Magazine herfst 2012 - SBCM

BuitenGewoonwerkenherfst 2012‘Mensen aan het werk,ongeacht uit welke kaartenbak’Hang de vlag maar uit in Schagen!Richard Kokhuis:Met minder geldnaar meer vermogenAan deze editie van BuitenGewoonwerken werkten mee:José Meijer, voorzitter SBCMMarleen Damen, CedrisTrijn van der Meulen, EmpatecGina Jongma, DivosaJoost van Loon, Presikhaaf BedrijvenMarc Vermaning, NoorderkwartierKarin de Boer, NoorderkwartierRichard Kokhuis, gemeente EnschedeSBCM-medewerkersFotografie: Ivonne ZijpVormgeving: Vormplan Design, AmsterdamDrukwerk: van de garde | jéméInhoudInterview met Joost van Loon,directeur Presikhaaf Bedrijven‘Mensen aan hetwerk, ongeacht uitwelke kaartenbak’SW-organisatie Presikhaaf Bedrijvenis, binnen de gemeenschappelijkeregeling van elf gemeenten inMidden-Gelderland (regio Arnhem),sterk betrokken bij de vormgevingvan de arbeidsmarktregio Midden-Gelderland.‘Iedereen wil vanbetekenis zijn’De nieuwe manier van werken in de SWen alle samenwerkingsvormen, diedaarbij komen kijken, vragen om hetvergroten van het vakmanschap opsectorniveau. SBCM legde drie vakvrouwenvier vragen voor.pagina 5ColofonSBCM is het A&O-fonds socialewerkvoorziening. Het wordt bestuurd doorde landelijke vertegenwoordigers vanwerkgevers en werknemers van de sector.SBCM is het kennis- en expertisecentrumvoor arbeidsontwikkeling, gezond en veiligwerken en arbeidsmarkt in de SW-sector.Voor meer informatie over de projecten vanSBCM: www.sbcm.nlpagina 8Hang de vlag maaruit in Schagen!pagina 11SBCMPostbus 5562501 CN Den HaagTel: 070 - 376 57 48E-mail: info.sbcm@caop.nlwww.sbcm.nlMet minder geld naarmeer vermogenInterview Richard Kokhuis,directeur Economie & Werk,Gemeente Enschedepagina 132 BuitenGewoon werken | herfst 2012

Werkt het naar Vermogen?De ontwikkelingen in de SW volgen elkaar snel op. Eerst was er bijna een Wet Werken naar Vermogen en toenging hij de ijskast in. Sommige reorganisaties worden om die reden op de lange baan geschoven. In anderegevallen worden aanpassingen doorgezet om juist nu door te pakken en die ‘ene keten voor de onderkant van dearbeidsmarkt’ vorm te geven.U weet natuurlijk dat SBCM daar niet over gaat. Wij richten ons op de uitvoering en hoe die doelmatiger vorm tegeven zodat de doelgroep duurzaam en zo regulier als mogelijk kan werken. Dit magazine belicht vanuit die hoekeen aantal ontwikkelingen en levert informatie op basis waarmee u zich een oordeel kunt vormen ‘of het ooknaar vermogen zou kunnen gaan werken’.Neem bijvoorbeeld DCW in de gemeente Enschede. Daar rondt men dit najaar een fikse reorganisatie af.Onder het motto ‘De werkgever op kop’ wil men de onderkant van de arbeidsmarkt zo inzetten dat hetwerkgelegenheid naar de stad trekt. De aanpak betekent ook dat de SW-organisatie geen werkgever meer wilzijn. Men wil op termijn een groot deel van de detacheringen omzetten in begeleid werken. Richard Kokhuis,directeur economie en werk van de gemeente, geeft aan hoe ze in Enschede tegen de algemene trend vanalsmaar flexibelere arbeidsverhoudingen in willen roeien. Ook garandeert hij dat SW-medewerkers op vrijwilligebasis meewerken.Laat ‘professionaliseren’ de SW-motor beter werken? SBCM denkt van wel, omdat het de duurzame plaatsing vanSW-medewerkers bevordert. Drie vrouwen, Marleen Damen (Cedris), Gina Jongsma (Divosa) en Trijn van derMeulen (Empatec) geven aan hoe ze tegen ‘meer vakmanschap in de SW’ aankijken en wat dit in de praktijkbetekent.Bij Presikhaaf zijn ze niet bang. Het hele werkgeversnetwerk brengen ze onder in de nieuwe ‘arbeidsmarktregio’van gemeenten en UWV. Een ‘vlucht naar voren’? Directeur Joost van Loon vindt dat andere SW-organisaties ditook zouden moeten doen. Echt samenwerken heeft de toekomst.En tenslotte scholing, wordt dat niet overal weggesaneerd? ‘Nee’, zegt Marc Vermaning van Noorderkwartier,‘wij plaatsen er juist mensen bij reguliere werkgevers mee.’Ik wens u veel leesplezier!José Meijervoorzitter SBCMBuitenGewoon werken | herfst 2012 3

