downloaden - CAD Magazine

Ontwikkelingen in CAD, CAM en CAE2Maart 2010jaargang 21OPTIMAAL:De kunst ommeer te producerenmet minderyou can● Bouw & ICT 2010 ● Werken met ‘Web enabled’ tools ● Beter plannen en beslissen● Extern advies onontbeerlijk ● Tandwielen ontwerpen en berekenen

Gebruik minder inkt, bespaar op uw kosten.Het huidige economische klimaat vraagt om een printer dieu geld bespaart, zonder concessies aan kwaliteit. Met deCanon iPF755 grootformaat printer kunt u het inktverbruiktot 30% verminderen in vergelijking met een concurrerendmodel*. De handige accountingmodule van Canon maakthet verder heel eenvoudig om uw kosten in kaart te brengen.Hogere accuratesse met nauwkeurige lijnen.Het lagere inktgebruik heeft geen effect op de nauwkeurigheid.De iPF750 en iPF755 bieden u superieure accuratesse meteen minimale lijnbreedte van 0,02 mm en +/- 0,1% precisievoor het produceren van uiterst gedetailleerde grafischeafbeeldingen.Produceer meer in minder tijd.Tijdens diverse tests bleek de iPF755 meer dan tweekeer zo snel* als een concurrerend model. Met slechts48 seconden voor een A0-print, is de iPF755 een van desnelste A0-inktjetprinters op de markt. De printer is vanafde voor zijde te bedienen en de ‘Hot Swap’-inkttanks kuntu zelfs tijdens het printen verwisselen.Zowel de iPF750 als de iPF755 zijn HP-GL/2 en HP-RTLcompatible en zijn naadloos te integreren met uw huidigeapplicaties – U kunt dus direct beginnen met printen.Wat uw zakelijke behoeften ook zijn, Canon biedt eenuitgebreide reeks CAD/GIS grootformaat printers totmaximaal 44” waarmee u altijd slagvaardig blijft.you canTest het zelf! Maak nu een afspraak voor eendemonstratie via www.canon.nl/optimaalen beoordeel zelf de resultaten.* Resultaten van tests uitgevoerd in opdracht van Canon door onafhankelijk testlaboratoriumBuyers Laboratory Inc. Kijk voor het volledige rapport op www.canon.nl/grootformaatprinters.

ColofonCAD-Magazine is een vaktijdschrift voor(po tentiële) gebruikers van CAD, CAM, CAE, Mappingen Visua li sa tiesystemen en informeert over deontwikkelingen en toepassings gebieden, alsmedeover software- en hardware-produc ten, leveranciersen gebruikers. CAD-Magazine verschijnt 8x per jaarin Nederland en België.Directie/uitgever:Dhr. R. GroothuisRedactie:redactie@cadmag.nlTel.: (0527) 619 000Fax: (0527) 620 989Hoofdredacteur:Redacteuren:ruud.groothuis@cadmag.nldrs. J.F.O. van Haaftenjob.van.haaften@cadmag.nldrs. E. van Reeseric.van.rees@cadmag.nlR. Smanrob.sman@cadmag.nlAan deze uitgave werkten mee:Neil BrookerKurt IJzermansJaap DubbelaarDanny JosephJean-Pierre van Gastel Marcel de KleinJac HanssenRenso KusterGerard IJzermans Richard ZethofAdvertentie-exploitatie:wilfred.westerhof@cadmag.nlTel.: (0527) 619 000Fax: (0527) 620 989Dhr. W. WesterhofAbonnementenservice:services@cadmag.nlTel.: (0527) 619 000Fax: (0527) 620 989Mw. L. PelsOntwerp:Sander van der KolkCMedia B.V., EmmeloordDruk:Drukkerij Senefelder Miset, DoetinchemUitgever:CMedia B.V.Constructieweg 17, 8305 AA EmmeloordPostbus 231, 8300 AE EmmeloordAbonnementen:Uitgebreide informatie over een abonnement opCAD-Magazine vindt u in de rubriek Lezersservice.CAD-Magazine op Internet:www.cadmagazine.nlwww.cadmagazine.nl/banenmarktwww.cadplaza.nlNieuwe formuleTips & Tricks-artikelenOm diverse redenen, die ik hierna uitgebreid uit de doeken zal doen, gaan we de opzetvan artikelen met tips & tricks over specifieke CAD-software veranderen. Dit gaat in metnummer 3, het april-mei nummer. Wat er gaat gebeuren is dat de kop en inleidingen vandeze artikelen in CAD-Magazine komen te staan, maar de werkelijke inhoud van dezeartikelen verschuift naar de website.De artikelen komen in hun geheel op de website te staan, waarbij wel een wachtwoordnodig is om de volledige inhoud te kunnen bekijken. Hiervoor wordt een aparte sectie opde website gemaakt, daar kan iedereen zien welke artikelen met welke onderwerpen erstaan, en onder een knop met ‘archief’ staan de eerdere artikelen over dezelfdeCAD-software. Om het gehele artikel te lezen, en voor het archief, moet de bezoekervan de site zijn ingelogd met zijn wachtwoord. Er komt een printfunctie bij zodat dezeartikelen makkelijk te printen zijn.Redenen1. Er zijn meer CAD-pakketten dan degene waar nu artikelen over in CAD-Magazinestaan. Omdat we simpelweg de ruimte niet hebben, komen die pakketten niet ofnauwelijks aan bod.2. De website biedt op dit moment content die voor iedereen toegankelijk is, behalve depdf’s van oude nummers van CAD-Magazine, die zitten achter een wachtwoord.Door artikelen achter een wachtwoord te plaatsen dat alleen voor abonnees teverkrijgen is, maak je deze inhoud exclusief.3. Ook een overweging is dat een technisch artikel met tips & tricks voor CAD-pakket Aweinig interessant is voor een gebruiker van CAD-pakket B. Hij kan niets met deaanwijzingen omdat dit in zijn pakket anders is. Dit in tegenstelling tot verhalen vangebruikers die vertellen wat ze met pakket A doen en kunnen en waarom ze er voorgekozen hebben. Wij (de redactie) hopen dat deze gebruikersverhalen ook door diegebruiker van pakket B wordt gelezen, ervan uitgaande dat deze geïnteresseerd is inandere pakketten ter vergelijking.4. Verder merken we dat CAD-Magazine niet alleen door gebruikers wordt gelezen.Ook andere bij CAD-software betrokken medewerkers, uit middenkader of hoger inde organisatie zoals beleidsmakers, planners, projectmanagers, lezen steeds meerCAD-Magazine.We hopen op deze manier meer content te kunnen plaatsen en u (de abonnees) tegelijkertijdmeer te bieden ten opzichte van niet-abonnees.ISSN 1386-1689Niets uit deze uitgave mag geheel of gedeeltelijkworden overgenomen en vermenig vuldigd zondervoorafgaande schriftelijke toestemming van deuitgever.Job van HaaftenHoofdredacteur CAD-Magazine© Copyright 2010 CMedia B.V.CADMagazine Maart 2010-23

Ontwikkelingen in CAD, CAM en CAE?Snel en eenvoudig3D-modellerenPagina50Geen weg meerterugHet Amsterdamse bureau voor architectuur,stedenbouw, landschapen strategie Rijnboutt is voor de zomerhelemaal over naar ArchiCAD.Volgens ir. Frederik Vermeesch, architecten directeur van het bureauen belast met de invoering van deBIM-software, is Rijnboutt danklaar voor de toekomst.MicroStation biedt zeer veel mogelijkhedenop 3D-gebied. Uiteraardis ‘Solid Modeling’ mogelijk. Alsde geometrie ingewikkeld moetzijn, kan gekozen worden voor‘Surface Modeling’ en als meer intelligentiegewenst is, is er ‘FeatureModeling’. Daarnaast kan ‘MeshModeling’ ingezet worden als een3D-print het eindresultaat moetzijn.Platform, Pagina 44.Bouw & Civiel, Pagina 14.Pluralisme als strategische keuze 6Luister en huiver, column 11Integratie van ontwerpenen begroten 10Geen weg meer terug 14Beter plannen en beslissen 20Zonder, column 29Sijperda-Hardy loopt voorop 32Toegang met de juistehulpsoftware 36Bouw & ICT 2010 38Samenwerken en coördineren 48Besparen met onafhankelijkeadviezen 12Ik blijf thuis, column 19Extern advies onontbeerlijk 34Veel veranderd in 25e versie 42Snel en eenvoudig3D-modeleren 44Documenten beherenmet Insight 54Ontwerpen metmaatvoeringconstraints 56

Ulysse Nardinverlengt looptijdhorlogesClaude Bourgeois, een engineeringconsultant en vroegere onderzoekerbij het Centre Suisse d'Electroniqueet de Microtechnique (CSEM), pasteMaple voor Ulysse Nardin toe bijhet modelleren en optimaliserenvan een geoxideerde silicium verendebalansresonator die de looptijdvan horloges verdubbelt als zeniet gedragen worden.Mechanical & Design, Pagina 8.Ulysse Nardin verlengt looptijdhorloges 8Vlot Staal laat proeven aande praktijk 18Een wolk van een baby 26Werken met ‘Web enabled’ tools 46Tandwielen ontwerpen enberekenen 51Verschillende manieren,verschillend resultaat 52CADMagazine Maart 2010-2Plug-in voor‘Subscription’3ds Max (Design) 2010 is inmiddelsal heel wat maanden op demarkt en bevat maar liefst 350nieuwe mogelijkheden ten opzichtevan de vorige versie 2009. 3ds MaxDesign wordt meer en meergebruikt door professionals inontwerpvisualisatie, die op eensnelle manier en met hoge kwaliteithun ontwerp willen communiceren.Visualisatie, Pagina 60.Zoals AltijdVoorplaatImtech Farnest engineering uit Wor -merveer modelleert met AutodeskRevit MEP, op de voorplaat de installatiesvoor een P+R gebouw inRotterdam. Meer over BIM metRevit in het artikel van DannyJoseph:Zie Pagina 52Trainingswijzer 16CAD-Courant 23Kort Nieuws 25, 29Agenda 30Lezersservice 62Volgende keer 62

Nemetschek, een bedrijf met verschillende merkenPluralisme als strategische keuzeDoor Job van HaaftenOnder de naam van moederbedrijf Nemetschek, met zijn basis in München, vallen veelbekende en minder bekende software-pakketten waarvan enkele bestemd zijn voor dezelfdemarkt of branche. Enkele namen zijn Vectorworks, ArchiCAD, Scia, Allplan, Frilo, Glaser,Auer, Crem, BAU en Cinema 4D. We spraken met twee vertegenwoordigers van Nemetschek.Jean-Pierre RammantSean FlahertySean Flaherty (SF) is de CEO van Nemetschek NorthAmerica, de divisie die zich bezighoudt met de ontwikkelingen verkoop van Vector works wereldwijd naast desales- en marketingactiviteiten van SCIA in Noord-Amerika. Vectorworks heeft oplossingen voor architectuur(AEC) naast landschapsarchitectuur, machinebouwen renderen. We spraken ook met Jean-Pierre Rammant(JPR), de CEO van Nemetschek Scia. Scia richt zichmet name op het ingenieursgedeelte en heeft hoofdvestigingenin België en Nederland.Wat is het beleid van Nemetschek voor de komendejaren betreffende de verschillende namen en merkenvan de software die het voert, zoals Allplan, Scia,Vectorworks en ArchiCAD? En hoe wordt de naamNemetschek daarbij gebruikt?SF: Elke divisie maakt zijn beslissingen betreffende zijn eigenmerknaam in overleg met de corporate CEO, ErnstHomolka, gebaseerd op hun strategische visie op de markt.De meeste divisies opereren onder de naam Nemetschekmet gebruik van naam en logo, terwijl er ook een paar divisiesonder hun eigen naam blijven werken, waaronderGraphisoft (ArchiCAD) en Maxon (Cinema4D). Vector -works zal nauw verbonden zijn en blijven met de naamNemetschek, zoals dat al is vanaf de acquisitie in 2000. Ditmerkenbeleid toont de kernwaarde van pluralisme, wat hetbedrijf ziet als het een belangrijke strategische keuze, inovereenstemming met de heterogene markt.Hoe is het contact en de samenwerking tussen deR&D-afdelingen van de verschillende merken, delenze hun kennis en ervaring?Sean Flaherty: “Dit merkenbeleid toont de kernwaarde van pluralisme, wat het bedrijf ziet als heteen belangrijke strategische keuze, in overeenstemming met de heterogene markt.”CADMagazine Maart 2010-26

SF: Elk product volgt zijn eigen strategische weg metR&D, maar er is regelmatig contact en overleg tussen deverschillende teams. Op verschillende gebieden zijn deR&D-teams overeengekomen om de best beschikbaretechnologie te gebruiken en te promoten. De focus vanNemetschek op IFC en Adobe zijn voorbeelden waarinde verschillende divisies hebben samengewerkt omtechnieken te ontwikkelen waarvan we overtuigd zijndat ze de gebruikers voordeel opleveren. In dit geval depromotie van open standaarden voor data-uitwisseling.De divisies kiezen er ook voor om samen te werken binnenR&D bij aspecten gebaseerd op de verschillendevragen en behoeftes van de markt. Bijvoorbeeld hetR&D-team van Vectorworks heeft nauw samengewerktmet Maxon en Scia om de uitwisseling van informatietussen deze pakketten te verbeteren, en zich ervan teverzekeren dat er een heldere ‘workflow’ tussen dezeproducten is. Er valt veel winst te halen uit die samenwerking,nu en in de toekomst aangezien de R&Dteamsvooruitgang blijven boeken.Wat is het essentiële onderscheid tussen Nemetscheken bijvoorbeeld Autodesk Revit in het implementerenvan de BIM-strategie?JPR: Autodesk accentueert het ‘single model’ conceptmet Revit, waarbij betracht wordt in één model alle informatiete bundelen. Nemetschek daarentegen is overtuigddat in de praktijk meerdere 3D-modellen simultaantot stand komen, in functie van de bijdrage van elkeprofessional. De Nemetschek bedrijven, samen met anderecollega’s zoals Tekla Cor po ra tion (Finland) andPlanCal (Zwitser land), implementeren intelligente linkstussen de modellen zodat workflow en interoperabiliteitnaadloos functioneren.Zijn er nog belangrijke ontwikkelingen gaande bijde Nemet schek bedrijven die de gebruikers in dekomende jaren zullen zien verschijnen?JPR: De BIM implementatie biedt nog vele mogelijkhedentot efficiëntieverbeteringen van de gebruikers; bijvoorbeeldNemetschek Scia is een actieve partner in hetCOINS-project in Nederland. Onder andere belangrijkethema’s vermelden we: ‘green building’ en alles wat metecologisch en duurzaam bouwen en de nodige softwarehiertoe te maken heeft, de evoluties inzake ‘User Inter -faces’ and ‘User Experiences’ waar Nemetschek hardmee bezig is en tot slot de impact van Internet op zowelde software architectuur als ‘content management’.Nemetschek probeert zijn goede positie in Europa teversterken, en tegelijk ook nieuwe markten en regio’s tebetreden in diverse delen van de wereld.www.nemetschek.comwww.vectorworks.netwww.scia-online.comHBO-deeltijdopleidingvoor CAD engineers kennis en vaardighedenInclusief uw eerste project(binnen uw werk)ACE System ManagerEen AutoCAD System Manager is in staat om zelfstandig AutoCAD toepassingen binnen eentekenkamer te begeleiden en te beheren. Hij is op de hoogte van de modernste tekentechniekenzodat hij tekenaars kan begeleiden om zo efficiënt mogelijk te werken. Hij kent detechnieken om een professionele toepassing voor AutoCAD te maken. Hij heeft bewezen dathij deze technieken kan toepassen.ACE 3D DesignerEen 3D Designer heeft kennis over de nieuwste 3D tekentechnieken van AutoCAD en 3dsMaxen kan deze toepassen om een geavanceerd 3D model samen te stellen. Hij kan vanuit het 3Dmodel 2D tekeningen genereren en fotorealistische presentaties en animaties maken.ACE Mechanical DesignerEen Mechanical Designer past de nieuwste 3D modelleertechnieken toe in Inventor om*parametrische modellen samen te stellen *sneller een efficiënt mechanisch ontwerp temaken *vanuit een 3D model werk- en samenstelling tekeningen te genereren. Hij kan hetMethodisch Ontwerpproces toepassen op elk nieuw product.ACE Architectural DesignerNIEUWDe richting ACE Architectural Designer maakt van u een specialist in het digitaal bouwen in3D met Revit en 3ds Max.of of3 xATCBest Authorised Training CentertheBenelu xAutodeskNIEUWNieuw: cursusAutoCAD &VB.NETKijk opwww.cadcollege.nlvoor de nieuwsteboekenVraag de gratis informatieset aan:CADMagazine Maart 2010-2

Analyses met MapleUlysse Nardin verlengtlooptijd horlogesDoor de redactieMECHANICAL & DESIGNClaude Bourgeois, een engineering consultant en vroegere onderzoeker bij het Centre Suissed'Electronique et de Microtechnique (CSEM), paste Maple voor Ulysse Nardin toe bij hetmodelleren en optimaliseren van een geoxideerde silicium verende balansresonator die delooptijd van horloges verdubbelt als ze niet gedragen worden.De dichte veerton is de belangrijkste aandrijfkrachtvan het horloge.Verder zorgden symbolische rekentechniekenin Maple voor een vereenvoudigingvan het model en voor kortererekentijden, maar vooral voor het faciliterenvan de analyse en de optimalisatievan de systemen.Ulysse Nardin, een Zwitserse horlogemaker,is pionier als het gaat om innovatievetoepassingen van nieuwe technologieënen materialen in polshorloges. Hetbedrijf introduceerde de eerste van silicium/diamantcomposiet gemaakte spiraalveerin een polshorloge en blijft geavanceerdenieuwe horloges producerenop basis van ‘cutting-edge’ designs.Maple, de symbolische en mathematischerekensoftware van Maplesoft, is eenbelangrijke tool in het researchprocesvan Ulysse Nardin.Slechts één keer handmatigopwinden per week is nodig doormiddel van het gekarteldekroonwiel onder het horloge.Veer en veertonHet ontwerp vanmechanische zakhorlogesen polshorloges is lange tijd gebaseerdgeweest op hetzelfde principe.Een bladveer, de zogenaamde spiraalveerof hoofdveer, wordt opgewonden ineen veerton. Het uitwendige deel van deveer drukt tegen de binnenkant van deveerton en is stijf verbonden met eenelastisch onderdeel. Het binnenste deelvan de veer is verbonden met een as.Door de ton te fixeren en de as te roterenis het makkelijk in te zien dat de veerwordt opgewonden rond de as waardoorpotentiële energie in het systeem kanworden opgebouwd. De dichte veerton isde belangrijkste aandrijfkracht van hethorloge.Om dat de afmetingen van de veer en deton beperkt worden door de kleine ruimtedie in horloges beschikbaar is, is de mechanischeenergie die in de trommelwordt opgeslagen ook beperkt. De vermogensreservevan het horloge, in feitedus de looptijd van het horloge als dezeniet wordt gedragen, dus zonder interactievan de gebruiker, hangt af van dezeopgeslagen energie.Andere materialenIn de meeste gevallen is devermogensreserve van eenhorloge ongeveer 48 uur.Als de dichtheid van deenergieopslag (opgeslagenenergie/volumeverhouding)gemaximaliseerd kanworden, zal de vermogensreservevan het horloge navenantworden vergroot.Dit is de reden waaromUlysse Nardin startte metde ontwikkeling van eenspiraalveer vervaardigdvan composietmateriaal dat qua elastischebegrenzingen en schokweerstandsuperieur is aan de beste staalsoorten. Deveren hebben een silicium kern die is gemaaktop monokristallijne silicium wafers.Het oppervlak van de silicium kernwordt vervolgens gecoat met een laagpolykristallijne diamant. Vergeleken metstaal, hebben silicium en diamant minderlast van vermoeiing. Bovendien zal eenhoofdveer, vervaardigd volgens dezetechniek, naar verwachting een veel groterestijfheid hebben, meer energie opslaanen beter bestand zijn tegen schokken.Bij de gegeven afmetingen is het numogelijk de vermogensreserve te verdub-CADMagazine Maart 2010-28

elen. Dit is voordelig voor kleine horlogeswaar de beschikbare ruimte voor detrommel beperkt is.Variabele draaiingEen ander voordeel is verkregen doorgebruik van de ‘silicium deep etching’-technologie, een fotolithografisch procesdat het mogelijk maakt complexe vormente produceren. Onderzoek wordt gedaandoor Ulysse Nardin om een spiraalveerte produceren met een variabeledraaiing die zorgt voor een constant koppel.Als het koppel dat wordt doorgeleidnaar het tandwielsysteem constant is, zalde amplitude van de balanstrillingen ookconstant zijn. Dit elimineert het aniso -chronisme dat is gerelateerd aan balansamplitudes,waardoor de nauwkeurigheidvan het horloge kan worden geoptimaliseerd.De horlogeontwerpen vereisende productie van verschillende verendie meer dan een halve meter lang zijn,op een silicium wafer met een maximalediameter van 15,4 cm. Dit beperkt de afmetingenvan de vrije veer (preform),wat betekent dat een preform moet wordengekozen die compatibel is met derangschikking van de veren op de wafer,terwijl ook gezorgd moet worden vooreen variërende dikte langs de veer omeen constant koppel te verkrijgen. Omaan deze eisen te voldoen, riep UlysseNardin de hulp in van Claude Bourgeoisdie in Maple een modelleer- en optimalisatietoolontwikkelde.Eerste toepassingen van siliciumSilicium is een zeer hard en slijtvast materiaal.Het heeft een hoge wrijvingscoëfficiënten lage massatraagheid, en jekunt er door speciale bewerkingstechniekeneen hogere nauwkeurigheid mee bereikenbij de productie van complexe onderdelendan bij staal. De eerste toepas -singen van silicium waren het fixeren ofbewegen van niet-deformerende onderdelen,zoals lagers, onderdelen van hetechappement, assen en gangraderen. Deelasticiteit van silicium werd ook gebruiktin het hart van het horloge, in demet de balans verbonden spiraalveer.Om te compenseren voor de hoge intrinsiekethermo-elastische drift van silicium,adviseerde Claude Bour geois thermischeoxidatie van het oppervlak.Momenteel gebruikt Ulysse Nardin, insamenwerking met Siga tec, deze technologieom zijn eigen thermisch gecompenseerdesilicium spiraalveren te produceren.Sigatec, een in Sion, Zwitserlandgevestigd bedrijf, zorgt voor de productievan silicium onderdelen op industriëleschaal. Deze nieuwe toepassingen vereistennieuwe modelleertools die in detraditionele horlogemakerij nog nietbreed toegepast werden, voor het modelleren,analyseren en optimaliseren vandeze nieuwe typen actieve structuren.Maple werd gebruikt voor het modellerenen optimaliseren van de geoxideerdesilicium verende balansresonator. Hetontwikkelde model combineerde de thermischedrift tot de derde graad en de anisotropievan silicium. Differen tiaal ver -ge lijkingen die de veren bij grote uitslagenbeschreven, werden in het model opgenomen,waarbij rekening werd gehoudenmet de afwijking van het isochronismevan de resonator bij verschillende balansamplitudes.De vorm van de aansluitkrommevan de spiraalveer die ervoorzorgde dat de isochronisme-afwijkingenonder controle konden wordengehouden, werd geoptimaliseerd dooreen convergerende iteratieve berekening,waarbij de geometrische parameters werdengevarieerd. Maple maakt het makkelijkom de kritische parameters vast testellen die gerelateerd zijn aan de vereistefunctie evenals de voordelen van hetsysteem. Het helpt bovendien analytischemacromodellen te bepalen, diebruikbaar zijn bij de analyse en de ontwikkelingvan nieuwe concepten.Ulysse Nardin Freak CaliberHet eerste horloge waarin de nieuwe spiraalverenmet silicium kern wordt toegepast,is de Ulysse Nardin Freak Caliber.Het heeft een groot voordeel: de veertonis onder de rest van het gangwerk geplaatst.Dit betekent een groot volumeomdat bijna de hele diameter van hethorloge ervoor kan worden gebruikt.Als resultaat is de vermogensreservevan dit horloge meer dan zeven dagen.Slechts één keer handmatig opwindenper week is nodig door middelvan het gekartelde kroonwiel onder hethorloge. Een ander kenmerk van dit modelis dat de uurwijzer direct gefixeerd isop de veerton, die zo is ontworpen dat hijelke twaalf uur eenmaal roteert.Vervaardiging silicium en diamantenonderdelenDe wil om te innoveren heeft ervoorgezorgd dat de Ulysse Nardin fabriekmomenteel beschikt over geavanceerdeproductiefaciliteiten die profiteren vande technologische vooruitgang. Sigatecwerd opgericht als een joint venturetussen Ulysse Nardin en Mimotec SA,een fabrikant van nikkelen micro-onderdelen.Diamaze MicrotechnologySA produceert dunne of dikke lagenvan polykristallijn diamant. Dit is hetbedrijf dat de silicium kern van eenlaag diamant voorziet voor de productievan de diamanten spiraalveren. Eenharde veer met een zachte kern wordtzo mogelijk.Andere Maple applicatiesWerkzaam bij de CSEM, heeft ClaudeBourgeois vele andere simulatieapplicatiesmet Maple ontwikkeld. Deze applicatiesbetreffen anisotrope elasticiteit,piëzo-elektriciteit en elektromagnetisme,naast gasvormige en vloeibare ‘microfluids’in het bijzonder, tijdens de ontwikkelingvan high-performance resonatorsvan kwarts, daarna van silicium geactiveerddoor AlN en vele typen MEMSsensoren en actuatoren.www.maplesoft.comwww.ulysse-nardin.comDe Blue Fantom vanUlysse Nardin.CADMagazine Maart 2010-29

