COLUMNPerceptie van <strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> ouderbegeleiderE<strong>en</strong> artikel over perceptie in "Van Hor<strong>en</strong> Zegg<strong>en</strong>".Wat betek<strong>en</strong>t het woord perceptie voor e<strong>en</strong> ouderbegeleider?Als ouderbegeleider spreek ik regelmatig ouders,over onderzoek<strong>en</strong>, over vrag<strong>en</strong> die wij op school overe<strong>en</strong> kind hebb<strong>en</strong> of over vrag<strong>en</strong> van ouders zelf. Volg<strong>en</strong>shet woord<strong>en</strong>boek betek<strong>en</strong>t perceptie: Term voor waarneming<strong>en</strong> waarnemingsprocess<strong>en</strong>. De verwerking <strong>en</strong> interpretatievan zintuiglijke informatie bij m<strong>en</strong>s of dier.(Kramers, Encarta '99)Binn<strong>en</strong> het kader van de ouder/ gezinsbegeleiding roepthet woord al snel twee soort<strong>en</strong> reacties op.T<strong>en</strong> eerste, hoe leg ik dit begrip op zo'n manier aanouders uit dat duidelijk wordt wat het inhoudt, ook voorhun omgang met het kind in de praktijk. Op onze schol<strong>en</strong>wordt perceptie veel gebruikt in verklaring<strong>en</strong> over hetfunctioner<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> kind. D<strong>en</strong>k aan term<strong>en</strong> als: 'e<strong>en</strong>zwakke auditieve perceptie', 'goede of slechte perceptuelevaardighed<strong>en</strong>', etc.Wat betek<strong>en</strong>t dat voor de ouder die zijn kind beter wilbegrijp<strong>en</strong>, wil help<strong>en</strong> zich verder te ontwikkel<strong>en</strong>, dieruzie heeft bij het et<strong>en</strong>, wi<strong>en</strong>s kind nooit luistert ?T<strong>en</strong> tweede, hoe is de perceptie van ouders zelf <strong>en</strong> hoekan ik, als ouderbegeleider, daarbij aansluit<strong>en</strong> in e<strong>en</strong>gesprek? Hoe nem<strong>en</strong> zij deze situatie waar <strong>en</strong> welkeinterpretatie gev<strong>en</strong> zij daaraan? Vind<strong>en</strong> zij dat de schoolalles te ernstig ziet..., dat kinder<strong>en</strong> vanzelf moet<strong>en</strong>gehoorzam<strong>en</strong> zonder allerlei trucs... ?Zonder zoek<strong>en</strong> naar <strong>en</strong> liefst vind<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> geme<strong>en</strong>schappelijkemanier van waarnem<strong>en</strong>, e<strong>en</strong> geme<strong>en</strong>schappelijkeperceptie, beperk<strong>en</strong> de effect<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> gesprekzich veelal tot irritatie, onbegrip <strong>en</strong> onzekerheid.Kortom, het begrip perceptie geeft veel stof tot nad<strong>en</strong>k<strong>en</strong>;je kunt er artikel<strong>en</strong> over schrijv<strong>en</strong>.E<strong>en</strong> ouder/ gezinsbegeleiderRichtlijn<strong>en</strong>voor het indi<strong>en</strong>eartikelDe redaktie wil zoveel mogelijk uniformiteit br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> in artikel<strong>en</strong> die word<strong>en</strong>aangebod<strong>en</strong>. Daarom moet kopij aan onderstaande criteria voldo<strong>en</strong>.StructuurElk artikel moet e<strong>en</strong> titel hebb<strong>en</strong> met daaronder de ev<strong>en</strong>tuele subtitel.Vervolg<strong>en</strong>s de naam van de auteur. Het artikel wordt voorafgegaandoor e<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>vatting met e<strong>en</strong> l<strong>en</strong>gte van circa 150 tot 200 woord<strong>en</strong>.Het moet onderverdeeld word<strong>en</strong> in niet te lange stukk<strong>en</strong> tekst, elk mete<strong>en</strong> g<strong>en</strong>ummerde kop <strong>en</strong> ev<strong>en</strong>tuele subkopjes. Aan te bevel<strong>en</strong> is dezestukk<strong>en</strong> tekst uit 400 tot 500 woord<strong>en</strong> te lat<strong>en</strong> bestaan. Indi<strong>en</strong> gew<strong>en</strong>stwordt