Arbeid (1942) nr. 23 - Vakbeweging in de oorlog

Hef decreet van den.RijkscómniLSsarisDe bouwvergunning ie verleend: voor mij ligthet decreet van den Rijkscommissaris, dd. ï Mei1942, over de oprichting van het „NederlandscheArbeidsfront" (N.A.F.).„Leer het uit het hoofd kennen" werd mij gisterengeadviseerd. Ongetwijfeld is deze raad goedbe'doeld. Slechts had daaraan kunnen wordentoegevoegd:Lees het 's morgens, in alle vroegte, als alleende vogels nog maar" in de weer zijn; lees het's avonds,. als alles slaapt; lees het vooral, methet hart, zoo .goed als me,t het verstand!Want: alléén aldus leeren wij. het begrijpen)verstaan, dit decreet van den Rijkscommissaris,uitgevaardigd in dit, hem vreemde land, voorhem veelal vreemde, ja, goeddeels vijandig gezindemede-menschen; uitgevaardigd in een tijd,waarin zijn eigen volk op de slagvelden van deIJszee tot den Evenaar uit duizend wondenbloedt in een strijd op léven en dood .-..En als wij dan daaraan even denken, dan gevoelenwij na lezing van het decreet inzake deoprichting van het N.A.F., dat daarin vooral totuiting komt, dat daarin vooral tot ons spreekt:de geest van het waarachtig socialisme; de geestvan genegenheid, van liefde van den Führer enden üijkscommissaris voor ons Nederlandsche,aan het rhinne stamverwante broedervolk, metname voor de Nederlandsche werkers, wien zijde rechten geven, waarnaar meer dan een halveeeuw reeds onze beste sociale voorvechters:Domela Nieuwenhuis, Troelstra, Dr. Kuyper envele anderen vergeefs streefden, waarvoor velenonzer beste leiders streden en leden.Is het zoo niet? Is het iets anders soms dangenegenheid en achting, dan liefde in den bestenzin van het woord, vrij van sentimenteel gedoeen van theatrale bombast, wat daar tot onsspreekt in de simpele omschrijving van de taakvan het N.A.F, in dit oprichtingsdecreet vanl Mei 1942? Neen, iets anders kan het niet zijn!Oordeel zelf.Het N.A.F, heeft tot taak:1. de in het bedrijfsleven staande Nederlandschemenschen samen te bundelen (dus: deverdeeldheid uitbannen, de eenheid vanwillen bevorderen!);2. hun belangen te behartigen;"3. hen op te voeden tot wederzijdsch begriphun economische belangen en voor hunsociale en cultureele behoeften;4. mede te werken aan de bevrediging van dezebehoeften.En- verder:Het N.A.F, heeft vooral tot taak:5. mede te werken bij het tot stand brengenvan rechtvaardige toestanden op het gebiedvan de sociale politiek in het algemeen envan de loon- en arbeidsvoorwaarden in hetbijzonder;6. mede te werken bij den opbouw van hetwerk. der sociale verzekeringen en de bepalingenop de bescherming van den arbeid;7. den arbeidsvrede te verzekeren door de Nederlandschewerkers op te voeden in den zinvan de bedrij f sgemeenschap;.8. de uitbreiding van de beroepsbekwaamheidder Nederlandsche werkers;9. de .oprichting en instandhouding van instellingenvoor eigen hulp;10. den Nederlandschen werkers advies te gevenin alle aangelegenheden van arbeidsrechten sociale verzekeringen en conflicten enhen te vertegenwoordigen voor het gerecht,enz. enz.Hi twee paragrafen, in enkele sobere zinnen,wordt aldus werkelijkheid al datgene, en veelmeer nog, waarnaar de beste sociale voorvechtersin NederlarnJ in de laatste 50 jaren hebbengestreefd:Sociale rechtvaardigheid, sociale vrede, wettiggewaarborgd.' ~"Kijk, als je in dien goeden, ouden tijd vanvoor 10 Mei 1940, waarin het volgens Jan deKankeraar zoo goed te leven was, het voorrechthebt genoten van ce behooren tot het leger vaneen half millioen Nederlandsche werkloozen; alsje" daarna anderhalf jaar als distributie-ambtenaarhebt mogen werken onder superieuren, dievan de Nieuwe orde niets moesten hebben enwien het onverschillig was of je van je salariskon rondkomen of niet en die er geen been