BOUW & CIVIELFraanje begroot bouwkosten vanuit 3D-ontwerpIntegratie van ontwerpen enDoor de redactieAannemingsbedrijf Fraanje is een vooruitstrevend bouwbedrijf dat met koppelingen tussen3D-ontwerpen, kostencalculatie en onderdelenproductie, de foutkans in projectenminimaliseert. In dit artikel belichten Jan Vos, verkoper/calculator en Gerard Knepper,tekenaar/ontwerper hoe zij geïntegreerd samenwerken aan projecten.Multi-woning type Excellent.Vertex-visualisatie van een Multi-woning.Fraanje is een middelgroot aannemingsbedrijfin Zuid West Nederlanddat met circa 170 eigen medewerkerseen jaarlijkse omzet van ruim zestigmiljoen euro realiseert. Het bedrijfbouwt bedrijfspanden, kantoren,schoolgebouwen, winkels en een grootaantal woningen. Om zich in de marktte onderscheiden van concurrentenheeft Fraanje op basis van negentig jaarervaring het ‘Multi-Woning concept’ontwikkeld. Dat zijn ‘turn-key’ opgeleverdemaatwerkwoningen, voor eenscherpe prijs, die mogelijk is dankzijvergaande kwaliteit- en kostenbeheersing.Omdat toekomstige bewoners in nauwoverleg met Fraanje hun ideale woningsamenstellen, gebaseerd op enkele basismodellen,kan men het totale bouwprocesvan Multi-Woningen in vergaandemate optimaliseren. Daarbijmaakt Fraanje gebruik van het Vertex3D CAD-programma, de Ibis-Trad calculatiesoftwareen koppelingen naarhet produceren van een aantal veelvoorkomendebouwonderdelen. “In hetbelang van onze klanten proberen wijzoveel mogelijk dubbel en onnodigwerk te voorkomen en de faalkosten teminimaliseren”, vertelt Vos. “Dat kandoor vergaande integratie van ICT-toepassingenen het zoveel mogelijk ineigen hand houden van belangrijkeprocessen. Daarom hebben wij bijvoorbeeldzelf een architect in dienst voorde vormgeving en een eigen werkplaatsvoor staalconstructies en timmerwerkzaamheden”.Begroten vanuit 3D-ontwerpenVoor het begroten en beheersen van allebouwkosten werkt Fraanje al jarenlangnaar volle tevredenheid met deIbis-Trad-software. Nadat het bedrijfeen aantal jaren geleden is overgestaptvan 2D-tekenen naar 3D-ontwerpenontstond de behoefte aan begroten vanuitdriedimensionale gebouwmodellen(BIM). “Die behoefte is in nauwe samenwerkingmet de Brink Groep ingevuldmet een koppeling tussen Ibis-Trad en ons ontwerpprogrammaVertex”, vertelt Knepper. “Bij zo’nkoppeling is het belangrijk dat je metalle betrokkenen duidelijke afsprakenmaakt over tot welk detailniveau jeontwerpt en welke correcties je in hetbegrotingsprogramma doorvoert. Watje niet tekent wordt namelijk niet meegetelden bijvoorbeeld kap- en sparingverliezenkun je beter in de calculatieverrekenen. Verder moet je voorkomendat samengestelde bouwdelen dubbelworden geteld. Daarvoor is een goeddoordachte elementenbegroting onontbeerlijk”.“Dankzij onze integratie tussen ontwerpenen begroten kan ik de prijs van eenmaatwerk Multi-Woning voortaan ineen halve dag in plaats van vroeger circatwee dagen uitrekenen”, zegt Vos.“Oftewel zo’n 75 procent tijdbesparingin het calculatieproces, terwijl tegelijkertijdde nauwkeurigheid is toegenomen.Verder zijn nu ook de consequentiesvan ontwerpwijzigingen veel snellerdoor te rekenen, wat onze flexibiliteiten slagvaardigheid richting klantenaanzienlijk heeft vergroot”.CAD- en CAM-koppelingenOmdat Fraanje de Multi-Woningen ineigen beheer ontwikkelt en bouwt, zijnze momenteel nog verder aan het kijkennaar mogelijkheden om het totalebouwproces te optimaliseren. Die vallenonder de noemer CAD en CAM,oftewel koppelingen richting het producerenvan bouwdelen. “Dat doen wijCADMagazine Maart 2010-210

egrotenzowel in nauw overleg met de eigenwerkplaats als een aantal strategischetoeleveranciers”, vertelt Knepper.“Bijvoorbeeld met kalkzandsteenleverancierXella, enkele kapleveranciersen zelfs de houthandel. Daarbij hanterenwij als uitgangspunt dat die leverancierswaar mogelijk en nodig de eigenkennis en ervaring toevoegen, bijvoorbeeldvoor de beste hoekoplossingenvan wanden of constructieaansluitingen.Uiteraard controleren wij als eindverantwoordelijkebouwer alle ontwerpaanvullingen,alvorens groen lichtvoor de productie te geven. Het is onsdoel om elke koppeling zodanig uniformuitwisselbaar te maken, dat wijondanks langdurige samenwerkingsrelatiesnooit te afhankelijk worden vanéén leverancier. Daarom gebruiken wijzowel de CUF XML, DWG als IFCuitwisselformaten.In de toekomst willenwij ook ontwerpinformatie gaanuitwisselen met externe constructeursen het Microsoft Dynamics NAV 4PSConstruct ERP-systeem, ter ondersteuningvan de eigen werkvoorbereiding”.Goed begin is het halve werkBij Fraanje werken momenteel driemensen met het Vertex-ontwerpprogrammaen een zestal met de Ibis-Tradcalculatiesoftware.Zij hebben ervarendat het begroten vanuit 3D-ontwerpenaan het begin van een project weliswaarextra tijd kost, maar dat dit ruimschootswordt terugverdiend met detijdbesparing bij de prijscalculatie en debetere planning en beheersing van hettotale bouwproces. “Het minimaliserenvan de foutkans en faalkosten is vancruciaal belang voor de kwaliteitsbelevingbij onze klanten”, zegt Vos. “Wijwillen hen namelijk plezierig en zonderzorgen laten wonen. Behalve het al genoemdevoordeel van de sneller door terekenen ontwerpwijzigingen, gebruikenwij het 3D-model ook om mogelijkeopties aan klanten te laten zien.Mooi ingekleurde visualisaties makendie namelijk veel inzichtelijker voorniet-technici. Dat geldt ook voor onderaannemersdie aan de hand van eenscreendump van bouwdetails of aansluitingen,beter begrijpen wat wij bedoelenen daardoor minder snel foutenmaken. Zelfs onze eigen serviceafdelingheeft baat bij de gedetailleerdervastgelegde informatie. De kennis enpraktijkervaring die wij met 3D-ontwerpenen daaruit begroten hebben opgedaanmet onze Multi-Woningen, zijnwij uiteraard ook van plan te gaan toepassenbij andere projecten”, besluitVos.www.fraanje.comwww.cadserviceburo.bewww.ibis.nlCOLUMNZonder?Vanavond eten we een gebakken eitje, spiegel,omelet of kluts. De kinderen eten het liefst eenpapa-hutsefluts-eitje. Dat is een speciaal recept,ooit bedacht toen ik veel thuis werkte en de kinderenveel kleiner waren dan dat ze nu zijn. Hetgeheime ingrediënt maakt van een normaal gebakkeneitje een échte traktatie!Een snufje gedroogde kruiden hier, een bosjeverse daar, lekker rommelen in de keuken metde jongste, die wil namelijk chefkok worden.Een goede basis krijg je tenslotte thuis!Op een gegeven moment grijp je mis, dat kannatuurlijk altijd gebeuren. Dus tuig je de fietsop, kinderzitjes erop, mutsen op, wanten aan.Terug om je sjaal te halen, boodschappentasen portemonnee. Terwijl je de kinderen op hunplaatsen helpt zie je dat je band zacht is dusmoet je weer de schuur in... dit maal om defietspomp te halen. Raar woord eigenlijk –fietspomp – suggereert dat er iets gepompt kanworden aan je fiets terwijl je toch echt je bandenop staat te pompen. Maar dit geheel terzijde.Aangekomen bij de supermarkt het hele riedeltjeen gedoe weer in omgekeerde volgorde ennaar binnen…En dan gebeurt het, in het schap een kaartje:VANWEGE AANHOUDENDE VORST ISHET ZOUT UITVERKOCHTEen eitje zonder zout is als een pc zonder muis,een plattegrond zonder maatvoering, links zonderrechts, yin zonder yang en volgens mijnmoeder zaliger als een kusje zonder snor.Tegenwoordig zeg ik; als een BIM zonder ...Het werden uiteindelijk sjalotjes, opvoedkundigverantwoorde zoutvervanger!Fraanje heeft het transport in eigen hand, evenals service en onderhoud.Rob Roefrob@hoogtij.nlCADMagazine Maart 2010-211

PLATFORMEén van de vier vaste medewerkers is Hans Vermeulen (links), adviseur, hij gaat bij de klanten langs om te kijken waar ze hulpkunnen gebruiken, wat de problemen zijn en informeert over mogelijkheden die ze nog niet kennen. Hij heeft jarenlange ervaringin de Bouw en Civiel bij HBG en BAM als tekenaar, calculator en werkvoorbereider. Jeroen Leeuw is de technisch-commerciëleman, ook adviseur en belast met de dagelijks leiding, met ideeën over strategie en voor het bewaken van procedures.Besparen met onafhankelijke adviezenAdcent van startDoor Job van HaaftenAdcent levert kennis en adviezen over het gebruik van ontwerpsoftware. Veel bedrijven halenlang niet alles uit hun licenties en de ontwerpsoftware die ze in huis hebben, Adcent wil zedaarbij merk-onafhankelijk van advies dienen. Per 1 februari 2010 is Adcent met haaractiviteiten gestart, als leveranciersonafhankelijke b.v.Bedrijven hebben meestal een diverspakket aan licenties in huis, waar eenflinke investering mee gemoeid is.Vaak wordt er niet al het mogelijke uitgehaalden blijven ze met vragen zitten,bijvoorbeeld over hoe verschillendepakketten kunnen samenwerken.Vragen die niet door een leveranciermaar wel door een merk-onafhankelijkadviseur beantwoord kunnen worden.Dat is nu precies wat Adcent wil gaandoen. Jeroen Leeuw, adviseur vanAdcent en belast met de dagelijkse leidingvertelt erover.Leeuw: “We beginnen met Adcent metvier vaste mensen en hebben een poolmet mensen om in te kunnen hurenvoor specifieke kennis. We gaan bedrijvenmet een tekenkamer of ontwerpafdelinghelpen om beter met hunontwerpsoftware om te gaan om zo hetrendement uit eerder gedane investeringente verhogen. Het idee voor hetoprichten van Adcent is ontstaan uitcontacten in de afgelopen jaren metklanten, waar we een tekort bespeurdenaan kennis die bedrijven van dehun beschikbare software hebben. Metdie wetenschap hebben we wat testsgedaan onder de naam ‘closing thegap’. We inventariseren daarbij hoe er,voor wat betreft tekenen en ontwerpen,wordt gewerkt met de software zoekennaar kleine verbeteringen in dat gebruikwaarmee snel meer rendementkan worden behaald. De inventarisatieen eerste advies bieden we kosteloosaan, zodat bedrijven vertrouwen krijgenin onze aanpak en het effect daarvan.Als we er dieper op ingaan wordthet een betaald advies. Belangrijk isdat de klant/gebruiker en zijn werkomgevingcentraal staat. We merken dater veel standaard is in de markt, terwijler veel behoefte is aan maatwerk, elkebedrijf is anders en heeft andere wensen.De keuze van onze naam is bestmoeilijk geweest, de onafhankelijkheidmoest er in tot uitdrukking komenen het moet een eenvoudige naam zijn.CADMagazine Maart 2010-212

We willen vertrouwen uitstralen in onafhankelijkadvies vandaar Advies cen -trum, afgekort tot Adcent.”De aanpakLeeuw geeft een tweetal voorbeeldenvan de aanpak van Adcent: “Bij eenbedrijf zijn we gestart met een overlegmet de ‘key users’ over de problematiekbinnen de tekenkamer. Gezamen -lijk is gekeken wat de specifieke uitdagingenwaren en hoe we met simpele,beknopte adviezen de beschikbaretools beter toegepast konden krijgen.En daarbij met name de samenwerkingen aansluiting tussen verschillendesoftwaretools. Het resultaat van de kleineaanpassingen werd snel merkbaar:het rendement ging snel omhoog zonderenorme extra kosten. Bij een tweedebedrijf werd in overleg met deCAD-manager een presentatie ‘opmaat’ aan de ‘key users’ gegeven,waarbij die onderwerpen werden aangehaalddie specifiek voor die omgevingvan belang waren. Er was veel interactiewaardoor op bepaalde zakenextra diep ingegaan kon worden. Dezemaatwerkaanpak resulteerde in besparingvan tijd en geld. Daarnaast werdenin beide gevallen de nieuwe functionaliteitenveel enthousiaster ontvangen entoegepast, dit werd tijdens opvolgsessiesbevestigd. Ook de kennis over mogelijkhedenvan licenties en subscription-contractenis vaak heel beperkt bijbedrijven. Vaak mag er meer met eenlicentie dan bekend is. Als een bedrijfeen subscription-contract heeft, danzijn de mogelijkheden vaak nog veelgroter. Adcent heeft hier met de beschikbaremensen jarenlange ervaringmee en kan veel van de onduidelijkhedenuit de weg ruimen, zodat een bedrijfveel meer uit zijn software kan halen.”PositieAdcent is een aparte B.V. die wel sterkgelieerd is aan Pollux, daar werkt hetAls iemand met een hamer en een beitelwerkt, moet je je niet beperken tot debeitel, maar zijn beide belangrijk.De onderlinge samenwerking is daarbijnatuurlijk erg van belang.ook (intensief) mee samen. HeeftAdcent mensen van Pollux nodig vooreen taak of opdracht, dan moeten diewel worden ingehuurd. Leeuw: “Wezijn leveranciersonafhankelijk dus richtenwe ons op diverse softwareoplossingenwaaronder bijvoorbeeld Auto -desk. We gaan uit van de klant en de teken-en ontwerpsoftware die deze inhuis heeft, dat kan dus net zo goedSolid Works of Pro/Engineer zijn. Deinhoudelijke expertise van onze huidigemensen ligt voornamelijk in debouw, visualisatie en animatie, maarwe richten ons zeker ook op Mecha -nical.”Meer rendement in kleine stappenLeeuw: “We verwachten dat we metonze aanpak minimaal vijftien procentrendementsverbetering kunnen bewerkstelligen.We richten ons niet alleenop CAD, maar ook op visualisatie,animatie en andere gelieerde software.Op de website hebben we dat omschrevenals ‘tekenkamer en ontwerpsoftware’waarbij ook tools van bijvoorbeeldAdobe een rol kunnen spelen.Als iemand met een hamer en een beitelwerkt, moet je je niet beperken totde beitel, maar zijn beide belangrijk.De onderlinge samenwerking is daarbijnatuurlijk erg van belang.Veel software voor verschillende disciplinesschuiven steeds meer in elkaar.We zien game-invloeden in softwarevoor de bouw en tekentechnische functionaliteitdoet zijn intrede in de visualisatieomgeving.Ook GIS-software(Geografisch Informatie Systeem)wordt er in de bouw meer en meer betrokken.Daarnaast is steeds meer softwarelaagdrempelig te verkrijgen, zoalsSketchup. We zien deze trends en willendie dan ook in de volledige breedte‘coveren’. De markt dwingt ons totsteeds kortere ‘Time to Market’, er gebeurtsteeds meer simultaan. Adcentstaat voor ondersteuning bij zulkevraagstukken en stelt daarbij de klantcentraal: doelstelling is een bijdrage televeren aan kostenbesparing en/of omzetverhoging.Het is daarbij een uitdagingom de organisatie mee te krijgenin die ontwikkelingen. Probleem oplos -sing en telkens kleine stapjes om totverbeteringen te komen. Kleine stappenzorgen voor minder rigoureuzeveranderingen en een betere acceptatiedoordat het voordeel sneller wordt ingezien.”Adcent heeft duurzaamheid hoog in hetvaandel. Duurzaamheid is een hype,maar wel één met een wettelijke enmaatschappelijke basis. Daarnaastspeelt het een steeds belangrijkere rolin zakelijke afwegingen. Adcent doetaan de hype niet mee, wel wordt gewerktaan bruikbare toepassingen voorin de praktijk. Door ook daarin voorkleine stappen te kiezen, worden doelenhaalbaar en resultaten sneller zichtbaar.www.adcent.nlCADMagazine Maart 2010-213

BOUW & CIVIELRijnboutt kiest voor ArchiCADGeen weg meer terugDoor de redactieHet Amsterdamse bureau voor architectuur, stedenbouw, landschapen strategie Rijnboutt is voor de zomer helemaal over naarArchiCAD. Volgens ir. Frederik Vermeesch, architect en directeurvan het bureau en belast met de invoering van de BIM-software, isRijnboutt dan klaar voor de toekomst.We spraken met Frederik Ver -meesch in het kantoor van Rijnboutt,gevestigd in het Westerdokhuis metuitzicht op het bevroren water, eenoase van rust midden in het centrumvan Amsterdam.Zo’n tweeënhalf jaar geleden starttehet bureau met de eerste oriëntatie opBIM-software als vervanging van hettekenwerk dat toen nog werd verrichtmet behulp van 2D CAD-software.Het onderzoek, dat serieus werd uitgevoerdrichtte zich op een aantal aspecten,waaronder de gebruiksvriendelijkheidvan de software, gebodensnelheid, noodzakelijke leercurve enwelke implementatie benodigd was?“Al snel kwamen we tot de conclusiedat we zouden gaan kiezen tussentwee producten; Revit of ArchiCAD.Het viel ons op dat ArchiCAD toenop bijna alle punten nét iets beterscoorde dan Revit maar dat gaf nogniet geheel de doorslag.” Het fundamenteleverschil zat met name in deaanpak van de leverancier bij de implementatieop het bureau. “Wij haddenin onze eerdere experimenten(met onder meer AutoCAD Alfa) geleerddat het volgen van een opleidingonvoldoende basis geeft om een pakketop de hele vloer te laten landen”,vertelt Vermeesch. “We wilden hetgoed aanpakken. Omdat we als directieeen duidelijke stap wilden zettenhebben we gezorgd voor ondersteuningen onderbouwing vanuit alle gelederenbinnen het bureau. Dat heeftals voordeel dat we voldoende kritiekemassa ontwikkelen en direct veelknow-how opbouwen. In ieder gevalhebben we duidelijk gesteld: er isgeen weg meer terug”.CADMagazine Maart 2010-214

Het eerste project vanaf het ontwerp uitgevoerd metArchiCAD. Gebouw De Ontmoeting in LangerhuizeAmstelveen, verkeert in DO-fase. 54.800 m2 BVOOpdrachtgever N.J. de Nijs Care BV.Intensieve begeleidingDe implementatie van ArchiCAD isgerealiseerd door Kubus architecturalsolutions uit Eindhoven. Omdat Kubusook lokaal aanwezig is met een vestigingin Amsterdam, kon er snel geschakeldworden. Vermeesch vervolgt:“In het begin zijn we vrij intensief begeleid,iedere week kwam er een dageen applicatiespecialist van Kubus overde vloer, die heeft gezorgd voor eenduidelijke structuur en fungeerde alsvraagbaak. Dit heeft tot gevolg gehaddat we in een paar maanden alle nieuweprojecten zijn gestart in ArchiCADen van lopende projecten de overgangnaar een volgende fase ook direct metArchiCAD zijn gaan doen.”Snel analyses makenHet bureau bestaat uit een 30-tal medewerkerswaarvan er een 20-tal metArchiCAD aan de slag zijn. Ver meeschHet aantal mensen dat gelijktijdig aan éénproject werkt, neemt door de inzet vanArchiCAD af.vertelt verder; “zoals de meeste ontwerpbureaushebben wij Sketch Up inhuis, een prima hulpmiddel in de ontwerpfase.Waar het echter aan ontbreektbij SketchUp is de mogelijkheidom snel analyses te maken van het ontwerp,iets dat met ArchiCAD goed uitvoerbaaris.Het aantal mensen dat gelijktijdig aanéén project werkt, neemt door de inzetvan ArchiCAD af. Ik hoef niet uit teleggen dat het werken in kleinereteams veel rust geeft en de kwaliteitvan de ontwerpen vaak ten goedekomt.Vermeesch geeft verder aan dat de budgettenwaarmee een V.O. (Voor lopigOntwerp) moest worden gemaakt tekrap werden. “Wilden wij onze opdrachtgeversde dienstverlening leverendie bij ons bureau past, dan moester wel iets gebeuren, we kwamen simpelgezegd niet meer uit met de kostenramingen.Rijnboutt staat voor kwaliteiten dat maken we gelukkig meerdan waar.”Vruchten plukkenHet verschil tussen Kubus en andereaanbieders is, volgens Vermeesch, datKubus in de eerste plaats oprecht geïnteresseerdis in de problematiek op hetbureau en daarna pas zorgt voor hetaandragen van een oplossing.“Natuurlijk is Kubus ook een commercieelbedrijf en willen zezo veel mogelijk verkopen.Ze hebben zich echtervooraf goed verdiept in onzematerie. Wij zijn voornamelijkbetrokken bij binnenstedelijke,complexe,vraagstukken.Hier heb je de ondersteuningbij nodig van een partij diesnapt waar je mee bezig bent.Doordat de consultant vanKubus een achtergrond heeftals praktiserend architect warende lijnen kort en duidelijk.”Het is duidelijk dat Rijnboutteen duidelijke en overtuigendekeuze heeft gemaakt. Ver -meesch geeft aan dat hij somswellicht wat te positief overkomt.“Een ‘return on investment’binnen 1½ jaar is wel wat te optimistischgebleken. Helaas is decrisis ook merkbaar binnen de bouwsector.Ik denk, mede gezien het huidigeeconomische klimaat, dat we binnendrie jaar onze volledige investering terugverdiendzullen hebben. Dat dekwaliteit van onze producten metsprongen vooruit gaat, daar plukken wenu de vruchten al van.”Vermeesch verzorgde samen met collegaMichel Post (Michel Post Archi -tecten) diverse workshops, onder meertijdens de BNA Jonge Archi tec ten -dag@NAi over Bouw werk InformatieModellering (BIM) en geeft andere architectenantwoord op de vragen: Watis BIM, meer dan alleen programmatuur?Wat zijn de voor- en nadelen enwat is het verschil met de conventionelemanier van werken? En waarmeemoet je bij implementatie in het bureaurekening houden?Het is hem daarbij opgevallen dat veelarchitecten ‘denken’ dat ze zich de softwarezelfstandig eigen kunnen maken.Hij waarschuwt deze echter. “Een intensievebegeleiding betaalt zich dubbelen dwars terug. Denk niet dat je erbent door het volgen van een cursus.Rijnboutt heeft dat aan den lijve ondervondenen ik geef onze ervaringen metArchiCAD en Kubus dan ook graagdoor.”www.kubusinfo.nlCADMagazine Maart 2010-215

HOFSTEDE VAN ERKELwww.cadix.nlHofstede van ErkelBilderdijkkade 13a1053 VA Amsterdamtel.: 020-6124780fax: 020-6124730www.inventor-professional.nl* AutoCAD Basis* AutoCAD Update* AutoCAD Gevorderd* AutoCAD Update* AutoCAD Mechanical* Inventor Suite Basis Spoed (3 1/2 dag)* Inventor Suite Basis Stnd. (5 dagen)* Inventor Suite Basis Extra (6 dagen)* Inventor Suite Gevorderd* Inventor Professional Basis* Inventor Release Update* Inventor Thema Training* Inventor Professional Modules* Vaultwww.usginnotiv.nlCivilCenter is Autodesk Authorized Training Center (ATC) en gespecialiseerd in het ontwikkelenen verzorgen van professionele standaard en klantspecifieke opleidingen op het gebiedvan civil en geo/gis.Nederlandstalig, modulair, marktspecifiek, op maat en dankzij ons mobiele opleidingscentrumoveral mogelijk.• AutoCAD Civil3D • AutoCAD Map3D • AutoCADVoor meer informatie kunt u een mail sturen naarCivilCenter opleidingen@civilcenter.nlwww.civilcenter.nlEnjoy3D CAD solutionsBekijk het complete aanbod op www.NPQcad.comwww.cadcenter.nlUW KENNISPARTNER VOOR 3D EN BIM IN DE INSTALLATIE-BRANCHE & SPECIALIST IN 3D CAD EN REVIT MEP OPLEIDINGEN.www.npqcad.comENGINEERING IN CONTROL Opleidingscentra in Noord-, West- en Midden-Nederland Trainingen op locatie cadservices.nl/opleidingCADMagazine Maart 2010-216

TRAININGSWIJZERTEC / CAD College BVAutodesk Authorized Training Centre• AutoCAD Basis • AutoCAD Update • AutoCAD Gevorderden • AutoCAD 3D • AutoCAD Optimalisatie• AutoCAD & VBA Basis • AutoCAD & VBA Gevorderden • Inventor Basis • Inventor Gevorderden• Inventor Ontwerpen • 3ds Max • Revit Basis • Revit GevorderdHet CAD-Centrum TEC, ook wel genoemd het CAD College, verzorgt sinds 1984 kennis-overdracht in de vorm vanCAD -opleidingen, -leerboeken en educatieve software. Bij de cursus ontvangt u een uitgebreid Nederlandstaligleer- en naslagwerk van R. Boeklagen die tevens uw docent is. U krijgt een Autodesk-certificaat bij de cursussenen een HBO-Verklaring bij de opleidingen.Autodesk HBO instituutBehaal uw HBO Verklaring! TEC biedt de mogelijkheid u verder te bekwamen tot een Autodesk Certified Engineer(ACE). U doorloopt een bepaald traject van cursussen, maakt een praktische eindopdracht, bij voorkeur passendbinnen uw werk en bij uw eigen werkgever en verdedigt deze. Slaagt u, dan heeft u een Autodesk HBO Verklaringverdiend! De opleiding is inclusief materialen als boeken en software. Toelatingseisen: MBO. Studierichtingen:System Manager (AutoCAD), 3D Designer (AutoCAD/3ds Max), en Mechanical Designer (Inventor)en Architectural Designer (Revit)Kerkenbos 1018 B 6546 BA Nijmegen T: (024) 356 56 77 F: (024) 354 19 31E: info@cadcollege.nl CP: Leonie BergsmaKijk op Internet www.cadcollege.nl of vraag de brochure aan.www.cadcollege.nlUw trainingen eenheel jaar lang inCAD-Magazineen opwww.cadmagazine.nlvoor slechts€ 1300,–www.cadmagazine.comRealiseer voorsprong met kennis!Met een beginners-, gevorderden-, of updatetrainingvan CAD & Company haalt u kennis in huis die u directin de praktijk kunt brengen. U werkt meteen effectiever,sneller én beter met uw CAD software. Bekijk hetactuele trainingsaanbod op www.cadcompany.nl.CAD & Company Training Centers:Alkmaar - Amsterdam - Boxtel - Emmen - Oosterhout - bij u op locatiewww.cadcompany.nlArray Industries b.v. verzorgt voor de door ons geleverde Plantdesign softwarede trainingen en workshops. Deze trainingen kunnen op locatie verzorgd wordenmaar ook bij ons op kantoor. Onze trainingen zijn zeer praktijkgericht en zorgenervoor dat uw mensen snel en gericht aan de slag kunnen met onze software.www.arrayindustries.comOnze opleidingen:• P10 pipestress Basis training• P10 Pipestress Advanced training• P10 Update training• Microprotol Basis training• Microprotol Cost Estimation training• Babsywin Basis trainingVoor meer informatie kunt u contact opnemen metde heer ir. J.H. de Groot op telefoonnummer 0180-331655of per mail h.degroot@arrayindustries.comGA NAAR WWW.CADMAGAZINE.NLEn vraag een gratisproefexemplaar aan.CADMagazine Maart 2010-217

Samenwerking school en bedrijfslevenVlot Staal laat proevenaan de praktijkDoor Jac HanssenMECHANICAL & DESIGNIn het kader van het project ‘De school naar buiten’ loopt een groep VMBO-leerlingenmomenteel een aantal maanden mee in het gecertificeerde las- en productiebedrijf Vlot Staalin Groot-Ammers. Het bedrijf werkt met geavanceerde machines, zoals twee lasrobots en eenStyle BM-8 freesbank. Het project richt zich op een sterke samenwerking tussen school enbedrijfsleven.De leerlingen van het VMBO, die bij Vlot Staal rondlopen, worden met alle facettenvan de productie geconfronteerd.Aan het woord is ing. Robert Lock,die samen met Gerrit Vlot de directievormt van dit bedrijf met 12 medewerkers.Lock: “Het doel van dit project isdat zowel leerlingen als ook de schooldaadwerkelijk in aanraking komen metde praktijk in het bedrijfsleven, zodathet onderwijs hierop beter aan kan sluiten.Maar ook het bedrijfsleven spintgaren bij deze samenwerking, er is momenteeleen grote uitstroom van 55-plussers in het bedrijfsleven aan degang en bedrijven zullen dus op zoekmoeten gaan naar nieuw personeel metvoldoende technische kennis en ervaring.”Het hele project is een initiatief van hetSchoonhovens College en is een jointventure tussen het VMBO college, hetbedrijfsleven en het ID College. In totaaldoen er zo’n 65 bedrijven in de regioaan mee.Moderne lastechnieken“Ik denk dat wij de VMBO-leerlingenin dit project, dat al enige tijd loopt, interessanteen moderne technieken kunnenbijbrengen. Wij leveren productenen diensten op het gebied van lassen,robotlassen, metaalbewerking en engineeringen we zijn gecertificeerd voorhet lassen van diverse staalsoorten volgensAWS D1.1, ASME IX en EN-ISO15614-1. De documentatie die bij dergelijkeopdrachten hoort, is vanzelfsprekendgeen probleem. Daarnaast isonze organisatie gecertificeerd volgensNEN-EN-ISO 9001:2000”, verteltLock.“Onze afnemers vinden wij vooral inde offshore- en petrochemische industrie.De kwaliteitseisen, die vanuit dezebranche aan ons worden gesteld, zijnhoog. Vooral de laskwaliteit, nauwkeurigheiden de afwerking van de productenen halffabricaten, spelen een belangrijkerol. Vaak krijgen de productennog een extra bewerking op onsnieuwe bewerkingscentrum.Naast een aantal gecertificeerde lassershebben we in ons bedrijf de beschikkingover twee lasrobots: de Panasoniclasrobot van het type VR008L, met eenPanadice 500 manipulator met een framevan 2500 x 1000 mm en een OTClasrobotdie onlangs is aangeschaftvoor het lassen van een complex serieproduct.We hebben heel bewustvoor deze robot gekozen vanwege zijnsnelheid, de ranke bouw rond de toortsen het feit dat alle slangen inwendigdoor de assen lopen. Hierdoor kan erniets achter uitstekende delen of klemmenvan de lasmal of product blijvenhangen en kan de toorts de moeilijksteposities bereiken. Overigens hebbenwe de hele lascel zelf gebouwd, alleende eindaansluitingen en de veiligheidskeuringheeft Rolan Robotics verzorgd.Ook de lasmallen maken we zelf.Wellicht interessant om te weten datwij exclusief dealer zijn geworden vanDestaco, dé leverancier van lasklemmenen houders voor productiemallen.De afnemer die Destaco-producten vanons koopt kan rekenen op advies datgebaseerd is op een ruime ervaring ophet gebied van de bouw van lasmallen”,vertelt Lock vol trots.Samenwerking met het VMBOLock: “De leerlingen van het VMBO,die nu in ons bedrijf rondlopen, wordenmet alle facetten van de productie geconfronteerd.De begeleiding van deleerlingen gebeurt door de eigen do-CADMagazine Maart 2010-218

