). Tirannie van het moment. Kampen: Agora.Frissen, P. (2005). Hard op weg naar een totalitaire samenleving. NRC, 20 oktober, 6.Gaspersz, J. & Wijnhamer, J. (2006). Anders werken nieuwe kansen. Praktische tipsvoor meer creativiteit, vitaliteit en productiviteit in je werk. Utrecht: Het Spectrum.Heusinkveld, S.H. (2004). Surges and sendiments. Organization concepts betweentranscience and continuity. Proefschrift. Nijmegen: KUN.Hutschemaekers, G., Tiemens, B. & Smit, A. (2006). Weg van professionalisering.Paradoxale bewegingen in de geestelijke gezondheidszorg. Wolfheze: GRIP – DeGelderse Roos.Kaasenbrood, A., Werf, B. van der & Hanneman, P. (2006). Getemde professionals,gestremde zorg. Over Algemene Regels van Boven en controle op naleving.Maandblad Geestelijke Volksgezondheid, 61, 9-12.

Laan, G. van der (2003/4). De professional als expert in practice-based evidence. SocialeInterventie, 12, 5-16.Lekanne Deprez, F. & Tissen, R. (2002). Zero space. Moving beyond organizationallimits. San Francisco: Berrett-Koehler Publishers.Newman, V. (2006). Not invented here? No Problem. Inside Knowledge, Vol.9, issue 8.Peters, J. & Pouw, J. (2005). Intensieve menshouderij. Schiedam: Scriptum Management.Schollen, E. & Clercq, J. de (2006). Patiëntgestuurde zorg. Een nooit eindigend verhaal.Leuven: LannooCampusSennett, R. (2006). The culture of capitalism. New York: Yale University Press.Smeijsters, H. (2004). Leren en creëren bij onderwijsinnovatie. In: C. Stam, A. Evers, P.Leenheers, A. de Man & R. van der Spek (red.). Kennisproductiviteit. Het effect vaninvesteren in mensen, kennis en leren. Amsterdam: Pearson Education.Smeijsters, H. (red.)(2005). Praktijkonderzoek in vaktherapie. Bussum: Coutinho.Smeijsters, H. (2006). Vakmanschap is meesterschap. De professional als middelpuntvan management en onderzoek. Maandblad Geestelijke Volksgezondheid, 61, 930-941.Stern, D. (2004). The present moment in psychotherapy and everyday life. New York:W.W. Norton & Company.Tissen, R. & Lekanne Deprez, F. (2005). Motivatie in de kenniseconomie: impasse doorgebrek aan passie? Tijdschrift voor HRM, 1, 39-50.Tonkens, E. (2004). Mondige burgers, getemde professionals. Utrecht: NIZW.Wheeler, T. (2004). Die grosse Stratocaster-Chronik. Bergkirchen: PPV Medien.