in 'zagen, je onnoodig een paar maanden te latenwachten op een - reeds toegekende wélnoodige extra-uitkeering, dan wrijf je tochr"evenje oogen uit, als je dit decreet leest, dat hetN.A.F. o.m. tot taak heeft de Nederlanders opte voeden tot wederzijdsch begrip voor eikaarssociale behoeften en mede te werken aan c".ebevrediging van deze behoeften.Dan weet je opeens, wat den Nederlandschenwerker ontbrak: door de wet gewaarborgdesociale gerechtigheid, d.w.z.: a],les, wat noodig isom in den arbeid — naast eigen bevrediging —geluk te .vinden óók voor zijn gezin.En dat alles nu is het, dat wij, Nederlandschewerkers uit de lagere regionen, dooj dit decreet,door de oprichting van het N.A.F., ons nu kunnériverwerven, ondanks, nee, dank zij den verlorenoorlog, dien wij ,aldus niet hebben verloren,doch gewonnen!Zie: dit is onze „onafzienbare oorlogsbuit":Het N.A.F.!Klinkt het vreemd? Wilt dan even bedenken,dat wij, met al onze betreurde vrijheden enrechten, eertijds toch vaak slechts waren: uitgetrokkenof dubbel-uitgetrpkken, d.w.z. uitgetrapteof dubbel-uitgetrapte „rechthebbendenop steun" en ,als wij 65 jaren werden, op ƒ3.—of ƒ 5.— ouderdomsrente ....Werkers! Arm en berooid gingen honderdduizendenvan ons den oorlog in; rijk komen wij eruit te voorschijn: DE BEPALINGEN VAN DITDECREET HEBBEN KRACHT VAN WET!!Allemachtig, hoe is 't mogelijk!Hoe is 't mogelijk ook, dat nog één Nederlandschenarbeider moet worden gevraagd: „Kerel,heb je nu nog je vragenlijst niet ingeleverd?"De bouwvergunning is verleend. Nederlandschewerkers: nu kunnen wij gaan bouwen! Aan denslag! Het gebouw van het N.A.F, zal voor u alleneen goede, gezonde woning zijn, waarin het goedleven is! Hij, die déze bouwvergunning verleendeen zij, die het bouwwerk projecteerden, zij wetenstellig, dat men van zwarte steenen geen withuis kan bouwen. Zij hebben ons, Nederlandschewerkers, waardige bouwers gekeurd; zulks integenstelling tot hen, die ons 2onder gewetenswroeging,als — vaak minderwaardige — koopwaarbeschouwen.Laat ons daarvoor dankbaar zijnen het N.A.F,met waarachtige blijdschap ontvangen, in onseigen belang en aldus in het belang van ons volken vaderland!Op voor het Nederlandfiche Arbeidsfront!. ' » K. Oosting.DER DE LOUPEModerne jeugdDe conducteur op het achterbalcon geeft een rukaan het lijntje boven zijn hoofd en schokkend ,steltde tram zich in beweging.„Verhip!" zegt de eene dame tot de andere, „da'sook net an." Dan vallen ze hijgend terug pp de bank.Ze gaan maar een bescheiden rolletje spelen in ditblijspel, ze zijn bijna figuranten.Want de hoofdpersoon zwijgt nog, omdat ie moeilijkdit genot van met-de-tram-te-mogen-rijden ineenskan verwerken. Het is een ras-joch. Een bulletje,dat je graag eens even een kneep in zijn beenenzou willen geven.„Jofel" zegt ie tenslotte.Maar zelfs dat allemaal is niet het leuke van ditknaapje.'t Leuke -•- voor ons dan — is, dat ie snipver^souwenis. Hij trompettert tenminste als een olifant inhongersnood, en 't is alsof dat neusje van hem eenklachteiisymphonie" brouwt, vol verontwaardigingover de wisselvalligheid van het weer in de Bloeimaa-nd./Het jochie laat zijn neus zijn neus. Dat wil zeggendat hij niét de minste aandacht schenkt aan de'kou,die vloeibaar via zijn neus uit zijn, door de lente geteisterde,lichaam komt. Daardoor gaat zijn neussteeds meer op een plaatje uit het aardrijkskundeboeklijken: Gezicht op de druipsteengrotten vanHan.„Faan raassie, wat?" zegt de moeder, de eene dame,„Maurd!" trompettert ons vriendje.Het gehuil van de neu^ van het joch houdt nuiedereen van zijn tram'oezigheid. De,een incasseerthet gepiep grinnekend, weer een ander trekt een gezichtof ie languit in een beerput gevallen was.