COLUMNIk blijf thuisRobert Lock: “Ik denk dat wij de VMBO-leerlingen in dit project, dat al enige tijdloopt, interessante en moderne technieken kunnen bijbrengen.”centen en door de praktijkbegeleider inhet bedrijf. De uitvoering vindt plaatsbinnen de school en op locatie bij debedrijven. Uit praktische overwegingenwordt er gewerkt met telkens één leerlingtegelijk. Zo rouleert er op dit momenteen groep leerlingen die zich bezighoudmet het samenstellen en lassenvan een barbecue. In enkele dagenleren ze bij ons de techniek om dit productte vervaardigen en in elkaar te lassen.Het uiteindelijke product, huninzet en hun motivatie worden doorzowel het bedrijf alsook de school beoordeeld”,zegt Lock.Hij vervolgt: “Wij werken nauw samenmet meerdere scholen in de regio. Meteen aantal scholen is Vlot Staal een samenwerkingsverbandaangegaan, voorzowel het opleiden van leerlingen alsookhet afstemmen van wederzijdsebehoeften. Regel matig staan wij meteen stand op de open dagen van descholen. Nee, over belangstelling vanleerlingen in ons bedrijf hebben we niette klagen!” zegt hij glimlachend. Het iswel duidelijk dat Vlot Staal BV zeerpositief is over de samenwerking methet technisch onderwijs.Uiteenlopende techniekenEen techniek waarin Vlot Staal zich deafgelopen tijd heeft gespecialiseerd, ishet verlijmen van aluminium vloerdelen.Lock: “Deze vloerdelen hebbenwij gemaakt in opdracht van één vande grootste jachtbouwers van Neder -land. Zo zijn wij in meerdere marktenthuis en fabriceren wij halffabricatenen complete modules in kleine, maarook in grotere series. De afmetingenvan de producten spelen daarbij nietzo’n grote rol. Wij hebben in het verledenbewezen een groot pakket aan diversiteitaan te kunnen voor veel markten.In ons nieuwe bedrijfspand meteen oppervlakte van 1500 m2 kunnenwe de meest uiteenlopende opdrachtenaan.”“Zo produceren wij dagelijks seriematigcabineonderdelen en is de productievan grote aantallen kaasboxeneen specialisme van ons bedrijf. Ditmaakt dat onze kaasboxen de beste opde markt zijn. Maar het allerbelangrijkstezijn onze medewerkers en vakmensen,waarvan de meeste gecertificeerdzijn. Zonder een goede motivatie enbetrokkenheid in hetgeen wat ze doenkomt er weinig uit. Vandaar dat we delijnen in ons bedrijf kort houden en wijook in een vroeg stadium al beginnenmet VMBO leerlingen te laten ruikenaan onze techniek en de productiemogelijkheden,zodat ze straks weten watze van het bedrijfsleven kunnen verwachtenen wat het bedrijfsleven vanhun verwacht; en de scholen sluitenhier maar al te graag bij aan”, besluitLock zijn betoog.Jac Hanssen is freelance journalist.Voor meer informatie over ditonderwerp: www.vlotstaal.nl.De Olympische Winterspelen zijnweer voorbij en de sneeuw is ook verdwenen.Dat werd wel tijd. Nou is hetnog maar even en het is die eerste dagvan de vierde maand. Je weet wel , diedag die niemand noemt tot dat iemandop zijn bek gaat over een gladde vloeren bijna zijn rug breekt, omdat eenander het leuk vond de tegels nat temaken. Of op de lagere school, alszo’n jochie tegen je zegt: “je veter zitlos”.Tegenwoordig halen de DJ’s op de radioook al van die grappen uit en latenluisteraars naar niet bestaandeevenementen of locaties zoeken. Dekranten kunnen het ook niet laten, duspas op met wat je gelooft in de krantvan woensdag 31 maart.Ook mijn collega’s hebben er eenhandje van. Vorig jaar hadden ze hetalarm afgezet. Dus toen ik met mijnduffe kop als eerste binnen kwam enhet alarm dacht af te zetten, deed ikhet alarm er juist op. Natuurlijk gingdat af en moest ik me rot zoeken naarde code die we de alarmcentrale moetengeven die dan direct belt. Op hetbriefje stond niet alleen de code,maar ook de datum!Nee op 1 april ga ik niet werken, hebik besloten. Mijn kat is die dag jarigen ik blijf thuis.Echt waar.Jan de FlintCADMagazine Maart 2010-219

BOUW & CIVIELEffect van LandXplorer op digitale stedenBeter plannen en beslissenDit terwijl op het moment het strevennaar duurzaamheid om betere enmeer energie-effficiënte gebouwenvraagt, die voeding bieden aan de bewonersen gebouwd zijn om lang teblijven staan. Steeds meer eisen overhedenen andere opdrachtgevers eenvolledig samengestelde en holistischekijk op het bouwen in hun stad, nietalleen voor nu, maar een kijk die dehele levenscyclus ondersteunt.Waarmee wordt bedoeld dat als alleonderdelen goed op elkaar zijn afgestemden aansluiten, zij meer waardzijn samen dan als optelsom van deonderdelen.Door die wensen en eisen wordenrenderingen en animaties van stedenin 3D, gebaseerd op terreinmodellen en de geometrie vangebouwen steeds gewoner en daarom ook vaker toegepast.Een aantal Europese steden heeft opdracht gegeven om stedelijke3D-modellen te maken voor marketingdoeleinden(werven van investeerders) en om burgers te betrekken bijplanologische beslissingen.Meestal worden die modellen gemaakt naar aanleiding vaneen specifiek project en niet met de bedoeling om alle veranderingendaarin bij te houden. Daardoor zijn het al snel‘kiekjes’ uit het nabije verleden. Meer en meer zoekenplanologen en andere belanghebbenden naar manieren omniet alleen een 3D-visualisatie van hun stad te maken voornu en de toekomst, maar om er ook andere data in te verwerken/teintegreren, zodat er actuele informatie in is terugte vinden die voor een betere kwaliteit kan zorgen van besluitvorming.Acquisitie van belangMet deze ontwikkelingen in het achterhoofd, is de acquisitiedoor Autodesk van de Duitse firma 3D Geo een belangrijkestap in de richting van stedelijke 3D-modellen. Het vlaggenschipvan 3D Geo, Land Xplorer, was natuurlijk al eenbekend product voor geo-professionals en visualisatie-experts,niet in het minst omdat de software is gebruikt voorhet maken van een 3D-model van het Berlijnse centrum.Het model, dat bekeken kan worden op Google Earth, bevatDoor Neil BrookerHet bouwen en creëren van steden die veilig zijn, duurzaam, esthetisch verantwoord en ookplezierig om in te leven, vormt één van de grootste uitdagingen van onze tijd. Hoewel grotedelen van de wereld verstedelijken, zijn er ook regio’s waar de mensen uit het centrum naarde buitenwijken trekken. Dit trekken en duwen vergroot onze stedelijke agglomeraties,vergroot de druk daarop en maakt er grote moerassen van die zich ad hoc enorganisch uitbreiden.Salzburg met rivier de Salzach en de burcht,opgetrokken uit ‘Blocks’ en met behulp vanterreindata, textuur- en plattegronddata.meer dan 40.000 gebouwen.De belangstelling van Autodesk voorhet bedrijf kwam voort uit de wijdverbreidegedachte dat het creëren vandigitale steden meer is dan een eenmaligexperiment. Het beleid van desoftwareproducent is het bereikbaarmaken van opkomende technologieëndoor ze uit hun niche te halen en zebreed beschikbaar te maken. Het lijkterop dat het gebruiksvriendelijkeLandXplorer hier ook van zal profiteren.Inmiddels is Autodesk’s FDO-technologieal toegevoegd aan LandXplorer,zodat meer ruimtelijke data toegankelijkis in bestandformaten zoals SHPen SDF, of data uit een database zoalsOracle Spatial en MySQL. Dat betekent ook combineren envisualiseren van data uit AutoCAD, AutoCAD Map 3D,Revit Architecture, Topo base en 3ds Max.Meer details, meer informatieDat houdt in dat gebruikers de mogelijkheid hebben om eengedetailleerd BIM te integreren met op gegevens gebaseerde3D-modellen, dat wil zeggen ‘intelligentie’ brengen inwat eerder alleen maar een (3D-)plaatje was. Analyses kunnende gegevens naar boven halen en data raadplegen inverschillende lagen en schalen, van gegevens over een enkelekamer tot een volledige stad om daarmee waardvolleinformatie te vergaren. En dat kan gepresenteerd worden ineen veelvoud van bestandsformaten.Dit voordeel brengt flexibiliteit in de ‘level of detail’ (LoD)en een precisie en nauwkeurigheid die met andere producten,zelfs Google Earth, niet mogelijk is. Over het algemeenkan AutoCAD Map 3D toegepast worden om ruimtelijkedata te creëren en te beheren en ook voor het creëren en beherenvan 3D huizenblokken en gebouwen voor hetLandXplorer-stadsmodel. Complexere ontwerpen van gebouwenwaar een hogere graad van rendering voor nodig is,kunnen apart vervaardigd worden voor karakteristieke gebouwenof gebouwen met een speciale functie en ingebrachtworden in het LandXplorer stadsbeeld. Zo kunnen3ds Max-modellen in de LandXplorer-omgeving wordenCADMagazine Maart 2010-220

geplaatst. Dat kunnen gebouwen zijndie met hoge precisie en zeer realistischzijn gerenderd, maar het kunnenook andere zichtbare elementen zijnzoals auto’s of vegetatie. Land Xplorerkan het 3ds Max-model aanvullenmet ruimtelijke data, zoals gebruikvan het land en milieugerelateerde informatie,naast informatie over leidingenen weg- en waterbouwkunde. Devisuele impact van het LandXplorerstadsmodelkan worden vergroot doormeteorologische aspecten toe te voegenzoals zonnestand, bewolkingsdeken bewegingen daarin.Zo kan een digitale stad in Land -Xplorer de binnenkant (verwarmingssystemen,nutsvoorzieningen, muren,deuren, ramen en constructiedetails) tonen en verbindenmet de buitenkant (toegangswegen, landschap), en met deondergrondse infrastructuur (water, riool, gas, elektriciteiten telecommunicatie). Integratie van GIS en CAD, BIM endata over wat er onder de grond verstopt ligt.Deze informatierijke bestanden kunnen gedeeld wordenmet belanghebbenden op verschillende manieren. AutodeskLandXplorer Viewer is gratis te downloaden en maakt hetgebruikers mogelijk om stadsmodellen snel te verzenden,zo nodig aangepast voor iedere ontvanger (weglating onnodigeinformatie, beveiliging). Voor extreem grote bestandenis het mogelijk gebruik te maken van Land Xplorer Server,waarbij data beveiligd gedeeld kan worden via internet. Alsde data openbaar gemaakt dienen te worden kan het 3Dstadsmodel, gemaakt in LandXplorer, gepubliceerd wordenvia Google Earth of Microsoft Virtual Earth.Denk eens aan een gemeente die zich afvraagt welk effecthoogbouw zal hebben op de onmiddellijke omgeving enhoe het eruit zal zien in een geografische context. Als er aleen digitaal stadsmodel is, kun ze het waarheidsgetrouwe3ds Max-model plaatsen in de bestaande stadsomgeving.Misschien ten behoeve van een eenvoudige schaduwanalyseen een simpele visuele controle of het gebouw een aanwinstis voor de omgeving of een‘witte olifant’, die zichtlijnen blokkeerten het licht wegneemt van zijnburen.Licht en schaduwFeitelijk is het potentieel van dit digitaleecosysteem bijzonder groot,vooral wanneer het gecombineerdwordt met de simulatie- en analysemogelijkhedenvan software zoalsRevit. Er kan bijvoorbeeld voorspeldworden wat de invloed van het gewichtvan een constructie kan zijn opleidingen die er al liggen. Of hoe deschaduw van het gebouw valt over deomgeving op een willekeurige dag engekozen tijdstip, en hoeveel daglichtBekeken kan worden hoe de schaduw vaneen gebouw valt over de omgeving op eenwillekeurige dag en gekozen tijdstip.Een gedetailleerd model van de nieuwebibliotheek in Salzburg omringd door‘Block models’.naar binnen valt op bepaalde plaatsenin het gebouw. Of in hoeverre het geluiddoordringt van een voetbalwedstrijdin een nabijgelegen stadion, engeluid tijdens het spitsuur van omringendewegen.Het is ook een gereedschap om beterte plannen, te zien, te verkopen en hetuitwerken van duurzame ontwikkelingendie nodig zijn voor toekomstigewijken en gebouwen. Ook heelpraktisch: het kan laten zien hoedichtbij een vliegveld is, hoe het netwerkvan snelwegen en toegangswegenloopt en waar de recreatie en onderwijsfaciliteitenliggen.Pas het beginAutodesk ziet de convergentie/het samengaan van CAD,GIS, BIM en visualisatie-technologieën pas als het begin.Het team dat bezig is met infrastructuur modelleren, werktnauw samen met experts uit de gaming-divisie om te kijkennaar manieren om menselijke gedragspatronen weer te geven.Om dit te illustreren, Atodesk en Ordnance Survey (Britsegeografische instelling) werkten samen aan de ontwikkelingvan een intelligent 3D-model van de stad Liverpool. De topografischedata van Ordnance Sur vey (OS) werden aangevuldmet data over hoogten van gebouwen die met fotogrammetrieverkregen waren. Dit werd gecombineerd metluchtfoto’s van OS en een aantal gedetailleerde gebouwmodellendie met 3ds Max waren gemaakt en geplaatst inLandXplorer.Dit maakt de weg vrij voor een nieuw onderzoeksveld enexperimenten. Bijvoorbeeld zou dit gebruikt kunnen wordenbij het zoeken naar scenario’s voor verkeerstromen bijeen terroristische aanval of andere gebeurtenissen zoalsgrootschalige branden en natuurrampen.De vraag is wel hoe deze vooruitgang de professionals zalraken die zich bezighouden met ruimtelijke data. Veel professionalsin dit werkterrein erkennen al dat 3D denken enwerken de toekomst is en modellerenhun geografische data al op die manier.Hoewel velen onder hen nogmoeten beslissen of dit ook de weg isdie ze uiteindelijk willen gaan en hetis nog zoeken naar de manier waarop.De tijd is rijpLandXplorer is een krachtige tool,het is relatief eenvoudig te gebruikenen betaalbaar, en ondanks zijn krachtheeft het geen bijzondere hardwarenodig. Dat het nu onder de parapluvan Autodesk is gekomen, maakt desoftware meer toegankelijk voor gebruikersbuiten Midden Europa. Zon -der twijfel zal de software het genere-CADMagazine Maart 2010-221

Naar 3D opgetrokken plattegronden van gebouwen.ren van digitale steden in 3Din een stroomversnellingbrengen. Zijn gebruikers zullenhun beslissingen beterkunnen onderbouwen en hunpartners uit andere disciplinesbeter kunnen begrijpen.De laatste twee jaar isAutodesk drie projecten gestartin samenwerking metwereldsteden om hun stedendeels) digitaal na te bouwen.Dit zijn projecten die gaande geboorteplaats vanMozart, Salzburg Oostenrijk,tot Incheon, een stedelijk experimentin Zuid-Korea en daar tussenin de vooruitstrevendestad Vancouver in Cana da.Niettemin zijn de voordelen van digitale steden ook beschikbaarvoor kleinere architectenbureaus en lokale overhedendie een iets breder beeld willen dan alleen het geplandegebouw of blok. Zij willen misschien slechts een kleindeel van een wijk digitaal hebben, maar de integratie vangebouwen, infrastructuur en geografische kenmerken kunnengrote waarde hebben, zowelvoor de gebruikers, deklanten en omwonenden ofeen groter publiek.LandXplorer is een softwarewaar nu de tijd voor is aangebroken.Met meer dan ooitde schijnwerpers op milieuen leefomgeving, hebben destadsplanologen een flinkelast op hun schouders. Eenlast die ze aanmerkelijk kunnenverlichten door informatiete delen met belanghebbenden,en door over de juisteen accurate data te beschikken.Met daarbij meer mogelijkheden om te overzienhoe ze hun stad veiliger en plezierig om in te wonen kunnenmaken.Neil Brooker is Technical Manager Infrastructure Modellingvoor Autodesk, Noord Europa. Meer over dit onderwerp is tevinden op www.autodesk.com/landxplorer.CADMagazine Maart 2010-222

CourantGrootste groenegevel van EuropaPag 2Chillen met laptopop schootPag 2.Pagina 1. | Gratis verspreiding in iedere uitgave van CAD-Magazine10 Maart -2010 | 3e jaargang | nummer 2CAD voordummiesDigitaal èn analoogInteractieveprojectieEerder berichtte de CAD-Courant al over‘SolidWorks for dummies’, een boek waarvande tweede editie in 2008 verscheen en dat vanafde basis uitlegt hoe je met SolidWorks aande slag kunt. Dezelfde uitgever, WileyPublishing uit Hoboken (New Jersey, USA) heeftook boeken in deze serie over AutoCAD enAutoCAD LT.Al vanaf versie AutoCAD 2000 verschijnen ermet regelmaat nieuwe edities van deze boeken,de nieuwste is ‘AutoCAD 2010 for dummies’.Andere CAD-software heeft nog geen eigenboek in deze serie gekregen, wel MicrosoftOffice, diverse pakketten uit Microsoft Office enPhotoShop van Adobe. Ook is er één met deopvallende titel ‘Burn-out for dummies’, misschienvoor degene die teveel van deze boekenheeft gelezen en getracht te doorgronden.www.wiley.comDigitaal èn analoog; een klok-project van de Zweedse ontwerpers Per Emanuelsson en BastianBischoff. www.humanssince1982.comMet een schil is de UTS Broadway Tower weer als nieuwSYDNEY - Wat te doen met een gebouw dat doorzijn ouderdom of uiterlijk niet meer in het straatbeeldpast? Trek er een nieuwe huid omheen,zegt het Australische LAVA. Het bureau ontwikkeldeeen hightech-gevel die eenvoudig om bestaandegebouwen te wikkelen is.Deze zogeheten Tower Skin zorgt niet alleen vooreen spectaculair nieuw uiterlijk, maar draagt ookbij aan de duurzaamheid van het gebouw. Hetwerkt als een transparante cocon met daarbinneneen microklimaat. De huid genereert zonne-energie,slaat regenwater op, bewerkt daglicht enzorgt voor luchtstromen voor de ventilatie van hetgebouw. Het membraan van 3D-textiel en kunststofis via een stalen constructie bevestigd aan degevel van het gastgebouw. De huid wordt tussenuitstekende balken gespannen, waardoor het zichvrijelijk kan uitstrekken over de gevel en het dak.Het membraan is tevens geschikt om dienst tedoen als mediagevel, wat het visuele effect versterkt.LAVA ontwikkelde het concept voor de UTSBroadway Tower in Sydney, maar de Tower Skin isvolgens het bureau geschikt voor meer gebouwen.www.l-a-v-a.netbron: www.architectenweb.nlCAMBRIDGE - ‘Light Touch’ is een interactieveprojector die elk plat oppervlak kan transformerennaar een touchscreen. Het bevrijdt multimediacontent van de benauwende grenzen vaneen klein scherm, en maakt het mogelijk metdie content te werken net als op een afstandsbediening,toetsenbord of telefoon. Het maaktdaarvoor gebruik van multi-touch- technologie.Denk eens aan de mogelijkheden, allerlei bedieningspanelen,alleen zichtbaar wanneer je datwilt en op elk egaal en plat oppervlak naar keuze.www.lightblueoptics.comPaniek knopen ‘Any key’Wachtwoorden van consumenten erg doorzichtigSAN FRANCISCO - In december heeft een hacker32 miljoen wachtwoorden te pakken weten te krijgenen die werden door hem op internet gepubliceerd.Een unieke kans om te kijken welke wachtwoordenpopulair zijn en hoe makkelijk mensenwachtwoorden kiezen.Nooit was er zo’n grote bulk aan wachtwoordenbeschikbaar voor onderzoek. Het ImpervaApplication Defense Centre uit Californië (VS)stortte zich er gretig op. De kortheid en eenvoudvan gekozen wachtwoorden maakt dat de gebruikerszich, met de daarachter liggende data, blootstellenaan hackers en anderen, zoals collega’s, diehun wachtwoord willen kraken.Een paar belangrijke bevindingen uit het onderzoek:Dertig procent van de gebruikers kiest eenwachtwoord van zes of minder lettertekens. Meerdan zestig procent van de gebruikers passen inhun wachtwoorden alleen alfabet en cijfers toe(alfanumeriek). Bijna vijftig procent van de gebruikerspassen zeer eenvoudige combinaties toezoals een veelgebruikt woord in spreektaal, opeenvolgendegetallen, naast elkaar liggende toetsenop het toetsenbord, voornaam of woord uit hetwoordenboek.Aanbevelingen: een wachtwoord dient tenminste 8tekens te bevatten, gebruik hoofdletters en kleineletters door elkaar (kapitaal en onderkast), gebruikook speciale tekens zoals @?#$!%)&*. Slechts 0,2procent van de onderzochte wachtwoorden voldeedhieraan. Als een hacker de top 5000 gebruiktvan wachtwoorden, kan hij bij twintig procent vande gebruikers zo naar binnen. En met 110 aanvallenper seconde is dat zo voor elkaar, naar schattingkan een hacker in 17 minuten 1000 wachtwoordenkraken.www.imperva.comLengte wachtwoorden.LEIDEN - Ken je dat...van die mensen die helemaalin paniek achter hun pc zitten of met eendomme vraag nu alweer naar de helpdesk bellen?Speciaal voor die mensen is er nu dit knopjebeschikbaar. Hij is felrood en duidelijk voorzienvan de tekst ‘panic’. Hij doet helemaal nietsnatuurlijk, maar als ze in paniek raken, voelenze zich vast wat beter als deze knop op hettoetsenbord zit. Ook leuk om stiekem op hettoetsenbord van een collega te plakken.Ook is er een zwarte knop beschikbaar met detekst ‘Any key’, voor als er een opdrachtop het beeldscherm verschijntmet ‘press any key’ en je collegaweet die niet te vinden.www.megagadgets.nl

Chinese meuk funestvoor inbrekers10 Maart -2010 | 3e jaargang | nummer 2Chillen met laptopop schootLONDON - Britse inbrekers raken aan lagerwaldoor de grote hoeveelheden elektronica uit hetVerre Oosten die consumenten tegenwoordigkopen. Ze breiden hun activiteiten daardoor uitnaar onder andere overvallen, om zo het hoofdboven water te kunnen houden.Inbrekers zijn in feite overbodig geworden, zegtde Britse criminoloog James Treadwell tegenpersbureau Reuters. Apparatuur zoals een DVDspeleris voor een paar tientjes te koop in winkels,waardoor het amper loont om dit soortelektronica te stelen en door te verkopen.Blader eens lekker terugCADCourantArchief OnlineNatuurlijk verschijnt de CADCourant ook online.Een sneltoets naar de meest recente versie iste vinden op www.cadmagazine.nl aan de linkerkantvan de site. Ga ook eens naar hetbalkje ‘Over CAD-Magazine’ en klik op‘CADCourant’ voor alle eerder verschenen nummers.Veel leesplezier!Duurdere gebruiksvoorwerpen zoals telefoonsen mp3-spelers dragen mensen bij zich, dus leverthet meer op om iemand te overvallen. Hetaantal inbraken is in Groot-Brittannië is in hetafgelopen decennium met de helft afgenomen.De Labour-regeringen van de premiers Blair enBrown schrijven dat op hun eigen conto, maardat is onzin volgens Treadwell. De inbrekersstorten zich simpelweg op andere criminele activiteiten.www.reuters.comAMSTERDAM - Het leuke van een laptop is datdeze overal is te gebruiken, ook bijvoorbeeldthuis op de bank. Maar omdat hij snel warmwordt, is het niet prettig om hem lang opschoot te houden. De nieuwe ergonomische LapChill Mat van Targus koelt de onderkant van delaptop af en voorkomt oververhitting. Dit verbetertde prestaties van de laptop, terwijl uw dijenkoel blijven.De nieuwe Targus Lap Chill Mat is ideaal als umet uw laptop op schoot werkt. Deze mat houdtuw laptop koel en is bovendien ergonomisch gevormd,zodat het toetsenbord de juiste hellingheeft en de gebruiker in een betere en prettigerehouding kan werken. Als de laptop te warmwordt, is dat niet goed voor de computer en onprettigvoor de gebruiker. Met de twee ingebouwdeventilatoren van de Lap Chill Mat wordtde warmte van de laptop volledig geruisloosverspreid. Zo wordt voorkomen dat de computertraag wordt of zelfs crasht door oververhitting.De ventilatie wordt aangedreven via een USBstekkerdie u gewoon op de computer aansluit.www.targus.comD e perfec te USB HubLEIDEN - Er is iets aan deze USB Hub dat hemnou net perfect maakt.... Deze kleine jongen bezitde perfecte balans tussen design, simpelheiden functionaliteit. De USB Man Heeft flexibele armenen benen met een USB-poort aan het eindevan ieder van hen. In zijn lichaam zit alle bedradingen een klein groen LED-je is de powerindicatie,precies op de plek waar zijn hart zou moetenzitten.Deze kleine man is natuurlijk uitermate geschiktvoor die personen, die hun bureau vol hebbenstaan met items die er niet zo uitzien, zoals ze eruit zouden moeten zien. Deze USB Man pastdaar natuurlijk prima tussen. Dus ben je al diesaaie elektronica zat, dan is deze USB Man zekeriets voor jou.www.megagadgets.nlGrootste groene gevel van EuropaROTTERDAM - Aan de Rotterdamse parkeergarageWestblaak wordt een ‘groene’ gevel van5.000 vierkante meter gerealiseerd. Volgenshet Rotterdam Climate Initiative is dit de grootstegroene gevel van Europa. Na de zomermoet de aanleg zijn afgerond.Het ontwerp voor de gevel is van architectenbureauKühne & Co. De parkeergarage wordtvoorzien van een korfstructuur van een lichtgewichtmetalen gaasconstructie met wintergroeneklimplanten. De planten worden volautomatischgevoed met het regenwater dat is gefilterden opgeslagen in waterreservoirs onder deparkeergarage.Rotterdam stimuleert momenteel via subsidiesal de aanleg van groene daken. Met de financieringvan de Westblaak-pilot voor groene gevelshoopt Rotterdam een nieuwe ‘groene weg’in te slaan. “Groene gevels zorgen voor een lokalereductie van fijnstof, stikstof en omgevingslawaai”,zegt wethouder Lucas Bolsius vanBuitenruimte.“Daarnaast dragen ze bij aan een groene enaantrekkelijke leefomgeving. Dat zijn zeker bijeen grote en centraal gelegen parkeergarageals de Westblaak grote voordelen.” HetWestblaak-gebouw beschikt overigens ook overeen groen dak boven het kantoorgedeelte.www.rotterdamclimateinitiative.nlwww.kuhneco.nl