Kort herfstvermogen(vlgs woordenboek)2012zn onz vermogen (-s mv) [v r’mox (n)]1 bezittingen;= rijkdomZijn vermogen wordt geschat op meer dan vijf miljoen euro.2 dat wat iemand of iets kan;= kunnen;= potentie;= capaciteit; onvermogendoen wat in je vermogen ligtmotorvermogennaar mijn beste vermogenzo goed als ik kanLanceringCrossOverTVIn september lanceerde CrossOver eeneigen online TV kanaal: CrossOver TV!Daarmee borgt CrossOver dat haar kennis,ervaring en inzichten rond het themajongeren met een beperking en huneconomische zelfstandigheid bewaardblijven voor een breed publiek.Vier van de zeven afleveringen zijninmiddels gereed. Google CrossOver TVen u vindt de uitzendingen:Een voorproefjeEr zijn vele goede voorbeelden over de inzet van medewerkers met een afstand tot dearbeidsmarkt. SBCM maakt er filmpjes van en plaatst deze op de website OnbeperktOndernemen. Deze komt eind van dit jaar online en laat een groot aantal voorbeeldenvan succesvolle plaatsingen zien. Bent u nieuwsgierig hoe een voorbeeld per film wordtgetoond? Kijk dan op de website van SBCM.■■■■■■■Ode aan de afwasborstel(over het belang van meedoen inde thuissituatie)CAO’s in de etalage(maak harde cao-afspraken makenover de instroom)Morgen weer een arbeidsmarkt(de toekomstkansen van jongerenmet een beperking op een baan)Professionals bij de les(geef ‘jongeren met een beperking’een plaats in het HBO-onderwijs)Als beelden konden spreken(over de werking van beeldvormingen imago)Nieuwe spelers, nieuwe rollen(de rol van gemeenten na de overhevelingvan de AWBZ)Alles hangt samen met alles(samenhang brengen in de eco -no mische positie van jongeren meteen beperking)4 BuitenGewoon werken | herfst 2012

‘Iedereen wilvan betekenis zijn’tekst: Josje Lesterhuis en Michael HalveDe nieuwe manier van werken in de SW en allesamenwerkingsvormen die daarbij komen kijken, vragenom het vergroten van het vakmanschap op sectorniveau.SBCM legde drie vakvrouwen vier vragen voor:Marleen Damen (directeur Cedris), Trijn van der Meulen(directeur Empaselect en directeur industrie en dienstenbij Empatec) en Gina Jongma (procesmanager bij Divosa).Wat gaat SBCM doen aanvakmanschap?SBCM heeft de afgelopen jaren al opverschillende gebieden gewerkt aanhet vergroten van het vakmanschapin de SW. Volgend jaar start SBCMmet activiteiten op het gebied vanprak tijkassesment/diagnose enbegeleiding/coaching.Wilt u meer weten? Kijk dan op dewebsite van SBCM.www.sbcm.nlLees verder op pagina 6BuitenGewoon werken | zomer 2012 5

Hoe hoog is de urgentie om hier inde SW, ook op sectorniveau (vanuitSBCM) initiatieven in te nemen?Wat zijn de belangrijkste thema’s die daarbijaan bod moeten komen? Wat is de betrokkenheidvan professionals in de SW-organisaties hierbij?Het is belangrijk dat de SW laat zien watze te bieden heeft en dat ze doelmatig enefficiënt is in haar aanpak. De politiekvraagt hier ook om. Dit moet niet iedereenvoor zichzelf gaan doen, want daar is geentijd voor. Leer van elkaar en met elkaar;dat werkt veel beter. Laat daarbij ookduidelijk zien wat de resultaten zijn.’‘De grootste uitdaging is hoe je van ‘werk’geschikte banen maakt. Wat wil en kan dewerkgever hierin zelf doen en hoekan de SW-professional de werkgeverhierbij helpen? Welke begeleiding moetworden geboden? Welke financiëlearrangementen? Et cetera. Een andereuitdaging is dat alles met minder geld zalmoeten.’Marleen Damenis directeur bij Cedris‘De scheidslijn tussen SW-indicatie,bijstand of Wajong is diffuus. Vandaar hetvoorstel voor de wet Werken naarVermogen. Juist omdat de doelgroepennaar elkaar toeschuiven, is er de urgentievan elkaar te weten waar je mee bezigbent. Het raakt elkaar steeds meer. Iedermens wil, op zijn eigen niveau, vanbetekenis zijn. Ongeacht indicatie.De vraag is: hoe krijg ik die persoon actiefin plaats dat ik voor hem ga zoeken.Dat is de nieuwe tijdgeest en dat vraagtom andere competenties van de klantmanageren SW-begeleider.’