aan het eind van het artikel informatie over de auteur <strong>en</strong> e<strong>en</strong> literatuurlijstopg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> maximum van 15 titels, of e<strong>en</strong> adreswaar m<strong>en</strong> meer informatie kan krijg<strong>en</strong>.L<strong>en</strong>gte1 let artikel mag e<strong>en</strong> maximale l<strong>en</strong>gte hebb<strong>en</strong> van 5000 woord<strong>en</strong>. Bij langereartikel<strong>en</strong> zal de redaktie zich berad<strong>en</strong> over mogelijke plaatsing, ofzal het artikel, in overleg met de auteur, inkort<strong>en</strong>.Wijze van aanlever<strong>en</strong>Wij ontvang<strong>en</strong> de tekst graag op diskette in Word for Windows én inprint. Zo min mogelijk tabs gebruik<strong>en</strong>. Tabell<strong>en</strong> ook opgemaakt in WPmet e<strong>en</strong> print erbij, of alle<strong>en</strong> als print.Illustraties <strong>en</strong> foto'sIllustraties di<strong>en</strong><strong>en</strong> duidelijk in zwart getek<strong>en</strong>d te zijn. Foto's mog<strong>en</strong> ookin kleur word<strong>en</strong> aangeleverd. Ze word<strong>en</strong> wel altijd in één kleur afgedrukt.E<strong>en</strong> (pas)foto van de auteur wordt bij het artikel geplaatst.Schema's (figur<strong>en</strong>) moet<strong>en</strong> duidelijk ingekaderd zijn <strong>en</strong> op de juistewijze ingedeeld <strong>en</strong> g<strong>en</strong>ummerd. Geschrev<strong>en</strong> tekst nooit in e<strong>en</strong> schema(figuur) aanbr<strong>en</strong>g<strong>en</strong>. Bij grote illustraties, die vanwege het formaat vanVan Hor<strong>en</strong> Zegg<strong>en</strong> verkleind moet<strong>en</strong> word<strong>en</strong>, mag dit verklein<strong>en</strong> ge<strong>en</strong>onduidelijkheid, in bijv. de tekst, teweeg br<strong>en</strong>g<strong>en</strong>. Wij zi<strong>en</strong> de illustratiesgraag op diskette aangeleverd in EI'S of TIFF formaat én als print.InhoudToesprak<strong>en</strong> (in spreektaal) moet<strong>en</strong> word<strong>en</strong> bewerkt, zodat de inhoud opjuiste wijze kan word<strong>en</strong> weergegev<strong>en</strong>. E<strong>en</strong>voudige persoonlijke aantek<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>zijn onvoldo<strong>en</strong>de. De spelling is die van de voorkeursspelling(Gro<strong>en</strong>e Boekje). In wet<strong>en</strong>schappelijke artikel<strong>en</strong> moet vaktaal zoveelmogelijk word<strong>en</strong> vermed<strong>en</strong> of zodanig omschrev<strong>en</strong>, dat de tekst voorhet mer<strong>en</strong>deel van de lezers begrijpelijk blijft.VHZ • jaargang 41 nummer 4 . december 2000
RECTIFICATIERectificatieIn het artikel "Beeldd<strong>en</strong>k<strong>en</strong>de kinder<strong>en</strong> <strong>en</strong> kinder<strong>en</strong> met ernstige spraaktaalmoeilijkhed<strong>en</strong>"van Lucy de Klein <strong>en</strong> Hannie Roefs, gepubliceerd in hetvorige nummer (3] van Van Hor<strong>en</strong> Zegg<strong>en</strong>, zijn <strong>en</strong>kele fout<strong>en</strong> geslop<strong>en</strong> Deredactie heeft na overleg met de auteurs beslot<strong>en</strong> deze rectificatie te plagtide signaleringslijst<strong>en</strong> niet bruikbaar war<strong>en</strong> op des<strong>en</strong>, omdat met namemanier waarop ze sto nd<strong>en</strong> algedrukt. Daarvoor redactionele excuses aanauteurs <strong>en</strong> lezers.* De nam<strong>en</strong> van de auteurs zijn Lucy de Klein <strong>en</strong> Hannie Roefs* In de kadertekst op bladzijde 14 di<strong>en</strong>t u comp<strong>en</strong>satieproblem<strong>en</strong> te vervang<strong>en</strong>door comp<strong>en</strong>satiemogelijkhed<strong>en</strong>. De correcte tekst wordt dan:Beeldd<strong>en</strong>kers hebb<strong>en</strong> vaak taalproblem<strong>en</strong>, maar zijn niet taalzwak <strong>en</strong> hebb<strong>en</strong>daarnaast comp<strong>en</strong>satiemogelijkhed<strong>en</strong>.