Noteer nu alvast in uw agenda!CMedia BV, uitgever van o.a. CAD-Magazine organiseertWoensdag 24 november 2010, EXPO te HoutenDit unieke ééndaagse evenement speelt in op de trends en ontwikkelingen in de markt.De vakbeurs wordt onderverdeeld in een CAD-, CAM- en GEO-paviljoen.• Gratis toegang• Centraal gelegen in Nederland met een speciale bus van hetstation Houten naar de EXPO.Op kwaliteit en praktijk gerichte lezingen en workshops met thema’sgericht op CAD, CAM en GEO.Voor standmogelijkheden neem contact op met CMedia BV, Ruud Groothuis,Tel.: 0527 619000 of e-mail naar rgroothuis@cmedia.nlwww.cadcamevent.nl

MECHANICAL & DESIGNSolidWorks World 2010Een wolk van een babyDoor Job van HaaftenSolidWorks World 2010 werd van 1 tot en met 3 februari gehouden in Anaheim,bij Los Angeles in de VS. Daar werd de overgang naar Cloud Computing aangekondigddoor Jeff Ray, CEO van SolidWorks. SolidWorks 2011 krijgt hier al iets van mee,een wolk van een baby dus. En het hele evenement ademt duurzaamheid.Bernard Charles (L), Jeff Ray (M) en Fielder Hiss,vice president productmanagement, beantwoordenvragen over Cloud Computing.vanuit andere computers of zelfs jemobiele telefoon. Bernard Charles, deCEO van Dassault Systèmes het moederbedrijfvan SolidWorks, vertelttrots dat de Cloud Computingtechnologiedie gebruiktwordt voor Solid Works afkomstigis van een anderedochter: Enovia.Op de conferentie zijn zo’n 5.000deelnemers tegen vorig jaar 4.300, eenonverwacht enthousiasme met een recessiewaarvan het herstel net is begonnen.Op de conferentie zijn circa 230trainingsessies waaruit gekozen kanworden, vooral over de mogelijkhedenvan SolidWorks zelf, maar ook over diverseaansluitende software van Das -sault Systèmes waar SolidWorks ondervalt. De sessies zijn ook nog eens verdeeldover drie niveaus: beginner, gevorderdeen zeer ervaren. Dat betekenteven goed bestuderen van het ruimeaanbod voor je een keuze maakt.Naast deze sessie zijn er ook de algemenesessies waar elke dag mee begint,voor alle deelnemers. Tijdens deeerste sessie maakte Jeff Ray bekenddat SolidWorks de stap gaat makennaar Cloud Computing, de testversieswerken al en dat werd getoond. Hetvolledig invoeren kan nog even durenmaar de eerste stappen worden in versie2011 van SolidWorks gezet, waarinde mogelijk wordt geboden Solid -Works-data via een Cloud beschikbaarte maken aan derden of toegankelijkIn de wolkenCloud Computingbetekent datSolidWorks danbeschikbaar zalzijn via een webbrowser,terwijl desoftware en dataop servers blijvenvan de dienstverlenerdie het aanbiedt.Dit alles gebeurt op aanvraagvia zelfbediening ende gebruiker betaalt naargelanghet gebruik of per abonnement.Voordelen zijn de flexibiliteit:draadloos in de auto kun jewerken aan het ontwerp of tonenaan een klant. Alle data staan opeen beveiligde server. Een updatehoeft niet apart geïnstalleerd te worden,maar wordt direct via de serververwerkt en aangeboden.Jon Hirschtick, één van de oprichtersvan SolidWorks en voormalig CEO,over de veiligheid: “De centrale serverkan veel beter beveiligd worden dan demeeste locale netwerken en pc’s. Denkook eens aan hoe makkelijk het is vooreen werknemer om met data naar bui-CADMagazine Maart 2010-226

ten te lopen op een USB-stick of CDrom.Jeff Ray: “Dat is ons een jaar ofacht geleden in India ook overkomen,dat een medewerker met de ‘source code’naar buiten wandelde en die probeerdete verkopen. Daarbij werd hijgearresteerd, en de gerechtelijke procedureslopen nog.Nog niet opgelost is volgens Jeff Rayde grote verscheidenheid aan functiesen mogelijkheden waarop met CloudComputing ingespeeld moet worden:“Een lichte versie is snel te downloadenen te gebruiken met CloudComputing. Omdat moeilijk is te voorspellenwelke stap een engineer gaatnemen en dus welke functies hij nodigzal hebben, ligt daar nog werk. Bij eengame is redelijk te voorspellen uit hetverloop van het spel waar de spelernaartoe gaat, dit in tegenstelling tot eenengineer die aan het ontwerpen is. Hetmoet uiteindelijk zo zijn dat je, ongestoorddoor downloadtijd, door kuntwerken. SolidWorks R&D is er al vermee, en de basis is er.”James CameronEcoplasticTijdens het hele evenement was eroveral aandacht voor duurzaamheid,zeker in de VS een echte hype, maarwel één met een belangrijke maatschappelijkebasis. In het introductiefilmpjebij de ‘General Sessions’ tekenteen jongetje met krijt een auto opstraat, die ’tot leven’ komt en wegrijdt,waarbij de uitlaat bloemen verspreidtin plaats van uitlaatgas. Hetbestek bij de lunch is van ecoplastic,vervaardigd uit plantaardigmateriaal, op het waterflesjestaat dat de dop kleiner is gemaakt,waarmee twintigprocent plastic wordt bespaard.Voor de kartonnen koffiebekersworden deels gerecyclede vezels gebruikt,dat bespaart volgens de tekst opde beker jaarlijks 100.000 bomen. Hetpast dan ook helemaal dat JamesCameron als gastspreker is uitgenodigd,onder meer regisseur van Avatar,een film met een duidelijke duurzaamheidsboodschap.James CameronDe film Avatar, genomineerd voor negenAcademy Awards (Oscars), is geschreven,geproduceerd en geregisseerddoor de van oorsprong Canade seJames Cameron. De Holly woodregisseuris monteur geweest, vrachtwagenchauffeuren is inmiddels winnaarvan elf Oscars. De films vanCameron zijn onder meer de kassuccessenTita nic, Aliens en Terminator.James Ca me ron is een vernieuwer tussenvernieuwers die technologieënheeft uitgevonden om onderzoek tedoen in diepzee en de ruimte, waaronderMars. Hij gaat technische uitdagingenaan, werkt oplossingen uit,CADMagazine Maart 2010-227

engt die tot werkelijkheid en heeftdaar veel succes mee voor een grootpubliek.Een paar van zijn uitvindingen zijntechnologieën om te filmen, inclusiefbelichting, met gebruik van robotsonder de hoge druk van de diepzee;een 3D digitaal camerasysteem waarmeegelijktijdig 2D-en 3D-filmversieskunnen worden geschoten; minivoertuigen die in diepzee kunnenworden gebruikt en op afstand wordenbestuurd.Zijn nieuwste film is de 3D-film‘Avatar’, een science fiction-filmover een verre planeet met een maagdelijkecosysteem. Voorafgaand aanhet draaien van de film is twee jaarbesteed aan de ontwikkeling van allerleiproductietechnologieën.Waaronder een manier om de expressievan gezichten over te brengen opdigitale 3D-beelden en een manierom bewegingen over te brengen op3D-figuren voor de actiescènes.James Cameron werd geïnterviewddoor Jon Hirschtick, mede-oprichteren voormalig CEO van SolidWorks.Came ron vertelt over de techniek:“Alle scènes worden echt gespeelddoor de acteurs, die voorzien wordenvan markers, en omgezet naar de karaktersin 3D-beelden. Deze wordengecombineerd met stereofotografieom de in een geheel virtuele wereldfilm te laten plaatsvinden. De emotiesen gezichtsuitdrukkingen wordendoor een speciaal voor deze film bedachteen ontwikkelde gezichtscameraopgenomen, en vervolgens overgezetop de personages in 3D.Ook voor de rijdieren van deavatars zijn op die manier paardengebruikt en gefilmd, allebewegingen zijn echt.”Hij vervolgt: “Er is veel simulatiesoftwaregebruikt ‘Fluid Simu -lation’ voor effecten bij haar enstof die meebewegen met bewegingen luchtdruk. Som -mige voertuigen zoals eenhelikopter zijn echt ontworpenen fysiek gemaakt,waarbij gebruik werd gemaaktvan 3D-printtechnieken.Ook voor andere voertuigenin de film zijn 3Dprinttechniekengebruikt. Eenklein deel van de film is 3D opgenomenmet decor en alle details fysieknagemaakt, in tegenstelling tot hetgrootste deel dat puur digitale animatieis.”Cameron vervolgt: “Duurzaamheid iseen belangrijk maatschappelijk onderwerp,waarvan veel is terug te vindenin Avatar. Met de huidige technologieënkunnen we veel antwoorden vindenop deze kwesties die onze en eerderegeneraties veroorzaakt hebben.Daarmee kunnen we de aarde leefbaarhouden voor toekomstige generaties.Hier ligt een belangrijke taak voor deengineers.”Mixed RealityHoe gepassioneerd James Cameron iswat betreft nieuwe technologieën,blijkt als hij na zijn optreden de perslange tijd op zich laat wachten voor depersconferentie. Cameron had backstagemeegekeken naar een presentatievan Canon’s nieuw technologie ‘MixedReality’ (MR), en wilde eerst naar destand van Canon om het zelf te ervaren.De Mixed Reality van Canon bestaatuit een 3D-model en een ‘Headmounteddisplay’, de drager hiervanziet het 3D-model alsof het werkelijkbestaat en kan het bedienen.Bijvoorbeeld bij een 3D-model van eenkopieersysteem, daarvan kan hij deklep openen en de papierlade. Daarmeekan dus de ergonomie getest wordenvan een nieuw apparaat.Tijdens de persconferentie verteltCame ron: “Onze mensen zoeken naarbestaande nieuwe ontwikkelingen, tochkomt het voor dat onze engineers ietsDe ‘head mounted display’ vanCanon voor Mixed Reality.ontwikkelen dat achteraf al blijkt te bestaan,maar dat proberen we door gedegenonderzoek te voorkomen.” Overduurzaamheid zegt hij nog: “Duur -zaam heid is nodig omdat de fossielebrandstoffen opraken, naast het opwarmenvan de aarde is dat een belangrijkereden. Ook omdat er nog veel mensenniet delen in onze welvaart en dat welzullen gaan doen. De oplossing is nietom de klok vijfhonderd jaar terug tezetten. De oplossing ligt in engineering,in nieuwe technologieën.”SolidWorks 2011Jeff Ray, CEO van SolidWorks gunt dedeelnemers aan SolidWorks World2010 een vooruitblik op versie 2011:Het geheugengebruik zal minder zijn,PhotoView 360 is volledig geïntegreerd,voor ‘piping’ zijn er diverseverbeteringen, lichtgewicht lassen, ‘dimensionlayout’, ‘feature lock’, zomaareen paar onderdelen/aspecten waaropverbeteringen zijn gerealiseerd. Ookwordt de eerste stap naar CloudComputing gezet door de mogelijkheidvoor het delen van data. De gebruikerkan een model delen met anderen diedaartoe uitgenodigd worden, deze kunnenopmerkingen toevoegen en vragenstellen over het 3D-model. Het 3D-modelkan dus gedeeld worden met klantof opdrachtgever, zonder dat dieSolidWorks geïnstalleerd hoeft te hebben.Hij kan onderdelen bekijken, verschillendeviews, maten, doorsnedes ennog veel meer. Alles via de ‘Cloud’ engoed beveiligd.Bernard Charles wijst op de vele voordelenvan Cloud Computing. “DeCloud is een gigantische mogelijkheidvoor gebruikers, nieuwe services, mindercomplex, dichtbij door gebruik vaniPhone en laptop. Het is een golf waarwe op meegaan, hoe eerder we er opstappenhoe beter, want de golf is al inbeweging.”www.solidworks.nlwww.solidworks.comCADMagazine Maart 2010-228

HEC introduceert Moldex3DHolland Engi nee ring Consultants bv(HEC), kenniscentrum voor ontwerpoptimalisatie, is met ingang van30 januari reseller van de professionelesimulatiesoftware Mol dex 3D,speciaal ontwikkeld voor de kunststofspuitgietindustrie.De samenwerking van HEC met hetTaiwanese bedrijf CoreTech SystemCo., Ltd. (Moldex3D), specialist op hetgebied van spuitgietsimulatie, zal zichrichten op de Moldex3D/eDesign software.Met deze software kan het tespuitgieten ontwerp op efficiënte wijzeworden gecontroleerd op sterkte en constructie,en aan passingen in het ontwerpkunnen direct worden doorgevoerd.Daardoor kan het product sneller en tegenlagere kosten in de markt wordengeïntroduceerd.Rob Roef naar KubusErik Pijnenburg (L) verwelkomt Rob Roef bij Kubus.Op 1 februari 2010 is het commerciëleteam van Kubus architectural solutionsversterkt door de komst vanRob Roef. Als directeur marketing zalRoef zich richten op het versterkenvan de positionering van het productportfolioen het vergroten van denaamsbekendheid van Kubus inNederland. Verder zal hij zich bezighoudenmet het uitbreiden van de activiteitenvan Kubus als distributeurvan ArchiCAD in België.Met de aantrede van Roef haalt Kubuseen ondernemende zwaargewicht in huismet 19 jaar commerciële ervaring, zowelnationaal als internationaal, in de bouwkundigeCAD-wereld.Erik Pijnenburg, eigenaar en directeurvan Kubus, heeft zijn doelstellingen totHECis continu op zoek naar nieuwe simulatiesoftware-technologieën,dit iseen welkome toevoeging aan het assortiment.HEC is bezig de Moldex3D softwarebreed uit te rollen in de markt en erworden Hands-On Workshops georganiseerdop hun vestiging te Nieuwegein.www.hecbv.nlnu toe steeds waar weten te makenmaar denkt dat de komst vanRoef een versnelling van de adoptievan BIM bij architectenkan betekenen. Hij verwacht datde komst van Roef een belangrijkeimpuls zal geven aan hetvorm geven aan de volgende fasevan marktbewerking met de productenvan Kubus. Roef brengtKubus de ervaring van klantgerichtwerken met als doel groeivan omzet en marktaandeel.Roef, tot voor kort mede-eigenaar en statutairdirecteur van VMV cad-adviseurs,geeft aan dat hij deze stap bewust heeftgenomen. "Kubus biedt me een enormekans. De afgelopen jaren heb ik mevoor namelijk gericht op 2D CAD-software.ArchiCAD is de volgende generatiesoftware en biedt architecten een grotesprong voorwaarts. En wat ik prettigvind, is dat Kubus meer biedt dan alleengrafische oplossingen, zoals de KubusStabu besteksverwerker . Ook daar liggenuitdagingen met nieuwe ontwikkelingen.”De redactie van CAD-Magazine wenstzijn columnist Rob Roef veel succes enplezier in zijn nieuwe functie.www.kubusinfo.nlCOLUMNLuister en huiver‘I was there’. De jaarlijkse user conference.Crème de la crème van gebruikendNederland en andere landen van dezeaardkloot. Op uitnodiging natuurlijk (endus ticket en hotel vergoed), want zonderuitnodiging krijg ik geen toestemming.Kredietcrisis hé. Wat een dooddoener. Demanagers komen er elke keer, als er watleuks is, mee weg ook. Afijn ik mocht gaanwant het was belangrijk (en gratis).Het weer was perfect (dat was het inNederland ook maar ik had een korte broekaan en dat is toch net iets beter weer dansneeuw en ijs), goed gegeten, fijne gesprekken,lekker genetwerkt, prima hotel en debar was nog beter. Ja en? Wat en? Oh uwilt weten hoe de bijeenkomst was. Ik benlaaiend enthousiast teruggekomen. Goedgeorganiseerd congres, prikkelende discussiesgaven stof tot nadenken, tips en trucs.Hoofdpijn. Mijn hoofd bonkte plezierig vande informatie die een plaatsje in mijn langetermijngeheugenwilde veroveren, zodatik bij thuiskomst nog wist wat er zo goedaan was.Later ging dit over in stekende hoofdpijnaangevuld met een vervelende nasmaak.Tijdens de bijeenkomst werd door de gebruikersvan over de hele wereld een wensenlijstsamengesteld. Toen ik weer eens opkantoor kwam trof ik bij toeval een wensenlijstvan vervlogen tijden, maar de overeenkomstenwaren duidelijk zichtbaar. Op datzelfde moment viel mijn oog op een folderwaarop met vette letters stond te lezen: ‘wijluisteren naar de klant’. Navraag leert datsoftwarefabrikanten van enige omvang datgedrag vaker vertonen. Ze hebben de mondvol van ‘luisteren naar de klant’ maar nemendat toch iets te letterlijk, een vervolgblijft uit.Ik hoop dat die bedrijven deze column lezenen zich aangesproken voelen en nu eindelijkiets gaan doen. Succes. Reacties kuntu kwijt richting redactie@cadmag.nling. Willem BarendszCADMagazine Maart 2010-229

De agenda bevat aankondigingen van gratis workshops, seminars, themadagen en andere kosteloze activiteiten van CAD-leveranciers en dealers.Daarnaast is er natuurlijk ook aandacht voor relevante beurzen in Nederland en België. De agenda is doorlopend en beslaat in ieder geval deevenementen tot aan de volgende uitgave van CAD-Magazine. Hiervoor kunnen beurzen, gratis seminars en workshops per e-mail wordenaangemeld bij de redactie: services@cadmag.nl. Vermeld de datum, plaats, website en een korte inhoud, en geef als onderwerp van uw mail'Agenda'.Maart11 maart, Vault & Vault Workgroup InfosessieRotterdamwww.icn-solutions.nl11 maart, Workshops: BIMmen met Simone,Meet the Revit Expert, To the MAXAlmelowww.itannex.com11 maart, Seminar: Implementing Matlab &Simulink algorithms in FPGAsEindhovenwww.mathworks.nl12 maart, Workshop SimulationBruchemwww.designsolutions.nl12 maart, BIMformatiedagMeppelwww.cadac.com15 - 18 maart, BIMcase weekJaarbeurs, Utrechtwww.bimcaseweek.nl16 - 17 maart, Aqua Nederland VakbeursEvenementenhal, Gorinchemwww.evenementenhalgorinchem.nl16 maart, Inloopdag Data ManagementMeppelwww.cadac.com16 maart, Workshop SolidWorks Flow Simulation‘s-Hertogenboschwww.cadmes.com16 maart, BIM Infosessie‘s-Hertogenboschwww.icn-solutions.nl16 maart, Regiosessie NLCSVianenwww.cadac.com17 - 18 maart, Bouw & ICTJaarbeurs, Utrechtwww.bouw-en-ict.nl17 maart, Demonstratie SolidWorks EnterprisePDMAlmelowww.cadmes.com17 maart, Demonstratie Mastercam‘s-Hertogenboschwww.cadmes.comCADMagazine Maart 2010-217 maart, Roadshow: Klant specifieke orderssneller en foutloos verwerkenEindhovenwww.plmxpert.nl17 maart, Workshop: Archivering met EnterpriseVaultHuizingen (B)www.realdolmen.com18 maart, Seminar: Revit Structure en RSA voorbrug- en tunnelbouwJaarbeurs (Bouw & ICT), Utrechtwww.itannex.com18 maart, EPLAN Cabinet Hands-on WorkshopReeuwijkwww.eplan.nl18 maart, Introductie in SolidWorks‘s-Hertogenboschwww.cadmes.com18 maart, Workshops: BIMmen met Simone,Meet the Revit Expert, To the MAXAlmelowww.itannex.com19 maart, Workshop SolidWorks/PDMBruchemwww.designsolutions.nl19 maart, BIMformatiedagGoudawww.cadac.com23 maart, Inloopdag Data ManagementHasselt (B)www.cadac.com23 maart, Demonstratie Robotmaster‘s-Hertogenboschwww.cadmes.com23 maart, Introductie in SolidWorksGent (B)www.cadmes.com23 maart, Comsol Multiphysics ModelingWorkshopEindhovenwww.comsol.nl23 maart, 3B Werkmethodiek Infosessie‘s-Hertogenboschwww.icn-solutions.nl23 maart, Regiosessie NLCSGoudawww.cadac.comAGENDA3023 maart, ArchiCAD TestdriveAmsterdamwww.kubusinfo.nl24 - 26 maart, Bouwbeurs Noord-NederlandTT Hal, Assenwww.bouwbeursnoord.nl25 maart, Seminar: Revit Structure en RSA voorbrug- en tunnelbouwTT Hal (Bouwbeurs Noord), Assenwww.itannex.com25 maart, Introductie in SolidWorksAlmelowww.cadmes.com25 maart, Workshops: BIMmen met Simone,Meet the Revit Expert, To the MAXAlmelowww.itannex.com25 maart, Roadshow: Klant specifieke orderssneller en foutloos verwerkenBergambachtwww.plmxpert.nl26 maart, BIMformatiedagHeerlenwww.cadac.com26 maart, Workshop Kabels & LeidingenOsswww.cadaccent.nl29 maart, Seminar: Beheer en standaardisatieZevenaarwww.eplan.nl30 maart, EPLAN Electric P8 Hands-onWorkshopReeuwijkwww.eplan.nl30 maart, Sneak preview InventorAalst (B)www.cadservice.be30 maart, Comsol Multiphysics ModelingWorkshopLeuven (B)www.comsol.nl30 maart, Fotonica Evenement 2010Business Center, Nieuwegeinwww.fotonica-evenement.nl30 maart, Vault & Vault Workgroup Infosessie‘s-Hertogenboschwww.icn-solutions.nl

AGENDA30 maart, Roadshow: Klant specifieke orderssneller en foutloos verwerkenApeldoornwww.plmxpert.nl31 maart - 1 april, IVAK - InstallatievakbeursNoord-NederlandFries Congrescentrum, Drachtenwww.ivaknoord.nl31 maart, Demonstratie CAMWorks‘s-Hertogenboschwww.cadmes.com31 maart, Workshop SolidWorks/PDMBruchemwww.designsolutions.nl31 maart, Seminar Pro/Mechanica in de praktijkBredawww.gposolutions.nl, www.cemasters.nlApril1 april, Workshops: BIMmen met Simone,Meet the Revit Expert, To the MAXAlmelowww.itannex.com1 april, Solid Edge IntroductiemiddagBergambachtwww.cadcenter.nl1 april, Demonstratie SolidWorks Simulation‘s-Hertogenboschwww.cadmes.com1 april, BIM Managers SeminarRotterdamwww.icn-solutions.nl1 april, Kubus Tour de Capital 2010 (ArchiCAD)Assenwww.kubusinfo.nl6 april, Solid Edge IntroductiemiddagEdegem (B)www.cadcenter.be6 april, Demonstratie 3DVIA Composer‘s-Hertogenboschwww.cadmes.com6 april, BIM Managers Seminar‘s-Hertogenboschwww.icn-solutions.nl7 april, Demonstratie SolidWorks Enterprise PDM‘s-Hertogenboschwww.cadmes.com7 april, Comsol Multiphysics Modeling WorkshopEindhovenwww.comsol.nl8 april, Workshops: BIMmen met Simone, Meetthe Revit Expert, To the MAXAlmelowww.itannex.com8 april, Introductie in SolidWorks‘s-Hertogenboschwww.cadmes.com8 april, Kubus Tour de Capital 2010 (ArchiCAD)Den Haagwww.kubusinfo.nl9 april, Workshop SimulationBruchemwww.designsolutions.nl9 april, Workshop AutoCAD 2011Osswww.cadaccent.nl13 april, Seminar SolidWorks Simulatie/PDM en3DVIA Composer‘s-Hertogenboschwww.cadmes.com13 april, Kubus Tour de Capital 2010 (ArchiCAD)Arnhemwww.kubusinfo.nl13 april, Seminar: Schakelkastontwerp naar eenhoger niveauReeuwijkwww.eplan.nl14 april, Demo Ochtend EcotectGoudawww.cadac.com15 april, Workshops: BIMmen met Simone,Meet the Revit Expert, To the MAXAlmelowww.itannex.com15 april, Comsol Multiphysics ModelingWorkshopLuik (B)www.comsol.nl16 april, Workshop SolidWorks/PDMBruchemwww.designsolutions.nl16 april, Workshop AutoCAD 2011Osswww.cadaccent.nlGa voor de meest actuele informatie naar de agenda op www.cadmagazine.nl19 april, EPLAN Cabinet Hands-on WorkshopWaalrewww.eplan.nl20 april, EPLAN Fluids Hands-on WorkshopWaalrewww.eplan.nl20 april, Seminar: Schakelkastontwerp naar eenhoger niveauWaalrewww.eplan.nl20 april, Hands-on Workshop: Ervaar zelf dekracht en eenvoud van Pro/Engineer!Bredawww.gposolutions.nl20 april, InventorUsers-dag / Launch Event 2011Locatie nog onbekendwww.icn-solutions.nlStarten met BIM-men? Alles écht in één Model?Wij hebben de werkende oplossing voor uw architectenbureau.Werkend met de meest gebruikte CAD-pakketten van Nederland, specifiek voor de Nederlandse markt!Vraag naar de voordelen van het Digitale Huis en de Digitale Bouw (BIM) Bibliotheek.Het Digitale Huis • postbus 40, 5201 AA ’s-Hertogenbosch • 073 690 16 22 • info@hetdigitalehuis.nl • www.digitalebouwbibliotheek.nlCADMagazine Maart 2010-231