‘Bij ons werkt de klantmanager erg hardin de spreekkamer. De klant moet echterzelf in actie komen. We moeten deklantmanager leren veel meer achteroverte leunen en de klant ondersteunen bij hetzelf (leren) doen. Een gesprek met eenklant wordt dan heel anders.’Gina Jongmais procesmanager bij Divosa‘Die is hoog. Het was tien jaar geleden notdone om te zeggen dat iemand met eenbijstandsuitkering er best iets voor magdoen. Nu is dat gemeengoed. Voor desector betekent het wel dat je mensennodig hebt die dat kunnen en eenbepaalde manier van begeleidenbeheersen. En daarover ben ik het eensmet Gina, dat je je aanpak methodischinricht. Maar dan wel op authentiekewijze.’‘Het gaat erom dat de persoon dietegenover je zit het zélf gaat doen.Gespreksvaardigheden zijn daarbij heelbelangrijk. Luisteren, samenvatten,doorvragen (LSD) en de communicatiedriehoekinhoud, proces, betrekkingenzijn handige vaardigheden. Daarnaasthebben we ingezet op het vergroten vanhet ondernemerschap in het bedrijf zelf.Geen ambtelijke houding meer,maar klantvriendelijkheid, snelheid encreativiteit staan nu hoog in het vaandel.’Trijn van der Meulenis directeur bij Empaselecten directeur industrieen diensten bij EmpatecBuitenGewoon werken | herfst 2012 7

Hoe is de voortrekkersrolbij de vormgeving van dearbeidsmarktregioMidden-Gelderland bij uterecht gekomen?Joost van Loon: ‘Een voortrekkersrol zouik het niet willen noemen. Ik spreek lievervan een aanjagersrol. En dat we die rolhebben is op zich niet zo verbazingwekkend.We hebben als bedrijf natuurlijkheel veel kennis en ervaring op het gebiedvan plaatsing van medewerkers. We zijntoch een soort ‘bemiddelingsorganisatie’.UWV heeft een heel brede doelgroep,maar bieden vooral een infrastructuur.Er is in onze regio een veranderinggaande, die niet anders is dan in andereregio’s; mensen moeten meer naarreguliere banen worden geleid. Toen ik inmei 2011 bij Presikhaaf Bedrijven begon,zijn we een andere koers gaan varen;we richten ons veel nadrukkelijker op hetleiden van mensen naar de arbeidsmarkt.Die koers sluit dus aan bij de nieuwevormgeving van de arbeidsmarktregio.’Wie werken er in diearbeidsmarktregio samen?‘Het is een samenwerking van degemeenten, UWV en de SW. De arbeidsmarktregio’svervangen de werkpleinenvan UWV, maar het zijn er veel minder endus zijn ze groter. We bedienen alledoelgroepen die een grotere afstand tot dearbeidsmarkt hebben. Dus mensen uit debijstand, ww’ers, Wajongers en SW’erskomen allemaal naar hetzelfde ‘loket’.Er is geen onderscheid.’Maar er is toch juist welonderscheid? Een SW’ervraagt toch om heel anderebegeleiding dan een iemanduit de bijstand?‘Natuurlijk zijn er individuele onderlingeverschillen. Daar weten we in onzesector alles van, want zelfs de eneSW-medewerker is de andere niet.Maar het gaat hier nou juist om deovereenkomsten. Veel mensen uit dezegroepen hebben te maken met dezelfdeproblematiek. Het begint er al mee dat weze allemaal aan regulier werk willenhelpen. Ongeacht doelgroep hebben veelmensen een grote afstand tot de arbeidsmarkt.Ook aspecten als moeite omzelfstandig werk te vinden en taalachterstandkomen voor in meerdere groepen.De doelstelling is helder; zoveel mogelijkmensen aan een reguliere baan helpen.En dan maakt het niet uit of ze uit de eneof de andere kaartenbak komen.’Voor wie heeft dit voordelen?