* Onder "Literatuur" staat e<strong>en</strong> aanvull<strong>en</strong>de literatuurlijst. E<strong>en</strong> uitgebreidereliteratuurlijst is op te vrag<strong>en</strong> bij de auteurs.Bl i de signaleringslijst<strong>en</strong>:Bij het nalop<strong>en</strong> van deze lijst<strong>en</strong> zijn de items gemarkeerd die wél voorbeeldd<strong>en</strong>k<strong>en</strong>de kinder<strong>en</strong> geld<strong>en</strong>, maar niet of aanzi<strong>en</strong>lijk minder vopr deesm kinder<strong>en</strong>. De overige, niet gemarkeerde items geld<strong>en</strong> dus voor beidegroep<strong>en</strong>. Duidelijk is dat e<strong>en</strong> groot aantal k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> uit deze signal<strong>en</strong>ngslijstzowel op beeldd<strong>en</strong>k<strong>en</strong>de kinder<strong>en</strong> als op kinder<strong>en</strong> met esm vantoepa Ssi ng zijn. De gemarkeerde k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> c.c\. verschill<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> vooralbetrekking op intellig<strong>en</strong>tie <strong>en</strong> creativiteit. Hierin lijk<strong>en</strong> beide groep<strong>en</strong>zich te onderscheid<strong>en</strong>.De signaleringslijst<strong>en</strong> beeldd<strong>en</strong>k<strong>en</strong>.SPREKENLi struikel<strong>en</strong> over woord<strong>en</strong> (d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> gaat sneller dan prat<strong>en</strong>)LI verhaspel<strong>en</strong> van woord<strong>en</strong>U mak<strong>en</strong> veel gebar<strong>en</strong> als ze vertell<strong>en</strong>LUISTEREND gericht luister<strong>en</strong> blijft achter i.t.t. ontdekk<strong>en</strong>d zi<strong>en</strong>J vertraagde of te snelle reactie op aanwijzing<strong>en</strong> <strong>en</strong> opdracht<strong>en</strong>-1 slecht luister<strong>en</strong> bij zak<strong>en</strong> buit<strong>en</strong> de direct zichtbare belevingswereldLI luister<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> 'half oor'O moeite met het verwerk<strong>en</strong> van mondelinge informatie (onthoud<strong>en</strong> vaninstructies, kwijtrak<strong>en</strong> van de rode draad bij instructies)Li veel misverstand<strong>en</strong> in de communicatie (vatt<strong>en</strong> te letterlijk op van wat erwordt gezegd; vatt<strong>en</strong> standjes,voor ander<strong>en</strong> bedoeld persoonlijk op)TAALONTWIKKELINGLI moeite met het koppel<strong>en</strong> van woord<strong>en</strong> aan beeld<strong>en</strong>—I woord vindingsproblem<strong>en</strong> (dinges die, dinges dat)H eig<strong>en</strong>(aardig) woordgebruikLI ge<strong>en</strong> belangstelling voor rijmspelletjesLi weinig lijn in de verhal<strong>en</strong> die ze vertell<strong>en</strong> (grote gedacht<strong>en</strong>sprong<strong>en</strong>,beginn<strong>en</strong> achteraan of zomaar erg<strong>en</strong>s in het midd<strong>en</strong>, verhal<strong>en</strong> hang<strong>en</strong>als los zand aan elkaar)•vrij beperkte, maar wel originele woord<strong>en</strong>schatLEERSTIJL—1 reager<strong>en</strong> meer op visueel dan op auditieve informatieJ ler<strong>en</strong> door do<strong>en</strong> <strong>en</strong> afkijk<strong>en</strong>B will<strong>en</strong> zelf ontdekk<strong>en</strong>LI moeite met controler<strong>en</strong> van eig<strong>en</strong> werkMOTORISCHE ONTWIKKELINGLI verhoogd vatbaar voor ongelukjes / onhandigJ moeite met ler<strong>en</strong> fiets<strong>en</strong>, zwemm<strong>en</strong>, schrijv<strong>en</strong>, <strong>en</strong>zovoortU slecht of ge<strong>en</strong> ritme- of maatgevoelLI problem<strong>en</strong> met de fijne motoriekORIËNTATIE IN TIJD EN