Complete installatiecomponent in Revit MEPSijperda-Hardy looptvooropDoor de redactieBOUW & CIVIELAdviesbureau Sijperda-Hardy BV is een zelfstandige en onafhankelijke onderneming, dieadvies op het gebied van elektrotechnische en werktuigkundige installaties, bouwfysica enbrandveiligheid tot haar hoofdactiviteiten rekent. Sijperda-Hardy telt achttien medewerkersen is door zijn visie op de bouw een schoolvoorbeeld gebleken van BIM-gericht denkenen geïntegreerd bouwen.Dit blijkt ondermeer uit het BredeSchool-project inclusief sporthal inMidwolda, waarvoor Sijperda-Hardyonlangs de installatiecomponent heeftverzorgd. Het project is volledig ontworpenin Revit, en Sijperda-Hardy iseen van de eerste adviseursbureaus diede complete installatietechnische voorzieningenin dit Autodesk-pakket oplevert.Integraal ontwerp in RevitHet Brede School-project in Mid wol dais door verschillende partijen opgezeten ontworpen. Op zich niets verwonderlijks.Opvallend is echter dat niet alleende architect, maar ook de constructeurén de installatieadviseur hunontwerp in Revit hebben opgezet.Sijperda-Hardy heeft voor de installatiecomponentvan het project de suiteRevit MEP gebruikt. Een primeur, nietalleen in de markt, maar ook voorSijperda-Hardy zelf.Gedeelte van het 3D-overzicht van de Brede School.Het adviesbureau werkte eerder voornamelijkmet AutoCAD, maar beslootbij wijze van experiment zijn bijdrageaan het Brede School-project uit tewerken in Revit MEP. “We hadden onslicht al opgestoken bij NPQ Solutions,die ons vertelden over de voordelenvan het gebruik van dit pakket. Maarnatuurlijk wilden we graag met eigenogen zien wat deze andere manier vantekenen toevoegt aan de BIM-methodiek”,vertelt algemeen directeur AbeSijperda. De switch van het 2D-georiënteerdeAuto CAD naar het 3D-gerichteRevit MEP bleek het installatietechnischontwerp in een heel nieuwdaglicht te plaatsen.Een belangrijk verschil tussen de tweemethoden bleek het feit dat alle partijenmet Revit in één centraal, steeds up-todatemodel kunnen werken. Zodra dearchitect iets wijzigt, zien de constructeuren de installatieadviseur de wijzigingop hun scherm; iedereen beschiktdus te allen tijde over de meest recenteinformatie.Sijperda-Hardy zag hier uiteraard hetvoordeel van in, maar de nieuwe, snellerebenadering bleek in eerste instantieook een zeker gevoel van verwarring teveroorzaken. “We werden ons ineensheel erg bewust van de kracht van deRevit-benadering”, verklaart Sijperda.“Als een architect eerder een wandje ofeen plafond wijzigde, was dat in die fasevan het proces niet of nauwelijksvan invloed op onze 2D-tekening. Wijhoefden onze platte tekening op datmoment meestal nog niet aan te passen.Toen we met Revit 3D gingen tekenen,maakte de software de ‘collisions’echter meteen duidelijk; we zagenbijvoorbeeld direct op ons schermdat een bepaalde sparing niet meer paste.”Verbeterd inzichtIn eerste instantie leek het werken metRevit dus extra werk met zich mee tebrengen voor Sijperda-Hardy. Immers,een aanpassing in de 2D-tekening hadin het voortraject vaak geen onmiddellijkegevolgen voor de tekening van deinstallateur, maar in de 3D-benaderingmoest iedere aanpassing wel meteendoorgevoerd worden om knelpunten opte heffen.Daar staat tegenover dat dit alle partijenin de keten wel vanaf het begin opscherp zet. De architect moet nu tenslottemet een nagenoeg definitieve tekeningkomen voordat de installatieadviseurermee aan de slag kan. Sijperdavoegt toe: “Bovendien bevordert de3D-benadering het inzicht in en daarmeehet begrip tussen de verschillendeCADMagazine Maart 2010-232

disciplines, waardoor de partijen in deketen beter en efficiënter en daardooruiteindelijk goedkoper met elkaar gaansamenwerken”.Dit blijkt ook uit de interne evaluatiedie Sijperda-Hardy na oplevering vanzijn ontwerp heeft uitgevoerd. Niet alleenbleek het totaalproces transparanter,dit omdat iedere partij meteen opde hoogte wordt gesteld van wijzigingenin de tekening van de andere partijen,maar de Revit-benadering bleekook uit esthetisch oogpunt een voltreffer.Dankzij de visualisatiemogelijkhedenvan het pakket kregen alle partijeneen goede indruk van het eindresultaat,nog voordat er een steen gelegdwas. Dit heeft er al met al voor gezorgddat de faalkosten van het project drastischomlaag zijn gegaan.Overhead omlaagSijperda-Hardy concludeerde dat RevitMEP een ontwerp oplevert dat zo gedetailleerdis dat de werktekening voorde installateur in feite al af is. “Revitbepaalt bijvoorbeeld de ventilatiehoeveelhedenen rekent de juiste kanaaldiametersautomatisch uit”, zegtSijperda. “Het detailwerk – en dus eigenlijkde werktekening – verschuiftdaarmee van de installateur naar de installatieadviseurin het voortraject, diehier overigens niet beduidend meer tijdmee kwijt hoeft te zijn dan met de oude2D-benadering. En dat alles met ééndruk op de knop.”ToekomstvisieVooruitziend als hij is koppeldeSijperda meteen een toekomstvisie aande mogelijkheden die Revit MEP voorzijn bedrijf en Revit in het algemeenvoor de bouwsector biedt. “Voor eenschoolgebouw zoals we dat nu met onzepartners hebben ontwikkeld, goldvoorheen dat ongeveer twintig procentvan de totale bouwkosten voor rekeningkwam van de installatiecomponent.Dat gaat nu richting dertig procent,onder andere door een strikterewetgeving en door de veranderde wen-sen en eisen van de klant. De installatiewordt dus een steeds belangrijkere kostencomponent.”Hij vervolgt: “Wij zijn echter van meningdat je de totale bouwkosten kuntdrukken omdat de faalkosten door hetgebruik van Revit significant minderzullen zijn. Een bouwkundig aannemeren een installateur zullen dat in hunprijsvorming meenemen.”“En er is nog een manier waarop desoftware de kosten in principe kan reduceren”,besluit Sijperda. “Het pakketberekent namelijk ook heel precieswelke hoeveelheden van welke materialenje nodig hebt, en biedt de mogelijkheidgedetailleerde hoeveelhedenstatenuit te draaien. De bibliothekenwaaruit de software put, zijn zo uitgebreiddat je nagenoeg alle benodigdegegevens in het Revit-model kunt vatten,tot aan het laatste roostertje toe. Alsje er nu voor kunt zorgen dat je dieRevit-calculatie commercieel kunt maken,dus dat een installateur een klusaanneemt op basis van de informatiezoals die in het voortraject beschikbaaris gemaakt, dan is er niet alleen quamateriaalgebruik en -overschot, maarook qua algehele efficiëntie en omlooptijdal een wereld gewonnen. Numaken immers misschien wel vijf installateurseen calculatie van het projectwaarmee ze inschrijven. Terwijl slechtséén installateur de gelukkige kan zijn.Dus reken maar uit hoeveel extra kostener gemaakt worden. Met Revit kandaar gelukkig verandering in komen.”www.sijperda-hardy.nlwww.npqcad.comCADMagazine Maart 2010-233

PLATFORMBij aanschaf van een ERP-systeemExtern advies onontbeerlijkDoor Jac Hanssen“Een ERP-systeem moet een soepel werkend administratief gereedschap zijn. Te vaak wordtdit door de gebruikers van zo’n systeem, in een klantordergestuurd productiebedrijf, nietzo ervaren. De oorzaak echter van het slecht functioneren van een systeem ligt meestalbij het bedrijf zelf”. Aan het woord is Adrie Vink, directeur van A3V Consultancy,ervaringsdeskundige voor organisatie en automatisering in de projectgestuurde industrie.Adrie Vink: “Te vaak wordt er te snel besloten tot de aanschaf van een ERP-systeem. De kans dat zo’n systeem dan nietaansluit bij de bedrijfsprocessen en organisatiestructuur is erg groot.”“Welke functies wel en welke nietautomatiseren? Het tempo waarin?Wat is er mogelijk? Is mijn bedrijf hierklaar voor? En dan ook nog al die negatieveverhalen over bedrijven die opnieuwhebben geautomatiseerd. Hetzijn de vragen waar een ondernemer,bij het praten en nadenken over de aanschafvan een nieuw ERP-systeem,vaak mee worstelt”, gaat Adrie Vinkverder. “Te vaak wordt er te snel beslotentot de aanschaf van een ERP-systeem.De kans dat zo’n systeem danniet aansluit bij de bedrijfsprocessen enorganisatiestructuur is erg groot.Een voorwaarde voor een goed passendERP-systeem is, dat de ondernemeren zijn medewerkers goed wetenover het wat, hoe en in welk tempo.Een belangrijk voorwaarde voor eenpositief resultaat van zo’n project is,dat er sprake is van een gestructureerdeen gedisciplineerde organisatie. Als deorganisatie van het bedrijf niet klaar isvoor een ERP-systeem, is de kansgroot dat men zichzelf opzadelt meteen te complex en/of te kostbaar systeem,wat onvoldoende aansluit bij hetproces. Uit ervaring weet ik dat hier alheel wat ellende uit is voortgekomenen er bijna geen weg meer terug is”,meent Vink.KnelpuntenVink weet waarover hij praat. Hij heeftruime ervaring opgedaan in diverse management-en directiefuncties bij ICTenklantordergestuurde productiebedrijven.Hij weet uit eigen ervaring, waarde organisatorische en administratieveknelpunten bij dit soort bedrijven zitten.Hij weet ze bloot te leggen en om tebuigen naar verbeterpunten. Bovendienheeft hij de laatste jaren al heel watERP-trajecten bij klantordergestuurdebedrijven begeleid. “Kijk”, zegt Vink,“er zijn heel wat ERP-systemen. Helaaspast slechts een beperkt aantal echt bijhet specifieke proces van het klantordergestuurdeproductiebedrijf”.Kenmerken“Een klantordergestuurd productiebedrijfkun je in het algemeen de volgen-CADMagazine Maart 2010-234

Waar het bij een implementatie van een ERP-systeem vooral om draait is, datde organisatie- en communicatiestructuur op orde is, alvorens hiermee gestartkan worden.de kenmerken toebedelen: het is sterkgefocust op techniek; het is klantgerichten creatief in het bedenken vanoplossingen; men heeft moeite met hetefficiënt beheersen van de eigen administratieveinformatiestromen en dedruk op en de afhankelijkheid vansleutelfiguren in het bedrijf is groot.Gefragmenteerde project- en procesinformatiehebben een negatief effect opde indirecte uren(kosten) en de faal- enfoutkosten. Alles bij elkaar trekt diteen te zware wissel op de winstmargevan het bedrijf”, legt Vink uit.Organisatie op orde“Waar het dus bij een (her)implementatievan een ERP-systeem vooral omdraait is, dat de organisatie- en communicatiestructuurop orde is, alvorenshiermee gestart kan worden. Taken,verantwoordelijkheden, bevoegdhedenen processen moeten eerst helder inbeeld worden gebracht en goed op elkaarzijn afgestemd; knelpunten moetenherkend worden en eerst geëlimineerdzijn. Een stroef lopende administratieveorganisatie kun je met de aanschafvan een nieuw ERP-systeem, nietsoepel laten lopen”, zegt Vink.ERP-systeem“Voor de ERP selectie en implementatieis het van belang dat het bedrijf voorzo’n project een projectorganisatieopzet, waar meerdere disciplines vanhet bedrijf in vertegenwoordigd zijn.Investeren in een ERP-systeem doeteen bedrijf voor vele jaren, daarom ishet goed ook te investeren in het voortraject.De invoering van een ERP-systeemtrekt een zware wissel op het bedrijfen zijn medewerkers. Van belangin het ERP selectietraject is, dat deklanteisen en klantwensen, waarbij ooknagedacht moet worden over de toekomstigeklantwensen, helder in beeldzijn. ERP-leveranciers zullen zichmoeten verdiepen in wat het bedrijf wilen moeten dit in hun demonstratie tonen.De projectgroep moet uiteindelijkgoed kunnen beoordelen welk ERPsysteemhet best past. Passende ERPsoftwaregeeft rust en heeft een positiefeffect op het bedrijfsresultaat”, aldusVink.MissieZijn missie is dan ook: ondernemersmet kennis en ervaring te helpen knelpuntenop te lossen en hen behoedenvoor verkeerde, te dure of overbodigeinvesteringen op het gebied van administratieveautomatisering. “Investerenin een ervaringsdeskundige op dit gebied,met een verfrissende kijk, brengtzijn geld dubbel en dwars op”, is zijnadvies.Jac Hanssen is freelance journalist.Voor meer informatie over ditonderwerp www.a3v.nl.Ook AGEL adviseurs kiest voor NedPlanNedGraphics. Voor complete en modulaire CAD/GIS systemen.GEOCAD, IGOS, NedBrowser, NedGeomagazijn,NedInwinning, NedPlan, NGdW, NedView,TopoCAD, NedInfra, NedGeoservicesNedGraphics BVT + 31 (0) 347 32 96 00cadgis.info@nedgraphics.nlwww.nedgraphics.nlCADMagazine Maart 2010-235

CAD-GIS integratieToegang met de juistehulpsoftwareDoor de redactieBOUW & CIVIELESRI en RealDolmen hebben al jaren ervaring met de integratie tussen CAD en GIS en sindskort is er een exponentiële groei in de vraag naar een beter integratie tussen de tweedisciplines. De unieke combinatie van de ESRI-producten en de RealDolmen-dienstengeven de klant succesvolle integraties en een efficiënter gebruik van deCAD- en GIS-gegevens.(CAD) ontwerpen die nu in het beste geval hertekend wordenin GIS-systemen. De betere integratie van de ‘Engi -neering & Construction’-bedrijven in het CAD-GISecosysteem zou een beduidende toename in efficiëntiebetekenen.Alle geometrieën behoren tot een ‘Feature Class’ en hebbeninformatievelden (attributen) horende bij de ‘Feature Class’.Het uitgangspunt van RealDolmen en ESRI is dat zowelde CAD-gebruiker als de GIS-gebruiker zijn favorietegereedschap moet kunnen blijven hanteren, en dat ook degegevens het best in hun oorspronkelijk formaat beheerdblijven. De sleutel voor een pijnloze CAD-GIS integratieligt in de keuze van de juiste hulpsoftware die zit tussen degegevens en de toepassing. Deze hulpsoftware moet minimaalzichtbaar zijn voor de eindgebruiker, maar toch voldoendekrachtig om transparant formaten om te zetten.Naast het technische luik van CAD-GIS integratie helpenRealDolmen en ESRI hun klanten ook met de organisatorischeintegratie tussen de respectievelijke afdelingen,rekeninghoudend met lokale gevoelheden.CAD-GIS EcosysteemTraditionele gebruikers van CAD- en GIS-software zijn deoverheid en infrastructuursector. Hier is dan ook de meestevraag komen naar integratie. Bij RealDolmen zijn ze erechter van overtuigd dat ook de ‘Engineering &Construction’-bedrijven (onderzoeksbureaus, bouwbedrij -ven enzo voorts )een rol spelen in het CAD-GIS ecosysteem,aangezien zij de makers zijn van de digitale ‘as-built’Succesvolle CAD-GIS integratiesEr zijn al verschillende voorbeelden van succesvolleCAD-GIS integraties in de praktijk zoals: Het classificerenvan CAD geometriën, zodat ze zelfbeschrijvendworden (geometrie krijgt dan ook GIS feature kenmerken).Het zoeken van informatie in grote hoeveelhedenCAD-bestanden is best lastig; door gebruik te makenvan metadata en een indexeersoftware (Catalog Service)kan dan elektronisch gezocht worden. De toegang totGIS-formaten kan vanuit AutoCAD Map 3D, door gebruikte maken van FDO (generieke toegang tot een veelheidvan formaten en databases, incl. ArcSDE). ArcViewheeft toegang tot de meeste courante CAD-formaten viade ‘Interoperability Suite’.GIS analysefunctionaliteit opCAD-gege vens. Web Services / SOAP om CAD en GISgegevens bedrijfsbreed ter beschikking te maken van deadministratie. Ook BIM-integratie en het gebruik vanopen standaarden binnen CAD-GIS zoals ISO 19139metadata.Verhogen kwaliteit van gegevensElke organisatie streeft naar een zo hoog mogelijkekwaliteit van zijn CAD- en GIS-gegevens, maar hoe meetje de kwaliteit van die gege vens? Of hoe verbeter je dekwaliteit als je niet weet wat de kwaliteit vandaag is. Hetgebruik van metadata heeft zijn ingang al gevonden in deGIS-wereld (onder andere door INSPIRE en GDI-Vlaanderen), maar is nog onderbelicht in de CAD-wereld.Het gebruik van metadata is een instrument op de kwaliteitvan de gegevens te meten. Metadata geven de mogelijkheidom CAD- en GIS-gegevens te beschrijven om zodoendeeen inzicht te verkrijgen in onder meer uniformiteit, correct -heid en nauwkeurigheid. Het aanmaken van de metadata(ISO 19115 en ISO 19139) wordt ondersteund door zowelMap 3D als ArcGIS Desktop.CADMagazine Maart 2010-236

RealDolmenHet bedrijf RealDolmen in Huizingen (bij Brussel) levertdiensten en integreert componenten van verschillendehard- en softwareleveranciers en partners binnen een aantaldomeinen, zoals diverse zakelijke toepassingen en infrastructuur.Op basis van de behoeftes van de klant levertRealDolmen een ICT-oplossing op die de bedrijfsprocessenbij de klant optimaliseren.heeft aanpasbare attribuutinformatie. De betekenis en eigenschappenvan de geometrie moeten nu niet meer afgeleidworden uit de laag of lijnstijl. Na inladen van de DWG inArcGIS Desktop of ArcGIS Server, worden de featureclasses met hun attributen volledig overgenomen.BIM in ArcGIS.Beheren CAD- en GIS-bestandenHet beheer van afzonderlijke GIS-bestanden en gegeorefereerdeCAD-bestanden is complex en tijdrovend. Denaamgeving van de bestanden is gecodeerd, de coderingbeschrijft een deel van de inhoud van het plan, en verschillendecoderingmethodieken worden mogelijk naast elkaargebruikt. Verder worden de bestanden geplaatst op verschillende‘file servers’ en in verschillende directories.Zo kan het zoeken in de bestanden uren duren, omdat allesmanueel moet gebeuren; zonder garantie dat ook alle bestandenwerkelijk zijn doorzocht. Het verschaffen van plannenrond een bepaalde geografische plaats is een wettelijkeverplichting, en het niet verschaffen van de kaarten kan verstrekkendegevolgen hebben.Door de CAD- en GIS-bestanden te voorzien van metadataen deze te indexeren, kan snel elektronisch gezocht wordenmet de garantie dat alle bestanden doorzocht werden. Opdeze manier wordt voldaan aan de wettelijke bepalingen enaan de normen opgelegd door overheden, zoals het GDI-Vlaanderen decreet (Vlaamse invulling van de EuropeseINSPIRE-richtlijn).ZelfbeschrijvendInfrastructuur wordt in AutoCAD meestal ingetekend als‘lijnen op lagen’. De lijnstijl van de laag geeft aan om welktype object het gaat, bijvoorbeeld blauwe lijnen zijn waterleidingen.Deze manier van werken is eenvoudig, maarheeft nadelen: de kennis van de lagen en lijnstijlen zit in hethoofd van de beheerder (hij weet wat de ‘blauwe lijn’voorstelt) en er is geen controle of de geometrie op de juistelaag wordt ingetekend.Deze problemen kunnen worden opgelost door het uitvoerenvan ‘feature classification’. Dit is expliciete kennis aande lijnen toevoegen en mee inbakken in de tekening. Ditkan door gebruik te maken van de functionaliteiten vanAutoCAD MAP 3D of de tool ArcGIS voor AutoCAD.Elke geometrie behoort zo tot een bepaalde feature class enAutoCAD Civil 3D naar ESRI ArcgisWe vertrekken van een civil engineering project in de mo -deling software Autocad Civil 3D. De gegevens van ditontwerp worden meestal exclusief aangemaakt en gebruiktbinnen AutoCAD Civil 3D. Alhoewel deze relevant kunnenzijn voor een brede groep gebruikers, binnen en buiten deorganisatie, gebeurt deze verdere ontsluiting meestal niet.Een Civil 3D-model bevat een uitgebreide set van gegevensvan onder andere weginrichting, rioleringen en meer. Via de‘FDO Data Access Technology’ kunnen deze rechtstreeksbeheerd worden als ‘feature classes’ in een databank metESRI ArcSDE. Ze zijn nu gemodelleerd als GIS-gegevens.Bij visualisatie en geografische analyses op groot schaalniveauhebben de gegevens binnen het Civil 3D-model eenunieke meerwaarde. Zonder enige vorm van conversie kunnendeze binnen ESRI ArcGIS gebruikt worden in com binatiemet andere geografische gegevens, en ontslotenworden voor diverse types gebruikers binnen en buiten uworganisatie. De ontsluiting kan gebeuren via ArcGISDesktop en ArcGIS Server webapplicaties.Revit en webservicesEen Revit-model wordt exclusief aangemaakt en gebruiktbinnen Autodesk Revit, en verliest meestal zijn relevantiena de realisatie van de overeenkomstige gebouwen. HetRevit-formaat is een gesloten formaat, en kan dus nietrechtstreeks gebruikt worden binnen andere software pak -ketten. Een Revit-model is ook niet altijd gegeorefereerd,terwijl sommige gebruikers dit model juist willen gebruikenvoor visualisatie of analyse binnen een bredere geografischecontext.Vanuit Autodesk Revit kan het model geëxporteerd wordennaar een bestand in DWG-formaat. ESRI ArcGIS Desktopbiedt uitgebreide mogelijkheden voor visualisatie, analyseen georeferentie van deze DWG’s in combinatie met anderegeografische gegevens. Via webservices op basis van ESRIArcGIS Server, kan het geëxporteerde Revit-modelopengesteld worden voor een brede groep van gebruikers,zowel in 2D als 3D.www.realdolmen.comGeorefereren = verband leggen met geografische gegevens, plaatsbepaling.CADMagazine Maart 2010-237

BOUW & CIVIELBouw & ICT 2010 is de beurs op het gebied van ICT-toepassingendie u helpen met Ontwerpen, Bouwen enBeheren. De zesde editie vindt plaats op 17 en 18 maart inJaarbeurs Utrecht. De beurs is een combinatie van innovaties,paviljoens en dagelijkse congressen en seminars. DeBouw & ICT bundelt dit jaar de krachten met deBIMCaseweek. Dit evenement heeft als doel het werkenen opdoen van ervaringen met BIM, Bouw InformatieModel, te bevorderen. Bezoekers kunnen zich uitgebreidinformeren over BIM in de stands op de beurs en door hetvolgen van een van de rondleidingen over deBIMCaseweek.ArkeyOp de Bouw & ICT voeren delaatste ontwikkelingen op hetgebied van BIM en IFC deboventoon op de Arkey-stand.Uiteraard is er ook veel aandachtvoor Adomi, het nieuwe BIMpakketvan de makers van het CAD-systeem Arkey.Daarnaast wordt de nieuwste Arkey-versie, versie 7 mét deIFC import- en exportmodule, gedemonstreerd. Hiermeekan zowel met Arkey (CAD) als met de Adomi (BIM) betekenisvolworden geïmporteerd en geëxporteerd vanuit énnaar andere BIM-pakketten.Arkey Systems ontwikkelt BIM- en CAD-systemen voorhet ontwerpen van gebouwen, gebouwinstallaties en inrichting.Het CAD-systeem Arkey wordt dagelijks ingezet bijarchitecten, installateurs, gebouwbeheerders, aannemers,projectinrichters, standbouwers en woningcorporaties, metenkele duizenden commercieel gebruikte systemen.Standnr. E023AutodeskAutodesk zorgde voor een revolutiein de software-industrie metAutoCAD, waarmee tekenen opde pc zijn intrede deed. Nu heeftAutodesk-technologie een belangrijkerol in sectoren als bouw -kunde, infrastructuur, werktuigbouwkunde, media en entertainmenten draadloze gegevens verwerking.www.arkey.nlBuilding Information Modeling (BIM)BIM is een manier van ontwerpen en bouwen waarbij hetgebouw of de constructie als 3D-model, met bijbehorendedatabank, wordt opgebouwd en weergegeven. De AutodeskBIM-software maakt eerdere besluitvorming, betere documentatie,en de evaluatie van alternatieven voor duurzaamontwerpen mogelijk. Nog voordat de bouw begint, kunnener met behulp van analyses verbeteringen worden door -gevoerd.Geoptimaliseerde communicatieBIM breekt bestaande barrières af en overbrugt de communicatietussen de ontwerp- en constructieteams waardoorconsistente en betrouwbare informatie over de omvang vanhet hele project wordt verstrekt. De sleutel tot een succesvolproject bestaat immers uit helder en beknopt begrip tussenarchitecten, ingenieurs, facility managers en eigenaars.Dankzij deze zichtbaarheid kunnen alle teamleden geco ör -dineerd blijven werken, weloverwogen beslissingen nemeneerder in het proces, nauwkeuriger werken en minder afvalproduceren.Standnr. D058www.autodesk.nlBIMCaseweekDe BIMCaseweek 2010wordt ge houden van tijdensBouw &ICTDaarbij wer ken de organisatiesvan BIM -Case week en de Bouw& ICT samen. Dit keergaat de BIMCaseweek om het hoogste BIM-gehalte. Drieteams gaan daarbij in competitie, slechts één kan er winnen.Ongeveer zestig professionals uit de bouwsector wordenmeegenomen in een wervelende week, waarin zij de mogelijkhedenvan ‘state of the art’ BIM (Bouw InformatieModel) ondervinden, leren kennen en toepassen.In de BIMCaseweek gaat het onder andere om: gebruik vanBIM voor architectuur, constructie én installaties; rekenenop basis van BIM, o.a. hoeveelheden, kosten en energie; en(bouw)logistiek en -planning gekoppeld aan BIM.Doel is om zo geïntegreerd mogelijk met (digitale) informatieom te gaan en een zo hoog mogelijk ‘BIM-gehalte’ tebereiken. Daarbij zal het uiterste gevergd worden van demogelijkheden van digitale informatie-uitwisseling. Degrenzen zullen worden opgezocht. Om de deelnemers hierinuit te dagen worden teams samengesteld die met elkaar eencompetitie aangaan op basis van vooraf gestelde BIM-criteria.Standnr. C002 en Juliana restaurantBuildSoftBuildsoft ontwikkeltnu 20 jaar kwalitatiefhoogstaande constructieverekensoftware.De BuildSoft-productenzijn krach tige op -los singen die gedragenworden door eenintuïtieve interface.www.bimcaseweek.nlCADMagazine Maart 2010-238

BuildSoft zegt het enige rekensoftwarehuis te zijn datvoor al zijn producten een volledig palet aan activiteitenwaarborgt binnen de Lage Landen. Onderzoek, ontwikkeling,verkoop én nazorg gebeuren allemaal onder één dak,dicht bij de klant. Daarom is men net bij BuildSoft aanhet juiste adres voor een prima combinatie van functioneleproducten en sterke dienstverlening.Complete producten voor een prima prijs, daar gaat hetbij BuildSoft om: Met 12Build wordt reeds in de ontwerpfasegedimensioneerd volgens NEN of Eurocodemet een minimum aan gegevens. 12Build levert optimaalresultaat: de balk met de kleinste hoogte, het profiel methet kleinste gewicht, zodat terdege veilig en economischontworpen wordt.Diamonds is hét pakket om alle structuren in staal en betonte berekenen volgens de nieuwste Eurocodes.Diamonds berekent in een handomdraai doorbuiging,krachten, wapening, scheurvorming, knik- en knipstabiliteitvan constructieve elementen. Voor meer informatieover deze sterke rekensoftware van Buildsoft, kande bezoeker terecht op de BuildSoft stand.Standnr. C036www.buildsoft.nlCad ServiceburoHet bedrijf is opgericht in 1992 door Jos Stals en heeft alruime ervaring op gebied van CAD-systemen. Cad Service -buro is exclusief Be ne lux-ver deler van het Finse tekensysteemVer tex.VertexVertex is een 3Dtekenprogrammamet achterliggendedatabase, datzijn toepassingenvoor al in de hout -skelet- en staalbouwvindt. Hetontwerp wordt visueelvoorgesteldmet een duidelijk3D-beeld in architectmodel. Alle getekende objecten wordenimmers met materiaalinfo getekend zodat ze sameneen realistisch beeld vormen.De verschillende onderdelen, wanden - vloeren - daken,kunnen verder uitgewerkt worden in verschillende stijlen:houtskeletbouw, staalskeletbouw of stapelbouw. Hiervanworden 2D-tekeningen gegenereerd met maatvoering enlijsten. Deze informatie kan gebruikt worden om de elementenhandmatig of via CNC te produceren.Verschillende machinebouwers maken hier reeds gebruikvan en produceren vanuit het 3D-model in Vertex. Verderkunnen alle getekende objecten geteld worden.Koppelingen kunnen gemaakt worden via het CUF-formaaten naar calculatiesoftware gestuurd worden. Anderetoepassingsgebieden van Vertex : zijn piping en eigenontwerp van ramen en deuren.ConstrusoftTekla Structures Versie 16 isnu gereed voor levering. In hetkader van BIM zijn er nieuweontwikkelingen om de workflowverder te stroomlijnen. Zozijn onder andere IFC-uit -wisseling, referentiemodellenen de Model Reviewer verbeterd.Tekla Structures is niet alleen beter op het gebied vanfunctionaliteit, maar het is ook beter getest, bovendien is hetcompatibel met Windows 7, in zowel de 32- als 64-bits versie.In versie 16 is het nummeren verbeterd waardoor voornamelijkin’ Multi user mode’ sneller en beter gewerkt kanworden. Grote modellen kunnen op deze manier toch efficiëntin één model gemaakt en bewerkt worden door meergebruikers gelijktijdig. Voornamelijk bij wijzigingen heeftdit grote voordelen. Het later samenvoegen of aansluitenvan een opgesplitst model wordt hiermee voorkomen.De gebruiksvriendelijkheid wordt elke versie verbeterd, indeze versie zijn onder andere het ‘snappen’, zoomen,roteren en de minitoolbar verbeterd. Hierdoor werkt hetpakket meer intuïtief en is dus sneller te leren. Voor de staalgebruikerszijn lassen en verbindingsmacro’s uitgebreid. Deautomatische tekeninggeneratie is eenvoudiger te beherenen levert beter resultaat voor werkplaats- en overzichts -tekeningen. In de nieuwe versie is een groot aantal verbeteringenaangebracht in de bestaande functionaliteit. Dewijzigingen zijn voor de klanten uitvoerig beschreven in de120 pagina’s tellende Nederlandstalige release notes.Standnr. C062www.construsoft.nlKC Business SolutionsKC Business Solu tions is specialistop het gebied van documentsystemen,ICT-netwerken, documentmanagementen office supplies.Met innovatieve en duurzameoplossingen zorgen zij dat elke organisatiebeter presteert en meerrendement behaalt. Hun documentsystemen bijvoorbeeldverschaffen oplossingen waardoor een organisatie optimaalkan presteren. Van ‘wide format’-printers tot compacte‘multifunctionals’, al hun systemen zijn gericht op hetstroomlijnen van het totale afdrukproces. Of neem hunworkflow-oplossingen, die ervoor zorgen dat minder tijdverloren gaat aan het zoeken naar documenten; tijd die degebruiker beter kan besteden aan zijn core business. Ookmet hun’ Prijs per Werkplek-concept’, waarbij de ondernemereen vaste prijs per werkplek betaalt voor zijn ictomgeving,levert KC Business Solutions een efficiënteoplossing. Dit alles doen zij niet zonder naar de wereld omhen heen te kijken. Het lidmaatschap van de stichtingMaatschappelijk Ver antwoord Ondernemen onderstreeptdat, net als hun partnerships met leveranciers die dezelfdevisie op ondernemen hebben.Standnr. E036www.cadserviceburo.beStandnr. B030www.kcbeuningen.nlCADMagazine Maart 2010-239