‘We willen veel meer toe naar de éénloketgedachte.De werkgever heeft eenaanspreekpunt en van daaruit wordtgekeken hoe in de behoefte kan wordenvoorzien. En dat gaat dan verder danalleen het leveren van personeel.Ook voor een vergunning moet diewerkgever bij hetzelfde loket terechtkunnen.Die versplintering, zoals vaakervaren wordt door werkgevers, moetenwe terug dringen. Dat vraagt om beterebestuurlijke samenwerking tussen degenoemde partijen in onze regio.Elf gemeenten uit de regio hebben voorwerkgelegenheid een samenwerkingsconvenantgetekend.’Hoe ziet die regionale aanpaker uit? In hoeverre verschiltdie van andere regio’s?‘Ik heb niet het idee dat onze aanpak zozeer verschilt van anderen. Er zijn al heelgoede samenwerkingsverbanden gestart.Als ik naar andere regio’s kijk, zie ik eenlijn die erg lijkt op wat wij hier doen.Iedereen beweegt in dezelfde richting, alziet de ene invulling er misschien net ietsanders uit dan de andere. Daar gaat het‘De doelstellingis helder; zoveelmogelijk mensenaan een regulierebaan helpen.’niet om. De doelstelling is belangrijkerdan de structuur.’Loopt u in de samenwerkingop tegen dilemma’s, zoals‘onze doelgroep komt nietaan bod’ of ‘ons netwerkwordt overgenomen’?‘Dit zijn nou precies die drempels waar jesamen overheen moet stappen. Wehebben die dilemma’s met elkaarbenoemd en ook erkend. Je stapt ergemakkelijk overheen als je samen naarhet expliciete doel kijkt; het gaat om hetvinden van het aantal arbeidsplaatsen.Maar toegegeven, het kan wel eens lastigzijn. Een gemeente en college moeten debelangen van alle burgers behartigen.Op het gebied van de arbeidsmarkt, ligtdat weleens moeilijk. Maar de grenzenvan de arbeidsmarkt lopen natuurlijk heelanders dan gemeentegrenzen en dusmoeten we samenwerken en over onzegrenzen heenkijken.’Welke opties voor samenwerkingziet u nog voor u?‘Er is een tendens zichtbaar vanuit degemeenten, waarbij werkzaamheden inLees verder op pagina 10BuitenGewoon werken | herfst 2012 9

Vervolg van pagina 9bijvoorbeeld groenvoorziening, onderhoudsporthallen of buurtwerk aan bepaaldebedrijven wordt uitbesteed mits er sprakeis van social return.Dat kan in verschillende vormen.Je kunt denken aan een soort ‘gemeentelijkbedrijf’, maar ook aan uitbestedingtrajectenwaaraan de factor social returnzit vastgeklonken. Je bent als bedrijf danverplicht een bepaald percentage van dearbeidsplaatsen in te vullen met mensenuit de verschillende doelgroepen. Kun jedat niet? Dan krijg je de klus niet.Er is nog een optie. De overheid zelf is ookwerkgever. Daar zouden veel meermensen geplaatst kunnen worden.Dit gebeurt nog te weinig. Het kan vakeren moet vaker. Denk aan functies in deschoonmaak, beveiliging en facilitairedienst. Goed voorbeeld doet goed volgen.’‘Bij mensen naar de arbeidsmarkt leiden,hoort ontwikkeling. De brancheorganisatieskunnen daar een belangrijke rol in spelen.’Hoe ziet u de scholing in dezeopties?‘Ik vergelijk het plaatsen van iemand ineen bedrijf als de middelbare school.Je mag best een keer een fout maken ofonvoldoende halen. Je leert theorie enpraktijk door het te doen en uiteindelijkhaal je je diploma of ben je klaar voor diereguliere baan. Bij mensen naar dearbeidsmarkt leiden, hoort ontwikkeling.De brancheorganisaties kunnen daar eenbelangrijke rol in spelen. Een voorbeeldwaarin dat zichtbaar wordt is de technischeinstallatie branche. Voorheen sterkgericht op jongeren, richten zij zich ooksteeds meer op zij-instromers om devergrijzing het hoofd te bieden. Je moetmisschien wel wat taken herindelen enprocessen anders inrichten. Daar ligt eenrol voor de brancheorganisatie.Die moeten niet alleen kennis en ervaringdoorgeven, maar zich ook meer richten opde vormgeving van het werk, zoals metjobcarving, waardoor er nieuwe mogelijkhedenvoor werk ontstaan voor diemensen die een grotere afstand tot dearbeidsmarkt hebben. En daar doen wehet voor.’Kort nieuwsLinkedIn groepArbocatalogusSWSBCM heeft op LinkedIn een(besloten) groep