Pieter Lamoré en Anneke Vermeulen Cochleaire ... - Fenac

GEHOORD EN GEZIENExperiment dovenonderwijs Oost-NederlandMarjan Bruins, Harry KnoorsOp 3 november presenteerden deEnkschool in Zwolle en de dr.Bosschool in Arnhem hun experimentenmet de opvang van dove leerlingenin het SH/ESM onderwijs.Deze experimenten worden samenopgezet met respectievelijk Guyot inGroningen en Effatha Zoetermeer/Instituut voor Doven St. Michielsgestel.De experimenten zijn opgezet omtegemoet te komen aan de wens vanouders om thuisnabij onderwijs terealiseren voor dove kinderen en kanzo gezien worden als een mogelijkheidom lesplaatsen uit te proberen inhet kader van de ontwikkeling vanRegionale Expertise Centra (REC's).Daarnaast leveren de nieuwe afdelingenin Zwolle en Arnhem de mogelijkheidom de condities te beproevenwaaronder tweetalig onderwijs voordove kinderen in regio's waar geendovenonderwijs aanwezig is, gerealiseerdkan worden. Drs. AnnemarieJuli, wegbereider voor de REC-vorminglegde de nadruk op de autonomievan de REC's om te bepalen waaren in welke samenstelling lesplaatsengerealiseerd gaan worden en op deautonomie van ouders, die kiezenvoor thuisnabijheid maar ook vooreen bepaalde pedagogische en didactischeopvang voor hun kind.In de discussie over tweetaligheidspeelt ook de keuze van veelSH/ESM scholen om te werken metNederlands met Gebaren (NmG) eenrol. Dr. Trude Schermer van hetNederlands Gebaren Centrum pleittevoor het gebruik van NGT(NederlandseGebarentaal) en voor onderzoeknaar het effect van het gebruikvan NGT bij slechthorende kinderenen kinderen met ernstige spraaktaalmoeilijkheden.Zo beperkt zich dediscussie niet tot de rol die SH/ESMscholen voor dove kinderen kunnenspelen, maar gaat ook over de rol diedove kinderen en het bijpassendpedagogisch en didactisch klimaatkunnen spelen voor de SH en ESMleerlingen. Zij stelt verder dat bij hetgebruik van NmG uit onderzoekblijkt dat de Nederlandse taalstructuurwordt aangetast. De 'luisteraar'hoort dus geen goed Nederlands,maar ziet ook geen gebarentaal.'Vlees noch vis' in de ogen van TrudeSchermer. Ook in haar ogen spelenouders een belangrijke rol. Zij verwachtenvan een school een duidelijkevisie op onderwijs en een gedifferentieerdeaanpak voor alle doelgroepen.Landelijke coördinatie voor hetontwikkelen van onderwijsconceptenen methodes kan daarnaast veel energiebesparen en kwaliteit opleveren.Dr. Renée Heinemann vertelde overervaringen in het Verenigd Koninkrijk.Integratie van gehandicapte leerlingenin het regulier onderwijs gaatdaar soms heel ver. Zij heeft uit devoorbeelden daar geleerd, dat dovenonderwijsmaatwerk is en dat er eenbepaald kritisch minimum aan leerlingennodig is om dat maatwerk tekunnen leveren.In de praktijk van Zwolle en Arnhemkomen bovenstaande discussiepuntendagelijks terug. Omdat er gekozenis voor een verschillende opzetzijn er goed vergelijkingen te maken.In het middagprogramma gavenAdri Jongsma (Zwolle) en CootjeSmit en Toos Huting (Arnhem) eenoverzicht van de verschillende projectenen de eerste ervaringen. Uit ditoverzicht bleek dat er grote verschillenwaren in het aantal opgevangenleerlingen: een zevental in Zwolle eninmiddels bijna veertig in Arnhem.Dit beïnvloedt uiteraard de mogelijkhedenom tweetalig dovenonderwijste realiseren. Ook de insteek die beidepilots gekozen hebben, verschilt. InZwolle wordt van meet af aan ingezetop volledig tweetalig dovenonderwijs,terwijl in Arnhem naar tweetaligdovenonderwijs toegewerkt wordt.In Arnhem speelt NmG een belangrijkerol, in Zwolle niet of nauwelijks. InZwolle krijgen dove kinderen in eenafzonderlijke groep les, in Arnhembestaan ook groepen met dove enslechthorende kinderen. Uit de overzichtenbleek ook hoe kwetsbaar deprojecten zijn als het gaat om dovemedewerkers: in geen van de projectenwerken gekwalificeerde doveleerkrachten, terwijl het ook moeilijkblijkt om dove klasse-assistenten enNGT-consulenten aan te trekken.De conferentie werd afgesloten metreflectie en conclusie door HarryKnoors (Instituut voor Doven) enFreke Bonder (Guyot). Knoors pleitteervoor om NmG niet zomaar in deafvalbak te dumpen, maar goed tebekijken welke functie dit communicatiesysteemwel en welke het niet kanvervullen. Video-interactiebegeleidingzou een belangrijke component dienente zijn in beide pilots, omdat daarmeeleerkrachten procesmatig kunnenworden ondersteund. Essentieel isnamelijk niet alleen of tweetaligdovenonderwijs in zijn volledigevorm gerealiseerd kan worden, maarook of de kwaliteit van het onderwijsde toets der kritiek kan doorstaan.Daarbij spelen ook zaken een rol alseen goede wijze van interactie in deklas, een gedegen leerplan, en scholingvan leerkrachten in adaptiefonderwijs. Oppervlakkig ideologischediscussies over de wijze van communicatiezijn niet meer van deze tijd.Samenwerking op het gebied van leerplanontwikkelingdoor de doveninstitutenen de projecten in Arnhem,Zwolle en Hoensbroek is daarentegenwel van belang. De behoefte aan empirischeonderbouwing, en dus aandocumentatie van onderwijsresultaten,is ook actueel. Dat werd krachtigonderstreept door Freke Bonder. Zijconcludeerde dat onderzoek naar deresultaten een belangrijke voorwaardeis voor het eventuele succes van hetexperiment dovenonderwijs in Oost-Nederland. Daarnaast is landelijkeexpertiseontwikkeling en scholing vanmedewerkers van vitaal belang. Op delocaties in Arnhem en Zwolle zou dekomende tijd gewerkt dienen te wordenaan een herbezinning van deonderwijsdoelen voor de totale school.Een gezamenlijke, integrale visie ophet onderwijs aan dove, slechthorendeen ESM-kinderen dient ontwikkeld teworden waarbij ook de vraag aan deorde moet komen wat de meerwaardekan zijn van dovenonderwijs voorandere groepen in de betroken scholen.Er dient een schoolomgeving ontwikkeldte worden waarin hetNederlands en de NederlandseGebarentaal daadwerkelijk gelijkwaardigzijn. Aanstellingsbeleid voordove medewerkers verdient prioriteit,terwijl afstemming met centra voorgezinsbegeleiding de komende tijdeveneens geagendeerd moet worden.Last but not least, ouders dienen nauwbij de projecten betrokken te wordenen te blijven.VHZ . jaargang 41 nummer 4 . december 2000