Kraan BouwcomputingOnderwerpen als calculatie,projectbewaking,kopersbeheer en financiëleadministratie, maarook klachtenafhandeling,(digitaal) inkopen, klus -senwerk, factuurscannen,gebouwconditie engebouwonderhoud, loon administratie en HRM kan de bezoekervan de Bouw & ICT vinden bij Kraan Bouw -computing.Wat is nieuw bij Kraan?Kraan heeft de modules in de laatste versie van Probus behoorlijkvernieuwd: De Inkoopmodule is geoptimaliseerden heeft nu een uitgebreide documentmatrix met een uitvoernaar bijvoorbeeld de Océ printer gekregen. Burgerwerkheeft diverse aanpassingen voor Intake (het deel van hetbedrijfsproces waarin het toevoeren van werk naar de organisatiewordt geregeld). In Project Acquisitie Systeem kannu een verkoopofferte direct aan een calculatie wordengekoppeld en zijn er standaard prijzenboeken beschikbaar inde calculatiemodule. In het inkoopregister van de financiëleadministratie kan de gebruiker nu ook digitale facturen inlezen.Naast de vanuit de module Factuurscan benodigdegegevens in XML, is het nu ook mogelijk om digitaleXML-facturen in het GS1 formaat/S@les in de Bouw in telezen. De loon- en salarisadministratie kan worden uitgebreidmet de HRM-module van P&A Software; degegevens hieruit worden direct naar de loonadministratiegezonden. Bovendien heeft de Probis-software een geheelnieuwe Help-omgeving gekregen, waardoor zoeken ergmakkelijk wordt.Standnr. D010www.kraanbouwcomputing.nlMatrix SoftwareMatrix is sinds najaar 2009 de officiële vertegenwoordigervan Advance Steel van het Franse Graitec. Advance Steel iseen krachtige softwaretoepassing voor het 3D-modellerenvan staalconstructies op AutoCAD 2010. Met weinig handelingenzorgen macro’s voor praktische staal verbindingen.Advance Steel onderscheidt zich door het geavanceerde revisiebeheer.Zowel gegeneerde onderdelen als handmatigaangebrachte wijzigingen worden tijdens het uitvoeren vanrevisies bewaakt. Alleen waar nodig worden tekeningen enstuklijsten bijgewerkt en opnieuw genummerd.Per 1 april 2010 wordt de Eurocode van kracht. Matrix -Frame is klaar voor de toekomst met de Eurocode. Allenormgerichte rekenmodules voor belastingen, staal, betonen hout zijn nu gebaseerd op de Eurocode’s 0, 1, 2, 3 en 5.Daarnaast is er een speciaal trainingsprogramma ontwikkeldom constructeurs te helpen bij de overgang van deNEN-normen naar de Eurocode. MatrixFrame is nubeschikbaar in meer talen. Hiermee wordt het startschotgegeven voor uitbouw van de klantenkring buitenNederland.OcéOcé presenteert eennieuwe ‘wave’ aan productenvoor printen, scannenen kopiëren in éénsysteem. Het printen,scannen en kopiëren vangrootformaat documentenwerd al veel eenvoudigeren goedkoper met de recentgeïntroduceerde OcéPlotWave 300. De volgendewave in het grootformaat assortiment is de OcéColorWave 300.Zowel grootformaat printen, scannen als kopiëren in zwartwiten kleur worden door de Océ ColorWave 300 allemaalmogelijk gemaakt. Bijzonder is dat alles is geïntegreerd inéén compact systeem. Gebruiksvriendelijke eigenschappenzoals het Nederlandstalige full color bedieningspaneel, hetafdrukken vanaf/scannen naar USB-geheugen en onder -steuning door de nieuwste printmanagement-software vanOcé maken het geheel compleet.Maar ook de Océ ColorWave 600 zal niet op de beursvloerontbreken. Deze wereldwijd eerste grootformaat tonerkleurenprinterbiedt watervaste afdrukken tegen hoge snelheiden kwaliteit. Daarnaast kan de bezoeker natuurlijk ookvoor printmanagement-software en oplossingen voor tekening-en overig documentbeheer bij Océ terecht.Standnr. C033www.oce.nlSTABUOok STABU zal als exposantdeelnemen aan deBouw & ICT beurs, het jaarlijkseevenement op het gebiedvan ICT-toepassingenvoor ontwerpen, bouwen enbeheren.Deze beurseditie staat voor STABU in het teken van de ont -wikkelingen van het online bouwbreed informatiesysteem.Meer en meer stapt STABU over van de offline-uitgave(dvd) naar een internetomgeving. De voordelen van hetbreder beschikbaar zijn van alle producten, heeft de alsbesteksorganisatie voor de burger- en utiliteitsbouw bekendstaande STABU doen besluiten om te investeren in eenalgemene online-database, waaruit diverse onderdelen zijnte selecteren waaronder de STABU²-systematiek, koppelingmet de NL/SfB elementenmethode, fabrikantenindexwww.bestekservices.nl, technische hulpinformatie, kennissysteembouwrecht, rapport ‘uitwerking ruimtelijke begrippenen aansluiting op beheerssystemen’ maar ook aane-learning zal de nodige aandacht worden besteed. ProjectInformatie Managementsysteem (PIM,) het GB-CAD afsprakenstelselen IFD Library for BuildingSMART sluitende rij. Over de inhoud, uitgavedata en verdere planningpraat STABU de bezoekers van Bouw&ICT 2010 graag bijop de stand.Standnr. E064www.matrix-software.nlStandnr. D006www.stabu.orgCADMagazine Maart 2010-240

SUPPORTAND LIFTYOUR AUTOCAD EXPERIENCEWWW.BOOSTCAMP.EU

PLATFORMAutoCAD 2011Veel veranderd in 25e versieDoor Jean-Pierre van GastelZoals elk jaar in maart kondigt Autodesk ook deze keer een nieuwe AutoCAD-versie aan.Nu het boekhoudkundig jaar 2011 in Amerika is gestart per 1 februari j.l. worden uiteraard alleAutodesk-producten aangepast naar versie 2011. In een reeks artikelen zal ik alle nieuwe mogelijk -heden toelichten die AutoCAD 2011 bevat. AutoCAD 2011 is overigens inmiddels de vijfentwintigsteversie van AutoCAD sinds het ontstaan in 1982.Veel van de in dit artikel genoemde eigenschappen van en mogelijkheden voor AutoCAD 2011 gelden ook voorAutoCAD LT 2011, met uitzondering van de beschreven ‘3D Workspace’- en 3D navigatiemogelijkheden,‘3D Point Cloud’-mogelijkheden en Visual Styles.Bij het opstarten van denieuwe AutoCAD-telgvalt er direct een grootaantal veranderingen op.Maar voordat het zoveris, wordt er uiteraardeerst nog gevraagd of degebruiker instellingenvan een vorige Auto -CAD-versie wil migreren,als deze op het systeemwordt aangetroffen.Nadat de gebruiker dezekeuze heeft gemaakt,komt hij niet meer terechtin de in AutoCAD2010 bedachte ‘InitialSetup Workspace’. Ster -Afbeelding 1.ker nog deze is compleetverdwenen, maar deze zal niemand echt missen. HetAutoCAD 2011 welkomscherm bevat nog meer introductievideo'sdan in het verleden al het geval was om snel opweg geholpen te worden, zie afbeelding 1.De ‘Quick Acces Toolbar’ linksboven in beeld laat helemaalaan de linkerkant een uitklapmenu zien waarin alle‘Workspaces’ zijn terug te vinden, wat het overzichtelijkermaakt. Opvallend is dat er ook een nieuwe ‘Workspace’ isbijgekomen met als naam ‘3D Basics’ waarover later meer.Dat de AutoCAD Classic Interface nog altijd beschikbaar is,zal vele AutoCAD-gebruikers tot rust brengen. Er gingenimmers geruchten dat het werken met de klassieke interfacenu niet meer tot de mogelijkheden zou behoren. Niets isminder waar dus als de gebruiker echt geen ribbon wil (raadik overigens niet aan), dan hoeft het niet. Wat verder opvaltin de ‘Quick Acces Toolbar’, is dat zowel het commando‘Save’ als ‘Save As’ hierin zijn terug te vinden.Visueel valt er in AutoCAD 2011 ook direct een groot aantaldingen op. Wat te denken van de achtergrondkleur diestandaard weer terug staat op een donkere variant in‘Modelspace’. Geen zwart maar donkergrijs, wat de gebruikeruiteraard altijd nog naar eigen wensen kan veranderen.Stan daard staat het ‘Grid’aan in ‘Model space’, watoverigens niet meer metpuntjes wordt weergegevenmaar met lijnen, zodathet nu echt op eenblad ruitjespapier lijktwaarop technische tekeningengemaakt kunnenworden. Vooral de elektrotechnischetekenaarszullen hier veel plezieraan gaan beleven.Naast het visueel ergoverzichtelijk nieuw‘Grid’, wordt er ook heelduidelijk met een rode engroene doorlopende lijnvanuit het actieve nulpuntaangegeven in welke richting het huidige UCS is uitgelijnd.Rood staat hierbij uiteraard voor de X-richting en groenvoor de Y-richting. Wanneer het ‘Grid’ uitstaat verdwijnendeze lijnen overigens ook weer. Het ‘Grid’ is standaard nietbeperkt door het ingestelde gebied gebaseerd op het‘Drawing Limits’-commando en kan via het ‘DraftingSettings’-dialoogvenster, zie afbeelding 2, nog worden aangepastzodat het tevoorschijn komt zoals in voorgaandeAutoCAD-versies (puntjes) in zowel ‘2D Model Space’, de‘Block Editor’ of op een ‘Sheet/Lay-Out’. De laatste handige‘Grid’-instelling die ik nog wil aanhalen, is dat het ‘Grid’eventueel direct een dynamisch UCS kan volgen.NavigatieAutoCAD 2011 bevat een nieuwe navigatiebalk met daarinveel gebruikte navigatiecommando's zoals ‘Zoom’, ‘Pan’ en‘Orbit’. Daarnaast staan er ook wat minder vaak door ervaren3D-gebruikers gebruikte commando's in zoals de‘ViewCube’, ‘Autodesk SteeringWheels’ en de ‘Show Mo -tion’. De nieuwe navigatiebalk vervangt automatisch allenavigatiecommando's die in de vorige versie waren terug tevinden in de AutoCAD-statusbalk onderin beeld. De weer-CADMagazine Maart 2010-242

Afbeelding 2.gave van de navigatiebalk kan per ‘Workspace’ wordenvastgelegd via het ‘Customize User Interface’-dialoogvenster,zie afbeelding 3.Daarnaast biedt de nieuwe navigatiebalk ook nog eens directeondersteuning voor 3D controllers van het bekendemerk 3Dconnexion wanneer de systeemdriver van3Dconnexion is geïnstalleerd.De ‘ViewCube’ wordt in AutoCAD 2011 ook in een ‘2DWireframe visual style’ weergegeven waardoor het gemakkelijkeris geworden om het kijkpunt in te stellen vanuit een2D-omgeving. De extra pijlen van rotatie zijn daarbij erghandig om de kijkrichting van een 2D vlak snel aan te kunnenpassen. Zodra de gebruiker overigens navigeert naareen 3D beeld wordt het UCS duidelijker in beeld gebrachtdoor middel van de kleuren rood, groen en blauw overeenkomendmet de X-, Y- en Z-as. Vergelijkbaar met de nieuwe3D gizmo's, geïntroduceerd in de vorige AutoCAD versie.RibbonDe ribbon zelf heeft ook weer een paar kleine aanpassingengekregen in AutoCAD 2011. Een klein nieuw ‘pull down’-menu is toegevoegd aan de ribbon, waarmee het mogelijk isom direct te gaan naar de situatie waarbij alleen tabs zichtbaarzijn in de ribbon, alleen‘Panel’-namen zichtbaar of ‘Pa-nel’-knoppen. Wan neer de ribbonwordt geminimaliseerd naar‘Panel’-knoppen, worden de iconenvrij groot weergegeven zodatdit goed duidelijk is. Het aanrakenvan een knop zorgt er automatischvoor dat het bijbehorende‘Panel’ wordt uitgerold. Dit isvergelijkbaar gedrag met wanneerde ribbon is geminimaliseerdtot alleen ‘Panel’-namen.De ‘Insert’-tab van de ribbontoont een nieuw ‘Point CloudPanel’, waarmee de nieuwe‘Point Cloud’-mogelijkhedenworden ondersteund.Afbeelding 3.Afbeelding 4.Daarnaast bevat de ‘Insert’-tab een nieuw ‘Content Panel’dat toegang biedt tot het ‘Design Center’ en de AutodeskSeek webservice. Autodesk Seek is hierdoor verwijderd vande ‘Output’-tab. De ‘View’-tab is aangepast en biedt de gebruikerdirect toegang tot de aanwezige ‘Visual Styles’, debijbehorende ‘Visual Styles Manager’ en andere visuele instellingen.Het Windows ‘Panel’ biedt toegang tot beschikbare toolbarsin AutoCAD en mogelijkheden tot aan- of uitzetten vandiverse schermonderdelen, zoals onder andere de nieuwenavigatiebalk. De statusbalkinstellingen zijn overigens verdwenenuit het Windows ‘Panel’ en zijn alleen nog maar terugte vinden in de statusbalk zelf. De ribbon aanpassen inAutoCAD 2011 gaat ook weer een stapje verder. Nieuw indeze versie zijn de zogenaamde ‘Fold Panels’. Dit zijn‘Panels’ die automatisch verdwijnen of tevoorschijn komenals de gebruiker de AutoCAD-applicatie met betrekking totde afmetingen van het scherm vergroot of verkleint. ‘FoldPanels’ passen zich automatisch horizontaal aan om automatischbeschikbare ruimte op te vullen. ‘Fold Panel’-eigenschappen maken het mogelijk om een maximale enminimale knopeigenschappen in te stellen, zie afbeelding 4.De laatste aanpassing die we tegen komen op met name hetvisuele vlak zijn de nieuwe ‘Visual Styles’. ‘Shaded’,‘Shaded with Edges’ (erg prettig voor 3D-modelleren),‘Shades of Gray’, ‘Sketchy’ en‘X-Ray’ zorgen al heel snel voorwat SketchUp-achtige effecten.Al met al een groot aantal zeerprettige veranderingen dat bij elkeAutoCAD-tekenaar positiefzal vallen. In het volgende artikelga ik verder in op de overige mogelijkhedenvan AutoCAD 2011.Jean-Pierre van Gasteljean-pierre.van.gastel@pollux.nlis freelance redacteur voor CAD-Magazine. Voor dit onderwerpzie ook: www.autodesk.nl.CADMagazine Maart 2010-243

PLATFORMMicroStation V8iSnel en eenvoudig3D-modellerenDoor Richard ZethofMicroStation biedt zeer veel mogelijkheden op 3D-gebied. Uiteraard is ‘Solid Modeling’mogelijk. Als de geometrie ingewikkeld moet zijn, kan gekozen worden voor ‘SurfaceModeling’ en als meer intelligentie gewenst is, is er ‘Feature Modeling’. Daarnaast kan‘Mesh Modeling’ ingezet worden als een 3D-print het eindresultaat moet zijn.Bijna iedere willekeurige curve kan op een solid geprojecteerd worden.Imprint CurvesHet kan natuurlijk best zijn dat er al geometrieaanwezig is in de tekening, die gebruiktmoet kunnen worden op een solid.Het zou zonde zijn als dit eerst opnieuwgetekend moet worden. Ook kan het gewenstzijn om een type element op een solidte tekenen dat anders is dan een lijn,vlak of cirkel (bijvoorbeeld een B-spline).Hiervoor is de optie ‘Imprint Curves’ aanwezig.Door een solid aan te klikken envervolgens een bestaande lijn, B-spline,cirkelboog et cetera, wordt deze geometrieop de solid geprojecteerd. Met de optie‘Keep Original’ blijft het originele figuurbestaan.Dat klinkt allemaal best ingewikkeld. Er zijn echter ooktwee knopjes waarmee snel hele interessante resultaten gehaaldkunnen worden. Dit zijn ‘Draw On Solid’ en ‘ModifySolid Entity’.Draw On SolidUitgangspunt is dat er al een solid aanwezig is.Dit kan bijvoorbeeld een ‘primitive’ zijn, zoalseen blok, bol, cylinder of zelfs een pyramide ofpolyhedron, maar ook een profiel dat geëxtrudeerdis. Met behulp van de functie ‘Draw OnSolid’ kan op de bestaande solid getekend worden,wat dan direct aan de solid ‘vast’ zit. Dit kaneen simpele lijn zijn, maar ook een ‘linestring’,rechthoek, vlak of cirkel. Tekenen op de solidgaat gemakkelijk. Eerst moet de solid geselecteerdworden; door daarna over de solid te bewegenkies je het gewenste vlak en AccuDraw (héttekenhulpmiddel in MicroStation) draait naar datvlak toe, waarna eenvoudig en nauwkeurig de gewenstelijn, vlak of cirkel getekend kan worden.Offset EdgesMet ‘Offset Edges’ is het mogelijk om een bestaande ‘edge’van een solid een offset te geven. Dit kan één edge zijn,maar met de Ctrl-toets ingedrukt kunnen ook meerdere edgesgeselecteerd worden. Met de methode Loop wordt deDe knopjes Draw On Solid en Modify Solid Entitywaarmee verrassend veel mogelijk is.CADMagazine Maart 2010-244

[a] [b] [c] [d] [e]a: Teken eenvoudig een cirkel op een solid. b: De cirkel kan uit solid ‘getrokken’ worden of erin worden ‘geduwd’.c: Teken een ‘linestring’ en deze sluit automatisch aan op de gewenste rand. d: ‘Duw’ het vlak in de solid. e: Het eindresultaat.gehele omtrek van een vlak geselecteerd. Als de offset naarbinnen is, kan het gegenereerde vlak gebruikt worden voor‘push-pull’ doeleinden. Wanneer de offset naar buiten is,ontstaat een nieuw vlak, waarmee bijvoorbeeld een nieuwesolid gemaakt kan worden.Modify Solid EntityMet behulp van dit commando kan je ‘rekken en trekken’aan een solid, maar dan wel gecontroleerd. Er zijn hierbijvier opties: ‘All’, ‘Face’, ‘Edge’ en ‘Vertex’. Bij de eerste optieis het wel handig om al een beetje vaardigheid met dit commando te hebben. Kies daarom eerst maar eens de andereopties.FaceAls de solid geselecteerd is kan je er met je muis overheenbewegen en dynamisch een vlak kiezen. Dit kan een origineelvlak van de solid zijn, maar natuurlijk ook een vlak datmet ‘Draw On Solid’ gegenereerd is. Als het vlak gekozenis, kan dit uit de solid getrokken worden, of juist erin geduwd.Hierbij probeert MicroStation wel rekening te houdenmet de vorm van de originele solid. Als voor de optie‘Extrude Faces’ gekozen wordt, dan zal MicroStation de actieloodrecht op het geselecteerde vlak doen. Het is ook mogelijkom meerdere vlakken in één keer te verplaatsen doorde Ctrl-toets ingedrukt te houden tijdens het selecteren vande vlakken. Automatisch wordt dan de richting loodrecht ophet laatst geselecteerde vlak aangehouden. Uiteraard kandeze richting hier ook weer met behulp van AccuDrawexact aangestuurd worden. Vooral de sneltoetsen ‘T’( draaiennaar top-vlak), ‘F’ (draaien naar Front-vlak), ‘S’ (draaiennaar zijvlak) en ‘O’ (een nieuw startpunt bepalen) zijn danerg handig. De optie ‘Full Dynamics’ zorgt ervoor dat je tijdensde operatie al dynamisch het resultaat ziet verschijnen.EdgeIn plaats van een vlak is het ook mogelijk om randen te verplaatsen.Als je bijvoorbeeld met ‘Draw On Solid’ een lijnmidden op een slab getekend hebt, kan je hiermee snel eneenvoudig een dak optrekken. Ook nu is het mogelijk om,met de Ctrl-toets ingedrukt, meerdere edges in één keer teverplaatsen. Soms lijkt het commando niet te werken. Ditkomt dan omdat het resultaat een ‘ongeldige’ solid zou worden.Er zouden dan bijvoorbeeld extra kniklijnen moetenkomen. In zulke gevallen kan het handig zijn om de optie‘Vertex’ te proberen.VertexMet deze optie kan een los punt van een solid verplaatstworden. Indien nodig, wordt automatisch een kniklijn in desolid aangebracht. Anders zou bijna niets mogelijk zijn. Alsde solid ongeveer in het midden van een edge geselecteerdwordt, dan lichten allebei de eindpunten op. Als maar éénpunt verplaatst moet worden, dan moet je meer in de buurtvan het desbetreffende punt klikken. Uiteraard kunnen, metde Ctrl-toets ingedrukt, meerdere punten geselecteerd, maarook weer gedeselecteerd worden. Met een beetje handigheidkan je hiermee complexe aanpassingen doen.AllDe optie ‘All’ verraadt de mogelijkheden al. Het is eencombinatie van alle opties. Je moet nu wel bewust direct degoede edge, ‘face’ of ‘vertex’ kiezen. ‘Multiple selections’(met de Ctrl-toets ingedrukt) zijn nu niet mogelijk.Display StylesAls het 3D-model complex wordt, is het vaak niet fijn omdit als draadmodel op het scherm te zien. MicroStation V8ibiedt hiervoor een aantal standaard ‘Display Styles’, zoalsondermeer ‘Hidden Line’, ‘Illustration’, ‘Smooth’, ‘Tran -sparant’ en natuurlijk ook ‘Wireframe’. Het is ook mogelijkom deze ‘Display Styles’ zelf aan te passen of nieuwe temaken via de menu-optie Settings>Display Styles. Per‘View’ kan een ‘Display Style’ ingesteld worden. Micro Sta -tion maakt hierbij gebruik van DirectX als grafische versneller.In dit artikel is er bewust voor gekozen om slechts tweecommando’s te behandelen. Als je hier optimaal gebruikvan maakt, dan kan je al snel en eenvoudig flinke complexemodellen maken. Mocht het uiteindelijk toch niet lukken,dan heb je nog een zeer grote bak met gereedschap om jeuiteindelijke doel te bereiken. Vaak wordt echter al snel tecomplex gedacht en blijkt het achteraf ook met simpelecommando’s te kunnen.Richard Zethof is freelance redacteur voor CAD-Magazine.Voor vragen of opmerkingen is de auteur bereikbaar via richard@cad2reality.nl.Voor verdere informatie over het onderwerpvan dit artikel zie: www.bentley.com/nl-nl.CADMagazine Maart 2010-245

MECHANICAL & DESIGNResultaat van zoeken op de term‘walkera’ in 3DCC.Internet als basis voor creëren, hergebruiken en bekijken in SolidWorksWerken met ‘Web enabled’ toolsDoor Renso KusterNu het internet steeds meer verweven raakt met ons dagelijks leven via online nieuws,tv-kijken, radio en meer, is het verstandig om ook eens te kijken wat het internetvoor u als SolidWorks-engineer kan doen.Voor velen zullen online bibliotheken bekend zijn zoalsdie ook door SolidWorks wordt aangeboden via 3D ContentCentral. Minder bekend is het bij de meesten dat zij ookhun eigen modellen online aan kunnen bieden aan klantenter inspectie of dat zij zelfs werktekeningen kunnen makendie het internet niet verlaten en dus voor hen altijd en overalbeschikbaar zijn.In en om SolidWorks zijn diverse internettools beschikbaarof tools die een gedeeltelijke internetfunctionaliteit hebben.De combinatie tussen internet en SolidWorks-functionaliteitzal met de dag belangrijker worden. Het is daarom belangrijkde mogelijkheden heden ten dage te weten, maar ookwat er in de toekomst mogelijk zal zijn.3DCCEen klassiek voorbeeld van een ‘internet enabled’ tool vooriedere engineer zijn de bibliotheken. Omdat deze online zijnbeschikt de gebruiker altijd over de meest actuele data enkan hij verschillende leveranciers met elkaar vergelijken.De online bibliotheek van SolidWorks is genaamd 3DContent Central (zie link onderaan dit artikel) en is ookdoor niet-Solid Works-gebruikers te benaderen, omdat ookbestanden in andere formaten worden aangeboden. Dezeonline bibliotheek is direct benaderbaar in SolidWorks viade ‘Task Pane’, waar de gebruiker de ‘Design Library’ entoolbox ook vindt. De integratie is zelfs zo diepgaand dat degebruiker met de zoekfunctie niet alleen in zijn eigen directorieskan zoeken maar ook direct in 3D Content Central.Hiervoor moet hij dit in de opties onder ‘Search’ wel aanzetten.Om een idee te krijgen van deze functionaliteit zetde gebruiker de zoekfunctie in de opties aan en zoekt hij alsvoorbeeld op de tekst ‘walkera’, hij krijgt nu een perfect uitgedetailleerdeafstandsbestuurbare modelhelikopter inSolidWorks. Dit is een voorbeeld van een gebruikers model,want de bibliotheek is een plek waar SolidWorks gebruikersmet elkaar modellen kunnen delen. Daarnaast is ereen gedeelte voor leveranciersdelen voor koopdelen zoalsmotoren, lagers etc.CADMagazine Maart 2010-246

templates toegepast worden met zijn eigen huisstijl, dat ismogelijk. Hiervoor verandert hij de extensie van ‘sldiws’naar standaard ‘html’ en kan hij ook deze pagina weer wijzigenmet de ‘HTML editor’ waarmee hij gewend is te werken.De output van 3D Instant Website is een voorgekooktewebsite die de gebruiker zelf op een webserver kan hosten,maar hij heeft ook de gelegenheid deze voor een bepaaldeperiode te plaatsen op een server van SolidWorks. Deze siteis beveiligd met een wachtwoord en daarmee alleen zichtbaarvoor personen waarmee hij dit deelt. Wat veel mensenniet weten is dat op een site meerdere modellen getoondkunnen worden. Dit is met name handig als de gebruikerbijvoorbeeld twee versies met een klant wilt delen om hetverschil te tonen, of als hij verschillende ontwerpstudies inéén oogopslag wil presenteren.Tekening in Drawings Now.eDrawingsOok eDrawings zal een bekende tool voor veel 3D CADgebruikerszijn. Hiermee kan de gebruiker modellen en tekeningendelen met derden, zonder dat deze over extra softwaredienen te beschikken. Dit gebeurt normaliter door eeneDrawings-bestand, wel of niet met viewer, te mailen naarde persoon die dit moet bekijken. Het is allemaal nog gemakkelijkerals de gebruiker de eDrawing opslaat als eenHTML-bestand. Dit is dan te openen via zijn webbrowsermaar hij heeft ook de mogelijkheid om deze eDrawing teverwerken in zijn eigen website. Hiermee kan iedereen zijnmodellen in 3D bekijken op zijn website. Het voordeel vande HTML-versie is dat de gebruiker deze nog kan wijzigenvoordat hij deze doorstuurt naar de klant. Hij opent het bestandin zijn favoriete ‘HTML editor’ en voegt bijvoorbeeldzijn eigen logo en contactinformatie toe.3D Instant WebsiteEen volgende manier van het modellen publiceren op internetis 3D Instant Website. Deze module maakt deel uit vande SolidWorks Pro- en Premium-bundel. Met een eenvoudigewizard interface kiest de gebruiker allereerst uit eentemplate, die gebruikt moet worden als basis voor de website.Er wordt standaard een aantal templates bijgeleverd metde extensie ‘sldiws’, maar het liefst heeft de gebruiker datTekenen in Blueprint Now.Drawings NowIndien de gebruiker overal en altijd over zijn 2D-tekeningenwil beschikken is het gebruik van Drawings Now aan te raden.Deze tool is beschikbaar op labs.solidworks.com hierkunnen SolidWorks-tekeningen maar ook DWG’s enDXF’s worden geüpload, zodat de gebruiker deze altijd kanbenaderen via zijn webbrowser om te bekijken en te printen.Ook kan hij in de interface kiezen om een mail met toegangscodenaar iemand te sturen. Deze tool is zelfs geschiktdraaien op een IPod, IPad en IPhone.Blueprint NowAlle hiervoor beschreven tools geven de gebruiker de mogelijkheidom internet te gebruiken als manier om ontwerpente delen, met Blueprint Now (labs.solidworks.com)heeft hij de mogelijkheid om online tekeningen te maken.Waar hij ook ter wereld is, hij hoeft alleen over een pc eninternetaansluiting te beschikken om snel zijn idee om tezetten in een volwaardige tekening. Deze tekening slaat hijop in het DWG-formaat of direct in een PDF, dit kan in eenonline folder maar ook lokaal.Cloud computingMet de besproken internettools staan we aan het begin vaneen internetrevolutie die ook de CAD-wereld zal gaan veranderen.SolidWorks heeft tijdens SolidWorksWorld 2010begin februari al een aankondiging gedaanover waar zij in de toekomst naartoe gaan. En dat zal ‘cloud computing’zijn, oftewel de gebruiker hoeft niet meerlokaal de software te benaderen, waardoorhij beperkt zou zijn door het geheugenen snelheid van zijn pc, maar kan gebruikmakenvan nagenoeg onbeperkterekenkracht op het internet omdat daarzijn applicatie draait en zijn modellenworden bewaard, ‘to be continued’.Renso Kuster renso@cadmes.nl isfreelance redacteur voor CAD-Magazine.Voor meer gegevens over dit onderwerpzie: www.solidworks.nl enwww.3dcontentcentral.com.CADMagazine Maart 2010-247

