STEDENBOUWKUNDIG PLAN JERUZALEM - Stadsdeel Oost

MONUMENTKADERSmonumentale statusDe monumentale waarde van Tuindorp Frankendaal is groot enschuilt in het samengaan van een bijzondere stedenbouwkundigeontwikkeling, een zorgvuldige groenaanleg en interessantevolkshuisvestelijke en architectonische aspecten. Deze waardewordt mede bepaald door de lange en boeiende geschiedenis vande planontwikkeling. Keer op keer werd het bebouwingsplan aangepastaan de nieuwste inzichten. Het uiteindelijke resultaat washet ontwerp van een hovenverkaveling voor eengezinswoningen,gedeeltelijk in duplexvorm. Deze woningtypologie, waarbij tweekleine, boven elkaar liggende woningen in een later stadium toteen eengezinswoning konden worden omgevormd, werd in de naoorlogseperiode toegepast om aan de destijds hoge woningvraagte kunnen voldoen. In betere tijden zouden de woningen dan weer‘ontduplext’ worden. Het uiteindelijke ontwerp van Merkelbach insamenwerking met de Stedelijke Woningdienst van een verkavelingbestaande uit hoven gevormd door twee tegenover elkaar liggendeL-haken, bleek het uiteindelijk overtuigende alternatief voor de alsstar en mechanisch ervaren strokenverkavelingen. Deze nieuweverkavelingsvorm werd voor het eerst in Tuindorp Frankendaal toegepasten kreeg op grote schaal snel navolging onder meer in deWestelijke Tuinsteden van Amsterdam. Frankendaal is daarmee debakermat van een belangwekkende stedenbouwkundige ontwikkeling.Deze bijzondere status heeft minister Plasterk doen besluiten omJeruzalem de status van beschermd Rijksmonument uit de wederopbouwperiodete geven (lijst van 100 topmonumenten uit dewederopbouwperiode 1940-1958). In 2004 is een aanvraag gedaanvoor de bescherming van delen van Tuindorp Frankendaal als rijksmonument.De aanvraag had betrekking op alle hoven (A t/m K),de dubbele H-school en het Ingenhouszhof. Voor al deze onderdelenrust momenteel nog een voorbescherming in het kader vanartikel 3 Monumentenwet 1988. Op korte termijn zal de aanwijzingvoor de zes hoven (A t/m F) inclusief de dubbele H-school wordenvoorgedragen als beschermd complex uit de wederopbouwperiode.(zie ook bijlagen) Hoewel Jeruzalem/Tuindorp Frankendaal uiterstwaardevol monumentaal erfgoed is, moet en zal er vernieuwd wordenomdat de technische staat van de woningen niet meer voldoetaan de eisen van deze tijd. De plannen voor vernieuwing wordenopnieuw keer op keer aangepast aan nieuwe inzichten. BureauMonumenten en Archeologie (BMA) heeft deze plannen op de voetgevolgd.Sinds 2008 is er door diverse partijen hard gewerkt aan weer eennieuw plan. Via breed overleg met BMA, RACM, DRO, Rochdale, DeKey en stadsdeel inclusief een aantal bestuurders ontstond eensoort doorbraak en werd opnieuw naar een compromis gezocht.De oude plannen verdwenen van tafel, inclusief Glauberweg, enalles werd opnieuw onder de loep genomen. Het huidige voorstelis de voorlopige uitkomst van dit traject waarin intensief is samengewerkttussen de verschillende partijen (gemeente, corporaties,monumentenzorg). De aanpak van de zes noordwestelijk gelegenhoven komt expliciet terug in het Stedenbouwkundig Plan. De bestaandesituering, hoogte en bouwmassa van de hoven zijn hierbijde vaste gegevens. Zorgvuldige aanpak vraagt echter om een uitvoeringstechnischeoplossing in de vorm van restauratie, renovatieof herbouw.Na onderzoek is gekozen voor restauratie met vernieuwing van hetgevelmateriaal van deze zes hoven. Van het oorspronkelijke Jeruzalemkunnen op deze manier 6 van de 12 hoven behouden blijven,ruwweg de helft van de monumentale bouwsubstantie. RACM enBMA hopen dan ook van harte dat alle partijen zich in de nu voorliggendeaanpak kunnen vinden, zodat het lang bevochten resultaatinderdaad dat zal zijn wat in de cultuurhistorische effectrapportageuit 2002 als hoop werd uitgesproken: dat Jeruzalem opnieuw eenproeftuin zal worden voor een weloverwogen vernieuwing van eennaoorlogse woonwijk, met behoud van het oorspronkelijke karakter.Er is gestart met de aanwijzingsprocedure om te komen tot eenmonumentale status van het gebied (Jeruzalem) en de woningen.kadersBij de totstandkoming van het Stedenbouwkundig Plan Jeruzalemzijn de vastgestelde kaders vanuit het stadsdeel uitgangspunt geweest.In de bijlage is een overzicht opgenomen van deze kaders.Op een aantal punten is van de vastgestelde kaders vanwege locatiespecifiekeredenen afgeweken. Dit betreft de navolgende punten:1. Het DB besluit over de stedenbouwkundige opzet Jeruzalemvan17 juni 2008. In deze opzet was nabij de Kruislaan een woonblokopgenomen van zes bouwlagen. In het Stedenbouwkundig Plan isdeze komen te vervallen. Tevens is er in het StedenbouwkundigPlan een bouwblok (Blok N) opgenomen dat hoger is dan de 4 lagendie als maximum gesteld wordt in de opzet van 17 juni 2008.2 .Omdat er vanuit de woonservicewijk en de levendige wijk voldoendeaanleiding is om een beperkte winkelvoorziening na te streven,is dit opgenomen in het Stedenbouwkundig Plan. Deze keuze isafwijkend aan hetgeen gesteld in de RES (Ruimtelijk EconomischeStructuurvisie). Vanuit de Ruimtelijke Economische Structuurvisieis een winkelvoorziening in Jeruzalem niet nodig en ongewenst,3. In verband met de monumentale status en bijzondere culturelewaarde van Jeruzalem is op bepaalde locaties binnen het plangebiedafgeweken van de voorschriften voor de inrichting van deopenbare ruimte zoals opgenomen in het HIOR (Handboek InrichtingOpenbare Ruimte.Naast de in de bijlage genoemde kaders, zijn er tevens ruimtelijkekaders geformuleerd die de vernieuwing met behoud van de monumentalewaarden van Tuindorp Frankendaal mogelijk maken.Drie punten zijn hierbij cruciaal:-Herstel het noordelijk deel van het tuindorp in zijn oude luister.-Zie af van realisering van het Glauberwegproject op de huidige locatieen richt de centrale open ruimte van het tuindorp opnieuw in.-Benut de mogelijkheden in het zuidelijk plandeel om een aantrekkelijkenieuwe woonbuurt te realiseren.Kortom de opgave is om te zorgen dat de monumentale, kleinschaligeen groene sfeer van de wijk behouden blijft zonder dat de moderniseringsopgavebelemmerd wordt. Het groen in de buurt zalverder versterkt worden en ook de verbinding met het omliggendegroen van Park Frankendaal en de Nieuwe Ooster Begraafplaatswordt verbeterd.13