Arbocatalogusopgestart. Daar vindt u nuttigeinformatie over Gezond & VeiligWerken en de arbocatalogus.Verder kunt u met collega’sdiscussiëren over onderwerpendie met dit thema te makenhebben. Bijvoorbeeld over hetnut van gezonde bedrijfsvoeding.Ieder die zich in de dagelijksepraktijk van de SW bij dit themabetrokken voelt, kan zichaanmelden voor de groepArbocatalogus SW op LinkedIn.Academie voorZelfstandigheidDe academie voor Zelfstandigheid is een nieuwe kans voor mensen met een (verstandelijke)beperking, om zich verder te ontwikkelen. De academie gaat uit van de gedachtedat iedere student eigen kwaliteiten heeft die kunnen leiden tot een zelfstandiger levenals die kwaliteiten op de juiste manier worden aangesproken. Kernbegrippen hierin zijnindividueel leertraject, leren op eigen manier en in eigen tempo met toepassingen in depraktijk. Er zijn leergangen op het gebied van Wonen en Werken. Op de website van deacademie staat ook een overzicht van apps en websites, die geschikt zijn voor mensendie moeite hebben met lezen. www.zelfstandigzijn.nl10 BuitenGewoon werken | herfst 2012

Karin de Boer,medewerksterbij NoorderkwartierNoorderkwartier benut kansen in schoonmaakbrancheHang de vlag maaruit in Schagen!MarcVermaning,projectleider ICtekst: Michael HalveAfgelopen zomer slaagden zes medewerkers vanSW-organisatie Noorderkwartier uit Schagen voor de opleidingarbeidsmarktgekwalificeerd assistent schoonmaken mbo-1.Dit diploma is, naast de persoonlijke triomfen, belangrijk voorNoorderkwartier om in de schoonmaakbranche te kunnenconcurreren met de buitenwereld. Dat balletje ging rollen toentwaalf scholen uit Den Helder aan de Schager SW-organisatievroegen vanaf schooljaar 2012/2013 de schoonmaak op zichte nemen. SBCM stapte in de trein naar Noord-Holland om nate gaan hoe die opleiding zich verhoudt tot de schoonmaakopdrachtin Den Helder.‘Ik vond het maar eng en had er helemaalgeen zin in! Ik moest naar Alkmaar en wistniet wie er nog meer in de klas zoudenzitten. En ik dacht wat gaan ze mij nouleren? Ik wilde er eigenlijk niet naartoe.’Karin de Boer, medewerkster bij Noorderkwartieren een van de zes geslaagden vande opleiding assistent schoonmaak mbo-1,steekt niet onder stoelen of banken hoe zijer voorafgaand aan de opleiding over dacht.Marc Vermaning, projectleider IC (IndustrieelCentrum), herkent Karin nauwelijks terug:‘De opleiding heeft haar zichtbaar veranderd.Want naast het halen van het diplomais er misschien nog wel iets mooiersgebeurd; ze is gegroeid als persoon. Ze is nuopener dan vroeger. Haar omgeving ziet datook.’ Ze vult hem direct aan: ‘Ik ben achterafblij dat ik gegaan ben. Ik was vroeger eenechte mopperkont, maar tegenwoordig benik niet meer zo negatief. Ik geef nu zelfs eenbeetje leiding in mijn groep.’Lees verder op pagina 12BuitenGewoon werken | herfst 2012 11

Vervolg van pagina 11VisitekaartjeVolgens Vermaning is Karin het visitekaartje van Noorderkwartiergeworden. Zij is nu degene die aan de nieuwe lichting vertelt hoegoed het is om de opleiding te volgen. Hij zegt hierover: ‘Je stuurtmensen naar een opleiding, omdat dat commercieel gezien nodigis. Dan is het geweldig om te zien dat ze naast het halen van hetdiploma zo’n fantastische persoonlijke groei doormaken. Karinheeft in de vakantie haar werkleider vervangen en dat ginghartstikke goed. Dat was een jaar geleden ondenkbaar geweest.’Volgens Marc Vermaning heeft de opleiding daarvoor gezorgd,want naast het praktische gedeelte is er ook aandacht voorrekenen, taal en sociale, maatschappelijke vaardigheden.Ondanks dat Vermaning zichtbaar verguld is met de persoonlijkegroei van zijn medewerkers, is dat in eerste instantie nooit deaanleiding geweest om mensen naar de opleiding te sturen.Die kwam vanuit een heel andere behoefte.SchoonmaakopdrachtVermaning: ‘We kregen van twaalf scholen uit Den Helder het verzoekom daar te komen schoonmaken, maar hadden geengediplomeerd personeel. Dat was de reden om onze mensen dieopleiding te laten volgen. Die zes van ons vormden een te kleinegroep om de opleiding te volgen. Zo is de samenwerking metWNK uit Alkmaar en Op/maat uit Hoorn ontstaan. Met z’n drieënkonden we een groep vormen van vijftien personen. Die opleidingis overigens geen cursusje met een bewijs van deelname.Eén deelnemer haakte vroegtijdig af, omdat het niveau te hooglag en een andere deelnemer zakte aan het eind.’WervingscampagneToen die opdracht vanuit Den Helder binnenkwam bij Noorderkwartier,moest er een plan bedacht worden. Ingaan op deopdracht betekende bijna automatisch dat mensen geschooldmoesten worden. Maar wie?‘We hebben intern eerst een campagne gevoerd,’ verteltVermaning, ‘om het imago van het schoonmaakvak wat op tepoetsen. We hadden posters van schoonmaakhelden. Dus echtehelden met een cape en een bezem in hun hand. En daarnamoesten we er natuurlijk voor zorgen dat er ook echt medewerkerswerden uitgekozen om aan de opleiding deel te nemen.’Daar ging Noorderkwartier systematisch en doeltreffend te werk.Vermaning heeft aan negen werkleiders de vraag gesteld wie uithun teams de opleiding kon doen met als uiteindelijke doel‘buiten’ te gaan werken. Vermaning zegt hierover: ‘De vraag wasniet wie er zin in zou hebben, maar wie ertoe in staat zou zijn. Dewerkleiders zien dan wel in dat ze misschien hun beste mensenkwijtraken, maar hadden daar tegelijkertijd wel begrip voor.’GedragsveranderingDat werkleiders daar begrip voor hebben, ligt volgens Vermaningaan een mentaliteitsverandering die gaande is: ‘De Wet Werkennaar Vermogen heeft iets in beweging gebracht. Die wet staat nuwel even geparkeerd, maar we weten dat ‘ie hoe dan ook in eenbepaalde vorm zal terugkomen. Daardoor is er iets gaande inSW-land. We realiseren ons met z’n allen dat we die bewegingnaar buiten moeten opzoeken. En er zijn echt kansen. We zien datscholen en andere instellingen zich willen profileren als maatschappelijkverantwoord ondernemer. In dat plaatje past eenschoonmaakdienst van SW-medewerkers natuurlijk prima.’ToekomstNoorderkwartier wacht niet af tot een volgende school aankloptmet een opdracht. Na de zes geslaagden, is de nieuwe lichtingvan twaalf personen onlangs gestart met dezelfde opleiding.En in september gaan er nog eens twaalf! Drie medewerkers,waaronder Karin, starten binnenkort met de vervolgopleiding opmbo-niveau 2. Karin vindt ook dit weer spannend, maar weet nuuit ervaring dat ze tot meer in staat is, dan ze zelf heel lang dacht.Eén ding wil ze nog wel kwijt: ‘Ik vond het wel jammer dat de vlagniet uitging toen we geslaagd waren.’ Als Vermaning zichverweert met de opmerking dat er zowel bij Noorderkwartier alsbij de diploma-uitreiking taart was, is de gedachte van Karin bijnahoorbaar: ‘Eens denken, wat vind ik leuker? De vlag uit? Of taart?’Vermaning reageert daar adequaat op en zegt: ‘Karin, als jijslaagt voor niveau twee dan gaat de vlag uit én eten we taart!’12 BuitenGewoon werken | herfst 2012

InterviewRichard Kokhuis,directeurEconomie & Werk,GemeenteEnschedeMet minder geld naarmeer vermogentekst: Arie van Dijk en Michael HalveIn 2010 koos het gemeentebestuur van Enschede vooreen doorontwikkeling van haar arbeidsmarktbeleid.De werkgever op kop! werd het credo. Een verregaandeintegratie van sociale dienst en SW is het gevolg. SBCM wasbenieuwd wat het betekent voor het SW-bedrijf DCW.Een interview met een van de architecten van De werkgeverop kop!, Richard Kokhuis, directeur Economie & Werk vande gemeente Enschede.De gemeente Enschede reorganiseerde in2010. Daaruit vloeiden verschillendeprogramma’s voort. Een daarvan is hetprogramma ‘Economie & Werk’. In ditprogramma zijn de afdelingen economie,sociale dienst en werkgelegenheid bijelkaar gezet. Ook DCW kwam hier onder tehangen.De werkgever op kop!Richard Kokhuis: ‘2010 was een beleidsjaar.Er kwam een nieuw ambitieus collegemet een SW-wethouder, die niet geloofdein het traditionele instituut SW. Onder hetmotto, als je wat doet, doe het dan goed,mondde dit uit in revolutionaire kantelingLees verder op pagina 14BuitenGewoon werken | herfst 2012 13