BOUW & CIVIELRevit en BIMSamenwerken en coördinerenDoor Danny JosephIk bim, jij bimt, wij bimmen. Bimmen is een nieuw werkwoord. Het BIM is een nieuwzelfstandig naamwoord. Waar staat het voor? Wat wordt ermee bedoeld?BIM staat voor Building Infor ma -tion Modeling en stamt uit de ze ven -tiger jaren. Ook toen leefde het ideedat een gebouw het beste te beschrijvenvalt in drie dimensies en dat objecten,zoals wanden, deuren, ramenen vloeren hun eigen ‘intelligentie’ bijzich dragen. De eerste commerciëleBIM modelleersoftware stamt uit1987. Ook in Nederland zijn destijdspogingen ondernomen om intelligente3D-software te maken, bijvoorbeeldhet 3RM project. Dit artikel gaat, zoalsaltijd bij mij, over Revit. Revit isontstaan aan het eind van de jaren 90en is sinds april 2002 een product vanAutodesk, net als AutoCAD. Maar ditartikel geldt net zo goed voor andereBIM-software.BIM-softwareOnder BIM-software verstaan we eennieuwe variant van objectgeoriënteerde,grafische software. Object georienteerd is een term die intussen aanslijtage onderhevig is, maar waarmeewordt bedoeld dat er scheiding is tussenhet gereedschap en de gegevens.Hadden we in een CAD-systeem eenlos gereedschap, zoals schalen, roteren,Project BIM-model in opbouw:Hartstichting - Meyer en Van SchootenArchitecten bv.dupliceren, extruderen en exploderen,dan konden we deze gereedschappennaar hartenlust loslaten op geometrischedata, soms met desastreuze gevolgen.In een objectgeorienteerd systeemkan dit niet. Ieder object heeft een geprogrammeerd,‘intelligent’, gedrag en‘weet’ wat er wel en niet mee mag. InRevit heet zo een object een ‘Family’.Alle objecten in Revit zijn in feite‘Families’, die van zichzelf ‘weten’ watze voorstellen. ‘Wall’ is niet alleen eenwand, maar ook het commando vooreen wand. CAD-layers zijn hierdoorbijvoorbeeld niet meer nodig. Revitweet niet alleen wat een wand is, maarkent ook alle wandeigenschappen, zoalsopbouw, aan sluit mogelijkheden,hoekoplossingen en of de wand dragendis of niet, en of de wand eenruimte begrenst.BIM software is niet genoegUit software-oogpunt is BIM niet zomoeilijk te onderscheiden van eenmeer traditioneel tekenproces waarbij(2D-)CAD wordt gebruikt. Het wordtpas moeilijk als mensen allerlei mogelijkhedenen onmogelijkheden gaantoedichten aan het gebruik van BIM.Zo zou BIM een remedie tegen de almaaroplopende faalkosten in de bouwzijn. Het maken van tekeningen zoudoor het gebruik van BIM-softwaregeheel overbodig geworden zijn. Enbovenal, iedereen werkt voortaan altijdmet elkaar samen. De praktijk blijktook hier iets weerbarstiger te zijn. Ofbovengenoemde effecten worden be -reikt hangt natuurlijk niet alleen vanhet gebruik van bepaalde software af,hoe goed deze ook is.BIM = samenwerken = coördinatieWaarom wordt een gebouw getekendof gemodelleerd? Om ons een beeld tevormen van de bouwopgave. Hoe gaathet gebouw er uit zien, hoe gaat hetfunctioneren, wat gaat het kosten, enhoe gaan we het maken. Tradi tio neelwordt een gebouw vastgelegd inbestek en tekeningen. We zijn hieraangewend. Veel zaken staan traditioneelniet op een tekening, omdat de kennisaanwezig was om de vertaling van een2D-tekening naar het gebouw te kunnenmaken. Gebouwen worden steedsingewikkelder, er komen nieu webouw technieken en kennis is bij steedsmeer specialisten ondergebracht. Waarhet mis gaat is in het weer samenbrengenvan alle informatie en in hetsamenwerken. Hier kan BIM uitkomstbieden.Recept in BIMMen neme: één ontwerp, een handvolbouwelementen, een eetlepel kennis,snufje extravagantie en een aan trek -kelijk sausje. Alles goed door elkaarmengen, niet te lang laten staan en onmiddellijkopdienen. De Revit-softwarebevat de bereidingswijze, demodelleurs kunnen goed koken. Hetstaat of valt echter ermee, hoe hetwordt opgediend. Een BIM-model kannog zo goed in elkaar steken, als hetniet juist geserveerd wordt, dan is hetCADMagazine Maart 2010-248

Prefab draagconstructie uit Revit Structure, door adviesburo Snijders.effect alsnog teniet gedaan. De bouwheeft al heel lang op een bepaaldemanier ontworpen, getekend, begrooten gebouwd. De introductie van BIMluidt onlosmakelijk een periode vanverandering in dit proces in. En dat isook heel erg nodig, omdat de traditionelemanier van werken te weinighouvast en inzicht meer biedt.Samen werken aan het modelWat betekent het werken met BIM inde praktijk. Ten eerste natuurlijk hetwerken in drie dimensies. Dat alleen algeeft enorm veel inzicht in het te realiserenontwerp. De “I” in BIM, detoegevoegde intelligentie, maakt dat ereen kapstok in het model zit om ookniet zichtbare informatie en eigenschappentoe te voegen. Een BIMmodelkan daarmee ook dienen voorsterkteberekeningen, calculatie, lichttoetreding,enzovoorts. Omdat wezoveel informatie in een vroeg stadiumbeschikbaar hebben, kunnen we veeleerder beschikken over gedetailleerdeinformatie. Vroeg in het proces kunnenwe nog gemakkelijk ingrijpen endaarmee de kostprijs en prestatie vanhet ontwerp drastisch beïn vloeden.Door tekeningen ‘af te lei den’ uit hetmodel wordt de nood zaak tot controlevan tekeningen sterk verminderd. Deontwerpcyclus versnelt, we kunnensamen werken aan een optimaleoplossing.Delen van informatieDit brengt ons op een heel nieuwhoofdstuk. Traditioneel worden CADtekeningenbinnen één bedrijf bewerkt.Vervolgens worden deze door een volgendepartij als onderlegger gebruikt.De cyclustijd is vrij lang. Bij hetgebruik van BIMwordt het mogelijkgelijk tijdig met meer -dere disciplines aaneen model te werken.Het model moet voorverschillende disciplinestoegankelijkgemaakt worden. Wekunnen informatie nuniet alleen delen doormodellen naar elkaarte versturen; een gelijktijdigetoegang tothet model is wenselijk.De traditionelerollen tussen disciplines dreigen hiermeete vervagen. Willen we dit eigen lijkwel?Eén teamVerschillende partijen werken somsmet dezelfde software, maar soms ookmet verschillende software. Gebruiktiedereen Revit dan lijkt dit het mak kelijkst.Maar dat betekent wel datiedereen in principe elkaars data kanbewerken. Dit kan alleen als de partnerswerken als één team. Of partijenwerken met elkaar aan hetzelfdemodel, of gebruiken elkaars model alsonderlegger. In situaties waar verschillendesoftware gebruikt wordt, kangebruik worden gemaakt van een ‘neutraal’uitwisselformaat; meestal wordthier IFC voor gebruikt. Dit formaathoudt de ‘intelligentie’ in het BIMmodelzoveel mogelijk intact.Scenario’sMet BIM zijn verschillende scenario’svan samenwerken mogelijk. Het proceskan nog steeds vrij traditioneelworden ingericht, maar er kan ookgekozen worden voor het benutten vande nieuwe mogelijkheden. In Neder -land en ook in de rest van de wereld,wordt ervaring opgedaan met dezenieuwe manier van werken. We hebbener zelfs een nieuw werkwoord voor:bimmen. Ik bim, jij bimt, wij bimmen.Danny Josephdanny.joseph@cadcompany.nl schrijftfreelance voor CAD-Magazine. Voormeer informatie over dit onderwerp:www.autodesk.nl/revitarchitecture.CADMagazine Maart 2010-249

CAD-Magazine gooit een balletje o pBinnenkort opwww.cadmagazine.nlMeerTips & TricksVanaf eind april staan de artikelen met Tips &Tricks van diverse CAD-software in hungeheel op de website van CAD-Magazine.Als bij jongleren worden ze telkens ververstmet steeds de nieuwste bovenaan op de site.Dat geeft ruimte ommeer artikelen overmeer soorten CADsoftwarete publiceren.In het bladwordt kort verwezennaar welke onderwerpener recent op de web site zijnbijgekomen. Het volledige artikel is in te ziendoor abonnees na inloggen met een uniekwachtwoord.Houd de website in de gaten voor hoeje straks kunt inloggen en voor nieuwe artikelenmet Tips & Tricks over jouw favorieteCAD-software.Ontwikkelingen in CAD, CAM en CAE

MECHANICAL & DESIGNKISSsoft interface in HiCADTandwielen ontwerpen enberekenenDoor Marcel de KleinTandwielen zijn een centraal element in transmissies. KISSsoft AG ontwikkelt software voorengineers die werkzaam zijn in de meest uiteenlopende gebieden: van kabelbaansystemenen de transmissies in Formule 1-wagens tot en met de kleine aandrijvingen die gebruiktworden in de Mars Rovers.onder het tabblad ‘Strength Calculations’. Daar naast kanook bijvoorbeeld de haalbare levensduur of de minimaleweerstand van het overdraagbaar vermogen worden berekend.Het exact genereren van de tandwielvorm wordtgegarandeerd door de productiesimulatie.Conceptueel ontwerpDe functie ‘Conceptueel ontwerp’ biedt de engineer eenaantal suggesties voor tandwielparen, gericht op het oplossenvan een transmissieprobleem, door een druk opeen knop. Enerzijds komt deze functie met zinvolle waardenvoor de module, tandwielbasis, breedte en het aantaltanden, anderzijds biedt het een concrete oplossing dieals uitgangspunt dient voor verdere optimalisatie van hetwerk.De KISSsoft interface.Dit was voor de ISD Group jaren geleden al een reden ommet KISSsoft AG samen te gaan werken. Veel klanten hebbenimmers te maken met aandrijvingen en overbrengingenen willen daar graag berekeningen op los laten. SindsHiCAD neXt 2008 is de interface herschreven door ISD enKISSsoft gebaseerd op de nieuwe API-mogelijkheden vanHiCAD.Voor heen werd het berekende model nog op basis vanSTEP en DXF doorgestuurd naar HiCAD, echter dankzij deAPI worden nu de ontwerpgegevens en parameters doorKISSsoft aan HiCAD doorgegeven en worden de modellenin HiCAD gecreëerd. Dit betekent dat ze als HiCADmodelaanwezig zijn inclusief alle features.De KISSsoft interface is als add-in beschikbaar inHiCAD. Dit betekent dat alle KISSsoft-berekeningen directvanuit HiCAD aangeroepen kunnen worden.Tandwiel typesDe KISSsoft interface ondersteund de volgende types:cilindrische tandwielen, conische tandwielen, wormwielen,hypoïde tandwielen, tandheugels, schroefwielen metkruisende assen en planetaire systemen.Gebaseerd op de huidige normen verifieert KISSsoft desterkte van de tandwielen op een eenvoudige en veiligemanier. Er worden verschillende methoden aangebodenDe door KISSsoft geboden oplossing kan direct doorHiCAD overgenomen worden. De engineer kan ervoorkiezen één tandwiel in zijn constructie te plaatsen, of directhet compleet gegenereerde tandwielsysteem. De berekeningen de productiedata kunnen met HELiOS, hetPDM-systeem van de ISD Group, direct gekoppeld wordenaan het tandwiel. Dit betekent dat alle relevante productiedatadoor het hele bedrijf beschikbaar zijn.Marcel de Klein mdeklein@isdgroup.nl schrijft artikelen overHiCAD voor CAD-Magazine. Voor meer informatie over hetonderwerp in dit artikel: www.isdgroup.nl.Voorbeeld van een conisch tandwielpaar volgens Klingelnberg.CADMagazine Maart 2010-251

Afbeeldingen maken vanuit InventorVerschillende manieren,verschillend resultaatDoor Rob SmanMECHANICAL & DESIGNSteevast worden, als één van de belangrijkste positieve punten van het gebruik van 3D CAD, devisualisatiemogelijkheden genoemd; inderdaad is voor iedereen die geen technische tekeningenkan lezen bij het aanschouwen van het 3D-model direct duidelijk wat het is.Voor afbeeldingen van het 3D-ontwerp zijn dan ook genoeg toepassingen denkbaar.Inventor biedt ruime mogelijkheden om ‘plaatjes’ voor uiteenlopende doeleinden te produceren.Een samenstelling afgebeeld zoals die tijdens hetmodelleren op het scherm staat.Met weinig handelingen is er deze afbeelding vante maken.In dit artikel beperk ik me tot een aantal mogelijkhedendie er zijn om een ‘platte’ afbeelding af te leiden. Het 3Dmodel,zoals het gedurende het ontwerpproces op hetscherm staat, laat zich op een aantal manieren als afbeeldingvangen. In de eerste plaats kan het gewoon afgedruktworden. Veel controle over het resultaat is er niet. Met inachtnemingvan de printerinstellingen wordt domweg desituatie op het beeldscherm bladvullend afgedrukt. Hetaanmaken van een 3D-aanzicht in een werktekening geeftwat meer controle over de weergave en laat toe ook watannotatie toe te voegen, waarna geprint kan worden.Het voorgaande is bijvoorbeeld toepasbaar bij het faxenvan informatie en dergelijke. Wanneer de afbeelding nietdirect op papier moet komen, kan met behulp van deprintfunctie natuurlijk ook gekozen worden voor eeneventueel aanwezige printerdriver die een bestand wegschrijft,zoals Adobe PDF of Microsoft XPS DocumentWriter. Een prima methode om bijvoorbeeld per e-mailinformatie te sturen. Nadeel is wel dat de resolutie, endaarmee de kwaliteit, van de afbeelding beperkt is. Bij inzoomenwordt niet meer detail zichtbaar dan dat oorspronkelijkop het beeldscherm aanwezig was.De kwaliteit kan aanzienlijk worden opgevoerd door hetonderdeel of de samenstelling op te slaan als afbeelding(bitmap). Dit kan door te kiezen voor ‘Save As’ en vervolgens‘Save Copy As’. In het dialoogvenster kan voorveel verschillende formaten gekozen worden, waaronderdiverse bitmaps, zoals BMP, PNG en JPEG. De keuzekan afhangen van de bestemming van het resultaat, enook wel van de kwaliteit. JPEG bijvoorbeeld is erg compact,maar bereikt dat door de afbeelding te comprimerenen dat gaat ten koste van de kwaliteit.Onder de ‘Options’, te kiezen in het dialoogvenster, kanvoor alle bitmap-formaten uitsluitend de gewenste afmetingin pixels worden opgegeven. Enig rekenwerk is daarbijonvermijdelijk. De factoren die een rol spelen zijn hetdoel, en de gewenste ‘fysieke’ afmetingen. In de grafischewereld wordt de resolutie uitgedrukt in dpi (dots perinch). Een dot is een pixel. Voor drukwerk wordt meestaluitgegaan van 300 dpi. Dit komt overeen met 120 pixelsCADMagazine Maart 2010-252

per cm. Voor een foto die wordt afgedrukt op 10x15 cmmoet dus 1200x1800 pixels worden opgegeven. Hier kanvervorming ontstaan wanneer zowel de lengte als debreedte worden opgegeven. Wanneer slechts één waardewordt ingevoerd, waarbij de andere op nul blijft staan,wordt de ontbrekende waarde automatisch bepaald enblijft de beeldverhouding correct. Ook nu wordt de gehelescherminhoud afgedrukt, dus moet van te voren dejuiste compositie gemaakt worden. Een kleine tip: wanneerin de modelomgeving gekozen is voor projectie inperspectief, dan kan de beeldhoek worden aangepast doormet de muis te slepen terwijl de toetscombinatieCtrl+Shift+F3 ingedrukt wordt gehouden.voor het omgevingslicht. Per ‘Style’ kunnen verschillendesoorten lichtbronnen worden geplaatst: licht met alleeneen richting (‘zon’), spots, en puntlichten. Hierbij weerkarakteristieken als sterkte, kleur en het type schaduw.Tenslotte zijn er nog de ‘Scene Styles’, die het mogelijkmaken een achtergrond te definiëren. Voor alle ‘Styles’geldt dat ze geëxporteerd en geïmporteerd kunnen worden.Niet noodzakelijk maar wel handig is het definiërenvan één of meer camera’s. Camera’s hebben naast eenplaats en richting ook een beeldhoek. Bovendien kan percamera worden gedefinieerd of hij wel of niet projectie inperspectief gebruikt, en er kan zelfs een scherptedieptebereikworden bepaald.Meer realismeBij de methodes die tot nu toe zijn genoemd, wordt deafbeelding aangemaakt van het 3D-model zoals dit op hetscherm zichtbaar is. Door de kleuren en materialen dieaan de onderdelen zijn toe te kennen, ontstaat al gauween hele goede indruk, ook al is er geen sprake van eenfotorealistische weergave. Een sterk glanzende kleurals Chrome toont wel spiegeling, maar dat is geenspiegelbeeld van de omgeving, maar een ‘opgeplakt’plaatje. Van schaduwen is ook al geensprake.Door in de ‘Style Editor’ de verschillende ‘colors’eens te bekijken wordt al snel duidelijk uit welkebestanddelen deze zijn opgebouwd. Nieuwe kleurenworden altijd gemaakt vanuit een reeds aanwezigekleur. In de ‘Style Editor’ kan ook de belichtingworden aangepast. Over het algemeen voldoetde standaardbelichting, maar indien nodig, kanmet de richting en kleur van maximaalvier lichtbronnen naarhartenlust wordengeëxperimenteerd.Wanneer aan de afbeeldinghoge eisengesteld worden qua realisme, dan biedt In -ventor de Studio-omgeving. In de ribbon staat Inven torStudio op de tab ‘Environments’. Uit de aanwezige ‘panels’is al meteen duidelijk dat Studio zich ook leent voorhet maken van animaties, maar dat valt buiten het bestekvan dit overzicht. Ook binnen Studio is het uiteindelijkeplaatje afhankelijk van de toegekende kleuren en materialen,en de belichting. Inventor is echter niet in staat dieinstellingen real-time te tonen; na het maken van de gewensteinstellingen wordt met de functie ‘Render Image’het uiteindelijke resultaat berekend.Een paar belangrijke verschillen met de ‘gewone’Inventor-omgeving moeten hier kort genoemd worden.De ‘Surface Styles’ zijn de ‘colors’ zoals die in de ‘StylesEditor’ benaderd worden. Binnen Studio kunnen echterandere eigenschappen beheerd worden, zoals een brekingsindex.In de ‘Lighting Styles’ is al een flink aantalvoorbeelden voorhanden. Een ‘Style’ heeft zelf een aantaleigenschappen, zoals het gebruik van een ‘Sky Light’Ook niet-realistisch renderenbehoort tot de mogelijkheden.RenderenUiteindelijk zal de functie Render Image wordenaangeroepen om de afbeelding te berekenen.Nu pas wordt een keuze gemaakt uit deaanwezige ‘Lighting’ en ‘Scene Styles’, eneventueel een camera. In het probeerstadiumis het aan te raden te kiezen voor een kleinresultaat, en bijvoorbeeld het uitschakelenvan ‘anti-aliasing’. De gebruikervindt dit op de tab ‘Output’. Hier kanook aangegeven worden of het gerenderdebeeld opgeslagen moet worden.Ook hier is weer te kiezen uit de bekendebitmapformaten. Het PNGformaatbiedt als enigehet zogenaamde alpha-channel,in teschakelen via de ‘Op -tions’ in de ‘Save’-dia loog.Hiermee wordt voor iedere pixelde transparantie vastgelegd. Het resultaatis dat de achtergrond geheel transparantwordt gemaakt. Alleen zo kan de omtrekworden gebruikt voor tekstomloopin een tekstverwerker, of netjesover een achtergrond in een presentatieworden geplaatst.Hoewel we bij serieus renderen toch het eerst denken aanfotorealistische afbeeldingen, is dit niet per se noodzakelijk.Er kan gekozen worden voor het rendertype ‘Illustra -tion’, dat een meer grafische afbeelding genereert.Wanneer hiervoor wordt gekozen, kunnen op de tab‘Style’ in het ‘Render Image’-dialoogvenster onder anderede lijndiktes, de kleur en het aantal kleurniveaus wordenopgegeven.Inventor biedt een keur aan mogelijkheden om het ontwerpin een afbeelding om te zetten, met resultaten variërendvan ‘bruikbaar’ tot ‘wauw’. Wie nog hogere eisenstelt kan het Inventor-model verder verwerken inAutodesk-producten als 3ds Max of Alias.Rob Sman rob.sman@cadmag.nl isredacteur Mechanical voor CAD-Magazine. Voor meerinformatie over dit onderwerp: www.autodesk.nl/inventor.CADMagazine Maart 2010-253

PLATFORMSolid Edge Tips & TricksDocumenten beheren met InsightDoor Jaap DubbelaarSteeds meer bedrijven introduceren Sharepoint-websites voor het centraal aanbieden vanbedrijfsinformatie. Insight is een aanvulling hierop voor eenvoudig Solid Edge-documentbeheermet krachtige zoekfuncties, revisie- en statuscontrole en het regelen van gebruikersrechten van2D- en 3D-ontwerpdata.Sharepoint en InsightOok voor kleinere bedrijven of werkgroepen heeft Siemenseen Solid Edge-databeheeroplossing. Deze is gebaseerd opMicrosoft Windows SharePoint Services (WSS) dat onderdeelis van het Windows Server OS. Als database wordt MSSQL Server gebruikt.Boven op de Sharepoint-basis wordt Solid Edge Insight gebruiktals koppeling tussen CAD en PDM. Een Sharepointomgevingis voor de gebruikers benaderbaar als een website,opgebouwd uit 'subsites' met onder andere ‘Document libraries’die voor de opslag van bestanden met bijbehorendemetadata worden gebruikt.Sharepoint zorgt voor een gecontroleerde toegang tot allebestanden. Gebruikersrechten bepalen wie de documentenmogen zien, openen of bewerken, mede afhankelijk van destatus.In de Microsoft-documentatie is veel te vinden over het opzettenvan een Sharepoint-omgeving. Nadat deze is ingericht,dient de aanvullende Solid Edge Insight-software, dieeen gratis onderdeel is van de ‘Classic'-bundel, geïnstalleerdte worden.Alle Solid Edge-bestanden worden in ‘Document Libraries’opgeslagen.Door de introductie van 3D CAD-systemen die samenstellingenopbouwen door de afzonderlijke onderdelen als gelinktedocumenten te plaatsen, is het aantal bestanden datgebruikt wordt binnen een ontwerp flink toegenomen. In deconventionele 2D-tekenomgeving werden complete machinedelenuitgewerkt op één of enkele A0 tekenbladen. Nubestaat een eenvoudig ontwerp al snel uit tientallen bestanden.Het beheren van die bestanden met alle versies en revisies,is daarmee van steeds groter belang geworden.Siemens PLM Software heeft Teamcenter als volwaardigePLM-oplossing hiervoor (Product Lifecycle Management).Teamcenter, in combinatie met CAD-integraties, zoals deSolid Edge Embedded Client, is in staat het complete beheervan de engineeringinformatie in de volle breedte binnenorganisaties uit te voeren.‘Embedded’ PDM-functiesDe ‘Document libraries’ zijn als ‘Web folders’ zichtbaarbinnen het netwerk en zijn direct vanuit Solid Edge te gebruikenvoor het opslaan of openen van modellen, samenstellingenen tekeningen. De Insight-koppeling metSharepoint is geheel geïntegreerd in alle functies van SolidEdge. Hierdoor verandert de werkwijze voor de constructeurvrijwel niet bij invoering van Insight. Het gebruikenvan bestanden werkt geheel gelijk aan de ‘unmanaged’-methode.Er wordt alleen gebruik gemaakt van de ‘Web folders’in plaats van de Windows mappenstructuur.‘Check In/Out’Tijdens het openen van een Solid Edge-tekening of -modelwordt deze automatisch ‘uitgecheckt’ zodat hij door anderegebruikers niet gewijzigd kan worden. Het bestand is nogwel zichtbaar en ‘Read-only’ te openen. Nadat de eerste gebruikerhet gewijzigde bestand heeft opgeslagen en afgeslotenzorgt de ‘Check-In’ er weer voor dat collega’s schrijfrechtenkunnen krijgen op het bestand. Bij het openen vaneen samenstelling wordt alleen het samenstellingsbestandzelf ‘uitgecheckt’. De onderliggende onderdelen worden‘read-only’ geopend zodat met meerdere constructeurs aande verschillende onderdelen van de samenstelling gewerktkan worden.Een voorbeeld van een ‘Engineering’-website met subsitesper documentstatus.CADMagazine Maart 2010-254

