Pieter Lamoré en Anneke Vermeulen Cochleaire ... - Fenac

AUDITIEVE VAARDIGHEDEN BIJ KINDERENAuditieve vaardigheden bij kinderenVoortgang en voorlopige resultaten van lopend onderzoekHarry Simkens en Ludo VerhoevenVakgroep orthopedagogiek van de Katholieke Universiteit NijmegenSint Marie, EindhovenSamenvattingIn het leerproces neemt het kunnen opnemen en verwerken van informatieeen belangrijke plaats in. De auditieve waarneming is een van de pijlers vanhet taalleerproces. Onvolkomenheden in de auditieve waarneming hebbendaarom in veel gevallen consequenties voor het taalleerproces. Deze onvolkomenhedenkunnen bijvoorbeeld een slecht gehoor zijn, maar ook de rijpingvan het auditieve systeem en de onervarenheid om de binnenkomendehoorinformatie juist te interpreteren kunnen leiden tot misverstaan of onbegrepenboodschappen. Het leren horen en het juist coderen van auditieveinformatie is een leerproces, dat in het eerste decennium van het kind nogvolop in ontwikkeling is. Het vaststellen van het stadium van deze ontwikkelingen de mate van vaardigheid voor de diverse onderzoeksgroepen is hetdoel van deze studie.1. InleidingIn het kader van het VeBOSS-onderzoeknaar de indicatiestelling vankinderen met ernstige spraak entaalmoeilijkheden (ESM) (Verhoeven,1998) is dit jaar een startgemaakt met het ontwikkelen vaneen testbatterij om de auditievevaardigheden bij kinderen in kaartte brengen. Het is bekend (vanVelzen e.a. 1997), dat de auditievecompetentie bij kinderen met ESMvaak achterloopt bij leeftijdgenotendie een normale spraak en taalontwikkelingdoormaken.Deze verminderde auditieve competentiekomt onder meer tot uiting inproblemen met auditieve analyse ensynthese, fonologisch bewustzijn,traag reageren op verbale vragen enverminderd waarnemen in complexeluistersituaties.Het meten van auditieve vaardighedenwordt in de regel getoetst metbewerkt spraakmateriaal. Voor hetNederlands taalgebied is het beschikbaretestinstrumentarium gelimiteerden maar beperkt toegankelijk voorkinderen jonger dan 8 jaar. Doel vanhet huidige onderzoek was dan ookhet ontwerpen van een geschikt testinstrumentvoor kinderen vanaf 5jaar. Het instrument moet breed inzetbaarzijn, met beperkte middelen uitte voeren en qua selectiviteit en sensibiliteitvoldoende bieden. Bij hetsamenstellen van het instrument isgekozen voor taken die een beroepdoen op vaardigheden in de verschillendedomeinen van de auditievewaarneming.Daarbij gaat het om de volgendedomeinen:• Het waarnemen van laag redundantespraak (auditieve closure). Met laagredundante spraak wordt bedoeld despraak die bijvoorbeeld door vervorming,stoorgeluiden of omissies verminderdeinformatie bevat.• Binaurale segmentatie en integratie.Dit betreft het afzonderlijk met tweeoren naar verschillende informatiekunnen luisteren (segmentatie) of desamenwerking tussen de beide oren(integratie). Een voorbeeld vanbinaurale segmentatie is het voerenvan een telefoongesprek in eenrumoerige kamer, waarbij het rumoergenegeerd moet worden. Een voorbeeldvan binaurale integratie is hetvolgen van twee gesprekken in eenkamer, waarbij de inhoud van beidegesprekken opgenomen wordt.• Auditief temporele informatieverwerking.Dit betreft het detecteren van dekleine veranderingen in de tijd diekunnen optreden bij auditieve signalen.Dit kan bijvoorbeeld het waarnemenvan korte pauzes zijn bij klankovergangenof tussen twee woorden.• Fonologisch bewustzijn en codcringsvaardigheden.Onder fonologisch bewustzijnwordt verstaan het inzichthebben in de opbouw van woordenin afzonderlijke klankeenheden.Auditieve vaardigheden zijnde eerste tien jaren volop inontwikkelingAangenomen wordt dat auditievevaardigheden nog volop in ontwikkelingzijn in de eerste tien levensjaren( Simkens, 1998) en dat uiteenlopendekind- gezins- en institutionele factorendeze ontwikkeling beïnvloeden.VHZ . jaargang 41 nummer 4 . december 2000