Richard Kokhuis (1965) studeerdeTechnische Bedrijfskunde aande Universiteit Twente en Bedrijfs-& Bestuurswetenschappen aande Open Universiteit. Hij werkte14 jaar in het bedrijfsleven alsorganisatieadviseur en manager,onder andere bij Philips en PNOConsultants. Sinds 2002 is Kokhuisin diverse functies werkzaam bij deGemeente Enschede, meest recentals Directeur Economie & Werk,een onderdeel met circa400 ambtelijke en 1.800 SWmedewerkers.van het beleid. Daarbij besloten we omniet te wachten op de Wet Werken naarVermogen. Die wet zagen we als eenfinancieel zwaard van Damocles, dat wevóór moesten zijn. In Enschede hebbenwe namelijk van oudsher bijna twee maalzoveel SW’ers, WW’ers en bijstandsgerechtigdendan het landelijk gemiddelde.De kanteling is dat we die groepenals potentie zijn gaan zien. Als mogelijkheidom de regionale arbeidsmarkt teversterken. Om onze werkgevers beter telaten renderen. Maar dan moet je ookgaan denken vanuit de behoefte van dewerkgever.’In 2011 kreeg Kokhuis de functie directeurEconomie & Werk. Zijn eersteopdracht was een businessplan temaken, waarin de werkgever centraalstaat. Wekelijks zat het management vande verschillende afdelingen bij elkaar.Vaak met externe partijen als het UWVals gast. Het plan met de naamDe Werkgever op kop! was in de zomervan 2011 klaar.Kokhuis: ‘We hebben gekozen voor een‘zachte’ veranderstrategie. Niet ‘het huisverbouwen’, maar als pilot een ‘schuurtjein de achtertuin zetten’ en dat steedsverder uitbouwen. Nu neemt het ‘schuurtje’het huis over. Met die aanpak ging deOR akkoord.’‘Het gebeurt altijdvanuit de wensvan de werkgever.Dat vraagt ook omadviseurs met eenandere mind-set.’Eén Accountmanager‘Economie en werk’ bestaat uit vijfonderdelen; het Ondernemersloket,Strategie & Beleid, Werk, Beschut enInkomen. Het begeleiden van en werkzoeken voor alle doelgroepen is daarbij inéén stroom geïntegreerd.Daarbij ligt de nadruk volgens Kokhuisniet op de acquisitie van banen of plekken:‘Wat we willen is de positie van onzebedrijven en werkgevers versterken ennieuwe bedrijven naar Enschede/Twentehalen. Zij krijgen één accountmanagervan het Ondernemersloket als voorportaalnaar alles wat de gemeente biedt; vanvergunningen tot regelgeving. Speelt eriets op het gebied van werkgelegenheid,dan is er de adviseur werk. Daar komener uiteindelijk zo’n 35 van. Zij hebben alstaak om zichtbaar te maken hoe eenwerkgever de concurrentiepositie van zijnorganisatie kan versterken met WWB’ers,WW’ers en WSW’ers’.Wat Enschede doet, is het marktdenkenachter de Wet Werken naar Vermogendoortrekken. Alle doelgroepen uit die wetworden in één stroom samengevoegd entegen de betreffende loonwaarde aan dewerkgever aangeboden. In de Enschedeseoptiek wek je interesse bij de werkgeverwanneer je laat zien dat hij meerwaardekan creëren met de talenten van dezemensen.Kokhuis beaamt dat, maar voegt er aantoe: ‘Het gebeurt altijd vanuit de wensvan de werkgever. Dat vraagt ook omadviseurs met een andere mind-set. Daarwaar ze vroeger een rij werkzoekendenachter zich wisten, draait het nu omadvies. Die andere werkwijze zorgt ervoordat we een nieuwe lichting adviseursnodig hebben met andere competenties.’In Enschede werken circa 600 mensenbeschut. Kokhuis denkt dat dit aantal dekomende jaren stabiel blijft. Daarnaastzijn er 1.200 medewerkers gedetacheerd.Enschede wil deze detacheringen dekomende jaren waar mogelijk omzettennaar begeleid werken. Dat is de conse-14 BuitenGewoon werken | herfst 2012