„Lastig verkoudheid, vindt u niet?" begint eenstatige dame te trachten de aandacht van de moederop tiet verstopte neusje van haar spruit te vestigen.En dit nu is werkelijk een dame, angstig nauwkeurigverzorgd van top tot teen. Een hoog op hetwater liggend, verouderd linieschip. Ze heeft hetdrietal al van het begin af aan zitten bekijken, alswaren Jiet vreemdsoortige beesten. Waarschijnlijkheeft ze er over zitten denken waarom" de tram ookniet in klassen verdeeld is. Een akelige tante, die nogakeliger voornaam doet en die er zichtbaar op uit isom dit van leven bonkelende drietal een figuur telaten slaan.„Lastig ^daome ... geen gehaur faur een futsoendelijkmensch. Om je dood te sjeneire ..."„Ja, hij heeft het flink te pakken", houdt de dameaan, tot ergernis van alle opvarenden, die pret in hetgeval' hebben.„'t Lekkere dier mos en zou voetballe. Ze schoolmos een belangraake mets spele ... Menei kon nietgemist worden... Nou hadde ze de bovemeistermaor in -de kool gezet... Of ik 1 den geen eirgevoelhad... Ken je begraape... Is in z'n napkendelichaom gaon voetballe ... Aleen een trikootje an ..."Pietje snoof Lily Marleen. ^„Om een longeontseking op se hals te hoale. Wazeggu?"Pietje ging snerpend over op Carmen. Zoo, dat z'nneus er blauw van tianliep. Dat deed de maat overloopen.Figuurlijk dan.Het linieschip zei ijskoud, heel uit de hoogte:,;Maar -jochie, heb je geen zakdoek?"Pietje keek haar even aan, schudde zijn hoofd danover zooveel lef, en zei dan: - ,„Wadaggu? Tuurlijk hep ik een zakdoek, maor uitleênean een vreemde? Dat doe ik niet!"En Pietje snoof, nee, Pietje piepte: „Snap je datnou juffrouw Snap?"En wij, en dat was nu niet bepaald paedagogisch,maar 't was zóó'n akelige tante, wij gierdenPETER VAN SANDEVOERDE.Jam eit deDe Têrschellingers of de Skylgers, zooals zij zichzelfnoemen, waren vroeger geduchte strandjuttersGevaarlijk en onbetrouwbaar was de kust voor heteiland, het lag er vol zandbanken en menig schipis daar vergaan, als de stormen bulderden over degrauwe Noordzee. In zulke stormnachten kwamende'Skylgers niet uit de kleeren: zij sjouwden langshet water, op zoek naar den buit, die dé" brullendegolven aan-land droegen.Eenmaal verging er voor Skylge een bark, beladenmet tonnen vol bessen. Die kwamen van New Foundlandbij Canada en waren bestemd voor een jamfabriek.Cranberries heetten die bessen.Maar Tiet schip sloeg uit elkaar op de zandbankenvoor Terschelling en vaten vol bessen spoelden aanland. De jutters werkten wat ze konden om alles 'binnen te krijgen, maar een paar vaten, die kapotwaren, lieten zij in de duinen liggen. Na verloop vantijd gingen de bessen gisten, .de duigen van de tonnenbarstten uit elkaar en de Cranberries rolden inhet zlnd.Het bleek, dat Terschelling's binnenduinen, diewat veenachtig, moerassig en flink vochtig zijn, eenuitstekenden voedingsbodem vormden voor die bessen.Honderden struiken schoten uit de aangespoeldebessen op en een paar jaar na de stranding van hetschip met bessen bemerkten de Skylgers, dat deachtergelaten tonnen hun een zeer waardevol geschenkhadden gebracht. Want ook op het eilandhad men gauw in de gaten, welk een heerlijke jamer te maken Is van die roode bessen en al gauw kreegde jam van Terschelling bekendheid óók buiten heteiland.- „Lepeltjesheide", zo noemen de Skylgers hunbessenplanten, die door storm en golven uit NewFoundland naar de duinen van het Noordzee-eilandwerden gebracht. En nog heden wordt op het eilanddie jam gemaakt en naar alle delen-van het landgezonden.7w verband met de noodzakelijke papierbezuinigingen de daarmee gepaard gaande verkleining vanden omvang van ons blad kunnen de medischevragen als regel daarin niet meer worden beantwoord.Vragenstellers ontvangen het antwoord voortaanper brief, waarvoor zij postzegel voor antwoordgelieven in te sluiten.