Een pagina met de verschillende Solid Edge ‘Web parts’voor het bekijken van bestanden en de bijbehorende‘properties’ en stuklijst.Zoeken wordt vindenTijdens het opslaan van bestanden worden de ‘File properties’met de metadata automatisch gesynchroniseerd inSharepoint. Deze attributen worden geïndexeerd in de database,zodat de zoekfuncties zeer snel de juiste bestandenkunnen vinden. Zoeken naar onderdelen of tekeningen, kanvia de ‘Search’-knoppen binnen Solid Edge, bijvoorbeeldop het ‘File Open’-formulier en binnen de ‘AssemblyPathfinder’ om onderdelen te zoeken tijdens het opbouwenvan een samenstelling. Daarnaast is een uitgebreide zoekfunctieop de Sharepoint-website aanwezig om Solid Edgebestandenmet gerelateerde documenten zoals tekeningen tekunnen terug vinden. Sharepoint is verder in staat om opteksten binnen documenten en zelfs tekeningen te zoeken.‘Web parts’De websitepagina’s kunnen op vele manieren ingerichtworden. Sharepoint heeft veel gereedschappen en toepas -singen die zonder programmeren te gebruiken zijn, zoalsbibliotheken, aankondigingen, agenda’s, afbeeldingen enkoppelingen met Office-applicaties als Outlook.Daarnaast zijn veel zogenaamde ‘Web parts’ op internet tevinden. Kleine applicaties die opeen Sharepoint-websitepagina geplaatstkunnen worden, waardooreen ‘Portal’ ontstaat met verschillendefuncties.Voor Solid Edge is een aantal speciale‘Web parts’ ontwikkeld endeze worden met Insight meegeleverd.Bij het inrichten van de siteworden ze op een handige plaatsgezet om met name gebruikersbuiten de CAD-afdeling toegangte geven tot de Solid Edge-data.Zo is er een ‘Web part’ voor hetbekijken van oorspronkelijkeHet reviseren van een onderdeel vanuit deSolid Edge ‘Pathfinder’.Via de ‘Life Cycle Assistant’ kunnen productstructurenworden vrijgegeven.Solid Edge 2D-tekeningen en 3D-bestanden. Verder is eréén voor het zichtbaar maken van alle attributen van eenitem en er is een BOM-/stuklijstviewer. In veel gevallenworden deze drie ‘Web parts’ bij elkaar op een websitepaginageplaatst. Een laatste voorbeeld van een ‘Web part’ is deuitgebreide ‘Solid Edge Search’-functie voor het opzoekenvan bestanden.VrijgaveIn veel gevallen wil een bedrijf gebruik maken een documentstatuswaar de toegangsrechten van afhankelijk wordengemaakt. Een bestand met de status ‘In Work’ is nogniet vrijgegeven voor productie en mag dus nog gewijzigdworden. Een vrijgegeven onderdeel met als status‘Released’ mag dit natuurlijk niet. Vaak kiest een bedrijf ervoor om alleen vrijgegeven documenten zichtbaar te makenbuiten de ontwerpafdeling, zoals de Inkoop afdeling ofWerkvoorbereiding.Binnen Sharepoint/Insight is dit eenvoudig te regelen viaverschillende ‘subwebsites’. Per status een site met zijn eigenrechtendefinities. Bijvoorbeeld de site ‘Work InProgress’ geeft toegang aan de constructeurs, terwijl de inhoudverborgen is voor de overige bedrijfsafdelingen. Desite ‘Released’ bevat alle vrijgegeven documenten die voordeze afdelingen wel zichtbaar zijn. Door de ‘Released’-statuszijn deze bestanden niet meer aan te passen door de engineers.Een derde site met als naam ‘Obsolete’ bevat de verouderdedata.De Solid Edge ‘Relationship Assistant’ is een wizard die gebruiktwordt voor het vrijgeven van één of meer onderdelen,waarbij de juiste status aan de bestanden wordt gegevenen deze ook op de juiste ‘subsite’ worden gepubliceerd.Deze tool houdt ook rekening met alle gerelateerde documentenzoals tekeningen die zijnafgeleid van een samenstelling enonderdelen met ‘interpart links’.Jaap Dubbelaar is freelance redacteurvoor CAD-Magazine. Voordit onderwerp zie ook: www.solidedge.comen www.solidedge.nl.Eventuele vragen of opmerkingenzijn welkom viasolidedge.benelux.plm@siemens.com.CADMagazine Maart 2010-255

PLATFORMTuning AutoCADOntwerpen metmaatvoeringconstraintsDoor Gerard en Kurt IJzermansDe nieuwe voorziening in AutoCAD 2010 voor parametrisch tekenen vormt een belangrijkeuitbreiding op de bestaande teken- en ontwerpmethodes. In de vorige aflevering isgebruikmakend van geometrische constraints de vorm van een model tot stand gekomen.Met maatvoeringconstraints wordt hier in dit artikel een vervolg aan gegeven. Door hettoepassen van maatvoeringconstraints kunnen de afmetingen van een ontwerp eenvoudigworden aangepast.Tabel 1 laat zien waar welke maatvoering constraintskunnen worden toegepast. De opties voor de lineaire,horizontale en verticale constraints staan onder de fly-outlinks op het paneel.Afbeelding 1: Object met geometrische constraints.Het toekennen van geometrische constraints geeft vormaan het ontwerp van een model en vormt de eerste stap inhet proces parametrisch tekenen, zie afbeelding 1. In eenvolgende stap kunnen met maatvoeringconstraints(‘Dimension constraints’) de gewenste afmetingen aan hetobject worden gegeven. Deze volgorde wordt aangeduid als‘best practice’, de aanbevolen werkwijze.Met maatvoering constraints kunnen de afmetingen van objectenvan een ontwerp en hun onderlinge hoeken op maatworden gebracht en in stand gehouden.MaatvoeringconstraintsAlle maatvoeringconstraints die in een tekening worden geplaatst,zijn dynamische (‘Dynamic’) constraints. Zij zijn bijuitstek geschikt voor gewone parametrische teken- en ontwerptaken.Dynamische maatvoeringconstraints hebben ondermeer de kenmerken dat ze: op het beeldscherm dezelfdegrootte houden bij in- en uitzoomen, in de hele tekeningeenvoudig kunnen worden aan- of uitgezet (met de knop‘Show Dynamic Constraints’), in de tekening met een vastevoorgedefinieerde maatvoeringstijl worden afgebeeld enniet worden afgedrukt. Op het tabblad ‘Parametric’ van deribbon staan op het paneel ‘Dimensional’ de beschikbaremaatvoeringconstraints, zie afbeelding 2.ConstraintLinear – lineairHorizontal – horizontaalVertical – verticaalAligned – dezelfde richtingAngular – hoekRadial - straalDiameterToepassingEen maatvoering constraintwaarmee automatisch een horizontaleof verticale maatvoeringconstraint wordt toegepast.Bepaalt de horizontale afstandtussen twee punten op een objectof tussen twee punten vanobjecten.Geeft de verticale afstand tussentwee punten op een objectof tussen twee punten van objectenaan.Bepaalt de afstand tussen tweepunten of tussen twee puntenvan objecten.Geeft de hoek tussen twee geselecteerdepunten aan.Bepaalt de straal van een cirkel,een boog of de boog vaneen polylijn.Legt de diameter van een cirkel,boog of de boog van eenpolylijn vast.Afbeelding 2: Het paneel ‘Dimensional’ op het tabblad‘Parametric’.Tabel 1: Maatvoering constraints.CADMagazine Maart 2010-256

ObjectLijnBoogCirkel, ellipsPolylijnSplineDe punten op objecten die geselecteerd kunnen wordenvoor het plaatsen van maatvoering constraints zijn beperkt.In tabel 2 staan de bruikbare punten op objectenwaaraan maatvoering constraints kunnen worden gekoppeld.Punten om maatvoering constraints aan te koppelenEindpunten en middelpuntCenterpunt, eindpunten en middelpuntCenterpuntEind- en middelpunten van lijnen en bogen.Centerpunten van bogen.EindpuntenBlocks, Xrefs, Tekst, InvoegpuntMtext, Attributen en TabellenTabel 2: Objecten en de mogelijke punten om constraints aan te koppelen.Zoals met geometrische constraints een model in een bepaaldevorm wordt gedwongen, worden met maatvoeringconstraintsin het model de afmetingen en hoeken bepaald.Met maatvoeringconstraints kunnen de maat, hoek of destraal worden behouden als een object wordt veranderd metAutoCAD commando’s. Als aan een van de zijden van hetontwerp een lineaire maatvoering constraint is gekoppeldkan de lengte niet worden veranderd met bijvoorbeeld eenstretchcommando, zie afbeelding 3. De twee rechtse verticalelijnen blijven na het stretchen in elkaars verlengde vanwegede ‘colinear constraint’. Indien het de bedoeling is datdeze lijnen verticaal blijven zal op één van de hoeken eenperpendiculaire constraint moeten worden toegepast of eenverticale constraint op de lijnen. Het onderdeel houdt danaltijd de vorm met de afmeting die in de tekst van de maatvoeringconstraint staat. Als dit object deel uitmaakt van eengrotere tekening kan deze tekening herhaaldelijk wordenaangepast maar het object blijft onveranderlijk op zijnplaats, van vorm en van afmeting.Maatvoeringconstraints plaatsenHet plaatsen van maatvoeringconstraints wijkt enigszins afvan het conventionele maatvoeren. Waar bij het conventionelemaatvoeren de plaats van bijvoorbeeld aanhaallijnenmoet worden aangegeven, moet van maatvoeringcon -straints de constraintpunten op objecten worden aangegeven.Het geselecteerde object licht op en een snaphulp laatop het object de mogelijkeplaatsen zien voor een con -straintpunt, zie ook tabel 2.Als aan een object een maatvoeringconstraintwordt toegekend,wordt automatischeen variabele gecreëerd enAfbeelding 3: Reactie op eenmaatvoering constraint.aan de afmeting een waarde gegeven. Het slotje geeft aandat de waarde in stand gehouden wordt, zie afbeelding 4.AutoCAD kent aan de constraints standaard namen toezoals d1 of dia1, maar hieraan kunnen ook zelf gekozen namenworden gegeven. Bij het plaatsen van een maatvoeringconstraintkan na het aangeven van de constraintpuntenen de plaats van de maatlijn,direct de gewenste waarde in het oplichtendetekstvak worden ingevoerd. Na een enter ofnogmaals klikken met de linkermuistoets is deconstraint geplaatst. Als een nieuwe waardewordt ingetypt, neemt het object direct de nieuweafmeting aan.In afbeelding 4 staan, in de rode rechthoeken,twee zogenaamde ‘referenced constraints’ oftewelreferentieconstraints, ‘d7’ en ‘d10’. Dit zijnsamengestelde maatvoeringconstraints, herkenbaaraan de waarden die tussen haakjes zijn vermeld.Referentieconstraints vormen een handigemanier om afmetingen te tonen die andersberekend zouden moeten worden. Zo is bijvoorbeeldconstraint ‘d7’ samengesteld uit2xd5+d4 en ‘d10’ uit het verschil tussen d1 end9. Een referentieconstraint stuurt niet de geometriewaaraan deze gekoppeld is, maar is veeleer een metingwaarvan het resultaat in de maatvoeringconstraintwordt vermeld. De constraints d7 en d10 laten dus wel deafmetingen zien, maar beheren deze niet. De tekstuele informatievan een referentieconstraint wordt altijd tussenhaakjes afgebeeld.Afbeelding 4: Maatvoering constraints toekennen.Maatvoering constraints bewerkenDe naam en de waarde van een maatvoeringconstraint zijneenvoudig te veranderen. Door hierop te dubbelklikkenkunnen deze direct worden bewerkt. Een andere mogelijkheidom deze gegevens en meer te veranderen, biedt hetdialoogvenster ‘Properties’ dat geopend kan worden doorde constraint te selecteren en op tabblad ‘View’ de‘Properties’-button aan te klikken, zie afbeelding 5.In het dialoogvenster kan in het invoerveld van ‘Name’ denaam en in het invoerveld van ‘Expression’ de waarde vande geselecteerde maatvoeringconstraint worden veranderd.Meer bewerkingsmogelijkheden biedt de ‘ParametersManager’ die met de knop ‘fx’ rechts op het tabblad‘Parametric’ op de ribbon wordt geopend. De ‘ParametersManager’ laat alle maatvoering en referentieconstraints vande tekening zien. Hier staan in tabelvorm de naam van allein de tekening gebruikte maatvoeringconstraints (Name), deexpressie (Expression) met de ingevoerde waarde en dewerkelijke waarde (Value), zie afbeelding 6. In het expressieveldkan in plaats van een getal ook een formule wordenCADMagazine Maart 2010-257

100.004.43

ingevuld, waarmee de werkelijkewaarde wordt berekend. Ineen volgend artikel zullen wenader ingaan op de mogelijkhedenen toepassingen hiervan.De velden van de namen en de expressies van de maatvoeringconstraintszijn witgekleurd, de velden van de werkelijkewaarde grijs. De inhoud van de witgekleurde velden is teveranderen. Van de velden met een grijze kleur kan dewaarde niet rechtstreeks worden veranderd. Deze zijn gekoppeldaan de inhoud van de expressievelden. Als de inhoudvan een expressieveld wordt veranderd, verandert ookde waarde van het waardeveld. In de ‘Parameters Manager’worden de referentieconstraints apart vermeld. De expressie-en waardevelden zijn in dit gedeelte beide grijs gekleurd.Dit betekent dat referentieconstraints net zomin alsin de tekening in de ‘Parameters Manager’ kunnen wordenaangepast.Als in een invoerveld van eenexpressie een foutieve waardewordt ingevuld, geeft Auto -CAD meerdere waarschuwingen.De foutieve waardewordt rood gekleurd, er verschijnteen waarschuwingsvensteren de cursor blijft bijhet roodgekleurde getal knipperen,totdat de waarde veranderdis in een waarde die welmogelijk is, zie afbeelding 7.Door op het pijltje in de voetvan het paneel ‘Dimen sional’te klikken wordt het dialoogvenster‘Con straint Settings’ geopend. Op het tabblad‘Dimensional’ kan worden gekozen of van de maatvoeringconstraintalleen de naam, alleen de waarde of de naam ende waarde worden weergegeven, zie afbeelding 8.Daarnaast kan nog worden aangegeven of de ‘Dynamic’constraints wel of niet in de tekening moeten worden weergegeven.Afbeelding 6: Het dialoogvenster‘Parameters Manager’.Afbeelding 5: De ‘Properties’van een maatvoeringconstraint.Maatvoeringconstraints afdrukkenOm ten behoeve van het afdrukkende maatvoering nietnog eens over te hoevendoen, kunnen dynamischeconstraints worden omgezetin annotatieve (‘Anno tatio -nal’) constraints. Ken mer -ken van annotatieve constraintszijn onder andere datze: de instellingen overnemenvan de actuele maatvoeringstijl,op afzonderlijke‘layers’ kunnen worden geplaatsten net als conventioneleassociatieve maatvoeringenworden afgedrukt. Het enige waaraan te zien is dathet hier om een maatvoeringconstraint handelt, is het slotjeachter de waarde. Dit slotje wordt overigens niet afgedrukt.Het omzetten van dynamische naar annotatieve constraintskan door de betreffende constraints in de tekening te selecterenen vervolgens in het dialoogvenster ‘Properties’ achter‘Constraint Form’ de optie ‘Anno tational’ te kiezen, zie afbeelding9. De dynamische constraints worden dan afgebeeldals annotatieve die de instellingen van de actuelemaatvoeringstijl hebben overgenomen. Ze onderscheidenzich in de tekening alleen met het slotje van de conventionelemaatvoeringen, maar blijven maatvoeringconstraints.Een bestaande conventionele associatieve maatvoering kanmet de optie ‘Convert’ op het paneel ‘Dimen sio nal’ wordengeconverteerd naar een maatvoeringconstraint. Na het aanklikkenvan de optie wordt gevraagd om de maatlijn die geconverteerddient te worden te selecteren. Na het selecterenverandert de maatlijn in een dynamische constraint. Om devorm van het object te behouden, is het aan te bevelenom hiervoor eerst debenodigde geometrischecon straints aan tebrengen.Overigens kan een associatievemaatvoeringalleen worden omgezetin een maatvoeringconstraintals de aangrijpingspuntenovereenkomenmet de puntenvoor maatvoeringconstraintsvan tabel 2.Afbeelding 8: Het dialoogvenster‘Constraint Settings’.Afbeelding 9: Omzetten naar eendynamische of annotatieve constraint.Samen met geometrische constraints maken maatvoeringconstraintsparametrisch tekenen in AutoCAD tot eenkrachtige voorziening om ontwerpen met relatief weinig ingrepenvan vorm en afmetingen te veranderen. In een volgendeaflevering van Tuning AutoCAD zullen wij latenzien hoe relaties kunnen worden gelegd tussen maatvoeringconstraintsen andere parameters van het ontwerp.Afbeelding 7: Parameter Error.Gerard en Kurt IJzermans zijn freelance redacteuren vanCAD-Magazine. Voor eventuele vragen en/of opmerkingenover dit artikel zijn de auteurs bereikbaarper e-mail: G.W.IJzermans@gmail.com.CADMagazine Maart 2010-259

VISUALISATIEAfbeelding 1.3ds Max (Design) 2010 Connection ExtensionPlug-in voor ‘Subscription’Door Jean-Pierre van Gastel3ds Max (Design) 2010 is inmiddels al heel wat maanden op de markt en bevat maar liefst350 nieuwe mogelijkheden ten opzichte van de vorige versie 2009. 3ds Max Design wordtmeer en meer gebruikt door professionals in ontwerpvisualisatie, die op een snelle manieren met hoge kwaliteit hun ontwerp willen communiceren.3ds Max (Design) is zeker niet alleenbedoeld voor het maken van mooie afbeeldingenen of filmpjes, maar kanook ingezet worden om lichtberekeningente maken die voldoen aan deLEED-certificatie. De samensmeltingvan 3ds Max (Design) 2010 met deoverige Autodesk-producten gaatsteeds sneller. Zo is er inmiddels voorde 3ds Max (Design)-gebruikers dieeen ‘Subscription’-contract hebben afgeslotenmet Autodesk een uitbreidingin de vorm van de ConnectionExtension plug-in. Deze plug-in is gratiste downloaden vanuit het Sub scrip -tion Center en voegt drie belangrijkeonderdelen toe in 3ds Max (Design)2010.SketchUp ImporterenOver de hele wereld wordt er enormveel met Google SketchUp gewerkt.SketchUp is bijzonder populair geworden,omdat het gemakkelijk is om eriets mee te maken en bovendien is hetgratis. Uiteraard heeft SketchUp zijnbeperkingen en is een stap naar bijvoorbeeld3ds Max (Design) dan snelgewenst. Op het Google Warehouse(link onderaan artikel) zijn enorm veelgratis 3D-modellen te vinden van onderandere gebouwen. Elke SketchUpgebruikerkan namelijk zijn of haar3D-modellen plaatsen in het GoogleWarehouse.Deze bestanden in het SketchUp-formaat(.skp) zijn met behulp van deConnection Extension direct in te lezenin 3ds Max (Design). Bij het importerenvan het bestand zal 3ds Max(Design) alle texturen volledig uit hetSketchUp-model halen en deze automatischplaatsen in de juiste map vanhet actieve 3ds Max (Design)-project.Vervolgens maakt 3ds Max (Design)volledig automatisch een ‘Mental Raydaylight’-systeem aan en wordt deactieve camera vanuit het SketchUpmodelgeïmporteerd. Hierdoor kan degebruiker direct gaan renderen, zieafbeelding 1.Acis Solids3ds Max (Design) wist in het verledenniet om te gaan met solids die gemaaktwaren in AutoCAD-, Inventor- ofRevit-gebaseerde producten. Ook hetexporteren vanuit 3ds Max (Design)verliep niet echt vlekkeloos. Nu was deuitwisseling sinds de introductie vanAutodesk 2010-gebaseerde productenal beter dan ooit tevoren geworden,door de nieuwe Mesh Modeling-mogelijkhedenin Auto CAD en Revit, maarhet was duidelijk nog niet helemaal af.Een 3D-object gemaakt in 3ds MaxCADMagazine Maart 2010-260

Afbeelding 2.(Design) dat vervolgens als DWG-bestandwordt geëxporteerd naarAutoCAD of Revit, wordt tegenwoordigimmers een zogenaamd 3D Meshobject,als het DWG-bestand wordt opgeslagenin het 2010-bestandsformaat.Een 3D Mesh-object bevat echter devolledige triangulatie en die is er nietuit te krijgen. Dus het snel plaatsen vanbijvoorbeeld een ‘Curtain Wall’-systeemwas niet mogelijk Na de installatievan de Connection Extension voor3ds Max (Design) komt er automatischeen nieuw en voor 3ds Max (Design)uniek formaat bij. Namelijk het ACISbestandwaarin solids opgeslagen kunnenworden. Zo kunnen 3D-modellenuit bijvoorbeeld Inventor-, AutoCADenRevit-gebaseerde producten eenvoudigworden ingelezen. Dit wordendan geen ‘Editable Meshes’, wat in hetverleden wel het geval was. Het nieuweobjecttype dat hiervoor gebruiktwordt, zijn de zogenaamde ‘BodyObjects’. Nog interessanter wordt hetnu om een conceptueel 3D-model, gemaaktin 3ds Max (Design), weg teschrijven naar een ACIS-bestand, zodatdit als volwaardige solidinformatie hetCAD-systeem binnenkomt. De standaard3ds Max (Design) primitievenworden allemaal al automatisch herkenden omgezet naar schone solidszonder zichtbare triangulatie. Perfectdus te gebruiken in de Mass Modelervan Revit. Om met ‘Modifiers’ in 3dsMax zoals een ‘Bend’, ‘Twist’, ‘Ta per’,FFD conceptueel te ontwerpen dienteen 3ds Max primitieve eerst omgezette worden naar een ‘Body Ob ject’. Ditkan automatisch door via het ‘BodyObjects’ er een ‘Body Object’ van temaken. Het resultaat is een complexevorm die direct gebruikt kan worden inhet CAD-systeem, zie afbeelding 2.OpenEXR met meer kanalenOpenEXR is een bestandsformaatwaarin een rendering kan wordenopgeslagen. Het OpenEXR-formaat isooit ontwikkeld door Industrial Light& Magic, dat iedereen kent van despeciale effecten in Star Wars. Sinds3ds Max versie 8 is het mogelijk omeen rendering op te slaan als .EXR.Een OpenEXR-bestand kan alle kleurinformatiebevatten die gerenderdwordt met behulp van Mental Ray. EenOpenEXR-bestand kan concreet maarliefst 32 bit kleur per kanaal (Rood,Groen en Blauw) bevatten. Ter vergelijking,een rendering opgeslagen ineen JPG bevat maximaal 8 bit kleur perkanaal, wat gelijk staat aan maximaal256 kleurwaarden. Een enorm verliesdus van kleurinformatie en daarom ishet af te raden als kleurinformatie belangrijkis om een rendering te bewarenmet .jpg als extensie.Nieuwe mogelijkheden na de installatievan de Connection Extension hebbenermee te maken dat er meerdere kanalenmet informatie opgeslagen kunnenworden in het OpenEXR-bestand. Zokan de gebruiker door toepassen van‘Render Elements’ zowel de reflectie,direct en indirect licht, diffuse kleur,schaduw, ‘ambient occlusion’ als apartelagen opslaan in het OpenEXR-formaat,zie afbeelding 3. Zodoende kande gebruiker later in een compositieprogrammazoals Autodesk Toxik dezeinformatie snel aanpassen, zonder allesopnieuw uit te hoeven renderen en ditdan ook in real-time. Adobe Photoshopkan overigens ook OpenEXR-bestandeninlezen, maar dan alleen met versieCS4 of met een specifieke plug-in voordegene die versie CS3 nog gebruikt.Zoals waarschijnlijk duidelijk is, heeftde nieuwe Connection Extension voor3ds Max (Design) alles te maken methet uitwisselen van diverse bestandsformaten.Diegene die geen ‘Sub -scription’ hebben, zullen dus hoogstwaarschijnlijkmoeten wachten tot devolgende versie van 3ds Max (Design)uit gaat komen. In het volgende artikelkomen dan ook alle nieuwe mogelijkhedennaar voren die terug zijn te vindenin 3ds Max (Design) 2011.Jean-Pierre van Gasteljean-pierre.van.gastel@pollux.nl isfreelance redacteur voorCAD-Magazine. Voor dit onderwerp zieook: www.autodesk.nl en GoogleWarehousehttp://sketchup.google.com/3dwarehouse.Afbeelding 3.CADMagazine Maart 2010-261

De doelgroepCAD-Magazine wordt in Nederland en België verspreid onder(potentiële) gebruikers van PC CAD, GIS, Visuali satie en andereontwerpproducten, binnen industriële ondernemingen, productie-, bouw-,instal latie- en civieltechnische bedrijven, inge nieurs-, technische advies-,ontwerp- en architecten bureaus, de centrale, lokale en provinciale overheden,nutsbedrijven, instel lingen voor middelbaar en hoger technischonderwijs, dealerorganisaties en leveranciers in de CAD-branche.Abonnementen 2010Een abonnement op CAD-Magazine vraagt u aan via de websitewww.cadmagazine.nl. De prijs voor een jaar abonnement (acht opeen -volgende nummers) bedraagt € 75,– excl. 6% BTW. Deze prijs geldtvoor verzending binnen Nederland. Voor verzending buiten Neder landbedraagt de prijs € 98,-. Het abonnement wordt automatisch ver lengd.Opzeggingen, uitsluitend schriftelijk, dienen twee maanden voor het verstrijkenvan het abonnementsjaar in ons bezit te zijn.PasswordProfiteer van de voordelen van het abonnement op CAD-Magazine!Met uw persoonlijke password krijgt u toegang tot alle archief op dewebsite www.cadmagazine.nl. U kunt uw toegangscode aanvragen viaservices@cadmag.nl.ServicepaginaCAD-Magazine op Internetwww.cadmagazine.nl, www.cadmagazine.nl/banenmarktwww.cadplaza.nlVoor info en aanvraag abonnementen: services@cadmag.nlInformatieserviceOnder elk artikel staat de website van de producent of dealer vermeld.Geïnteres seer den kunnen hiermee zelf informatie opzoeken over de besprokenonderwerpen.Gegevens onjuist?Indien uw adres- of persoonsgegevens op de adresdrager van CAD-Magazine onjuist blijken te zijn, verzoeken wij u deze adres drager metgecorrigeerde gegevens in een gesloten envelop te retourneren aan:CMedia B.V.Antwoordnummer 10368300 VB Emmeloord (NL).U kunt wijzigingen ook via e-mailverzenden naar services@cadmag.nlIn CAD-Magazine 3 - 2010Kantoorinrichtingen naar wensKoninklijke Ahrend is een internationaaltoonaangevende kantoorinrichter, die onlangsde volledige CAD-omgeving heeftvervangen door AutoCAD Archi tec ture.Omdat het bedrijf klantgericht ontwerpt,zijn de CAD-systemen geïntegreerd met het Triton ERP-systeem enAutodesk Vault voor bedrijfsbreed datamanagement. Hieronderbelichten CAD-coördinator Stephan Peters en applicatiespecialistPaul Sopers het Ahrend Studio Applicatie Project.AdverteerdersindexBouw & ICT www.bouw-en-ict.nl 58Cadjobs www.cadjobs.nl 13CADCAM Event www.cadcamevent.nl 25CAD-Magazine www.cadmagazine.nl 17, 50Canon www.canon.nl 2Digitale Huis www.digitalehuis.nl 31CAM SpecialVoor het eerst een Special waarin extraaandacht is voor CAM. Eén van de artikelengaat over de door Trento aanKer sten Revalidatietechniek geleverde3D-robotbewerkingscel, waarbij vanuiteen 3D-scan razendsnel een hulpmiddelkan worden gefreesd. De nieuwe robotcelwordt ingezet voor het producerenvan zit- en ligortheses.CAD-Magazine verschijntomstreeks 28 april 2010.ISD Benelux www.isdgroup.nl 33Issue www.issue.nl 49Nedgraphics www.nedgraphics.nl 35Pollux www.pollux.nl 41, 64SolidWorks www.solidworks.nl 63TecCad College www.cadcollege.nl 7Transoft Solutions www.transoftsolutions.eu 22CADMagazine Maart 2010-262

CAD, PDM, Simulatie,DocumentatieBezoek ons opde Technishow op destands 9.A089, 9.D083en 11.A049Contact: infobenelux@solidworks.com | 072 514 35 50 | www.solidworks.nl

Authorized Value Added ResellerDE NIEUWSTE ONTWERPSOFTWARE: TEST HET ZELF!CAD Design & Innovation TourMaak als eerste kennis met de nieuwste Auto-CAD en diverse ontwerp-oplossingen tijdens deCAD Design & Innovation Tour. De 2011-editiesvan AutoCAD en 3ds Max (Design) makenhet ontwerpproces nog gemakkelijker en leuker.Ook is het 3D-ontwerpen sterk verbeterd. Voorbezoekers van de Tour zijn er gratis Nederlandstaligee-learning tools beschikbaar. Dus, snellerleren en efficiënter werken.Voor CAD gebruikers én managersDe CAD Design & Innovation Tour ishet event voor gebruikers en managers.Voor ontwerpers en tekenaars zijn erdiverse workshops om de verbeteringenzelf te testen. Managers komen alles teweten over de nieuwste managementtools,ontwerpoplossingen en hardensoftware systemen.Schrijf je nu in op www.pollux.nl.AutoCAD ® 2011CAD Design & Innovation Tour1 april Amsterdam 18 mei Zwolle6 april Rotterdam 27 mei Eindhoven13 april Antwerpen 15 juni BrusselGa snel naar www.pollux.nl en schrijf je in vóór 25 maart.