quentie van De werkgever op kop! Danmoet je niet als gemeente zelf werkgeverblijven. Hij realiseert zich dat dit geeneenvoudige opgave is. Kokhuis: ‘Het islastig en ik verwacht dat de we meer tijdnodig hebben dan de drie tot vier jaar diewe in 2010 voor ogen hadden. Dat komtomdat er landelijk nog zo weinig duidelijkis. We worstelen met vragen over derechtszekerheid en het pensioenverhaal.Daarnaast lopen werk gevers in deze tijdenook niet echt warm om mensen vast aan tenemen.We verkennen momenteel een tussenvariantwaarbij begeleiding door dewerkgevers gebeurt mét overdracht vanbijbehorend budget.’Kokhuis realiseert zich dat Enschedehiermee tegen de trend van ‘steedsflexibeler arbeidsverhoudingen’ ingaat.Dat kan omdat er al veel SW’ers langduriggedetacheerd zijn. De werkgever en deSW-medewerker weten dus wat ze aanelkaar hebben.Trots‘Nog niet elk bedrijf durft begeleid werkenaan, maar bij Visschedijk Facilitair neemt‘We verkennen momenteel een tussenvariantwaarbij begeleiding door dewerkgevers gebeurt mét overdracht vanbijbehorend budget.’men per 1 januari 25 SW-medewerkers indienst. SW’ers zijn er vaak trots op om vooreen ‘echt’ bedrijf werken. In de praktijkverandert er weinig voor een medewerker.Ze doen nog steeds hetzelfde werk metdezelfde mensen. En de overstap naar eenandere CAO kan op termijn zelfs interessantzijn. Die bieden qua loonstijging vaakmeer perspectief dan de CAO-WSW’.Ook hierin valt nog veel op te helderen,geeft Kokhuis aan. Hij wil het bedrijf ende SW-medewerker vooraf een duidelijkplaatje kunnen schetsen. Salaris, pen sioen,mogelijke risico’s moeten duidelijk zijn.Hij zegt hierover: ‘Veranderen van werkgeveris altijd al spannend, zeker voorSW-medewerkers. Daarom moeten we hetgoed kunnen uitleggen. We gaan in iedergeval niemand dwingen. Ook niet als ditbetekent dat we de doelen niet halen.’PijnKokhuis gelooft in de Enschedese opzet.Hij zegt er tot slot over: ‘Onze arbeidsmarktbenaderingwordt veel fijnmaziger.Met 35 werkadviseurs vinden we eerderkleine bedrijven, die ook hun voordeelkunnen doen met onze werkzoekenden enSW’ers. Op die manier bieden we nieuwekansen aan de werkzoekenden enSW-medewerkers. En tegelijkertijdproberen we zo de door Den Haagopgelegde bezuinigingsdoelstellingen terealiseren. Voor Enschede praat je dan overeen korting van zo’n 5 40 miljoen per jaarop ons WSW- en Participatiebudget.’BuitenGewoon werken | herfst 2012 15

BuitenGewoonwerkenWat werkt naar vermogen,wordt ook op microniveautoegepast. De Sluis Groepuit Woerden organiseerdein het kader van het SBCMproject‘Eet je gezond’workshops om het personeelbij te brengen dat een gezondemaaltijd niet duur hoeft te zijnen in een handomdraai optafel staat. Het personeeltoonde aan het vermogen tehebben om het werken aaneen warme maaltijd op eenandere manier te doen.Gert-Jan en Astrid aan hetwoord:Astrid en Gert-Jan:‘Alle kleinebeetjes helpen’Kun je gezond en lekker eten combineren?Gert-Jan: ‘Nadenken over wat je eet. Mensen schrikken wel eens van de voedingsrichtlijnen,bijvoorbeeld twee ons groenten en twee liter water. Maar als je tijdens delunch twee tomaten eet dan heb je al een deel binnen. Vier bekertjes is al een liter, dusdan zit je op de helft. Alle kleine beetjes helpen, dan is het een stuk makkelijker. Ook ophet werk wordt er aandacht besteed aan gezond eten. Bij ons is veel gezond. Nieuw zijnsmoothies, de medewerkers moesten eerst wennen, maar nu vinden ze het erg lekker.’Astrid: ‘We hebben hier een gezonde Hollandse roerbakschotel gewokt voor deelnemersvan een congres. Zij gaven het compliment dat het erg lekker was. Gezond eten is dusook heel lekker. Mijn tip is: eet vaak vis, dat is lekker en heel gezond.’