RUIMTELI gebrekkig tijdsbesef-J moeite met oriëntatie in de ruimteLI verwarring links/rechtsLI moeite om zak<strong>en</strong> in (volg)orde te houd<strong>en</strong>OVERIGE KENMERKEND te kinderlijk gedrag gezi<strong>en</strong> hun leeftijdD oververmoeid, zeker als de vakantie nadertD wissel<strong>en</strong>d prestatiepatroonD gemakkelijk afleidbaarH int<strong>en</strong>se spelactiviteit<strong>en</strong> (roll<strong>en</strong>spel, constructiemateriaal)D moeite met het afmak<strong>en</strong> van ding<strong>en</strong>Q afhankelijk van omstandighed<strong>en</strong> (systematiek/structuur)• associatiefB groot doorzettingsvermog<strong>en</strong>I veel fantasie, vindingrijk origineelA dromerig / teruggetrokk<strong>en</strong> in eig<strong>en</strong> wereldje• intuïtief veel begrijp<strong>en</strong> van wat er om ze he<strong>en</strong> gebeurtfZ] (over)gevoeligD wissel<strong>en</strong>d zelfbeeld• overdrev<strong>en</strong> rechtvaardigheidsgevoelA empathisch / sociaal zeer bewog<strong>en</strong>• koppig / halsstarrigD rommelig / chaotisch / vergeetachtigD moeite met het zich houd<strong>en</strong> aan regelsDIDACTISCHE KENMERKENLEZENf I moeite met het koppel<strong>en</strong> van klank<strong>en</strong> aan letters0 moeite met auditieve syntheseD moeite met vasthoud<strong>en</strong> van woordbeeld! I spell<strong>en</strong>d <strong>en</strong>/of rad<strong>en</strong>d lez<strong>en</strong>A anticiper<strong>en</strong>d lez<strong>en</strong>LI moeite met hardop lez<strong>en</strong> (laag tempo, hort<strong>en</strong>d <strong>en</strong> stot<strong>en</strong>d)LJveel fout<strong>en</strong> bij m.n. kleine woord<strong>en</strong> (als, dan, het, de)• verwisseling van lidwoord<strong>en</strong>H zwak in technisch lez<strong>en</strong>1 goed in begrijp<strong>en</strong>d lez<strong>en</strong>: actief gebruik van aanwezige k<strong>en</strong>nis <strong>en</strong>gericht op ontdekk<strong>en</strong> van sam<strong>en</strong>hang.SPELLEN• fout<strong>en</strong>beeld wordt bepaald door oriëntatie fout<strong>en</strong> (au-ou, ei-ij)• bij jonge beeldd<strong>en</strong>kers m.n. fout<strong>en</strong> van auditieve oorsprong:• verwisseling van klinkers, medeklinkers <strong>en</strong> tweeklank<strong>en</strong> (a-o, k-h, eu-ui)• volgorde fout<strong>en</strong> (dorp-drop)• weglat<strong>en</strong> <strong>en</strong>/of toevoeg<strong>en</strong> van letters (herftst-hefst)• zwak of niet ontwikkeld foneembesef\A\ betek<strong>en</strong>is (beeld) gaat vooraf aan het woord- of klankbeeld (vragrwag<strong>en</strong>]• onzekerheid w.b. de toepassing van spellingregel of overg<strong>en</strong>eralisatie(keukk<strong>en</strong>)SCHRIJVEND fout<strong>en</strong>beeld wordt bepaald door oriëntatie fout<strong>en</strong> (au-ou, ei-ij)'3 grote gedacht<strong>en</strong>sprong<strong>en</strong> waardoor tekst onbegrijpelijk wordt• struikel<strong>en</strong> over spelling, grammatica <strong>en</strong> interpunctie waardoor tekst<strong>en</strong>moeilijk leesbaar zijnD meer spelfout<strong>en</strong> in opstel dan in dicteeI product<strong>en</strong> zijn inhoudelijk origineel• vormgeving laat te w<strong>en</strong>s<strong>en</strong> overREKENENLI moeite met automatiser<strong>en</strong> van losstaande proceduresD meer tijd nodig voor inoef<strong>en</strong>ing3 sterk in toepass<strong>en</strong> van proceduresA k<strong>en</strong>nisopname door integratie met reeds bestaande begripp<strong>en</strong> in hetgeheug<strong>en</strong>D geleidelijke inpassing in het begripp<strong>en</strong>kaderO fout<strong>en</strong> in uitvoering van bewerking a.g.v. e<strong>en</strong> gebrek aan stabiliteit inhet d<strong>en</strong>k<strong>en</strong>O problem<strong>en</strong> bij 'nieuwe system<strong>en</strong>'ü problem<strong>en</strong> mede methode-afhankelijkVHZ . jaargang 41 nummer 4 . december 2000